Swyer Sendromu

Swyer Sendromu Nedir?

Swyer Sendromu, genetik bir erkeğin işlevsiz bir Y kromozomuna sahip olduğu bir kromozomal bozukluğu ifade eder. Spesifik olarak, Y kromozomunun erkek cinsel organının gelişimini kontrol eden kısımları işlev göremez. Hastalığın tıp literatüründe 46, XY Gonodal Disgenezi olarak da geçtiği bilinmektedir.  

Kromozomlar genetik mirasımızı aktarmamızı sağlayan DNA ve genlerin konumlandığı oluşumlardır. Tüm insanların bir çift cinsiyet kromozomu vardır. Dişiler iki X kromozomu içerirken, erkeklerde bir X kromozomu ve bir Y kromozomu vardır. Bu, tüm insanların en az bir X kromozomuna sahip olduğu anlamına gelir. Bu kromozom, vücudumuzun düzgün oluşumu için hayati önem taşır. X kromozomları ayrıca dişi cinsel organlarının oluşumu gibi kadına özgü cinsiyet özelliklerinin oluşumuyla ilgili bilgileri de içerir. Y kromozomu ise çok daha küçüktür ve çoğunlukla erkek üreme organlarının oluşumu gibi erkeğe özgü özelliklerin oluşumu ile ilgili bilgiler içerir.  

Bir fetüs (ana rahmindeki bebek) ilk olarak kadın kabul edilmektedir (çünkü herhangi bir ciddi genetik bozukluk hariç, her zaman en az bir X kromozomuna sahip olacaktır) ve sadece Y kromozomuna sahipse erkek olabilir. Aksi takdirde, dişiler bir Y kromozomu yerine fazladan bir X kromozomuna sahip olacaklardır. Bu nedenle, dişiler için kromozomal yapı tipik olarak XX olurken, erkekler için kromozomal yapı XY olacaktır. Bununla birlikte, "tipik olarak" kelimesinin kullanımına dikkat edin. Genetik cinsiyet (bir bireyin cinsiyet kromozomları) tipik olarak fenotipik cinsiyetiyle (bir bireyin cinsel organı) eşleşecek olsa da belirli kromozomal bozukluklar ikisi arasında bir tutarsızlığı tetikleyebilir. Böyle bir bozukluk meydana geldiğinde Swyer Sendromu olarak adlandırılır.  

Daha önce açıklandığı gibi, bir Y kromozomu mevcut olmadığı sürece tüm fetüsler doğal olarak dişi sayılır ancak Y kromozomu fetüsün gelişimini gerçekten değiştiremezse, fetüs Y kromozomuna sahip olmasına rağmen dişi olarak kalacaktır. Bu fetüs, genetik olarak erkek olmasına rağmen dış görünüş olarak dişi olacaktır yani fetüs dişi dış cinsel organları geliştirecektir.  

Bu genetik rahatsızlık iki tane önemli sonucu beraberinde getirebilir. Birincisi, dişi yalnızca bir X kromozomuna sahip olduğu için işleyen yumurtalıklar geliştiremeyecektir. Bunun yerine, yumurtalıkların yerine gonadoblastoma adı verilen iyi huylu tümörler gelişebilir. İkinci olarak ise dişiyi genetik olarak kısır hale getirecek ve böylece adet döngüsü meydana gelmeyecektir. 

Swyer Sendromunun tedavisi zor olabilir, çünkü belirtiler genellikle ergenliğe kadar ortaya çıkmaz. Genel olarak, doğru tedavilerle, Swyer Sendromlu bir kadın oldukça normal ve sağlıklı bir yaşam sürebilir. 

Swyer Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Swyer sendromuna ait belirti ve şikayetler genellikle ergenlik dönemine kadar ortaya çıkmaz. Bu sebeple hastalığın teşhis ve tedavisi genellikle ergenlik çağıyla birlikte mümkündür.  

