Böbrek İltihabı

Böbrek İltihabı Nedir?

Fasulye tanesine benzemekte olan böbrekler, vücudumuzda filtreleme işlevi görmektedir. Yapılan araştırmalara göre bir günde 150 litreye yakın kan işleyen böbrekler, 2 litre civarında atık ürünleri ve suları temizlemektedirler. Böbrek iltihabı veya diğer adıyla nefrit, böbreklerin ani bir şekilde iltihaplanması sonucu ortaya çıkmaktadır. Çeşitli klinik bulguları bulunan nefritin tedavisiz kalması durumunda ne yazık ki böbrek yetmezliği durumu gelişebilmektedir.

Ani şekilde gelişen akut böbrek iltihabının çeşitli türleri bulunmaktadır. Bu türler “İnterstisyel Nefrit, Akut Piyelonefrit, Glomerulonefrit” olarak özetlenebilmektedir.

İnterstisyel Nefrit

İnterstisyel nefrit, böbrekte var olan tübüllerin arasındaki boşlukların iltihaplanmışı durumu olarak bilinmektedir. İnterstisyel nefrit sonucu böbrek şişmesi gibi bir durum görülebilmektedir. İnterstisyel nefrit de kendi içerisinde akut yani aniden gelişen böbrek iltihabı ve kronik böbrek iltihabı olarak ikiye ayrılmaktadır.

Akut gelişen interstisyel nefritlerde bilinen en sık neden ilaçlardır. İlaç kullanımını takiben yaklaşık 10 – 14 gün içerisinde kendini belli etmektedir. En sık görülen semptomlar içerisinde alerjik döküntüler, ateş, kas – eklem ağrısı ve kanda eozinofil yüksekliği bulunmaktadır.

Kronik gelişen interstisyel nefritlerde ise en sık neden tam olarak söylenememektedir. Fakat bu duruma neden olan birden çok durum bulunmaktadır. Bu durumun başında kronik bir şekilde ağrı kesici kullanmak gösterilebilmektedir. Ağrı kesici kullanımının dışında ise, böbrekte tıkanıklığa neden olabilecek durumların da kronik interstisyel nefrite neden olabileceği bilinmelidir.

Pyelonefrit

Pyelonefrit durumu, idrar yollarının etkileyen ve oldukça sık görülen bir hastalıktır. Bakterilerin idrar sistemi yoluyla yukarıya doğru yayılması sonucu oluşmaktadır. İdrar yollarından giren bakterinin böbreğe ulaşması sonucunda pyelonefrit gelişmektedir. Pyelonefrite en sık neden olan bakteri olarak Esherihia Coli isimli bakteri gösterilmektedir.

Pyelonefrit durumu genellikle tedavi edilmemiş idrar torbası iltihabı sonucu veya korunmasız cinsel ilişkinin bir sonucu olarak görülmektedir. Kadınlardaki anatomik yapıdan ötürü, pyelonefrit hastalığı kadınlarda erkeklere göre daha sık bir şekilde karşımıza çıkmaktadır.

Pyelonefrit de kendi içerisinde iki ana başlık altında incelenmektedir.

Ani gelişen yani akut pyelonefritler, birkaç saat veya birkaç gün içerisinde aniden gelişmektedir. Hastalığa neden olan faktöre bağlı olarak, 10 – 20 gün süren bu hastalık, tam bir iyileşme sağlanarak sona ermektedir. Kronik gelişen pyelonefritler ise, akut gelişen pyelonefritin bir sonucu olarak görülebilmektedir.

Glomerulonefrit

Böbreklerde kanı filterelemek amacıyla ve ilgili kanı taşımak amacıyla glomerül adı verilen bir sistem bulunmaktadır. Bu glomerüllerin çeşitli sebepler ile iltihaplanması sonucunda glomerulonefrit hastalığı görülebilmektedir.

Glomerülonefritler de kendi içerisinde primer ve sekonder olarak ikiye ayrılmaktadır. Primer veya birincil glomerulonefritler içerisinde “Minimal Değişiklik Hastalığı”, “Fokal Segmental Glomeruloskleroz”, “Membranoz Nefropati”, “Membranoproliferatif Glomerulonefrit”, “Akut Post – Streptokoksik Glomerulonefrit” olarak ayrılmaktadır.

