Perinatoloji Nedir?

Perinatoloji bölümü, Kadın Hastalıkları ve Doğum (Jinekoloji) bölümünün yan dalıdır. Yüksek riskli gebelik bölümü olarak da bilinir. 

Anne adayı ve bebeğin sağlığı, gebelik sürecinin sağlıklı şekilde sürmesi, doğuma kadar yaşanması muhtemel olan sağlık sorunlarının önlenmesi için gereken tüm teşhis ve tedaviler perinatoloji doktorları tarafından yürütülür.

Riskli gebelik doktorları, perinatoloji bölümü olan hastanelerde hizmet verir. Başvurulan hastanede riskli gebelik bölümünün olmaması halinde, perinatoloji uzmanı olan hastanelere sevk gerçekleştirilir. Uzmanlar, perinatoloji bölümü olan özel hastaneler ya da devlet hastanelerinde görev yapabilir. 

Perinatoloji, sağlık alanında yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde dünya çapında büyük bir önem kazanmıştır. 

Ultrasonografi, çeşitli tarama testleri, MR ve laparoskopi teknikleri hem anne adayının hem de anne karnındaki bebeğin sağlığını korumak için etkili tedavi imkanları sunar. 

Bu nedenle Sağlık Bakanlığı, perinatoloji bölümünün 2011 senesinden itibaren ülkemizde de yan dal uzmanlık alanında kabul edilmesini onaylamıştır. Böylece perinatoloji bölümü olan devlet hastanelerinin sayısı da büyük oranda artış göstermiştir.

Perinatolog Ne Demek? Perinatolog Nedir?

Perinatoloji bölümünde görev yapan doktorlar, perinatolog ya da yüksek riskli gebelik doktoru unvanı alırlar. Eğitimde öncelikle tıp fakültelerinin Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümünden başarılı şekilde mezun olmak ve uzmanlık almak gerekir. 

Sonrasında 3 senelik yan dal uzmanlık eğitimi süreci başlar. Perinatoloji uzmanı olmak için riskli gebeliklerin teşhis, tedavi, takip süreçleri hakkında yeterli bilgi donanımına ve tecrübeye sahip olmak gerekir. 

Ardından riskli gebelik bölümü olan hastanelerde uzman olarak görev yapılabilir.

Perinatoloji Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar?

Perinatoloji bölümü tarafından teşhis ve tedavi edilen hastalıklar anne adayı, fetüs sağlığı ve sağlıksız gebelik olmak üzere üç farklı gruba ayrılır. Her sağlık sorunu, hasta öyküsü ve genel sağlık durumuna bağlı olarak farklı tetkik ve tedaviler gerektirebilir. 

Perinatoloji bölümünün ilgilendiği sağlık sorunları şu şekildedir:

• Anne Adayının Sağlığı: Gebelik sürecinde anne adayının genel sağlık durumunu tehdit eden sağlık sorunları kapsar. Bu sorunlar;
  
  • Fazla Kilolar: Gebelik şekeri ve hipertansiyon gibi hastalıkların görülme riskini tetikler. Aynı zamanda bebeğin ileri dönemlerde obeziteye yatkın olmasına neden olacağı için kilo kontrolü sağlanmalıdır.
    
  • İleri Yaş: 35 yaş ve üzerinde gebe kalınması anne adayında böbrek ve kalp hastalıkları, şeker hastalığı ve yüksek tansiyon hastalığı gibi komplikasyonlara yol açarak hayati risk yaratabilir.
    
  • Beslenme Bozukluğu: Anne adayında beslenme bozukluğu sorunları görülüyorsa gebelik süreci riske girer. Hem annenin vücut direnci, hem de bebeğin gelişimi olumsuz etkileneceği için kontrol altına alınması önemlidir.
    
  • Bağımlılık Öyküsü: Alkol, sigara ya da madde bağımlılığı gibi durumlar gebelik döneminde yüksek risk yaratır. Alışkanlıkların sürdürülmesi halinde bebekte psikolojik ve biyolojik hastalıklar ortaya çıkacaktır. Aynı zamanda anne adayının vücudunun gebelik sürecini kaldıramama riski bulunur.
    
