Açık Kalp Ameliyatı Nedir?

Açık kalp ameliyatında, göğüs kemiği açılarak kalbe müdahale edilmektedir. Bu sırada kalp ve akciğer çalışmasını devam ettirmek amacıyla cihaza bağlanmaktadır. Açık kalp ameliyatları ile günümüzde pek çok hastalık tedavi edilmektedir. 

Açık kalp ameliyatları bebeklerden, ileri yaştaki hastalara kadar uygulanabilen bir tedavi yöntemidir. Ameliyatın yapılıp yapılamayacağına uzman hekim tarafından karar verilmektedir. Bu nedenle açık kalp ameliyatı öncesinde çok ayrıntılı incelemeler ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Bu tetkiklerin tamamlanabilmesi için hasta, açık kalp ameliyatının birkaç gün öncesinde hastaneye yatırılmaktadır. Açık kalp ameliyatının süresi ve hangi hastalığa yönelik yapılacağına göre değişiklik göstermektedir.  

Açık Kalp Ameliyatı Neden Yapılır? 

Açık kalp ameliyatı birçok farklı kalp ve damar hastalığının tedavisinde uygulanmaktadır. Kalp hastalıkları pek çok farklı şekilde ortaya çıkabilmektedir. Bunlar; kalp ritmi, kalpten çıkan ve kalbe kirli kan taşıyan damarlar veya kalp kapaklarında meydana gelen sağlık sorunları olabilmektedir. Bu hastalıklar tedavi edilmezse hastaların yaşam kalitesini büyük oranda düşürmekte ve hatta ani ölümlere neden olabilmektedir. Son 50 yılda gelişen teknoloji ve bilimsel çalışmalardaki ilerlemeler sayesinde açık kalp ameliyatlarında başarı oranları da artış göstermiştir. 

Açık Kalp Ameliyatı Hangi Hastalıkların Tedavisinde Uygulanmaktadır? 

Açık kalp ameliyatından en sık koroner bypass hastalarında faydalanılmaktadır. Koroner bypass, kalbi besleyen damarların daraldığı ya da tamamen tıkandığı durumlarda ortaya çıkan hastalığın adıdır. Açık kalp ameliyatı ile tedavi edilen diğer hastalıklar ise şu şekildedir;  

Damar Sertliği 

İnsan vücudundaki damarlar sağlıklı oldukları sürece esnek bir yapıya sahiptir. Bu sayede damarlar kan akışının kontrolünü sağlamaktadır. Birtakım hastalıklar damarlarda kolesterol birikmesine ve bağ dokusunun çoğalmasına neden olmaktadır. Bu problem ise damarın olması gereken sağlıklı esnek yapısını kaybetmesine ve sertleşmesine yol açmaktadır. İlerleyen dönemlerde bu sertleşme tıkanma problemini de ortaya çıkarmaktadır. Damar sertliği ciddi bir problemdir ve kalp krizinden, beyin kanamasına kadar pek çok hayatı tehdit eden soruna neden olabilmektedir. Hastalığın ilerlemediği durumlarda ilaç tedavisi ile çözüm bulunurken, ilerleyen damar sertliği probleminde bypass açık kalp ameliyatı ile müdahale edilmesi gerekmektedir.  

Damar Tıkanıklığı 

Kalbi besleyen damarların tıkanması ve daralması ölümle sonuçlanabilecek problemlere neden olabilmektedir. Bu sorunun çözümünde de koroner bypass ameliyatlarından faydalanılmaktadır. Operasyonda bacaktan toplardamar, koldan ya da göğüsten atardamar alınmaktadır. Deforme olan damarlara, alınan sağlıklı damarlar yerleştirilir. Böylelikle kalbin sağlıklı bir şekilde beslenmesine devam etmesi sağlanmaktadır.  