Minimal Değişiklik Hastalığı: Çocuklarda görülen böbrek iltihabının en sık nedeni olarak bilinmektedir. Minimal değişiklik hastalığının nedeni genellikle bilinmemekle beraber, öncesinde geçirilmiş olan üst solunum yolu enfeksiyonu, bu hastalığa neden olabilmektedir.

Fokal Segmental Glomeruloskleroz: Böbrekte kan filtreleme işlevi gören glomerül yapısının tamamının değil de bir kısmının etkilenmesi sonucu oluşan hastalıktır. Erişkinlerde böbrek iltihabının nedenleri arasında sıkça karşılaşılan bir hastalık olan fokal segmental glomerulosklerozda HIV+ hastalar oldukça risk altında bulunmaktadır. Aynı zamanda eroin kullananlarda, obez bireylerde de bu hastalığın görülme olasılığı artmaktadır.

Membranöz Nefropati: Bazı kaynaklara göre erişkin dönemde en sık görülen böbrek iltihabı olarak bilinen membranöz nefropati, erkeklerde ve beyaz ırkta daha sık görülmektedir. Hepatit enfeksiyonlarının da bir sonucu olarak görülebilen bu hastalık, kanser ve ilaç kullanımı sonucunda da görülebilmektedir.

Membranoproliferatif Glomerulonefrit: Çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişen bu hastalıkta bilinen en sık neden olarak Hepatit C virüsü gösterilmektedir. Buna ek olarak Lupus hastalığı da bazı kaynaklara göre en sık sebep olarak geçmektedir.

Akut Post – Streptokokal Glomerulonefrit: Çocuklarda veya genç erişkinlerde A grubu Beta Hemolitik Streptokok enfeksiyonu sonucunda gelişen bu hastalık, üst solunum yolları enfeksiyonundan yaklaşık 10 gün sonra kendini belli etmektedir. Özellikle kış ve bahar aylarında görülen bu hastalık, streptokok enfeksiyonunun tedavi edilmesine rağmen gelişebilmektedir.

Böbrek İltihabı Belirtileri

Böbrek iltihabı adı verilen nefritlerin çeşitli türleri bulunmaktadır. Çeşitli klinik türü olan nefritlerinde çeşitli belirtileri bulunmaktadır. Bu belirtilerin hepsinin, her nefrit türünde görülmesi beklenmemektedir.

• Böbrek iltihabının en önemli belirtilerinden bir tanesi yan ağrısı olarak bilinen pelvis ağrısıdır.
• Böbrek iltihabı sonucunda, hastaların idrar yaptıkları esnada ağrı duymaları görülebilmektedir. İdrar yapılırken ağrıya ek olarak yanma hissi de görülebilmektedir.
• Böbrek iltihabı olan hastaların sıkça idrara çıkması da bir diğer belirtiler arasındadır. Aynı zamanda şeker hastalığı da böbrek iltihabına neden olabileceği için, sık idrara çıkma şeker hastalığının da bir belirtisi olarak karşımıza çıkabilmektedir.
• Böbrek iltihabının bir diğer önemli belirtisi ise idrarda kan olmasıdır. İdrarda kan olmasına bazı durumlarda idrarda iltihaplı bir görünümün olması da eşlik edebilmektedir.
• Bulantı – kusma gibi belirtiler de böbrek iltihabında görülebilmektedir.
• Özellikle yüz ve bacakların ödemli bir hal alması da böbrek iltihabında görülen belirtiler arasındadır.
• Tansiyon yükselmesi durumu ve ateş gibi belirtiler de böbrek iltihabının belirtileri arasındadır.

Böbrek İltihabı Nedenleri

Böbrek iltihabının çeşitli alt tipleri bulunmaktadır. Her bir alt tipe neden olan faktörler de birbirinden farklıdır. Bu nedenlerin tespit edilmesi, tedavi açısından oldukça önem arz etmektedir. Fakat nedenler arasında ortak olarak en sık ağrı kesici kullanımı görülebilmektedir.

