Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Nedir?

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları bölümü, insan vücudundaki iç salgı bezlerinin sağlığından sorumlu olan tıp branşıdır. 

Organların ve vücut sistemlerinin fonksiyonlarını sürdürebilmeleri, büyüme ve gelişimin sağlanması, metabolizma hızının belirlenmesi, duyguların hissedilmesi, olaylara karşı tepki verilmesi, uyku ve yemek yeme gibi dürtülerin kontrolü ile vücudun enerji ihtiyacının belirlenmesi, cinsel hayatın sürdürülmesi, üreme ve ruh sağlığı gibi durumlar hormonlar tarafından yönetilir. Hormonlar ise iç salgı bezlerinden oluşan endokrin sistemin kontrolünde sentezlenir. 

Bu sistemde görülen tüm sağlık sorunları endokrinoloji bölümü tarafından teşhis, takip ve tedavi edilmektedir.

Endokrin sistem hipotalamus, tiroid, hipofiz, paratiroid, testis, yumurtalık, pankreas ve böbrek üstü bezinden meydana gelir. Bu salgı bezlerinde görülen sağlık sorunlarının teşhisleri için endokrinoloji testleri yapılır. 

Ardından endokrin doktoru tarafından belirlenen tedavi seçenekleri uygulanır. Gerekli durumlarda endokrin cerrahisi seçenekleriyle hastaların genel sağlık durumunu korumak da mümkündür.  

Endokrinolog Nedir? Endokrinoloji Uzmanlarının Görevleri Nelerdir?

Endokrin sistemde görülen sağlık sorunlarının teşhis, tedavi ve takibini üstlenen doktorlara Endokrinolog ya da Endokrinoloji Uzmanı denir. 

Hormonlar tüm vücudu etkilediği için vücut sistemlerine yönelik kapsamlı bir eğitim alırlar. Bunun için öncelikle tıp fakültelerinde 6 senelik eğitimin başarılı bir şekilde tamamlanması ve TUS ile İç Hastalıkları (Dahiliye) eğitimine hak kazanılması gerekir. 

4 senelik dahiliye eğitimi sonrasında ihtisasa devam edilmesi ve 3 senelik Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları bölümüne geçiş yapılması ile endokrinolog adayı olunur. Uzmanlık eğitimini tamamlayan adaylar, Endokrin Uzmanı olarak görev yapabilirler. 

Endokrinologlar; endokrinoloji bölümü olan özel hastanelerde, endokrin polikliniğinde ya da devlete bağlı olan üniversite, eğitim ve araştırma gibi endokrin bölümü olan hastanelerde görev yapabilirler. 

Bu uzmanların görevleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Endokrinolojisi randevusu alarak ya da acil vaka olan gelen hastaların kayıtlarını almak,
• Hasta öyküsü almak ve fiziksel muayene bulgularını analiz etmek,
• Gerekli endokrin testi uygulamalarının yapılmasını sağlamak,
• Test sonuçları ve muayene bulgularını değerlendirerek hastalıkları teşhis etmek,
• Teşhis edilen sağlık sorununu iyileştirmek için en uygun tedavi seçeneğini belirlemek,
• Görev yapılan hastane yeterli donanıma sahip değilse, teşhis ve tedavi basamakları için diğer endokrin uzmanı olan hastanelere sevk yapmak,
• Endokrinoloji tedavisi boyunca hasta takibini sürdürmek,
• Tedaviden beklenen sonuç alınamıyorsa tedavi planını değiştirmek ya da farklı endokrin doktoru olan hastanelerle işbirliği kurmak,
• Multidisipliner yaklaşım gerektiren sağlık sorunlarında ilgili hekimlerle birlikte çalışmak,
• Sağlık sorunları hakkında hastayı bilgilendirmektir.

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları uzmanlarının araştırmayı seven, yenilikleri takip eden, vücut sistemlerine hakim, pratik ve analitik zekası güçlü kişiler olmaları beklenir. 

Aynı zamanda detayların ve ayrıntıların fark edilebilmesi için uzun mesai saatleri süresince odağını toplayabilecek adaylar olmaları da önemlidir.

Endokrinoloji Neye Bakar? Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları bölümü, hastaların iç salgı bezlerinde görülen tüm sağlık sorunlarıyla ilgilenir. 

Bu hastalıkların en yaygın görülenleri ise şunlardır:

• Hipofiz bezi yetmezliği,
• Cushing hastalığı,
• Boyun kısa kalması ya da aşırı uzaması gibi büyüme anomalileri,
• Hipofiz bezi tarafından salgılanan prolaktin hormonunun yetersiz ya da fazla olması,
• Vücuttaki kalsiyum fonksiyonlarından sorumlu olan paratiroit hormonunun çok fazla ya da az salgılanması,
• Kortizol hormonu yetersizliği ya da fazlalığı,
• Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastalıkları,
• Adrenalin seviyesinin yetersiz ya da çok yüksek olması,
• Erkeklerde meme büyümesinin görülmesi,
• Testosteron seviyesinin düşük olması,
• Hormonal kaynaklı ereksiyon sorunlarının görülmesi,
• Aşırı tüylenme sorununun görülmesi,
• Erkeklerde sakal çıkmaması,
• Başta guatr olmak üzere tiroid bezi hastalıkları,
• Salgı bezlerinde kistik oluşumlar ya da tümörlerin gelişmesi,
• Hipofiz bezinde görülen sağlık sorunları,
• Mikropenis ya da testislerin gelişmemesi sorunları,
• Hormonal kaynaklı cinsel isteksizlik sorunları,
• Östrojen seviyesinin düşük ya da çok yüksek olması,
• Menopoz dönemine girilmesi,
• Yumurtalık kistlerinin varlığı,
• Tiroid kanserlerinin görülmesi,
• Kandaki potasyum ve sodyum miktarlarından sorumlu olan aldosteron hormonunun fazlalığı,
• Hashimoto hastalığı,
• Tiroid bezlerinde enfeksiyon ve iltihap oluşumu,
• Böbrek üstü bezinde görülen tüm sağlık sorunları,
• Kandaki yağ miktarlarının düşük ya da yüksek olması,
• Raşitizm hastalığı,
• Kemik erimesi,
• Erken ya da geç ergenliğe girilmesi,
• Çocuk sahibi olamamak (kısırlık),
• Fazla kiloların, bölgesel yağlanmaların ya da obezitenin görülmesi,
• Kilo alamama sorunları,
• Hipertansiyon hastalığıdır.

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları bölümü, hormonlar ve salgı bezleri nedeniyle vücutta görülen tüm sağlık sorunlarıyla ilgilenir. Ancak vücut sistemleri ya da organların etkilendiği durumlarda hasta ilgili branş hekimlerine sevk edilir. 

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıklarının tedavileri, teşhis edilen sağlık sorununa ve vücutta görülen deformasyonlara bağlı olarak farklılık gösterir. 

Genel olarak tedaviler şu şekilde uygulanır:

• Farmakolojik/ Hormonal Tedaviler: Endokrin hastalıklarının ilaçlarla tedavi edilmesi anlamına gelir. Teşhis edilen hastalığa bağlı olarak hormon takviyelerinin oral tabletler, enjeksiyonlar ya da toz formdaki ilaçlarla yapılması prensibine dayanır. Ancak diğer vücut sistemlerinin olumsuz etkilendiği durumlarda bağışıklık sisteminin güçlenmesi, besin emiliminin arttırılması, metabolizma hızının düzenlenmesi ya da diğer semptomların giderilmesi amacıyla farklı ilaç grupları da reçete edilir.
  
• Cerrahi Operasyonlar: Salgı bezlerinin farmakolojik tedavilerle kontrol altına alınamadığı durumlarda, tümör oluşumlarında ya da kistik oluşumlarda tercih edilir. Kullanılacak ameliyat yöntemi hastalığın türüne, evresine, hastanın yaşına, kronik hastalıkların olup olmadığına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Operasyonda endokrinologlar dışında ilgili branş hekimleri, cerrahlar ve diğer sağlık görevlileri de yer alır.
  
• Günlük Yaşam Alışkanlıklarının Düzenlenmesi: Metabolizmanın ve hormon seviyelerinin düzenlenmesi için kişinin zararlı alışkanlıklarından arınması ve sağlıklı bir yaşam sürmesi önemlidir. Bunun için kişiye özel beslenme programlarının hazırlanması, egzersiz programlarının uygulanması ve uyku düzeninin korunması gibi adımlar izlenir.
  

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıklarının tedavisi için uygulanan yöntemler istenen sürede etki göstermiyor ya da beklenen sonuçları vermiyorsa endokrin testleri tekrar edilir. Tetkik sonuçlarına bağlı olarak tedavi planı ve ilaçlar değiştirilebilir.