Bağırsak Yapışması

Bağırsak Yapışması Nedir?

Bağırsak yapışması; bağırsakların herhangi bir nedenden ötürü belli bir bölümünün birbirine yapışması durumudur.

Bağırsaklar; mideden sonra gelen ve anüs adlı dış açıklıkla sonlanan, sindirimin esas olarak gerçekleştiği vücut bölümüdür. Mideden sonra başlayan on iki parmak bağırsağı ince bağırsaklar şeklinde devam eder, ince bağırsaklar da belli bir noktadan sonra kalın bağırsaklara dönüşür. Bağırsakların bu şekilde farklılaşması; her bir bölümde farklı bir işlevin gerçekleşmesini sağlar. On iki parmak bağırsağında sindirim enzimleri ile sindirim başlarken; ince bağırsaklarda gıdalar karıştırılır. Kalın bağırsaklarda ise emilmeyen gıdalar belli bir miktar su ile birlikte dışkıyı oluşturup dışarı atılır. 

Bağırsağın herhangi bölgesinde bir yapışıklık (adezyon) gelişmesi; bağırsakların bu işlevlerinin aksamasına ve hastada belli semptomların oluşmasına yol açar. Adezyon oluşumu sonrası gıdalar bağırsağın alt kısımlarına akamayacağı için üst kısımda şişlik ve gaz oluşumu görülür. Bu durumda ince bağırsakların duvarı gerilir ve ödem toplar.  

Bağırsak Yapışması Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak yapışmasında belirtiler; bağırsağın yapışıklık oluşturduğu bölüme, yapışıklığın düzeyine ve hastanın genel durumuna göre değişiklik gösterir. Bağırsak yapışmasında sık görülen belirtiler;

• Karın Ağrısı: Karın ağrısı bağırsak yapışması yaşayan hastalarda en sık görülen semptomlardandır. Bağırsakların belli bir bölgesinde bulunan yapışıklık, yapışıklığın üst kısmındaki bağırsak bölümünün gerilmesine, bu gerilme sonucu bağırsak duvarındaki sinir hücrelerinin uyarılmasına ve ağrı oluşturmasına neden olur.
• Bulantı ve Kusma: Hastalarda bağırsağın belli bir bölgesinde tıkanıklık olması; ağızdan alınan besinlerin mideden ileriye gidememesine neden olur. Bu durumda mide sürekli doludur, bu durum bulantıya sebep olur. Bağırsağın alt kısmına geçiş olmayınca midenin üst kapakçığı açılır ve kusma gerçekleşir.
• Karında Şişlik: Bağırsağın belli bir bölgesinde tıkanıklık olması; o bölgenin gerisindeki bağırsak bölümünde sıvı ve gaz toplanmasına neden olur. Bu durumda biriken sıvı ve gaz; dışardan da hissedilebilecek şekilde karında şişlik oluşturur.
• İshal: İshal; çoğunlukla tıkanıklığın erken döneminde hastalarda yaşanan bir bulgudur. Hastalarda yapışıklığa bağlı tıkanıklık oluştuğunda; bu tıkanıklığın üst ve alt kısımlarında bağırsak hareketleri hızlanır. Bağırsağın alt kısmında artan bu hareketlilik bir süre sonra hastada ishal oluşumuna neden olur.
• Kabızlık: Kabızlık bağırsak yapışıklığının geç döneminde ortaya çıkan bir belirtidir. Hastalarda yapışıklığın erken döneminde oluşan ishal sonucu bağırsaklar boşalır. Zaman ilerledikçe hastalarda tıkanıklığa bağlı bağırsakların alt kısmına besin geçişi olmaz. Bu durumda hasta kabızlık semptomu yaşar.
• Ateş: Hastalarda bazen enfeksiyonlar bağırsakta yapışıklık gelişimine neden olabilir. Bazen yapışıklığın kendisi iltihaplanabilir. Bu gibi durumlarda hastada ateş semptomu oluşur. 

Bağırsak Yapışması Nedenleri Nelerdir?