Minimal Değişiklik Hastalığının Nedenleri

• En sık neden olarak geçirilmiş bir üst solunum yolu enfeksiyonu gösterilmektedir.
• Hodkin hastalığı ve lösemilerin bir sonucu olarak da minimal değişiklik hastalığı görülebilmektedir.
• Bipolar hastalarda kullanılan “lityum” ilacı da özellikle çocuklarda minimal değişiklik hastalığına neden olabilmektedir.
• Non – Steroid Anti İnflamatuar ilaçların kullanılması veya arı sokması gibi durumlar sonucunda da bu hastalık gelişebilmektedir.

Fokal Segmental Glomeruloskleroz Hastalığının Nedenleri

• HIV+ hastalar, Parvovirüs’lü hastalar ve Hepatit B taşıyıcıları fokal segmental glomeruloskleroz için oldukça risk altındadırlar.
• Eroin kullanımı da fokal segmental glomeruloskleroz hastalığına neden olabilmektedir.
• Orak hücreli anemisi olan hastalarda da bu hastalığın gelişme riski yüksektir.
• Obez hastalarda da fokal segmental glomeruloskleroz gelişme riski bulunmaktadır.
• Çocuklarda görülen “Veziko – Üreteral Reflü” hastalığının bir sonucu olarak da fokal segmental glomeruloskleroz görülebilmektedir.

Membranöz Nefropati Hastalığının Nedenleri

• Otoimmün hastalıklardan Lupus Hastalığı, Romatoid Artrit ve Vaskülit olarak bilinen damar iltihabı sonucunda membranöz nefropati görülebilmektedir.
• Hepatit B enfeksiyonuna maruziyet sonucunda da bu hastalık gelişebilmektedir.
• D – penisilamin, altın tuzları ve kaptopril etken maddeli ilaçların kullanımı sonucunda membranöz nefropati gelişebilmektedir.
• Yaşlı bireylerde ise diyabet ve amiloidoz hastalığının bir sonucu olarak membranöz nefropati gelişebilmektedir.
• Akciğer kanseri, meme kanseri veya kolon kanserinin bir sonucu olarak da membranöz nefropati gelişebilmektedir.

Pyelonefrit Hastalığı Nedenleri

• İdrar torbasının içerisine bakan bir aletle yapılan muayene sonucunda pyelonefrit gelişebilmektedir.
• İdrar torbasına veya böbreklere yapılan herhangi bir ameliyat sonucunda da pyelonefrit gelişebilmektedir.
• Böbrek taşlarının bir sonucu olarak da pyelonefrit gelişebilmektedir.

Böbrek İltihabı Teşhisi

Böbrek iltihabı veya nefritlerin teşhis edilmesi için çeşitli görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar testleri kullanılabilmektedir. Bu testler veya görüntüleme yöntemleri, şüphelenilen hastalığa göre değişebilmektedir. Bu testlerin yetersiz kaldığı durumlarda ise böbrek biyopsisi yapılabilmektedir.

Laboratuvar Testleri

İdrar Tahlili: Böbrekte iltihap olduğu durumlarda, idrarda bazı durumlarda kan, bazı durumlarda ise iltihaplı hücreler birikebilmektedir. Yapılacak olan idrar tahlilinde idrardaki protein miktarı, idrardaki kan miktarı gibi parametreler tespit edilebilmektedir.

İdrar Kültürü: Normal şartlar altında kanda herhangi bir bakteri bulunmamaktadır. Böbrek iltihabının bir diğer alt başlığı olan pyelonefritte ise idrar kültüründe birtakım mikro – organizmalara rastlanabilmektedir. İdrar kültürü sayesinde bakteriler tespit edilmektedir ve bu bakterilere göre tedavi planlanmaktadır.

Tam Kan Testi: Tam kan testi aracılığıyla beyaz kan hücrelerinin sayısına bakılabilmektedir. Enfeksiyon durumlarında artabilecek olan bu parametreye bakıldığı gibi, böbrek iltihabına neden olabilecek diğer parametrelere de tam kan testi aracılığıyla bakılabilmektedir.

