İntrauterin Gelişme Geriliği

İntrauterin Gelişme Geriliği Nedir?

Bebeğin daha doğmadan anne karnındayken normalde olması gereken yaştan belli seviyeden, daha küçük olmasına ‘intrauterin gelişme geriliği’ denir.

İntrauterin gelişme geriliği vücut organlarının büyüme oranına göre simetrik ve asimetrik gelişme geriliği diye ikiye ayrılır.

Hem kafa hem de vücut büyüklüğünde orantılı bir şekilde gelişme geriliği varsa buna ‘simetrik gelişme geriliği’, orantısız bir gelişme geriliği varsa buna ‘asimetrik gelişme geriliği’ denir.

İntrauterin Gelişme Geriliği Belirtileri

İntrauterin gelişme geriliği tanısı hekim tarafından konulur. Belirti anne karnındaki bebeğin normalde olması gereken ağırlık ve yaştan daha küçük olmasıdır.

İntrauterin gelişme geriliğinde fark edilecek belirtiler genellikle ultrason cihazı yardımıyla tespit edilmektedir.

• Baş popo mesafesinde küçüklük: Gebelik yaşı hesaplandıktan sonra ultrasonda bebeğin yaşı hesaplanmaya çalışılır.

Bebeğin yaşını tespit etmede kullanılan yöntemlerden biri bebeğin başıyla genital bölgesi arasındaki mesafeyi ölçmeye dayanır. İntrauterin gelişme geriliğinde bu mesafe olması gerekenden küçüktür.

• Kafa çevresinde küçüklük: Bebeğin yaşını tespit etmede kullanılan yöntemlerden biri bebeğin baş çevresini ölçmektir.

İntrauterin gelişme geriliğinde baş çevresi gebelik yaşına göre olması gerekenden küçüktür.

• Bel çevresinde küçüklük: Bebeğin anne karnındaki yaşını hesaplamada kullanılan bir diğer parametrede bel çevresinin ölçümüdür.

İntrauterin gelişme geriliğinde bebeğin bel çevresi normalde olması gerekenden küçüktür.

• Kafa çevresinin bel çevresine oranı: Kafa çevresinin bel çevresine oranı daha çok gelişme geriliğinin simetrik mi, asimetrik mi olduğunu anlamaya yönelik yapılan ölçümlerden biridir.
• Kalp sorunları: İntrauterin gelişme geriliğine sahip bebeklerde görülen belirtilerden biri de kalp sorunlarıdır. 

İntrauterin gelişme geriliğinde genellikle kalpte gevşeme sonrası akım kaybı görülür.

İntrauterin Gelişme Geriliği Nedenleri

İntrauterin gelişme geriliğine neden olan faktörler çok çeşitli olmakla birlikte gebeliğin 1. trimesterinde etki eden faktörler simetrik gelişme geriliğine, 3. trimesterinde etki eden faktörler ise asimetrik gelişme geriliğine sebep olmaktadır. 

• Genetik faktörler: Genetik geçişli hastalıklarda ve kromozomal anormolliklerinde intrauterin gelişme geriliği sık görülmektedir.
• Fetal yapısal anormallikler: Bebeğin vücut bütünlüğünde herhangi bir bozulma olması durumunda intrauterin gelişme geriliği görülebilmektedir.
• Çoğul gebelikler: Anne karnında birden fazla sayıda gebelik olması durumunda bebeklerden en az birinde intrauterin gelişme geriliği görülebilmektedir.
• Gebenin beslenme yetersizliği: Gebelikte vücut normalde olması gerekenden daha fazla miktarda besine ihtiyaç duyar. Gebelikte yeteri kadar besin alınmazsa bebekte intrauterin gelişme geriliğine yol açabilir.
• Daha önceki gebeliklerde intrauterin gelişme geriliği olması: Anne daha önceki gebeliklerinde intrauterin gelişme geriliği olan bir bebek sahibi olmuşsa daha sonraki gebeliklerde bu hastalık açısından risk taşır.
• Enfeksiyonlar: Gebelikte geçirilen bazı enfeksiyonlar bebekte intrauterin gelişme geriliğine sebep olabilir. 

İntrauterin gelişme geriliğine sebep olan enfeksiyonlar kızamıkçık, verem, cmv enfeksiyonu, hepatit ve bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar olarak sayılabilir.

• Gebelikte alkol ve sigara kullanımı: Gebelikte alkol ve sigara kullanımı bebekte intrauterin gelişme geriliğine yol açabilir.
• Madde kullanımı: Gebelik sırasında madde kullanımı da intrauterin gelişme geriliğine yol açma potansiyeli en fazla olan faktörlerden biridir.
• Teratojenler: Gebelik sırasında maruz kalınan toksik ve zararlı maddeler bebekte intrauterin gelişme geriliğine yol açabilir. Toksik madde olarak ilaçlarda sayılabilir. Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar, bazı epilepsi ilaçları bu duruma örnek olarak verilebilir.
• Gebenin kronik hastalıkları: Gebede bulunan kronik hastalıklar bebekte intrauterin gelişme geriliğine neden olabilir. 

Kronik hastalıklar olarak kronik böbrek yetmezliği, astım, bazı kalp hastalıkları, diyabet, gebelik hipertansiyonu gibi vücut sistemlerini ciddi etkileyen hastalıklar örnek olarak verilebilir.

• Plasental anormallikler: Anne karnındayken bebeğin beslenmesini sağlayan en önemli yapı plasentadır. Plasentada görülen yapı ve fonksiyon bozuklukları bebekte intrauterin gelişme geriliğine sebep olabilir.

İntrauterin Gelişme Geriliği Teşhisi

İntrauterin gelişme geriliğinin teşhisi genellikle kontrol muayenesi sırasında olmaktadır. 

Tanıda yardımcı olan bir diğer unsur ise gebenin intrauterin gelişme geriliği için herhangi bir risk varlığı taşıyıp taşımadığını sorgulamaktır.

Tıbbi öykü: Tıbbi öyküde öncelikli olarak gebelik yaşı doğru olarak hesaplanmalıdır. Bu yaş genellikle gebenin son adet tarihi belirlenerek hesaplanır.

Gebelik yaşı hesaplandıktan sonra gebenin intrauterin gelişme geriliği için herhangi bir risk taşıyıp taşımadığı sorgulanır.

Beslenme yetersizliği, daha önceki doğumlarda intrauterin gelişme geriliğinin olması, gebelikte sigara ve alkol kullanımı, kronik hastalıkların varlığı sorgulanır.

Gebelik esnasında kullanılan bir ilaç varlığı, geçirilen enfeksiyon ve maruz kalınan toksinler sorulur.

Bu faktörlerden sonra annenin yeteri kadar besin alıp alınmadığı incelenir ve daha önce herhangi bir gebelik sorununun varlığına bakılır.

Fizik muayene: Fizik muayenede gebenin tam bir sistem muayenesi yapılır. Yüksek tansiyon varlığı özellikle intrauterin gelişme geriliği için yüksek bir risk oluşturur.

Tam kan, biyokimya: Gebenin tam kanına ve biyokimyasına bakılarak herhangi bir sorunun varlığı incelenir.

Radyolojik görüntüleme: İntrauterin gelişme geriliğinin tanısını koymada en önemli araçlardan birisi de radyolojik görüntülemedir. 

Gebelikte radyolojik görüntüleme olarak ultrason kullanılır. Bebeğin baş genital bölge arası mesafesi, baş ve bel çevresi ölçülerek normalde olması gereken sayıyla karşılaştırılır.

Bunlar dışında bebeğin iç organ yapılarına bakılarak herhangi bir sorunun varlığı incelenir.

İntrauterin Gelişme Geriliği Tedavisi

İntrauterin gelişme geriliğinde tedavi yöntemi olarak öncelikle bebeğin gestasyonel yaşı belirlenir.

Takip: Bebek gelişim olarak doğuma uygun değilse genellikle gebeye yakından takip önerilir.

Bebek 34. haftadan küçük ve gelişimini henüz tamamlamadıysa gelişim tamamlanana kadar takip edilir. 

Normal doğum: Yapılan testlerde ve doppler ultrasonda kan akımı bozuksa hekim doğum yaptırmak isteyebilir.

Sezeryan: İntrauterin gelişme geriliği olan gebelerde sezaryen olma sıklığı artmıştır. Bu durum genellikle bebeğin normal doğum sırasında kordon basısına uğraması gibi risk faktörlerine bakılarak karar verilir.

İntrauterin Gelişme Geriliği Tedavi Edilmezse

İntrauterin gelişme geriliğinde bebeğin durumuna göre takip önerilebilir.

Ancak ciddi bir gelişme geriliği söz konusuysa bebeğin ve annenin yaşamını tehdit edebilecek çok büyük sorunlar meydana gelebilir.

İntrauterin gelişme geriliğine sahip bebekler solunum sorunları, mekonyum aspirasyonu, nörolojik sorunlar, akciğer kanaması, tekrarlayan enfeksiyonlar gibi risk faktörleri taşır.

İntrauterin Gelişme Geriliğine Ne İyi Gelir?

Öncelikle intrauterin gelişme geriliğine neden olan sebebin tespit edilmesi gerekir. Sebep bulunmadan neyin iyi geleceğini söylemek güçtür ancak genel olarak gebenin sağlığına iyi gelecek faktörlerden bahsedilebilir.