Kalp Delikleri

Kalp sağlıklı yapıya sahipse, kan sağ ve sol odacıklar arasında karışmadan, düzenli olarak akış gerçekleştirir ancak kalp kulakçıklarının arasında delik olabilmektedir. Bu tip durumlarda kan soldan sağa akar ve bu ciddi problemlere yol açabilmektedir. Kalpteki deliğin büyüklüğü önem taşımaktadır. Küçük delikler hastanın hayatını olumsuz yönde etkilemese de büyük delikler hayati problemlere neden olabilmektedir. Bu tür hastalıkların tedavisinde de hekimler, açık kalp ameliyatından yararlanabilmektedir.  

Kalp Tümörleri

Kalp tümörü, kalbin bir kısmının aşırı büyümesi olarak tanımlanmaktadır. Bu tümörün oluşumu doğrudan kalpten başlamış olabileceği gibi, farklı organlardaki tümörlerin yayılımı ile de ortaya çıkabilmektedir. Her kalp tümörü kanser değildir ve tedavide tümörün türü, yayılma durumu gibi etkenler göz önünde bulundurulmaktadır. Uzman hekimin gerekli gördüğü durumlarda kalp tümörü, açık kalp ameliyatı ile çıkarılabilmektedir.  

Kalp Nakli 

Organ yetmezliği hastalıklarından birisi de kalp yetmezliğidir. Bu hastalıkta son evreye gelmiş kişiler hayati risk altındadır. Hastalık kalp pili benzeri yöntemlerle tedavi edilemiyorsa, yani son evre kalp yetmezliği ise kalp nakli yapılması gerekmektedir. Kalp nakli işlemi açık kalp ameliyatı ile yapılmaktadır. 

Kalp Kapağı Problemleri

Özellikle aort ve mitral kapak, ameliyat gerektiren kalp kapağı sorunlarının başında yer almaktadır. Aort kapağının tedavisi için yapılan operasyonlarda kapak tamir edilmektedir. Tamir edilemeyen kapak yerine ise protez uygulanmaktadır. Mitral kapak sorunlarında ise operasyon yöntemi farklıdır. Mitral kapak problemi, açık kalp ameliyatı damar değiştirme müdahalesi ile tedavi edilmektedir. Uygulamada kan akışına engel olan damar değiştirilmektedir. 

Kalp Ritmi Sorunları 

Kalp ritminin bozulması, pek çok farklı sorundan kaynaklı olabilmektedir. Kalp ritminin sağlıklı düzenin sokulması için öncelikli olarak ilaç ve birtakım girişimsel tedaviler uygulanmaktadır. Bu tedaviler ile sonuç alınamazsa ya da daha farklı bir problem teşhis edilmişse açık kalp ameliyatı uygulanması gerekli olmaktadır.  

Kalp Hasarları 

Birçok neden kalpte hasar oluşumuna neden olabilmektedir. Bu sorunlar ileri boyuttaysa hayati önem taşımaktadır. Sorunun kaynağı ve hasarın büyüklüğü tespit edildikten sonra açık kalp ameliyatı yapılmasına karar verilebilmektedir.  

Açık Kalp Ameliyatı Öncesi Yapılması Gerekenler 

Uzman hekim, hastanın açık kalp ameliyatı olması gerektiğine karar verdiyse, operasyondan önce yapılması gereken birtakım hazırlıklar ve tetkikler bulunmaktadır. Yapılan tetkikler ışığında operasyon ve açık kalp ameliyatı sonrası planlanmaktadır. Bu sayede ameliyat öncesinde gerekli önlemler alınmaktadır. Tetkiklerin yapılabilmesi ve hastanın ameliyata hazırlanabilmesi için birkaç gün öncesinde hastaneye yatışı yapılmaktadır. Açık kalp ameliyatından önce istenebilecek tetkikler şunlardır;  

• Kan tahlili
• İdrar tahlili
• Kadınlar için gebelik testi
• Anjiyo 
• Ekokardiyografi
• EKG
• Efor testi
• Röntgen 
• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• MR 
• Anestezi muayenesi
• Diş kontrolü  