Görüntüleme Yöntemleri

Ultrason: Ultrason aracılığıyla böbrek boyutundaki değişikliklerin belirlenmesi mümkün olabilmektedir. Böbrek boyutunun teşhisi dışında, böbrek içeriğinin yoğunluğu ve idrar yollarının tıkanıp tıkanmadığı gibi durumlar da teşhis edilebilmektedir. Ultrason görüntüleme yöntemi oldukça basit bir yöntem olmakla beraber, herhangi bir radyasyon riski bulunmamaktadır.

BT – MR: Ultrason görüntüleme yönteminin yetersiz olduğu durumlarda böbrek yapısının daha detaylı incelenmesi adına BT veya MR çekilebilmektedir. MR görüntüleme yönteminin yumuşak dokuları daha iyi göstermesi önemli bir avantajdır. BT ile kıyaslandığında herhangi bir radyasyon riski olmaması nedeniyle de avantajlı olan MR, uzun çekim tekniği açısından dezavantajlı konuma düşebilmektedir.

Böbrek Biyopsisi: Diğer görüntüleme yöntemleriyle net bir şekilde tanı konulamayan durumlarda böbrek biyopsisi yapılabilmektedir. Böbreğe yapılacak olan biyopsi tomografi eşliğinde yapılmaktadır. İğne aracılığıyla böbreğe girildikten sonra, böbrekten birtakım ufak parçalar alınmaktadır. Alınan bu parçalar patolojiye gönderilerek kesin tanı konulabilmektedir.

Böbrek İltihabı Tedavisi

Böbrek iltihabı veya nefritlerin çeşitli alt tipleri bulunmaktadır ve her bir alt tipinin tedavisi oldukça değişkendir. İleri derecede böbrek yetmezliği gelişen olgularda ise, bazı durumlarda böbrek naklinin yapılması gerekebilmektedir. Akut dönemde gelişen böbrek iltihaplarında ise, altta yatan nedene göre tedavi verilmektedir.

Minimal Değişiklik Hastalığı Tedavisi

Minimal değişiklik hastalığı çocuklarda sıkça görülen bir böbrek iltihabı türüdür. Bu hastalığın tedavisinde steroid etken maddeli ilaçlar kullanılmaktadır. Steroidlere yanıt çocuklarda oldukça iyidir. Fakat erişkin döneminde oluşan minimal değişiklik hastalığında steroide yanıt, çocuklardaki kadar iyi olmayacaktır.

Fokal Segmental Glomeruloskleroz Tedavisi

Foksal segmental glomeruloskleroza neden olan faktörlerin tespit edilip, ortadan kaldırılması ana tedavi amacıdır. Fakat bazı durumlarda herhangi bir neden bulunamamaktadır. Bu durumda oluşan ödemi engellemek amacıyla sıvı kısıtlaması, tuz kısıtlaması ve diüretikler tedavi olarak verilmektedir. Bazı durumlarda steroid tedavisi denenebilmektedir fakat yanıt oranları yüksek değildir. Bu hastaların çoğunda 10 yıl içerisinde kronik böbrek yetmezliği gelişebilmektedir. Bu yüzden bu hastalara böbrek nakli denenebilmektedir. Fakat araştırmalar göstermiştir ki, nakil yapılan böbreklerde de bu hastalığın tekrarlama riski oldukça yüksektir.

Membranöz Nefropati Tedavisi

Membranöz nefropati tanısının konulmasıyla beraber yaklaşık olarak 6 aylık bir izlem önerilmektedir. Hasta eğer düşük riskli bir profile sahipse, tuz kısıtlaması ve diüretik tedavisi yeterli olacaktır. Eğer hasta yüksek riskli bir profile sahipse steroid ve siklofosfamid etken maddeli ilaçların birlikte kullanılmasıyla tedavi uygulanmaktadır.

Böbrek İltihabı Tedavi Edilmezse

Böbrek iltihabi ani bir şekilde gelişebileceği gibi, uzun bir süreç içerisinde de gelişebilmektedir. Tedavisiz kalmış böbrek iltihaplarında uzun dönemli böbrek yetmezliği gelişme riski bulunmaktadır. Bu durum sonucunda da böbrek nakline veya nakil olana kadar diyalize gerek duyulabilmektedir. Bu yüzden böbrek iltihabı tehlikeli midir sorusuna verilecek cevap, eğer yeterli tedavi sağlanmazsa evet olacaktır. Bu yüzden böbrek iltihabı nasıl olursa geçer mantığıyla yaklaşmamak gerekmektedir.