Bağırsaklar gıdaların geçiş bölgesi olması ve dışkının oluşturulma yeri olmasına bağlı olarak vücut için hayati önem taşıyan organlardır. Bu organlarda gelişen herhangi bir tıkanıklık; hastada çok ciddi semptomların oluşmasına yol açabilir. Bağırsak yapışması birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Burada en sık görülen nedenler:

• Enfeksiyon: Enfeksiyon bağırsak yapışmasına en sık yol açan etkendir. Bağırsağın bir bölgesinde herhangi bir iltihabın bulunması durumunda bağırsağın o kısmının kanlanmasını bozar. Bu durumda bağırsak büzüşür ve yapışıklık oluşturur.
• Ameliyat Sonrası Gelişen Yapışıklıklar: Ameliyat sonrası yapışıklık gelişmesi; bağırsak yapışıklığının sık görülen nedenleri arasındadır. Kişide ameliyat sonrası oluşan nedbe (iyileşme) dokusu; bu bölgede bulunan bağırsaklarda yapışıklık yaratabilir.
• Bazı Kanserler: Mide, on iki parmak bağırsağı, ince ve kalın bağırsak, pankreas gibi organlarda gelişen kanser türlerinde hem o bölgede bulunan tümörün bağırsağa baskı uygulaması, hem de tümöral dokudan salgılanan bazı kimyasal maddeler bağırsak yapışıklığı gelişimine neden olabilir.
• Bağırsak Fıtıkları: Fıtık; karın duvarının zayıf olan bir bölgesinden bağırsakların dışarı doğru hareket etmesi şeklinde tanımlanabilir. Bu tanıma göre dışarı doğru hareket eden bağırsaklar; bir bölgede sıkışır ve sürekli temas sonucu yapışıklık gelişir.
• İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: İnflamatuar bağırsak hastalıkları; bağırsakta tekrarlayan enfeksiyonlara yol açan hastalıklardandır. Bu hastalıklar bağırsaklarda nüks edip iyileşen ve sürekli tekrarlayan iltihaplanmalarla bağırsak yapışıklığı gelişimine neden olabilir.
• Volvulus: Volvulus; bağırsağın kendi ekseni etrafında dönmesi sonucu gelişen bir rahatsızlıktır. Bu dönüş; bağırsağın kanlanmasını bozar, bunun sonucunda da yapışıklık gelişebilir.

Bağırsak Yapışıklığı Teşhisi

Bağırsak yapışıklığının teşhisinde esas olarak görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Bu yöntemler hem bağırsak yapışıklığının teşhis edilmesinde; hem de bağırsak yapışıklığı ile karışabilecek diğer hastalıkların ayırt edilmesinde önemli düzeyde etkilidir. Bağırsak yapışıklığının teşhisinde kullanılan yöntemler;

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığı hakkında yaşadığı şikayetleri dile getirmesi durumudur. Bağırsak yapışıklığına sahip hastalar sıklıkla karın ağrısı, bulantı, kusma, karında şişlik gibi semptomlardan yakınırlar. Hekim hastanın şikayetlerini dinler; bu şikayetlerin varoluş zamanını, hastanın beslenme düzenini, kullandığı ilaçları sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim uzanmış olan hastanın karın bölgesini inceler. Bu bölgeleri eliyle muayene ederek hastada bulunan ağrının şiddetini anlamaya çalışır.
• Direkt Grafi: Direkt grafi X ışınları kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Normalde direkt grafi karın içi organlarını net bir şekilde göstermez. Ancak bağırsak yapışıklığı yaşayan ve bu durumda direkt grafi çekilen hastalarda; bağırsaklarda bulunan sıvı ve gaz toplanması gölgeler şeklinde direkt grafiye yansır. Bu durum hastada bağırsak yapışıklığı şüphesini kuvvetlendirir.
• Ultrasonografi (USG): Ultrasonografi; ses dalgalarının dokuya çarpıp geri dönmesi sonucu görüntü oluşumuna neden olan bir görüntüleme yöntemidir. Bağırsak yapışıklığına sahip hastalarda uygulanan ultrasonografi sonucu hastada var olan gaz ve sıvı birikimleri görülebilir.
• Bilgisayarlı Tomografi(BT): Bilgisayarlı tomografi direkt grafiye benzer şekilde X ışınları ile görüntü oluşturan bir yöntemdir. Ancak görüntü kalitesi ve tanı koyduruculuğu direkt grafiden çok daha iyidir. Bağırsak yapışıklığı bulunan hastalarda çekilen bilgisayarlı tomografi sonucu hastanın bağırsaklarındaki gaz ve sıvı seviyeleri gözlemlenip bağırsak yapışıklığının bulunduğu seviye belirlenebilir.
• BT Enteroklizis: BT enteroklizis yöntemi; bilgisayarlı tomografi esnasında hastaya kontrast madde içirilerek bağırsakların boyanmasını sağlayan; bu sayede bağırsakların boyutu ve yapışıklığın düzeyi hakkında fikir veren bir yöntemdir.
• Kan Tahlili: Kan tahlili bağırsak yapışıklığı tanısı konulan hastalarda; yapışıklığa bağlı olarak hastaların ne kadar sıvı ve elektrolit kaybettiği hakkında fikir verir.

