Bağırsak Tembelliği

Bağırsak Tembelliği Nedir?

Toplumda bağırsak tembelliğinden ziyade kabızlık olarak bilinen durum bağırsağın aktivitesinde yavaşlamaya bağlı görünen ve sıkça karşılaşılan bir sağlık şikayetidir. 

Birçok nedeni olsa da en sık görülen nedenleri kişide beslenme sistemindeki yanlışlıklar ve kişinin egzersizin olmadığı bir yaşam sürdürmesidir. Bağırsağın hareketlerinde yavaşlamaya bağlı olarak kişide dışkılama sayısında azalma ve dışkılama esnasında zorlanma olarak ifade edilebilecek kabızlık genel olarak her birey için farklı ölçütlerde olabilmektedir. Kimi kişilerde kabızlık olarak değerlendirilebilecek durum kimi için normal dışkılama alışkanlığı olabilmektedir. Bunda etkili olan durum kişide günde dışkılama sayısının farklılık göstermesidir. Bu nedenle kişide kabızlıktan bahsedebilmek için önemli olan ölçütte günlük dışkılama sayısından ziyade haftalık dışkılamanın 3’ten az olması dikkate alınır. 

Bağırsak tembelliği yaşın ilerlemesiyle beraber daha sık görülmeye başlanılan bir şikayettir. Bu durumun esas nedeni yaş artışının kişide bağırsak hareketlerinde yavaşlamaya neden olması ve bu yavaşlamayla birlikte dışkı atımında çıkan dışkıda su oranı azalmasıdır. Bununla kurulaşan dışkı tuvalet esnasında zorlanarak dışarı atılır. 

Bağırsak Tembelliği Belirtileri

Bağırsak tembelliğinde kişide dışkılama sayısında ve dışkının içeriğinde değişiklikler olur. Genel olarak bağırsak tembelliği görülen bireylerde haftalık dışkılama sayısı 3’ten az olur. Ayrıca bu kişilerde dışkı kurudur. Dışkılamada parça parça dışkı atımı görülür. Bu kişilerde dışkı atımında azalmaya bağlı olarak karın ağrısı ve karında gaz birikimi de sık görülür. Bağırsak tembelliği olan kişilerde bağırsakta birikmiş gaita(dışkı) nedeniyle karında şişkinlik görülür. 

Bağırsak tembelliğinde sık görülen belirtilerden biri de dışkı çıkarılırken ıkınma ve zorlanmalara bağlı olarak makatta çatlaklar meydana gelmesidir. Özellikle bazı kişilerde sıkça görülen kronik kabızlık durumunda makat çatlakları daha sık olarak görülmektedir. Yani kişide ani gelişen ve belli bir süre içerisinde düzelen kabızlık nedeniyle makat çatlağı oluşmazken sık geçirilen kabızlık durumlarında makat çatlağı daha fazla meydana gelmektedir. 

Bağırsak tembelliği yaşayan kişilerde kabızlığa bağlı olarak görülebilecek durumlardan biri de yemeklerden bir süre sonra karında ağrı görülmesidir. Bunda etkili olan da yemek sonrası sindirilmeyen atıkların bağırsak yoluyla dışarı atılmasını sağlayan bağırsak hareketlerinde yavaşlaması ve bu biriken dışkıların kişide karın şişkinliği ve gaz oluşturarak karında ağrı meydana getirmesidir. 

Bağırsak Tembelliği Nedenleri

Bağırsak tembelliğine bağlı olarak kabızlık meydana gelmesinde neden olan birçok durum söz konusudur. Bunlardan en önemlisi kişinin beslenme alışkanlığı ve hareketlilik durumdur. 

Özellikle beslenme alışkanlığındaki yanlış uygulamalar kabızlığın meydana gelmesine neden olabilir. Posalı ve lifli gıdaların tüketilmemesi sonucunda görülebilecek kabızlık durumunda beslenmeye daha fazla lifli gıdaların eklenmesiyle kabızlığın gerilediği gözlenmektedir. Kişide su tüketme alışkanlığı dakabızlık meydana gelip gelmemesinde etkili olan bir diğer durumdur. Günlük su alım miktarı yeterli olmayan kişilerde besin emiliminde yetersizliğe bağlı olarak kabızlık sık görülür. Bu nedenle kabızlığı olan kişilerde öncelikle beslenme ve su alımına dikkat etmek gereklidir. Gün içerisinde fazlaca kafein tüketimi de kabızlığa neden olacağından günde çokça kahve tüketilmemesine de dikkat edilmelidir. 