Böbrek İltihabına Ne İyi Gelir?

Böbrek iltihabının olduğu durumlarda, vücudun iyileşmesi adına zamana ve enerjiye ihtiyacı olacaktır. Doktorlar tarafından günlük sıvı alımının arttırılması önerilebilmektedir. Böbrek iltihabı eğer böbrek fonksiyonlarını ileri derecede etkiliyorsa, doktorunuz tarafından düşük potasyum içerikli diyetler önerilebilmektedir.

Böbrek iltihabı olan bireylerin özellikle günlük tuz miktarlarına oldukça dikkat etmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, yüksek sodyum içerikli olan besinler, böbreğe ciddi anlamda zarar verebilecektir ve tedavinizin aksamasına neden olabilecektir. Beslenmedeki sodyumun azaltılması adına daha önceden paketlenmiş bir halde olan etler veya tavukların tüketilmemesi gerekmektedir. Bunun yerine taze et ve tavuklar kullanılarak, tuz miktarını sizin belirleyeceğiniz diyetler kullanılabilmektedir.

Böbrek İltihabına Ne İyi Gelmez?

Böbrek iltihabı olan bireylerin beslenmesine oldukça dikkat etmeleri gerekmektedir. Beslenmelerine dikkat edilmeyen durumlarda tedavi güçleşecektir veya tedavi tam olarak sağlanmayacaktır. Bireylerin bu yüzden günlük tuz tüketimine oldukça dikkat etmeleri gerekmektedir. Bol tuzlu yiyeceklerden uzak durulmaması durumunda tedavi ne yazık ki oldukça güçleşecektir.

Tuzlu yiyeceklere ek olarak böbrek iltihabı olan hastaların yağlı yiyeceklerden de uzak durmaları gerekmektedir. Çünkü bazı böbrek iltihaplarının nedeni olarak yüksek kolesterol veya yağ asidi seviyeleri gösterilebilmektedir. Bu amaçla kolesterol seviyesi yüksek olan yiyeceklerin diyetten çıkarılması gerekmektedir. Çıkarılmadığı takdirde ne yazık ki tedavi güçleşecektir.

Böbrek İltihabı Ameliyatı

Tedavisiz kalmış olgularda veya tedaviye yanıt vermeyen ve ileri derecede böbrek yetmezliği gelişen olgularda böbrek nakli uygulanabilmektedir. Son dönem böbrek yetmezliği olan hastalara yapılacak olan böbrek nakli için, canlı verici adayları olması durumunda, bu adaylar ameliyat öncesi detaylıca incelenir. Vericide var olması muhtemel olan şeker hastalığı, tansiyon hastalığı gibi durumlar da ayrıntılı bir şekilde incelenir. Ayrıca alıcı ile verici arasında doku uyumunun değerlendirilmesi adına cross – match adı veriler immünolojik karşılaştırma işlemi yapılmaktadır. Canlı vericinin nakile uygun olduğu durumlarda, özellikle sol böbrek alınmaktadır. Sol böbreğin uygun olmadığı durumlarda ise, sağ börek alınabilmektedir.

Böbrek İltihabı İlaçları

Böbrek iltihabında çeşitli etken maddeli ilaçlar kullanılabilmektedir. Bu ilaçlar genel olarak diüretikler, steroidler ve bazı immünolojik ilaçlardır. Bunlar dışında hayat tarzının düzeltilmesi, günlük tuz tüketiminin azaltılması da diğer önlemler arasındadır.

Steroidler: Steroidler çeşitli böbrek iltihabının tedavisinde kullanılabilmektedirler. Özellikle çocuklarda minimal değişiklik hastalığının tedavisinde kullanılan steroidlerin çeşitli yan etkileri bulunabilmektedir. Steroidler mide asit salgısını arttırıcı bir etkiye sahiptirler. Bu yüzden peptik ülseri olan hastalarda oldukça dikkatli kullanılması gerekmektedir. Hatta peptik ülseri olan hastalarda mümkün olduğunca kullanılmaması gerekmektedir.