Swyer sendromlu bireyler ergenlik zamanının geldiği yaşlarda adet döngüsünün başlamaması dışında genellikle herhangi bir belirti ve şikayet yaşamazlar. Adet döngüsünün başlaması gereken zamanlarda adet görememe şikayeti hastaları ve ailesini tedirgin ettiği için genelde doktorlara başvuru sebebi budur. Bu noktada genellikle bu kızların yumurtalıklarının olmadığı ve bu nedenle ergenlik çağına girmeleri için gerekli olan seks hormonlarına (östrojen veya progesteron) sahip olmadıkları keşfedilir. 

Bu hormonların eksik olması kişilerin ergenliğe girmesini ve kadınlara özgü ikincil karakterlerin gelişmesine engel olur. Meme gelişimi yetersiz olarak nitelendirilir. Buna ek olarak koltuk altı ve kasık kıllarının normal ergenlerde olduğu gibi gelişmediği de bildirilir. Kişilerin meme gelişimi ve yetersiz kıllanma gibi şikayetleri genellikle adet döngüsünün olmamasından daha az ciddi olarak değerlendirilir. Bu sebeple hastaneye başvuran kişilerin ilk şikayeti genellikle adet görememedir.  

Swyer Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Swyer sendromlu bir bireyin kromozomlarının gösterilmesi 46 XY olarak yapılır. Normalde bu kromozom sağlıklı olarak vücut hücrelerinde kodlansaydı sonuç olarak bir erkek çocuk doğacaktı ancak genetik mutasyonlar sebebiyle dişi görünümlü ve erkek genetik kodlara sahip bir birey ortaya çıkar. Swyer sendromuna çeşitli genetik anormallikler neden olabilir. 

Bu anomaliler aşağıdaki gibi olabilir:

Cinsiyet belirleyici bölge Y (SRY) gen mutasyonu: Yapılan araştırmalarda bildirilen vakaların yaklaşık olarak % 20'sinde bu bölgedeki mutasyonlar göze çarpmıştır. SRY geni, üreme organlardaki dokunun testislere dönüşümünü tetikleyerek erkek cinsiyet belirlemede hayati bir rol oynar. Mutasyon, çoğunlukla Y kromozomu üzerindeki SRY geninin DNA bağlanma bölgesinde küçük bir silinmeyi içerir. 

Map3K1 gen mutasyonu: Yapılan araştırmalarda bildirilen vakaların yaklaşık olarak % 18'inde bu bölgedeki mutasyonlar göze çarpmıştır. Map3K1 geni gebelik sırasında cinsel özelliklerin belirlenmesine yardımcı olan bir proteini kodlamaktadır. Mutasyonlar ile bu gen dişiye özgü genlerin aktifleşmesine sebep olur.  

NR5A1 gen mutasyonu: Yapılan araştırmalarda bildirilen vakaların yaklaşık olarak % 9’unda bu bölgedeki mutasyonlar göze çarpmıştır Cinsel hormonların üretimi ve farklılaşması için önemli bir protein olan steroidojenik faktör-1 alıcılarını bu gen kodlar. Bu mutasyonlar ile cinsel hormonların üretimi sekteye uğrar ve hastalık gelişir.   

SOX9 gen mutasyonu: Genellikle dişi üreme sisteminin oluşumunu engeller ve erkek üreme organlarının gelişmesine izin verir 

Swyer Sendromu Teşhisi

Swyer sendromunun teşhisi, kapsamlı bir klinik değerlendirmeye, ayrıntılı bir hasta öyküsüne, karakteristik bulguların tanımlanmasına (örneğin adet dönemlerinin olmaması) ve kromozom analizi dahil çeşitli testlere dayanarak konur.  

Karyotip Analizi: Bir kişinin karyotipini belirlemek için floresan yerinde hibridizasyon (FISH) adı verilen özel bir teknik kullanılabilir. Bir karyotip, bir kişinin kromozom yapısının (yani bir hücredeki 46 kromozomun) görsel bir temsilidir. Bu 46 kromozom, 22 eşleşen çifte bölünür (her çiftin babadan aldığı bir kromozomu vardır ve bir tanesi anneden alır).  

Cinsiyet kromozomları, XX veya XY olmak üzere ayrı bir çift olarak görülür. Swyer sendromu teşhisi genellikle genç yetişkinler gecikmiş ergenlik için test edildiğinde yapılır. 