Bağırsak Yapışması Tedavisi 

Bağırsak yapışması tanı konulduğunda mutlaka tedavi edilmesi gereken; tedavi edilmediğinde hastada çok ciddi komplikasyonlara neden olan ve ölümle sonuçlanabilen bir hastalıktır.

Bağırsak yapışmasının tedavisinde iki yöntem uygulanır. İlk yöntem; hastaya Oral (Ağızdan) Alımı Kesip Sıvı Desteği Uygulamasıdır. Bu yöntemde öncelikle hastanın mide içeriği nazogastrik sonda adı verilen hortum yardımıyla boşaltılır. Ardından hastaya damardan sıvı(serum fizyolojik) verilir. Bu yöntem küçük çaplı yapışıklıklarda erken dönemde oldukça etkilidir. Bu yöntemle hastadaki yapışıklık %60-70 oranında düzelir.

Hastada çok ciddi yapışıklık varsa veya yapışıklık sıvı desteği uygulamasına 72 saat boyunca cevap vermediyse; bu durumda hastaya Cerrahi Girişim uygulanır.  

Bağırsak Yapışması Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Bağırsak yapışması tanı konulduğunda acil tedavi gerektiren; tedavi edilmezse çok ciddi komplikasyonlar yaratabilen bir hastalıktır. Özellikle ince bağırsak yapışması yaşayan kişilerde; ince bağırsakların yapısının ince olması dolayısıyla çok çabuk gerilmesi, şişmesi, ödem toplaması görülür. Bu durum tedavi edilmezse hastada şişliğin oluştuğu bölge perfore olur(patlar).

Bağırsak yapışması tedavi edilmediğinde bir süre sonra gerilen bağırsak bölümündeki damarlar kanamaya başlar. Bu durum hastada dışkıda kan görülmesine neden olur.

Bazı durumlarda hastada bulunan yapışıklık bağırsakların dönmesine; bunun sonucunda da bağırsakların kanlanmasının bozulup nekroz (doku ölümü) gelişmesine neden olur. 

Bağırsak yapışması yaşayanlar aynı zamanda sürekli var olan karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal veya kabızlık gibi semptomlar yaşarlar.

Bağırsak Yapışmasına Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Bağırsak yapışıklığı tanı aldığında mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Hastalar bağırsak yapışmasından korunmak için belli başlı bazı alışkanlıklar edinebilir. Bu alışkanlıklar;

• Hastalar karın ağrısı, bulantı, kusma ve karında şişlik gibi semptomlar yaşadığında mutlaka hekime başvurmalıdır. Bağırsak yapışmasında erken teşhis komplikasyon oluşumunun önüne geçer.
• Hastalar bağırsak fıtığı yaşıyorsa bununla alakalı tedavisini olmalıdır. Bağırsak fıtığı ilerlediğinde yapışıklıklara yol açabilir.
• Hastalar bağırsaklarında enfeksiyon olduğundan şüpheleniyorsa(dışkı kötü kokulu, ishal varsa) bu durumda yine vakit kaybetmeden hekime başvurmalıdır. Bağırsak enfeksiyonu erken dönemde tanı alırsa bağırsak yapışması gelişmeden tedavi edilebilir.
• Bazı durumlarda hastalarda ameliyat sonrası yapışıklık gelişebilir. Özellikle sezeryan sonrası bağırsak yapışması kadınlarda doğum sonrasında bağırsak yapışmasına en sık yol açan nedenler arasındadır. Böyle bir durumda hasta sezeryan bölgesinde ağrı, akıntı, karın şişliği ve kabızlık gibi şikayetlerden yakınıyorsa hekime başvurmalıdır.
• Bağırsak yapışması yaşayanlar çoğunlukla fast food gıda ve paketli gıda tüketimi fazla olan kişilerdir. Bu kişiler fast food ve paketli gıda tüketimini azaltmalıdır.