Ayrıca hastaların kullandıkları ilaçları, ameliyat öncesinde hekime bildirmesi gerekmektedir. Çünkü bazı ilaçların ameliyat öncesi kullanımı komplikasyon oluşum riskini artırmaktadır. Ameliyat sürecinde bırakılan bu ilaçlara, daha sonra hekim kontrolünde tekrar başlanabilmektedir. Özellikle kan sulandırıcı, antibiyotik, idrar sökücü gibi ilaçlar kullanan hastaların durumu doktorlarına iletmesi gerekmektedir. 

Açık Kalp Ameliyatı Nasıl Yapılır?  

Açık kalp ameliyatı genel anestezi altında yapılmaktadır. Operasyon süresince anestezi uzmanları hastanın yanında bulunmaktadır. Anestezi uzmanının verdiği anestezi ile hasta uyutulduktan sonra açık kalp ameliyatı başlamaktadır. Açık kalp ameliyatı sırasında şu adımlar takip edilmektedir;  

• Uzman hekim göğüz duvarına 8 ile 10 inçlik (20,32 ile 25,4 cm) bir kesi açar. 
• Ardından göğüs kemiği açılır ve kalbe ulaşılır. 
• Bu esnada kalp ve akciğerler bypass cihazına bağlanır. Bypass cihazı, kanı ameliyat edilen kalbe taşımaktır.
• Bypass cihazının kullanılmadığı açık kalp ameliyatları da bulunmaktadır. Bu tür operasyonlarda kalp cerrahı, sağlıklı artere yol bulabilmek için damar kullanır.  

Bu aşamalar tüm açık kalp ameliyatlarında ortaktır. Tamamlandıktan sonra, açık kalp ameliyatının hangi hastalığın tedavisinde kullanıldığı durumuna göre işlemler değişiklik göstermektedir. Kalbe gereken müdahaleler yapıldıktan sonra ise şu adımlar takip edilmektedir;  

• Göğüs kemiği tel kullanılarak kapatılır. Bu tel sonrasında çıkarılmamaktadır. 
• Kemikler kapatıldıktan sonra derideki kesiğe dikiş atılır ve kapatılır. Bu bölgede kullanılan dikişler günümüzde eriyebilen yapıya sahiptir. Öte yandan tüplerin yerleştirildiği bölgeye uygulanan dikişlerin alınması gerekliliği vardır.  

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Komplikasyonlar ve Riskler 

Açık kalp ameliyatı riskleri, her cerrahi müdahalede olduğu gibi bulunmaktadır. Açık kalp ameliyatında da birtakım komplikasyonların oluşma ihtimali vardır ancak bu komplikasyonların çoğunun geçici ve kısa süreli olması beklenmektedir. Gelişen teknoloji ve bilimsel çalışmalar ile alınan önlemler sayesinde bu risklerin ortaya çıkma ihtimali minimum seviyeye indirilmiştir. Açık kalp ameliyatı sonrası oluşabilecek olası komplikasyonlar ve riskler şu şekildedir;

• Enfeksiyon
• Çarpıntı
• Ödem
• Uykusuzluk
• İştahsızlık
• Kabızlık
• Uyuşukluk
• Terleme
• Kan akımının düşmesi (iskemi)
• Ritim bozukluğu 
• Kaburga kemiklerinde hasar, kırılma 
• Kalp zarının su toplaması 
• Postperikardiyotomi sendromu (operasyon sırasında kalp zarının açılması ve vücudun zara karşı reaksiyon göstermesi olarak tanımlanmaktadır)
• Akciğer ve böbrek problemleri
• Karaciğer yetmezliği
• Ülser 
• Kolit
• Damar problemleri
• Nörolojik sorunlar
• Ateş 
• Baş dönmesi ve geçici hafıza kaybı 
• Nefes almada zorlanma  

Bu komplikasyonların yanı sıra açık kalp ameliyatı sonrası kaburga kırıkları da oluşabilmektedir ancak açık kalp ameliyatı riskleri içinde kaburga kırıklarının meydana gelme ihtimali oldukça düşüktür. Tıp alanında yaşanan gelişmeler, kaburga kırığı oluşması riskini %1’e kadar düşürmüştür. 