Steroidlerin bir diğer yan etkisi olarak göz içi basıncını arttırıcı etkileri bulunmaktadır. Bu yüzden göz tansiyonu olanların veya kataraktı olanların da bu ilaçları kullanmaması gerekmektedir. Steroidlerin aynı zamanda depresyon, uykusuzluk ve kafa içi basıncı arttırıcı etkileri de bulunmaktadır. Uzun süreli kullanımlarda da kemik erimesi yapabileceği de unutulmamalıdır.

Diüretikler: Diüretikler kendi içlerinde çeşitli alt tiplere ayrılmaktadır. Diüretiklerin temel amacı vücutta var olan ödemi ve fazla sıvıyı vücut dışına atmaktır. Böbrek iltihabında özellikle “furosemid” etken maddeli ilaçlar kullanılmaktadır. Furosemid aynı zamanda tansiyon yüksekliği durumlarında, potasyum yüksekliği durumunda ve kalsiyum yüksekliği durumunda kullanılabilmektedir. Furosemidin önemli yan etkileri arasında işitme problemleri görülebilmektedir. İşitme problemlerine ek olarak, potasyum ve magnezyum seviyelerinde düşüklüğe neden olabilecek olan furosemid, yenidoğan bebeklerde kullanıldığında sarılığa neden olabilmektedir.

Hamilelikte Böbrek İltihabı

Böbrek iltihabı hayatın herhangi bir döneminde oluşabilecek bir durumdur. Hamilelik döneminde de görülebilen böbrek iltihabının tedavisinde çeşitli ilaçlar kullanılabilmektedir. Gebelerin de aynı zamanda böbrek iltihabının yaratacağı etkilerden korunmaları adına yaşam tarzlarını da düzeltmeleri gerekmektedir. Fazla yağlı yiyeceklerden kaçınması gereken gebelerin, fazla tuz tüketiminden de kaçınması gerekmektedir.

Çocuklarda Böbrek İltihabı

Çocuklarda ve özellikle genç erişkin dönemlerinde böbrek iltihabı da sıkça karşımıza çıkabilmektedir. Akut Post – Streptokokal Glomerulonefrit hastalığı özellikle bu dönemlerde görülen bir hastalıktır. Geçirilmiş bir üst solunum yolu enfeksiyonunda yaklaşık 10 gün sonra gelişen bu hastalık, özellikle bahar ve kış aylarında sıkça görülebilmektedir. İdrar tahlilinde mikroskopik derecede idrarda kan görülebilmektedir. Bazı durumlarda ise dışarıdan da fark edilebilen idrar kanı görülebilmektedir.

Hastaların yaklaşık %90’ı basit destek tedavisiyle iyileşmektedir. Destek tedavisi olarak sıvı kısıtlaması önerilmektedir. Sıvı kısıtlamasına ek olarak, tuz kısıtlaması ve diüretikler tedavide planlanabilmektedir. Diüretiklerden özellikle furosemid etken maddeli diüretikler tercih edilmektedir. Steroidin bu hastalarda çok etkisi olmadığı gösterilmiştir.

Bebeklerde Böbrek İltihabı

Bebeklerde böbrek iltihabı çeşitli nedenler sonucunda oluşabilmektedir. Geçirilmiş üst solunum yolu enfeksiyonu veya kullanılan ilaçlar sonucunda gelişebilecek olan böbrek iltihabını önlemek adına, ebeveynlere büyük bir sorumluluk düşmektedir. Bu yüzden bebeklerin herhangi bir solunum yolu enfeksiyonu geçirmemesi adına aileler tarafından önlem alınması gerekmektedir. Buna ek olarak doktorlar tarafından önerilmediği takdirde herhangi bir ilaç kullanılmaması gerekmektedir.

Böbrek İltihabı için Hangi Doktora Gidilir?

Böbrek iltihabı çeşitli belirtiler ile kendini gösterebilen bir hastalıktır. Dolayısıyla yan ağrınızın olması durumunda bir Dahiliye uzmanına görünmeniz gerekmektedir. Aynı zamanda idrarda kan, ani çıkan ateş, ani ortaya çıkan tansiyon yükselmesi durumlarında da dahiliye uzmanına görünmeniz gerekmektedir.