  • Kronik Hastalıklar: Tiroid, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, şeker hastalığı, epilepsi, astım, pıhtılaşma ve kanama hastalıkları ya da psikiyatrik hastalıklar hem anne adayının hem de bebeğin sağlığını büyük oranda riske atar.
    
  • Kötü Obstetrik Öykü: Geçmiş dönemlerde geçirilen gebeliklerin düşükle sonuçlanması anlamına gelir. Anne adayı birden fazla kez bebek kaybetmişse gebeliği riskli grupta yer alır.
    
  • Gestasyonel Hipertansiyon: Gebelik dönemi başladıktan sonrasında yüksek tansiyon hastalığının ortaya çıkması anlamına gelir. Beyin kanaması, karaciğerde yırtık oluşması ya da akciğerlerde ödem gibi hayati risk taşıyan komplikasyonlara yol açabilir.
    
  • Gebelik Şekeri: Gebelik zehirlenmesi, erken doğum, gestasyonel hipertansiyon ve düşük gibi komplikasyonlara neden olur. Bu nedenle kontrol altında tutulmalıdır.
    
  • Enfeksiyon Oluşumları: Anne adayının vücut direnci zayıfladığı için gebelikte enfeksiyonlara daha açık hale gelir. Özellikle idrar yollarında görülen enfeksiyon ilerleyerek böbreklere yayılabilir ve fonksiyon kayıplarına neden olarak hayati risk yaratır.
    
• Fetüs Sağlığı: Anne karnındaki bebeğin sağlığını tehdit eden hastalıkları kapsar. Kendi arasında 6’ya ayrılır;
  
  • Yapısal Bozukluklar: Annenin sağlık durumu, fetüsün rahimdeki yerleşimi, bağımlılıkların sürdürülmesi ya da radyasyon gibi etmenlere bağlı olarak gelişimde görülen anomalileri kapsar. İç organların gelişmemesi ya da fiziksel bozukluklar olarak görülebilir.
    
  • Kromozom Anomalileri: Down sendromu gibi hastalıkların tespit edilmesi halinde bebek gelişimi takip edilmelidir.
    
  • Enfeksiyon Oluşumu: Anne adayında görülen enfeksiyonun bebeğe geçmesi hayati risk yaratabilir. Bu nedenle sıkı bir gözlem ve tedavi uygulanmalıdır.
    
  • Kan Hastalıkları: Fetal anemi gibi hastalıkların teşhis edilmesi halinde bebeğe anne karnında kan verilmesi gibi tedaviler uygulanmalıdır.
    
  • Çoğul Gebelik: Birden fazla bebeğin anne rahminde bulunması bebeklerin eşit şekilde beslenememesi, gelişmemesi ve sağlıklı olmaması gibi komplikasyonlara neden olabileceği için takip edilmelidir.
    
• Sağlıksız Gebelik: Gebelik sürecini riske atarak erken doğum ya da düşüklere yol açma riski bulunan tüm durumları kapsar:
  
  • Erken Membran Rüptürü: Suyun erken gelmesi olarak da bilinir. Bebeği tüm zararlı faktörlerden koruyan zarın yırtılması ve suyun erken boşalması ciddi enfeksiyon riski gibi hayati komplikasyonlara yol açabilir.
    
  • Plasenta Sorunları: Plasentanın yanlış konumlanması, kireçlenme ya da rahim duvarına tutunması gibi durumları kapsar. Aşırı kanama, düşük ve erken doğum gibi komplikasyonlara neden olabilir.  
    
  • Amniyon Sıvı Dengesizliği: Amniyon sıvısının normalden daha fazla ya da az olması durumudur. Erken membran rüptürü, böbrek anomalileri ya da plasenta sorunlarına yol açma riski bulunur.
    
  • Servikal Yetmezlik: Rahim ağzının beklenenden daha erken açılmasına neden olan bir sağlık sorunudur. Erken doğum riski bulunduğu için takip edilmesi önemlidir.
    