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Açık kalp ameliyatı ciddiye alınması gereken ve zorlu bir operasyondur. Bu nedenle operasyondan sonra hasta yavaş yavaş iyileşmektedir. Genellikle hastalar, iki ayın sonunda tüm aktiviteleri rahat yapar hale gelmektedir. Bu zaman zarfında ise mutlaka ağır işlerden uzak durulması, ağır kaldırılmaması, hızlı aktivitelerde bulunulmaması gerekmektedir. Açık kalp ameliyatı sonrası hastaların dikkat etmesi gereken hususlar hakkında doktor bilgi vermektedir. Doktorun söylediklerinin uygulanması komplikasyon risklerini de en aza indirmektedir.  

Açık kalp ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gereken bazı konular şunlardır;  

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Beslenme

Açık kalp ameliyatından sonra beslenme büyük önem taşımaktadır. Kalbi çok fazla yoran besinlerin tüketilmemesi gerekmektedir. İyileşme döneminde tuzun fazla kullanılmaması ve gerektiği kadar kalori alınması önerilmektedir. Ayrıca kalp sağlığının korunması için hayvansal yağlardan (tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı) mümkün olduğu kadar bu süreçte uzak durulması gerekmektedir. 

Açık kalp ameliyatından sonra beslenme düzeninde yağlı gıdalardan da uzak durulması önerilmektedir. Bu dönemde kırmızı et fazla tüketilmemelidir. Balık, hindi ve tavuk eti ise tüketilmesi önerilen besinler arasında yer almaktadır. Bu süreçte bol bol sebze ve meyve tüketimi de hastaların sağlıklarına daha çabuk kavuşmaları için önemlidir. Açık kalp ameliyatı olan kişilerin sağlıklı beslenmeyi, hayatlarının bir parçası haline getirerek kalbi yoran fazla kilolarından da kurtulması gerekmektedir. Böyle problemleri olan hastaların, bir diyetisyenden yardım almaları faydalı olacaktır.  

Tüketilmesi gereken besinler: Besinleri ızgara ya da haşlama olarak tüketmek, tavuk eti, balık, sebze, meyve, kepekli ve tahıllı ekmek, az yağlı ya da yağsız peynir.  

Tüketilmemesi gereken besinler: Yağlı beyaz peynir, kaşar peynir, tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı, sakatatlar, sucuk, sosis, pastırma, fast food ürünler, dondurma, koyun eti, kuzu eti, unlu yemekler, pirinç pilavı, bal, reçel, yağlı süt, kaymaklı yoğurt, yumurta beyazı, tatlılar ve alkollü içecekler.   

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Cinsel Yaşam

Açık kalp ameliyatının ardından hastaların cinsel ilişkiye girmeden bir ay boyunca beklemeleri önerilmektedir. Hastanın kendini iyi hissetmemesi durumuna bağlı olarak bu süre uzayabilir. Ayrıca hastaların, cinsel ilişkiye girerken göğüs bölgesine dikkat etmeleri gerekmektedir. 

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Duş Alma 

Ameliyatın ardından hastaların ilk 10 gün duş almaması önerilmektedir. Hastalar, 10 gün sonra oturur pozisyonda duş alabilirler. Bu esnada ameliyat yarasının fazla aşındırılmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Sabun kullanımında herhangi bir sakınca yoktur.  