• Yeterli ve dengeli beslenme: Bebekte intrauterin gelişme geriliği sebep olan faktörlerden birisi yetersiz beslenmedir. 

Gebelikte vücut normalde olması gerekenden daha fazla miktarda besine ihtiyaç duyar. Bu nedenle gebe birey yeterli ve dengeli beslenmelidir.

• Düzenli uyku: Uykunun yeteri düzeyde alınmaması gebenin vücudunu olumsuz etkiler. Dolayısıyla da bu durum bebeğe yansır.
• Fiziksel aktivite: Anne gebelik esnasında çok hareketsiz kalmamalıdır. Vücudu zorlamayacak düzeyde bir fiziksel aktivite gereklidir.
• Düzenli kontrol: Gebe birey düzenli olarak doktor kontrollerine gitmeli ve hekim önerilerine uymalıdır.

İntrauterin Gelişme Geriliğine Ne İyi Gelmez?

İntrauterin gelişme geriliği birçok faktör iyi gelmez. Bu faktörlerin ortak yanı anne vücudunu strese sokmalarıdır.

• Yetersiz beslenme: Gebelikte vücut normalde olması gerekenden daha fazla miktarda besine ihtiyaç duyar. Gebelikte yeteri kadar besin alınmazsa bebekte intrauterin gelişme geriliğine yol açabilir.
• Sağlıksız diyet: Gebelikte tüketilen sağlıksız yiyecekler hem bebeğin olumsuz etkilenmesine yol açmakta hem vücudun hormonal dengesini bozabilmektedir.
• Yetersiz uyku: Yetersiz uyumak da vücudu strese sokan faktörlerden birisidir. Uykunun yeteri düzeyde alınmaması gebenin vücudunu olumsuz etkiler. Dolayısıyla da bu durum bebeğe yansır.
• Kronik hastalıklar: Gebede bulunan kronik hastalıklar bebekte intrauterin gelişme geriliğine neden olabilir. 

Kronik hastalıklar olarak kronik böbrek yetmezliği, astım, bazı kalp hastalıkları, diyabet, gebelik hipertansiyonu gibi vücut sistemlerini ciddi etkileyen hastalıklar örnek olarak verilebilir. 

Gebe kalmadan önce kronik hastalıklar kontrol altına alınmalıdır.

• Sigara ve alkol kullanımı: Gebelikte alkol ve sigara kullanımı bebekte intrauterin gelişme geriliğine yol açabilir.
• Madde kullanımı: Gebelik sırasında madde kullanımı da intrauterin gelişme geriliğine yol açma potansiyeli en fazla olan faktörlerden biridir.
• Toksik maddelere maruziyet: Gebelik sırasında maruz kalınan toksik ve zararlı maddeler bebekte intrauterin gelişme geriliğine yol açabilir.
• İlaç kullanımı: Gebelikte kullanılan bazı ilaçlar da intrauterin gelişme geriliğine yol açabilir. Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar, bazı epilepsi ilaçları örnek olarak verilebilir.

İntrauterin Gelişme Geriliği Ameliyatı

İntrauterin gelişme geriliği olan gebelerde ameliyat yöntemi olarak sezaryen tercih edilebilir.

İntrauterin gelişme geriliği olan gebelerde sezaryen olma sıklığı artmıştır. Bu durum genellikle bebeğin normal doğum sırasında kordon basısına uğraması gibi risk faktörlerine bakılarak karar verilir.

• Ameliyat için gerekli testler yapıldıktan sonra ameliyatın günü belirlenir.
• Gebe ameliyata hazırlanır ve ameliyata alınır.
• Gebeye genel anestezi veya epidural anestezi yöntemi uygulanır.
• Karnın alt kısmında yatay bir kesi ile cilt açılır.
• Karın yapıları sırasıyla açılarak bebeğin içinde olduğu kısım rahme gelinir.
• Rahime de kesi atılarak bebek çıkartılır. Bebeğin göbek kordonu kesilir.
• Daha sonra açılan annenin vücut yapıları dikilir.
• Anne ve bebek ameliyat sonrası gelişebilecek komplikasyonlar yönünden takibe alınır. 

İntrauterin Gelişme Geriliğinde Hangi Doktora Gidilir?

İntrauterin gelişme geriliği için bölüm olarak ‘kadın doğum ve jinekolojik hastalıklar bölümüne’, doktor olarak da bir ‘kadın doğum ve jinekolojik hastalıklar uzmanına’ başvurulmalıdır.

İntrauterin gelişme geriliği tanısı bir kontrol muayenesi sırasında konulduğu için herhangi bir bulgu varlığında başvurulmalıdır demek doğru olmaz. 

Hekim tarafından belirlenen kontrol muayenelerine vakitlice gidilmesi bu hastalığın erkenden tespit edilmesi için en doğru olandır.