Moleküler genetik test: Swyer sendromuyla ilişkili spesifik gen mutasyonlarından birinin etkilenen bir kişide mevcut olup olmadığını belirleyebilir. 

Etkilenen bir kişinin yakın aile üyelerinin değerlendirilmesi, durumun sporadik olup olmadığını veya o ailede kalıtsal olup olmadığını belirlemede yardımcı olabilir. Eğer ailede bu sendroma yakalanan başka birisi varsa durum kalıtsal olarak nitelendirilir. Herhangi bir aile üyesinde bu rahatsızlığa rastlanılmaması olayın sporadik olduğunu gösterir. Bu kalıtsal veya sporadik olmanın tedaviye esasen bir faydası yoktur.  

Swyer Sendromu Tedavisi

Swyer sendromunun tedavisi, multidisipliner olarak çalışan bir ekip ile yapılabilir. 

Pediatristler, pediatrik endokrinologlar, genetikçiler, ürologlar veya jinekologlar, psikologlar veya psikiyatristler bu multidisipliner ekipte bulunması gereken yetkin kişilerden olmalıdır.  

Swyer sendromu, genellikle ergenlikten itibaren başlayan östrojen ve progesteronun değiştirilmesini içeren hormon replasman (eksik olanı yerine koyma) tedavisi ile tedavi edilir. İkincil cinsel özelliklerin normal gelişimine yardımcı olmanın yanı sıra hormon replasman tedavisi, yaşamın ilerleyen dönemlerinde kemik kaybını ve zayıflamasını (osteoporoz) önlemeye de yardımcı olabilir. 

Hastalarda gonad adı verilen eşeysel yapılar genellikle cerrahi olarak çıkarılır çünkü etkilenen bireyleri gonadal tümör geliştirme riskinin artmasına neden olurlar. 

SF1 mutasyonları olan bireylerde adrenal yetmezlik olabilir. Varsa bu araştırılmalı ve tedavi edilmelidir. 

Etkilenen bireyler ve aileleri için genetik danışmanlık önerilir. Diğer tedaviler semptomatik ve destekleyicidir. 

Swyer sendromlu kadınlar infertil (kısır) olsalar da, bağışlanan yumurtaları kullanarak hamile kalabilir ve bebek sahibi olurlar. Bu işler bir tüp bebek merkezinde yapılır. Kendi isteğiyle yumurtasını bağışlayan bir kişiden alınan yumurtalar ile kişinin eşinden alınan spermin laboratuvar ortamında birleştirilmesi ile gebelik sağlanabilir.  

Swyer sendromlu kişilere gerekli hormonlar adet döngüsü gibi verilecek olursa hastalar menstrüasyon kanaması dahi görebilirler.  

Swyer Sendromu Tedavi Edilmezse

Swyer sendromunda gerekli tedaviler ve hormon replasman tedavileri yapılmadığı takdirde aşağıdaki durumlar görülebilir. 

Bu durumlar:

• Tedavi edilmeden bırakılırsa, bu düşük östrojen seviyeleri dişinin belirli ikincil cinsel özellikler geliştirmesini engelleyebilir. Bu, tedavi edilmemiş Swyer Sendromu olan kadınların tipik olarak ortalama bir kadından daha uzun, göğüsleri daha küçük ve görünüş olarak olgun bir kadından uzak bir birey olarak görünmesine sebep olabilir. 
• Diğer olumsuz sağlık yan etkileri arasında kemik mineral yoğunluğunun azalması olabilir. Kemik metabolizmasında görev alan östrojen yokluğu sebebiyle osteoporoz adı verilen rahatsızlık gelişebilir. 
• Gonad olarak adlandırılan eşeysel yapılar gonadoblastoma adı verilen tümörlere sebep olabilir. Bu sebeple gonadlar cerrahi olarak çıkarılmalıdır.  

Swyer Sendromuna Ne İyi Gelir?