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Sigara ve Alkol Tüketimi

Ameliyatın ardından hastaların alkol tüketimini kesmeleri istenmektedir. İlaçlar kullanılırken hiç alkol tüketilmemesi gerekmektedir. Öte yandan hastaların, kalp sağlığının en büyük düşmanlarından biri olan sigarayı da kalıcı olarak bırakmaları tavsiye edilmektedir.  

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Hijyen

Açık kalp ameliyatından sonra ortaya çıkan enfeksiyon riskini azaltmak için hijyene büyük önem verilmesi gerekmektedir. Hastane süresince hastanın yanına çok fazla ziyaretçinin gelip gitmemesi önerilmektedir. Ayrıca enfeksiyonlu kişilerin hasta ile temasının olmaması da önemlidir. Hasta ameliyattan 10 gün sonra banyo yapabilir.  

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Yara Bakımı 

Yara bakımı, açık kalp ameliyatından sonra oldukça önemlidir. Çünkü göğüs bölgesinde büyük bir yara bulunmaktadır. İyileşme tamamlanana kadar bu bölgenin tüm darbelerde korunması gerekmektedir. Ameliyat bölgesinde direnlerin yerleştirildiği bölgenin dikişleri alınırken, diğer kesi bölgesindeki dikişler kendi kendine eriyerek düşmektedir. Yara bölgesinin tamamen iyileşmesi bir seneyi kapsar. Bu zaman zarfında bölgenin güneşten korunması gerekir. Yoksa yara izi koyulaşıp daha belirgin bir görüntüye sahip olabilir.  

Uzman hekim tarafından önerilmediği takdirde bölgeye krem ve benzeri bir ürün sürülmesi uygun değildir. Yara bölgesi her gün düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bölgede kızarma, aşırı hassasiyet, şişme, akıntı gibi olağanüstü bir durum söz konusuysa hekime bildirilmelidir. Ameliyat sonrasında bir süre bacak bacak üzerine atarak oturmak önerilmez. Çünkü bu pozisyon kan dolaşımını olumsuz yönde etkilemektedir. Kan dolaşımının daha kolay olması için ayakların altına destekleyici puf, tabure ya da yastık konulması gerekmektedir. Bacak ve ayaklarda beklenmeyen şişlikler varsa hekime danışılması gerekmektedir.  

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Günlük Yaşam 

Açık kalp ameliyatının ardından günlük hayata dönerken hastaların belli başlı şeylere dikkat etmesi gerekmektedir. Öncelikle ameliyattan sonra araç kullanımı için iki ay beklenmesi önerilmektedir. Hastalar 3 hafta ile 4 hafta sonrasında hafif ev işleri gibi aktivitelerini yapmaya başlayabilir.  

Ameliyatın ardından yaranın zarar görmemesi için hastaların sırt üstü yatmaları önerilmektedir. Yine bu süreçte pamuklu ve bol kıyafetler tercih edilmelidir. Hastaların iyileşme dönemlerinde uzun süre hareketsiz kalmaları önerilmemektedir ancak ağır spor yapmaları da önerilmez. Hastalar ameliyattan sonra yavaş yavaş, iki ay içerisinde kendilerine yeter hale gelebilmektedir. Öte yandan iş hayatına dönmeleri, yapılan ameliyata, hastanın durumuna ve kişinin yapacağı işe göre değişiklik göstermektedir.  

Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Bakım 

Açık kalp ameliyatı, önemli bir cerrahi müdahaledir. Bu nedenle hastaların ameliyata, mutlaka bir refakatçi eşliğinde gitmeleri önerilmektedir. Cerrahi müdahalenin ardından hastaneden taburcu edilen hastaların bakımı evde devam etmelidir. Hastaların bir süre ağır işlerden uzak durmaları için, yakınlarının yardımcı olmaları önerilmektedir. Açık kalp ameliyatı sonrası bakım, ortalama olarak 2 ay kadar devam etmelidir. 2. ayın sonunda hastalar kendi ihtiyaçlarını karşılayabilecek hale gelmektedir. Bu süre hastanın ve hastalığın durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir.