Toksik Eritem

Toksik Eritem Nedir?

Toksik eritem, eritema toksikum neonatorum (ETN) veya yeni doğanın toksik eritemi olarak da adlandırılan bu rahatsızlık çoğunlukla yeni doğanlarda görülen yaygın bir deri döküntüsüdür. Eritema toksikum neonatorum, 15. yüzyılın başlarında B. Metlinger adlı bir çocuk doktoru tarafından tanımlanan bir döküntü durumdur. 

Genellikle doğumdan sonraki ilk birkaç gün içinde ortaya çıkar ve bir hafta içinde kendiliğinden herhangi bir tedavi uygulamadan kaybolabilir. Sağlıklı, zamanında doğmuş yeni doğanların yaklaşık yarısında görülür ve erken doğmuş bebeklerde daha az görülür. 

Raporlara göre yenidoğan bebeklerin yüzde 30 ila 70'ini etkiler. Kızarıklık genellikle bebeğin yüzünde veya vücudunun orta kısmında görülür ancak kollarında veya bacaklarında da görülebilir. Kırmızı renkte sarıdan beyaza deriden yüksek alanlarla karakterizedir. Genellikle küme halinde görülmektedir.  

ETN genellikle doğumdan sonraki 3 ila 14 gün içinde ortaya çıkmasıyla bilinir ancak doğumdan sonra birkaç saat içinde ortaya çıkabilir.  

Eritema toksikum herhangi bir belirti vermediği ve kendiliğinden geçtiği için genellikle tedaviye gerek yoktur. Genellikle deride çıkan kırmızı lekeler ile karakterize olan bu hastalık iyileştikten sonra iz bırakmaz.  

ETN ile ilişkili uzun vadeli problemler yoktur. Kızarıklık kendiliğinden yerleşir ve normal bir cilt bırakır. Buna karşın bazı bebeklerde kuru cilt, egzama veya diğer cilt sorunları gelişir ancak bunlar ETN ile ilgili değildir. Bunların bıraktığı yan etkiler ve uzun vadeli problemlerin ETN ile karıştırılmaması gerekilir.  

Toksik Eritem Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

ETN'nin döküntüsü genellikle kırmızı lekeler gibi görünür ve esas olarak yüzü ve vücudu (gövdeyi) etkiler. Kollarda ve bacaklarda da görülür. Bununla birlikte avuç içi ve ayak tabanında toksik eriteme bağlı olarak döküntü görülmesi beklenmez veya nadirdir.   

Papül adı verilen küçük ve kabarık noktalar deride yaygındır. Bazen irin dolu küçük noktalar (püstüller) veya sıvı dolu küçük kabarcıklar (veziküller) olabilir. Birçok nokta olabilir veya tam tersi çok az sayıda da olabilir.  

Farklı noktalarda bu döküntülerin boyutları da değişebilir. Noktalar hafif bir basınçla beyazlaşır. Bu, basıldıklarında soluklaştıkları ve soldukları anlamına gelir. Toksik eritem döküntülerinin bu karakterde olması beklenilir. 

Kızarıklık geçici olabilir ve bazen tek tek lekeler saatler içinde kaybolabilirken yenileri başka bir yerde görünebilir. Genellikle aile bu durumu: ‘’Bebeğimin bir şeye alerjisi mi var acaba?’’ olarak değerlendirebilir. 

Bebeklerde genellikle diğer deri hastalıkları gibi ağlama ataklarına veya rahatsızlığa sebep olmaz. Bebekler oldukça iyi görünür.  

Toksik Eritem Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Toksik eritemin tam olarak nasıl geliştiği bilinmemektedir. Bununla birlikte yağ bezlerini ve vücut kıl köklerini içeren dokuların tam olgunlaşmamışlığı sebebiyle bu durumun meydana gelebileceği öne sürülmüştür. Bunun gibi bazı teoriler bulunmaktadır. 

Yeni doğanlar yetişkinlere kıyasla daha fazla sayıda kıl folikülüne (kıl kesesi) sahip olma eğilimindedir ve bu bölgelerde kıl folikülü bulunmadığından avuç içi ve ayak tabanı gibi alanlarda eritema toksikum neonatorum lezyonlarının bulunması nadirdir.  

İltihabi hücreler bu kıl köklerinin etrafında toplanma eğilimindedir ve foliküler epitelde (kıl kesenin hücreleri) ve iltihaplı hücrelerin içinde bakteriler bulunmuştur. Bu bulgu, eritema toksikum neonatorum'un saç folikülüne sızan mikroplara bir yanıt olabileceğini düşündürmektedir. Bu sürecin gelişen bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olduğu da düşünülmektedir.  

Eritema toksikum neonatorumda görülen eozinofilik (bağışıklık sisteminde çalışan bir akyuvar) bir birikim de vardır ve prematüre (37. doğum haftasından önce doğan bebek) bebeklerde nadiren görüldüğü için bu reaksiyon paternini oluşturmak için olgun yeni doğan cildinin gerekli olduğuna inanılmaktadır. 

ETN'nin gelişimi için risk faktörleri arasında sıcak ve nemli iklimlerde doğmak yer alır. Ek olarak, doğumun süresi ile bu kızarıklığın görülme sıklığı ve süresi arasında pozitif bir ilişki olduğu da bulunmuştur. Bununla birlikte erkeklerde kızlara göre daha sık görülmesi sebebiyle erkek cinsiyette olmak da risk faktörleri arasında gösterilebilir. 

Toksik Eritem Hastalığı Teşhisi

Eritema toksikum neonatorum genellikle klinik olarak iyi bir geçmiş ve fizik muayeneye dayanarak teşhis edilir. ETN'yi teşhis etmek için herhangi bir test tanımlanmamıştır. Genellikle doktorlar hastanın anne ve babasını iyi bir şekilde sorgularlar. Kırmızı ve deriden hafif kabarık deri lezyonlarına ek olarak farklı bir belirti olup olmaması önemlidir. Bu sorgu sırasında anne ve babaya bebeklerinin ağlama nöbetleri olup olmadığıyla birlikte ateş ve titreme gibi ek şikayetlerinin varlığı araştırılır.  

Toksik eritem kendi kendini sınırlayan bir rahatsızlık olsa da bu rahatsızlığın farklı enfeksiyonlar ile karıştırılmaması açısından teşhisi önemlidir. Yani aslında doktorlar farklı enfeksiyondansa toksik eritem tanısı koyduklarında daha rahatlamış olabilirler. 

Doktorlar farklı bir enfeksiyondan şüphelendiklerinden bu deri döküntülerinin içeriğinin laboratuvarda incelenmesini isteyebilir. Bu rahatsızlığa sahip kişilerin ucunda pamuk olan bir çubuk yardımı ile deriden alınan örneğinin incelenmesinde düzgün boyanmış bir mikroskobik değerlendirme ile sınırlı miktarda nötrofil (kandaki bağışıklık hücresi) ve %90'ı aşan çok miktarda eozinofil (kandaki bağışıklık hücrelerinden birisi) görülmektedir. 

Döküntü uçuklara benzer bir görünüme sahip olabileceğinden, bu teşhisi dışlamak için bir Tzanck smear işlemi yapılabilir. Tzanck smear herpes adı verilen virüslerden kaynaklanan deri lezyonlarında yapılan bir prosedürdür. Basit ve kolay oluşu sebebiyle sıklıkla uygulanan bir işlemdir. Prosedürün mantığı hastaların doku örneği alındıktan sonra mikroskop ile incelenmesine dayanmaktadır. 

Ek olarak bakteri, mantar ve virüsler için püstül içeriklerinin kültürleri yapılabilir. Bu tetkiklerin tümü ETN'de negatif olduğundan bebekte klinik farklı ise denenebilir. 

Deri biyopsisi doğrulayıcı olabilir ancak pratikte yapılmaz veya nadir olarak ihtiyaç duyulur.  

Toksik Eritem Hastalığı Tedavisi

Yeni doğan toksik eritemi bir bebekte doktor tarafından teşhis edildiğinde genellikle tedavi edilmeden bırakılan bir tıbbi durumdur. Bunun sebebi bu rahatsızlığa bağlı olarak oluşan deri döküntülerinin hiçbir leke veya iz bırakmadan kısa bir süre içerisinden kendini sınırlayarak iyileşmesidir.  

Herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulamamasıyla birlikte ailelerin bu rahatsızlık ve bununla karışan rahatsızlıklar ile ilgili bilgili olması önemlidir. Bazı enfeksiyonlar yeni doğan toksik eritemini andırır ve hatta bununla karışabilir. Eğer bir enfeksiyona bağlı olarak bu döküntüler gelişirse ve tedavi yapılmadan bırakılırsa buna bağlı olarak komplikasyonlar (bir hastalığa bağlı olarak gelişen yan etki veya hastalık) gelişebilir. Bu açıdan yeni doğandaki deri lezyonlarının toksik eritem olup olmadığından emin olunmalıdır.  

Bu hastalığın herhangi bir hijyen probleminden meydana gelmediği aileye doktorlar tarafından anlatılmalıdır. Aksi halde aile bebeğini sıklıkla yıkama, cildine zarar verecek şampuanlar ve kremler kullanma gibi davranışlarda bulunabilir. Bu sebeple aileyi bilgilendirmek gerekir.  

Toksik Eritem Hastalığına Ne İyi Gelir?

Aşağıdaki davranışlar ve yöntemler toksik eriteme bağlı olarak görülen belirtilerin ve şikayetlerin yönetilmesine yardımcı olabilir.  

Bu davranışlar ve yöntemler:

• Herhangi bir kreme veya ilaca gerek duyulmayan toksik eritem rahatsızlığında aileler hali hazırda kullandıkları bebeklere uygun olan ve ekstra kimyasal içermeyen nemlendirici losyonları kullanmaya devam edebilir. Ailelerin bu zararsız nemlendiricileri bu rahatsızlığa bağlı olarak kullanmayı kesmesi gerekmez ve tavsiye edilmez. Bununla birlikte bu nemlendirici losyonların hiçbir kimyasal madde içermemesi ve bebeklere uygun olması önemlidir. 
• Doktorlardan bu rahatsızlığı size anlatmasını ve ciddi bir durum olmadığını bildiğinizden emin olun. Bazı aileler bu rahatsızlığa bağlı olarak aşırı derece huzursuz olabilirler. Bu rahatsızlığın herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymadan iyileştiğini bilen ailelerin içi daha rahat olacaktır. 
• Bebeğinizdeki deri lekelerinin toksik eritemden kaynaklandığının teşhisi doktor tarafından konulduktan sonra günler içerisinde gelişen ateş, titreme ve öksürük gibi şikayetlerin varlığında doktorunuzu derhal bilgilendirmeniz son derece önemlidir. Bu belirti ve şikayetlerin bu durum ile bir ilişkisi olmasa bile başka bir enfeksiyon geliştiğinin habercisi olabilir.  
• Bebeğinizde böyle bir rahatsızlık gördüğünüzde veya teşhis edildiğinde yapılması gereken bir diğer yöntem ise bebeklerin tırnaklarının kısa tutulmasıdır. Bebeğinizin tırnağı eğer uzun ise bu deri bölgesini tahriş etmemesi için kesebilirsiniz. Buna ek olarak bebeğinize yumuşak bir pamuk ürününden yapılmış eldiven takabilirsiniz. 

Toksik Eritem Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Aşağıdaki yöntemler ve davranışlar toksik eriteme bağlı olarak belirtilerin şiddetlenmesine sebep olabilir. Bu sebeple dikkatli olunması gerekir. 

Bu yöntemler ve davranışlar:

• Anneler ve babalar bu deri döküntülerini gördükleri zaman bebeklerinin hijyen problemi yaşadığını düşünebilirler. Bu aslında hijyenle alakası olmayan bir durumdur. Bu sebeple bebeklerini sürekli yıkama gereği duyabilirler. Yeni doğan bebeklerin sürekli yıkanması beraberinde farklı problemlere sebep olabilir.  
• Herhangi bir tedaviye veya ilaca gerek duyulmamasına rağmen anne ve baba bebeklerine bu deri döküntülerini iyileştirme amacıyla bazı şampuanlar ve kremler uygulayabilirler. Bu şampuanlar ve kremler bebeklerde alerjik reaksiyonları tetikleyebilir veya ekstra tahrişe sebebiyet verebilir.  
• Bazı anne ve babalar bebeklerinde bu deri döküntülerini gördükleri zaman patlatmak isteyebilir. Enfeksiyon sebebiyle oluşmasa da içi sıvı dolu olabilen bu lezyonları patlatmamak son derece önemlidir. Normalde iz bırakmadan iyileşebilen bu deri döküntülerini bu şekilde patlatmak kalıcı lekelere ve izlere sebep olabilir.  
• Bazı kıyafetler bebekler için fazla sıkı olabilir. Bununla birlikte kıyafetin hava geçirgenliği de iyi olmayabilir. İyi hava geçirgenliği olan bir kıyafet ile beraber çok sıkı olmayan geniş ve rahat kıyafetler giydirmek önemlidir. Bu sayede iyileşme daha hızlı olabilir.  
• Bebeğinizin giysileri için kullandığınız bazı deterjanlar zararlı olabilir. Bebeğin cildindeki deri lezyonlarını tahriş edebilir. Bu sebeple bebekler için özel olarak geliştirilmiş deterjanları kullanabilirsiniz.  

Toksik Eritem Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Aşağıdaki belirti ve şikayetler toksik eritemde görülen döküntülere ek olarak görüldüğü zaman bir çocuk hastalıkları uzmanından yardım almak gerekir. Çünkü toksik eritem gibi zararsız bir hastalığın tam tersi ciddi bir durum bu döküntülerin altından çıkabilir. 

Bu belirti ve şikayetler:

• Deri döküntüsünün oluşması genellikle yeni doğan bebeklerin ilk aylarında görülür. Bu kızarıklıklar kısa sürede iyileşmesiyle bilinir. Kısa sürede iyileşmeyen kalıcı kırmızı deri döküntüleri değerlendirilmelidir.  
• Deri döküntüsüyle birlikte bebekte ateş ve titreme gibi sistemik enfeksiyon belirtileri de varsa durum ciddiye alınmalıdır. Herhangi bir bakteriyel veya viral enfeksiyonun değerlendirilmesi açısından bir doktor ile görüşmek şarttır. 
• Döküntüye eşlik eden uyuşukluk, halsizlik ve beslenme problemleri görülüyorsa bebeğinizi en kısa zamanda bir doktora götürmeniz gerekir. Bunun altında farklı bir rahatsızlık bulunabilir.