Kişide hareketsiz yaşam da kabızlığa neden olan durumlardan biridir. Toplumda, günlük egzersiz yapan ve aktif yaşayan kişilerde sağlık sorunlarının çoğuna yakalanma ihtimali de azalmaktadır. 

Kabızlık akut yani ani meydana gelmiş olabilirken kronik yani uzun zamandır devam ediyor şekilde de olabilmektedir. Bağırsak tembelliğine bağlı gelişen kronik kabızlıkta bazı metabolik ve nörolojik hastalıkların da etkisi vardır. Kronik kabızlığa neden olabilecek nörolojik hastalıklar; diyabet(şeker) hastalığı, Hirschsprung hastalığı, multipl skleroz(MS) hastalığı, Parkinson hastalığı gibi hastalıklardır. Kronik kabızlığa neden olabilecek metabolik hastalıklar; hipotiroidi hastalığı, hiperkalsemi gibi durumlardır. 

Bağırsak tembelliğinin nedeni bunlar dışında kişinin kullandığı bazı ilaçlar olabilir. Kabızlığa neden olabilecek ilaçlar; diüretik ilaçlar, antikonvülzan ilaçlar, antihertansifler, antikolinerjik ilaçlar, bazı antidepresanlardır. 

Bağırsak Tembelliği Teşhisi

Kişide bağırsak tembelliğinin teşhisinde çoklu yaklaşım prensibi uygulanır. Bunun için öncelikle hastadan ayrıntılı bir anamnez alınır. Hastaya anamnezde sorulması gereken en önemli sorular kabızlık öyküsü olup olmadığını anlamaya yöneliktir. Bunun için kişiye dışkılama alışkanlığı sorulur. Hastaya haftada haç defa dışkıladığı sorulmalıdır. Dışkısını yaparken zorlanıp zorlanmadığı ve dışkısının kuru, parçalı olup olmadığı da sorulması gereken durumlardan biridir. Ayrıca beslenme alışkanlıkları da öğrenilmelidir. Günde kaç litre su tükettiği ve günde ne kadar kahve içtiği de öğrenilmelidir. Kişinin günlük aktivite oranı da öğrenilmelidir. Kişinin ek hastalığı olup olmadığı ve kullandığı ilaçlar da sorgulanması önemli olan bir diğer durumdur. 

Hastadan ayrıntılı bir hastalık öyküsü sorgulaması yapıldıktan sonra fizik muayeneye geçilir. Fizik muayenede karın muayenesi oldukça önemlidir. Karın muayenesinde karında sertlik ve gerginlik olup olmadığına da batın muayenesi yapılarak bakılmalıdır. Ayrıca hastaya rektal tuşe yapılarak dışkılama yolunda dışkı kalıntıları veya kuru-sert dışkıların bulunup bulunmadığı bakılmalıdır. 

Fizik muayene adından görüntüleme yöntemleri ile tanının netleştirilmesi sağlanır. Görüntülemede ayakta direkt batın grafisi çekilmesi ilk uygulanacak metot olmalıdır. Grafiden bağırsak segmentlerinde(bölümlerinde) genişlemeler ve gaz olup olmadığı bakılabilir. Grafinin yeterli gelmediği ve kanser gibi daha ayrıntılı incelemeler yapılması gereken hastalıklar düşünüldüğü zaman kolonoskopi de yapılabilir. Özellikle kolon kanserinde dışkılama alışkanlıklarında değişiklikler görülebildiği için 50 yaşından büyük hastalarda ve ailesinde kolon kanseri öyküsü ve kabızlık şikayeti olan hastalarda 40 yaşından sonrakolonoskopi yaptırılması oldukça önemlidir. Kolonoskopi işlemi her 10 yılda bir tekrarlanmalıdır. 

Bağırsak Tembelliği Tedavisi

Bağırsak tembelliği teşhisi konmuş kişilerde tedavi aşamasına geçilir. Tedavide uygulanacak metot daha çok bağırsak tembelliğinin nedenine uygun olarak seçilir. Kişide beslenme ve su tüketim alışkanlığına bağlı olarak kabızlık meydana geliyorsa bunun için beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi kabızlığın tedavi edilmesini sağlar. Kişiye bol lifli ve posalı besinler tüketmesi ve günde en az 2-2.5 litre su içmesi önerilmelidir. Kabızlığın nedeni hareketsizlikse bunun için de kişiye yaşamına daha fazla egzersiz katması önerilir. 

Kabızlığın nedeni kişide olan nörolojik veya metabolik hastalıklarsa kişideki ek hastalıkların tedavi edilmesi gerekir. Şeker veya tansiyon hastası olan kişilerde bunların kontrol altında tutulması sağlanır. 

Kişide bağırsak tembelliğinin nedeni kolon kanseri ise kolon kanserinin tedavisine başlanmalıdır. Bunun için kemoterapotik ilaçlar veya ameliyat ile tedavi edilmeye çalışılmalıdır. Kabızlık şikayetleri için kullanılacak laksatif ilaçlar ile kabızlık şikayeti geriletilmeye çalışılır. 

Kabızlık Tedavi Edilmezse

Kabızlık tedavisi yapılması gereken şikayetlerden biridir. Kişinin yaşamında birçok olumsuzluğa neden olması ve altta yatan daha ciddi bir neden bulundurabilmesi bu şikayetin araştırılmasını ve mutlaka tedavi edilmesini gerekli kılar. Kabızlık şikayeti tedavi edilmezse kişide karın ağrısı ve karında gerginlik hissi gibi rahatsız edici durumlar meydana gelir. Bu nedenle kişinin bu şikayetini önemsemesi ve doktora başvurması kabızlık nedeninin ne olduğunun öğrenilmesini sağlar. 

Uzun süreli kabızlık durumlarına bağlı olarak görülebilecek bir diğer olumsuzluk da makatta zorlamalara bağlı olarak makat çatlağıdır. Bu da kişide şikayet oluşturarak her tuvalette çıkmada şiddetli ağrı meydana getirerek kişide dışkılama fobisi oluşturabilir. Buna bağlı olarak da kabızlık şikayeti daha çok derinleşebilir. 

Bağırsak Tembelliğine Ne İyi Gelir?

Bağırsak tembelliğinde kişide kabızlık şikayeti meydana gelir. Kabızlığın tedavisinde olumlu olabilecek birtakım öneriler şunlardır;

• Kişinin beslenme alışkanlığını düzenlemesi gerekir. Bunun için kuru gıdalardan ziyade bol lif içeren baklagiller, nohut, tam tahıllı ekmekler, yulaf, mercimek gibi gıdalar daha sık tüketilmelidir. Ayrıca posalı meyve ve sebzeler de beslenme diyetine eklenmelidir. 
• Kişinin günde en az 2-2.5 litre su içme alışkanlığının oturmuş olması gereklidir. 
• Egzersiz yapmanın bir yaşam biçimi haline getirilmesinin çoğu hastalıkta koruyucu olduğu gibi kabızlık tedavisi için de oldukça önemli olduğu unutulmamalıdır. 
• Dışkılama alışkanlığı oluşturulmalıdır. Bunun için özellikle sabah kahvaltı sonrası tuvalete gitmenin ve bunun her gün düzenli hale getirilmesinin faydası olacaktır. 

Bağırsak Tembelliğine Ne İyi Gelmez?

Bağırsak tembelliğinde beslenmenin önemi oldukça fazladır. Aşırı yağlı besinler sağlık için olumsuzluk oluşturabileceği gibi tamamen yağsız beslenme de kabızlık meydana getirir. Klozet kullanımı ve özellikle yanlış klozet kullanımı da kabızlık meydana getirebilir. Dışkılama yaparken standart olması gereken dizlerin karın seviyesinden aşağıda olmasını sağlayabilecek klozetlerin kullanımıdır. Böylece dışkılama daha kolaylaşır. Bu nedenle yüksek klozetler için ayağın altına bir şeyler yerleştirilerek dışkılama kolaylaştırılmaya çalışılmalıdır. 

Hareketsiz yaşam da kişide bağırsak hareketlerini yavaşlatarak kabızlık oluşturur. Bunun özellikle unutulmaması gereklidir. 

Bağırsak Tembelliğinde Kullanılabilecek İlaçlar

Bağırsak tembelliğine bağlı gelişecek kabızlık için doktor tavsiyesine başvurarak çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Kabızlık tedavisinde özellikle laksatif ilaçlar kullanılabilir. Laksatif ilaçlar özelliklerine ve etkisini açığa çıkarma süresine göre çok farklı sınıflamalara sahiptir. Laksatifler; osmotik etki ederek, hacim oluşturarak ve yüzey gerilimini azaltarak etki ederler. Laksatif ilaçlar dışında kolinerjik ilaçlar ve prokinetik ilaçlar da bağırsak hareketlenmesini arttırarak kabızlığı tedavi etmektedir. 

Gebelikte Bağırsak Tembelliği

Gebelerin yarısının mustarip olduğu durumlardan biri de kabızlıktır. Gebeliğin meydana getirdiği rahatsızlıklara kabızlığın da eklenmesiyle gebelik süreci oldukça rahatsız edici hale gelir. Gebelikte bağırsak tembelliğinin nedenleri; gebelikte beslenmenin düzenlenememesi, su tüketiminde meydana gelebilecek azalmalar, hareketsizlik ve gebelikle birlikte değişen hormon seviyelerinin bağırsak hareketlerinde azalmalar meydana getirmesidir. 

Gebelikte kabızlık tedavisi için beslenme alışkanlığı değiştirilerek daha fazla lifli gıda beslenme alışkanlığına eklenmelidir. Ayrıca kısa süreli ve zorlayıcı olmayan egzersizler yapılarak da bağırsak hareketliliği arttırılır. Yaşam tarzı ve beslenme değişikliği yeterli gelmeyen gebelerde kabızlık tedavisi için gebeliğe uygun laksatif ilaçlar da kullanılabilir. 

Çocuklarda ve Bebeklerde Bağırsak Tembelliği

Çocuklarda bağırsak tembelliğine bağlı olarak kabızlık görülmesi sık rastlanan bir durumdur. Özellikle beslenme alışkanlığına ve dışkılama sisteminin henüz tam olarak oluşturulamamasına bağlı olarak kabızlık görülebilir. Çocukta karın ağrısı, gaz birikimi ve huzursuzluk oluşturarak rahatsızlık meydana getirir. 

Bunlar için çocukta öncelikle düzenli dışkılama alışkanlığı oluşturmak önemlidir. Çocuğun her gün özellikle kahvaltı sonrasında tuvalete götürülmesi ve bunun düzenli olarak uygulanması dışkılama için sabırsız davranılmaması, çocuğa acele ettirilmemesi gerekir. Kabızlık tedavisinde pediatrik formlarda laksatif ilaçlar, lavman ve gaz damlaları kullanılabilir. Ayrıca beslenme düzenlemesinin de yapılması ve çocuğun su tüketiminin arttırılması da oldukça faydalı olacaktır.

Bebeklerde de anne sütü ile beslenmeye ve kalıtsal hastalıklara bağlı olarak bağırsak tembelliği ve kabızlık görülebilmektedir. Altta yatan nedene yönelik tedavi planlamaları ile tedavi yapılmalıdır. 

Bağırsak Tembelliği İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Bağırsak tembelliği özellikle kişide kabızlığa neden olarak kişinin yaşam kalitesinin kötü yönde etkileyebilmesi açısından teşhis ve tedavisinin kısa sürede yapılması gereken hastalıklardandır. 

Bağırsak hareketlerinde yavaşlamaya bağlı gelişen bağırsak tembelliği durumunda kişide görülecek en belirgin şikayet kabızlıktır. Haftada 3’ten az olarak dışkılama yapılması durumuna verilen ad olan kabızlık kişide karın ağrısı, karında şişkinlik, makat çatlağı yapabilmesi yönünden önemsenmesi gereken bir durumdur. 

Bu şikayetlerin kişide olumsuzluklar oluşturması ile başlayan dönemde doktora başvuru yapılması gereklidir. Bağırsak tembelliği şikayetleri için başvurulması gereken bölüm Gastroenteroloji bölümüdür. Gastroenterolog tarafından yapılacak tetkik ve incelemeler sonucunda bağırsak tembelliği tanısı alan kişilerde kabızlık tedavisi ve bağırsak hareketliliğinin arttırılması amacıyla uygun görülecek tedavi metotları doğrultusunda tedavisi yapılır.