Bağırsak Yapışması Ameliyatı

Bağırsak yapışmasının erken dönem tedavisi oral (ağızdan) alımın kısıtlanıp damar yolu ile sıvı verilmesi sonucu bağırsakların dinlendirilip yapılmanın açılmasını sağlamaktır. Ancak hastada çok ciddi yapışıklık varsa veya 72 saatlik oral alım kısıtlamasına rağmen yapışıklık devam ediyorsa bu durumda hastaya cerrahi girişim uygulanır.

Cerrahi girişim genel anestezi altında (tüm vücudun uyuşturulduğu anestezi türü) uygulanır. Hekim hastanın karın bölgesini açar, bağırsaklardaki yapışıklığın düzeyine bakar. Minimal bir yapışıklık varlığında bu yapışıklık düzeltilebilir. Ancak hastada çok ciddi bir yapışıklık varsa bu durumda hastada yapışıklığın bulunduğu bağırsak bölümü çıkarılıp kalan bağırsak bölümlerine anostomoz (birleştirme) işlemi yapılır. İşlem sonrası hasta birkaç gün hastanede yatar. Herhangi bir komplikasyon görülmezse hasta taburcu edilir.

Gebelikte Bağırsak Yapışması

Gebelik döneminde bebekle beraber büyüyen rahim; bağırsakların yukarı doğru kayıp sıkışmasına neden olur. Bu durumda sürekli temas halinde bulunan bağırsaklarda en ufak bir hasar gelişimi sonucu bağırsak yapışması yaşanabilir. Bu durumda anne adayında karın ağrısı, karında şişlik, bulantı, kusma gibi semptomlar görülebilir.

Gebelikte bağırsak yapışmasının tedavisi tıpkı diğer yetişkinlerdeki gibi öncelikle oral alımın kısıtlanıp damardan sıvı takviyesi ile yapılır. Bu işleme yanıt olmazsa cerrahi tedavi planlanabilir. Cerrahi tedavi planlaması anne adayının genel durumuna ve gebeliğin yaşına göre yapılır. 

Bebek ve Çocuklarda Bağırsak Yapışması

Bebek ve çocuklarda bağırsak yapışması; nadiren rastlanılan, ancak rastlanıldığında da ciddi komplikasyonlara neden olabilen bir rahatsızlıktır. Bebeklik döneminde bağırsakların henüz tam olarak gelişmemiş olması bebeklerde bağırsak yapışması için risk faktörüdür. Çocuklarda ise ek gıdaya başlama döneminde tüketilen gıdaların sindirilememesine bağlı olarak bağırsak yapışması görülebilir.

Bebek ve çocuklarda bağırsak yapışması ile esas olarak ilgilenen bölüm Çocuk Cerrahisi bölümüdür. Bebek ve çocuklarda da tedavi uygulaması erişkindekine benzer şekilde öncelikle oral alımın kısıtlanıp damardan sıvı verilmesi yoluyla yapılır. Ancak bu tedaviye yanıt alınamazsa cerrahi girişim planlanır. 

Bağırsak Yapışıklığında Hangi Doktora Gidilir?

Bağırsak yapışıklığı ile esas olarak ilgilenen; gerekli muayene ve tetkikleri uygulayıp tanı koyan bölüm Genel Cerrahi bölümüdür. Ancak hastalar şiddetli karın ağrısı, kabızlık, karında şişlik, bulantı ve kusma gibi nedenlerle acil servise veya iç hastalıkları bölümüne  başvurabilir. Acil hekimi veya iç hastalıkları hekimi hastayı muayene eder, gerekli tetkikleri uygular. Hastada bağırsak yapışıklığında şüphelenildiğinde hastayı genel cerrahi bölümüne sevk eder.

Hastalar ciddi karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal veya kabızlık, ateş, karında şişlik gibi semptomlar yaşadığında derhal hekime başvurmalıdır.