Spot İdrar

Spot İdrar Nedir?

Spot idrar, anlık idrar olarak nitelendirilmektedir. İdrar testleri çok sayıda hastalığın belirlenmesi adına önemli bir değerlendirme aracıdır. Hastaya verilen özel bir steril kaba idrar konduktan sonra rutin işlemler ile laboratuvar ortamında incelemeler gerçekleştirilir.

İdrar testlerinde genellikle hastalardan sabah vakitlerinde idrar örneği alınmaktadır. Doğru sonuçlar alabilmek için idrar örneği genellikle aç karnına alınmaktadır. Hastaların laboratuvarda değerlendirmek üzere verdiği idrar örneği spot idrar olarak nitelendirilebilir.

Spot idrar Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Spot idrar testi yapılırken idrardaki kreatinin ve protein değerine bakılır. Kreatinin kişinin kaslarının enerji metabolizmasına yönelik önemli olan bir maddedir. Spot idrar kreatinin normal değeri yetişkin bir erkek için 0.50 mg/dL ile 1.40 mg/dL aralığında; yetişkin bir kadın için de 0.50 mg/dL ile 1.30 mg/dL arasında olmalıdır.

24 saatlik idrarın toplanmasına bağlı olarak yapılan idrar testinde yaşa göre spot idrar normal değerleri şu şekilde olabilir.

• 13-50 yaş arasında erkekler için 90-137 mL/dk olurken kadınlar için 80-125 mL/dk
• 51-60 yaş arasında erkekler için 85-132 mL/dk olurken kadınlar için 75-120 mL/dk
• 13-50 yaş arasında erkekler için 80-132 mL/dk olurken kadınlar için 70-120 mL/dk olmalıdır.

Spot İdrar Nasıl Ölçülür?

Spot idrar tahlili önemli hastalıklara yönelik tanı belirlemede önemli bir yöntemdir. Hastaya 100 ml idrar örneği vermesi için özel bir steril kap verilir. Daha sonra hasta idrar dolu steril kabı teslim edildiğinde değerlendirme yapılır. Testte değerlendirme için hastadan alınan idrarın steril durumu bozulmadan laboratuvara gönderilmelidir.

Laboratuvarda maroskobik ve mikroskobik incelemeler gerçekleştirilir. Testte idrar örneğini toplama ve depolama sürecinde titiz olunmalıdır. En doğru sonucu verecek idrar örneği taze ve konsantre örnektir. İdrar testi için genellikle sabah erken saatlerde aç karnına örnek alınmasına dikkat edilir. Bu sayede araştırmaya göre doğru değerlendirmeler yapılabilir.

İdrar analizi hızlı bir şekilde yapılmalıdır. İdrarın oda sıcaklığında 1-2 saat, buzdolabında ise 3-4 saat kadar bekletilmesi önerilmektedir. Spot olarak incelenmeyen idrar örneklerinde sonuçlar doğru çıkmayabilir. Bu durum, mevcut hastalıkların ortaya çıkarılamamasına yol açmaktadır.

İdrar testinde kullanılan kapların da belirli özellikleri vardır. Bu kapların en az 50 ml hacmi ve 4 cm açıklığı olmalıdır. İdrar örneği verildikten sonra steril ortam korunması adına kap çok sıkı bir şekilde kapatılmalı ve dışarıdan bir etki oluşması önlenmelidir. İdrar kaplarının vakumlu veya vida kapaklı olması tercih sebebidir.

Kabın üzerinde yer alan etikette hasta ismi, kullandığı ilaçlar gibi önemli bilgilere yer verilmektedir. İnceleme sırasında alınan idrar örneğinin miktarı da önemlidir. Nitelikli bir inceleme için en az 12-13 ml idrar örneği alınmalıdır. Bebeklerde 5 ml kadar idrar örneği alınması inceleme için yeterli olacaktır. İdrar testi hastanelerde ve kliniklerde profesyonel bir ekip tarafından yapılmaktadır.

Hamilelikte Spot İdrar Protein Değeri Kaç Olmalı?

Hamilelik döneminde anne adaylarında çok az miktarda olması koşuluyla idrarda protein çıkması normal olarak kabul edilmektedir. Özellikle gebeliğin son haftalarına doğru böbreklerin geçirgenliği artar. Buna bağlı olarak protein değerinde biraz artış normal sayılabilir.

Bazı gebeliklerde son dönemlerde idrarda protein seviyesinin yükselmesi gebelik zehirlenmesine yol açabilir. Hamilelik döneminde idrar yolu üzerinden fazla protein atılması durumunda bu sorun ortaya çıkabilir. Gebelik zehirlenmesi fazla protein miktarıyla birlikte yüksek tansiyon ve ödemlerle de alakalı bir komplikasyondur. Gebelikte ortalama spot idrar protein değeri anne adayının yaşı, sağlık durumu, gebeliğin zamanı gibi unsurlara göre değişmektedir.

Bebeklerde Spot İdrar Protein Değeri Kaç Olmalı?

Bebeklerde spot idrar protein değeri bebeğin yaşına, beslenme durumuna, fiziksel aktivitelerine ve vücut ısısına göre değişmektedir. Bebeklerde günlük idrardaki protein değerleri ortalama şöyledir;

• Yenidoğan bebeklerde 15-70 mg arası
• 2-12 aylık bebeklerde 17-85 mg arası
• 2-4 yaş aralığında 20-121 mg arası
• 4-10 yaş aralığında 26-194 mg arası
• 101-6 yaş aralığında ise 29-238 mg protein atılımı normal olarak kabul edilebilir.

Çocuklarda 24 saatlik idrar ile 150 mg değerinden daha az olan protein atılımı normal kabul edilmektedir.

Bebeklerin büyümesi ve gelişmesi için protein çok önemlidir. Bebeklik döneminde vücudun büyüyebilmesi ve gelişebilmesi adına protein alımına önem verilmelidir. Kas, kemik ve kan hücrelerinin oluşmasında proteine büyük görev düşmektedir. Beslenme alışkanlığı içinde enerji alımının en az %20’si protein kaynaklı olmalıdır.

Protein Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

Protein düşüklüğü vücudun günlük ihtiyacı olan oranda protein almaması sebebiyle ortaya çıkar. Yapılan araştırmalar dünyada 1 milyar insanın vücudu için yeterli proteinin tüketemediğini ortaya koymaktadır. Özellikle Güney Asya ve Orta Afrika ülkelerinde protein düşüklüğü yoğun olarak görülmektedir.

Protein eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan en önemli hastalıklardan biri beslenme yetersizliğidir. Beslenme yetersizliği dengesiz beslenme ve kıtlığın görüldüğü bölgelerdeki çocuklarda yoğun olarak karşılaşılan bir hastalıktır. Ülkemizde protein düşüklüğü yoğun olarak karşılaşılan bir durum değildir.

Protein Düşüklüğü Belirtileri

Protein eksikliği vücudun her bölgesini etkileyebilir ve çok farklı belirtilerle ortaya çıkar. Protein eksikliğine bağlı olarak öncelikle vücut formu bozulur ve kas kaybı başlar.

Protein düşüklüğü belirtileri şu şekildedir;

• Bacak, ayak ve ayak bileklerinde yoğun görülen ödem
• Bağışıklık sisteminde zayıflık
• Alerjik rahatsızlıklar
• Karında şişlik
• Kollar ve bacaklarda incelme
• Ayak tırnaklarında çıkıntı ve paralel beyaz çizgiler
• Saç dökülmesi ve saç tellerinde incelme ile zayıflama
• Güneşte daha çabuk yanan cilt
• Ciltte kuruma, cilt pullanması ve cilt döküntüleri
• Yaraların daha geç iyileşmeye başlaması
• Çocuk ve bebeklerde büyüme ve gelişme sorunları
• Uyuma güçlüğü
• Sürekli baş ağrısı ve yorgunluk hissi
• Nedeni açıklanamayan anksiyete bozukluğu 

Protein Eksikliği Tedavisi

Protein spot idrar testinde eksik olması durumunda belirlenebilir. Protein eksikliği tedavisi için beslenme programı uygulanır. Öncelikle kişinin yaşı, hareketlilik durumu, vücut yapısı gibi unsurlar dikkate alınarak alması gereken ortalama protein miktarı belirlenir.

Kişinin alması gereken protein miktarı için diyetisyenler tarafından bir beslenme listesi verilir. Kişinin alması gereken oranda protein alamaması durumunda ise protein takviyeleri uygulanabilir. Böylece kişinin enerji ihtiyacının bir kısmını proteinlerden alması beklenir.

Ağır egzersizler yapan kişilere protein ağırlıklı beslenme çok önemlidir. Bu kişilerde en kaliteli proteini almak önemlidir. Bunun için spor koçları tarafından egzersiz programına özel olarak protein ağırlıklı bir beslenme listesi hazırlanır.

Protein eksikliği tedavisi beslenme listesi ve ek takviye alımı ile sağlanamadığında hastaya damar yolu ile protein verimi yapılabilir. Damar yolu ile protein takviyesi en son tercih edilen seçenektir.

Protein Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Kişide olması gereken protein ihtiyacı cinsiyete, yaşa, fiziksel aktiviteye ve zihinsel aktiviteler göre değişmektedir. Yani olması gereken protein miktarı bireysel özelliklere göre değişmektedir. Kişi günlük alması gereken protein miktarını almadığında öncelikle bağışıklık sistemi zayıflar ve enerji düşüklüğü gözlenir.