Swyer sendromuna sahip kişilerde aslında erkek yapıyı oluşturacak bir genetiğe sahip olmasına rağmen kadın bir cinsiyet görüntüsü oluşur. Bu durumun öğrenilmesi hastalar ve yakınları için farklı anlamlar taşıyabilir. Kişilerin hayat planlamasını etkileyebilir. Eğer kişiler evli ise ilişkileri etkilenebilir.  

Çocuk sahibi olmak isteyen kişileri bazı noktalarda hayal kırıklığı karşılayabilir. Bu sebeplerden dolayı bu hastalığa sahip kişilerin ve çevresinin hastalık hakkında detaylı bilgi sahibi olması gerekebilir. 

Kişilerin hayat beklentilerini bilmesi hastalık sürecini ve sürecin psikolojik etkilerini atlatmaya yardımcı olacaktır. Bu sebeple doktorlara da ciddi bir sorumluluk düşer. Sendrom, hastalara iyi anlatılmalıdır.  

Swyer Sendromuna Ne İyi Gelmez?

Swyer sendromuna sahip kişiler herhangi bir tedavi almak istemeyebilir. Bunun bazı sonuçları olur. Genellikle gonadlarda tümör gelişimi ve kemiklerle ilgili rahatsızlıklar görülür.  

Kişiler erkek bir görünüşe sahip olmayı istediklerini söylediğinde onlara saygı göstermek gerekir. Onlara karşı çıkmak olumsuz psikolojik etkiler bırakabilir. Buna ek olarak yapılan hormon replasman tedavileri kişilerin ikincil cinsiyet gelişimini kadın olma yönünde ilerletebilir. Kişiler bu tedavilerden kaçınabilir.  

Bu sebeplerden dolayı Swyer sendromuna sahip kişiler multidisipliner bir ekip tarafından takip edilmelidir.  

Swyer Sendromu Ameliyatı 

Swyer sendromunu tedavi edebilecek bir cerrahi prosedür yoktur. Hastalık genetik olarak oluşan mutasyonlardan kaynaklanır. Bununla birlikte bu hastalığa bağlı olarak gelişen gonadlar ‘’streak gonad’’ olarak adlandırılır ve farklılaşıp gelişmemiştir. Bu gonodların ileride tümörlere neden olabileceği bilindiği için çıkartılması gerekilir.  

Laparoskopik Cerrahi

Genellikle streak gonad adı verilen gonadların çıkarılması için uygulanan cerrahi prosedürdür. Laparoskopik cerrahide doktorlar hastaların göbeği etrafında birkaç delik açarlar. Hasta bu sırada genel anestezi altındadır ve hiçbir şey hissetmez. Bu açılan deliklere ucunda kamera ve cerrahi müdahale yapmayı sağlayacak uzun ince tüp sistemleri yerleştirilir.  

Streak gonadlar bu cerrahi deliklerden tüpler ve kamera yardımıyla kesilerek çıkarılır. Hastalar genellikle aynı gün taburcu edilir. 

Swyer Sendromu için Hangi Doktora Gidilir?

Aşağıdaki belirti ve şikayetlere sahip kişilerin öncelikle bir kadın doğum ve hastalıkları uzmanı ile görüşmesi gerekir. Kadın doğum hastalıkları gerek gördüğü takdirde bir endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları uzmanı ile birlikte çalışabilir.  

Bu belirti ve şikayetler:

• Ergenlik yaşlarının gelip geçmesine rağmen henüz adet göremeyen kişilerin bu hastalıktan etkilenmiş olabileceği sebebiyle bir doktora görünmesi gerekebilir. Adet görememenin birçok farklı sebebi olabilir. Bu sebeple detaylı bir araştırma yapmak gerekir. 
• Ergenlik dönemi yaşlarına gelinmesine rağmen meme gelişimi, koltuk altı ve kasık bölgesinde kıllanma başlamayan kişiler aynı zamanda adet döngüsüne de sahip değilse bu hastalık sebebiyle araştırılmalıdır.  

Swyer sendromu ölümcül bir hastalık olmasa da hastalığın teşhisi ortaya çıkabilecek iyi ve kötü huylu tümörlere engel olabilir.