Perinatoloji bölümü tarafından teşhis ve tedavi edilen hastalıklar, doktorun şüphelendiği hastalıklara uygun tetkikler ile doğrulanır. 

Ardından anne adayı ve bebeğin sağlığını korumaya yönelik en etkili tedavi seçenekleri değerlendirilir.

Perinatoloji Nasıl Yapılır? Perinatoloji Muayenesi Nasıl Yapılır?

Perinatoloji muayenesi, ileri ultrasonografi incelemeleri ile yapılır. Ayrıntılı ultrason olarak da bilinen bu muayene gebeliğin 11. ila 13. haftasında ve 18. ila 23. haftasında tüm anne adaylarına yapılır. 

Yüksek riskli gebelikten şüphelenilmesi halinde ise 24. haftadan sonra tekrarlanabilir. 

Ayrıntılı ultrasonografi, normal bir ultrason görüntüleme gibi anne karnının üzerinden yapılır. 

Bu işlem sırasında bebeğin kalp atışları, yerleşimi ve gelişimi ayrıntılı şekilde kontrol edilir. Ardından gerekli görülürse vajinal ultrasonografi görüntülemesi ve rahim ağzı ölçümü gibi işlemler yapılabilir.

Ayrıntılı ultrasonografi ile plasentanın konumu, bebeğin kaç haftalık olduğu, amniyon sıvı miktarı, ense kalınlığı ölçümü, burun kemiği kontrolü ve iç organ gelişimi gibi önemli durumları da gözlemlemek mümkün hale gelir. 

Bu nedenle kesinlikle aksatılmaması, hem anne adayının hem de bebeğin sağlığı için önem taşır.  

Perinatoloji Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Perinatoloji bölümü, gebelik danışmanlığından doğuma kadar risk grubunda bulunan tüm anne adaylarının sağlığından sorumludur. 

Aynı zamanda bebeğin sağlıklı şekilde dünyaya gelmesi ve gebeliğin sağlıklı bir süreç olarak ilerlemesi de perinatologlar tarafından sağlanır. 

Perinatoloji bölümü tarafından yapılan tetkik ve tedaviler şu şekildedir:

• Tarama Testleri: Ultrasonografi, üçlü test, DNA testi, ikili test, dörtlü test ve gebelik şekeri testi gibi uygulamalardır. Rutin kontroller ile hem anne adayının hem de bebeğin sağlığı kontrol altına alınır. Bu sayede erken doğum ve gelişim geriliği gibi sorunlara erken müdahale edilebilir.
  
• Tanısal Yöntemler: Yapılan biyopsi işlemlerini kapsar. Şüphelenilen hastalığa bağlı olarak bebeğin cildinden, göbek kordonundan, plasentadan ya da amniyon sıvısından örnek alınarak hastalık riskleri değerlendirilir.
  
• Anne Karnında Tedavi ve Ameliyatlar: Doğum öncesinde kalp hastalıkları, üretra tıkanıklığı, kan nakli ihtiyacı, amniyon sıvının dengesizliği, akciğer lezyonları ve ritim bozukluğu gibi sağlık sorunlarına müdahale edilmesini kapsar. Bu müdahale lazer tedavileri, cerrahi operasyonlar ya da etkili olacak diğer yöntemlerle sağlanabilir.
  
• Doğum Sırasında Müdahale: Doğum sırasında yoğun kanama riskinin bulunması, rahmin alınması gereken doğumlar, çoğul gebelikler, plasentanın yanlış konumlanmış olması ya da önceki doğumların riskli geçmiş olması gibi durumlar görülüyorsa perinatologlar ve doğum uzmanlarının işbirliği gerekir.
  

Perinatoloji bölümünde uygulanan tedaviler, anne adayı ve bebeğin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. 

Perinatologlar, gerekli tetkikleri yaptıktan sonrasında en etkili tedavi yöntemi belirleyecek ve bilgi verecektir.