Protein eksikliği için beslenme alışkanlığı çok önemlidir. Protein eksikliği genellikle düzensiz beslenen kişilerde görülür. Protein eksikliğine yönelik beslenme önerileri şöyledir;

• Hayvansal proteinler için kırmızı et
• Hindi, tavuk, balık eti gibi yüksek protein içerikli beyaz etler
• Fasulye ve nohut gibi yüksek bitkisel protein içerikli baklagiller
• Süt 
• Yumurta
• Yoğurt ve peynir
• Kabak çekirdeği, çiğ badem, yer fıstığı ve badem gibi kuruyemişler
• Brokoli, Brüksel lahanası
• Yeşil mercimek
• Bulgur pilavı
• Yulaf
• Kinoa

Özellikle çocukluk döneminde sağlıklı beden ve zihin gelişimi için protein içerikli beslenme çok önemlidir. Ayrıca sporcular için de antrenman programıyla uyumlu bir beslenme programı hazırlanmalıdır.

Protein Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Protein ve kreatenin spot idrar testinde düşük çıktığında bir tedavi uygulanmalıdır. Zaman içinde kişideki protein eksikliği tedavi edilmediğinde bağışıklık sistemi zayıflar. İlk olarak kişinin vücudunda hacim kayıpları ortaya çıkmaya başlar. Daha sonra kilo kaybı görülür ve beden dışarıdan hastalıklara karşı daha açık hale gelir.

Protein eksikliği tedavi edilmediğinde günlük aktiviteleri yapacak enerji bulunmayabilir. Kişinin cildi alarm vermeye başlar ve özellikle spor yapanlarda enerji kaybı çok daha yüksek olur.

Protein Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

Protein spot idrar yüksekliği protein kaçağı olarak adlandırılır. Bu durum kişide yapılan spot idrar testinde protein miktarının çok yüksek olması durumudur. İdrarda protein miktarının yükselme sebepleri şu şekilde olabilir;

• Böbreklerin zarar görmesi
• Böbrek filtresi iltihabı
• Böbrek enfeksiyonu sorunları
• Kist olan böbrekte büyüme
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Ağır ateşli hastalıklar
• Kalp yetmezliği
• Doku ve organlarda protein yığılması
• Hatalı kan transfüzyonu
• Diyabet ve aşırı kilo alımı
• Günlük su ihtiyacının alınmaması
• Yüksek tansiyon
• Anemi
• Gebelik toksemisi
• Karaciğer hastalığı
• Stres
• Soğuk havaya maruz kalınması
• Reflü
• Prostat
• Lupus hastalığı
• Hipertansiyon 
• Yorucu egzersizler yapılması genel nedenler arasında yer alır.

Protein Yüksekliği Belirtileri

Protein ve kreatinin spot idrar yüksekliği belirtileri şöyle sıralanabilir;

• İdrarda köpük
• Sırt ağrısı ve böbrek ağrısı
• İdrarda yanma hissi
• El, ayak, karın ve yüzde şişlik
• Kanlı idrar
• Mide bulantısı
• Nefeste darlık
• İştah kaybı
• Konsantrasyon eksikliği
• İdrara çıkmada zorluk yaşama
• Nefes almada zorlanma

Protein yüksekliği genellikle erken dönemde belirti vermez. İlk belirtilerle birlikte mutlaka idrar testi yapılmalıdır.

Protein Yüksekliği Tedavisi

İdrar testinde protein yüksekliği belirlendiyse Nefroloji doktoruna başvurulmalıdır. Bu süreçte doktor öncelikle testler uygular ve protein kaçağının nedenleri belirlenir. Kişinin idrarında sürekli yüksek protein varsa bu durum tedavi gerektirir.

Köpüklü idrar bu durumda ilk belirtiler arasındadır. Böbrek hastalıkları, diyabet, kalp rahatsızlıkları gibi altta yatan nedene bağlı olarak bir tedavi planı hazırlanır. İdrarda protein artışına yol açan durum belirlenerek bir tedavi planı hazırlanır. Bu süreçte bol egzersiz yapılmalı, tuz tüketimi ve protein tüketimi kısıtlanmalıdır. Tedavi sırasında böbreklerin genel durumuna bakabilmek adına mikroalbümin spot idrar testi yapılmaktadır.

Protein Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Proteinin yüksek olması genellikle böbreklerle ilgili bir durumdur. İdrarda protein miktarının fazla olması durumunda temizleyici etkisi olan kabak çekirdeği, elma, bal kabağı, maydanoz, mürdüm eriği, somon, pirinç gibi besinler tüketilebilir.

Bunun yanında kuşburnu, alıç, çörek otu, biberiye, havuç tohumu, ıhlamur, rezene, aslan kuyruğu otu gibi bitkiler de tüketilebilir.

Protein Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Egzersiz sonrasında ve hastalık durumunda idrarda protein miktarının yükselmesi normal bir durumdur. Ancak kişide protein yüksekliği sürekli oluyorsa mutlaka tedavi edilmelidir. Protein kaçağı tedavi edilmediğinde böbrek enfeksiyonlarına yol açabilir ya da böbrek hastalıklarının önemli bir habercisi olabilir.