Çocuk Kalp ve Damar Cerrahisi Nedir?

Çocuk kalp ve damar cerrahisi bölümü, doğum anından reşit olana kadar tüm çocukların kalp ve damar ameliyatlarını gerçekleştirmekten sorumlu olan tıp branşıdır. Pediatrik kalp damar cerrahisi olarak da bilinir. 

Çocuk kalp doktoru tarafından teşhis edilen hastalıkların tedavisi için cerrahi operasyon gerekiyorsa, çocuk kalp ve damar cerrahları görev alır. Ameliyat öncesi hazırlıklar, cerrahi operasyon süreci ve ameliyat sonrası dönemlerde de etkin şekilde rol almaktadır. 

Teknolojide yaşanan gelişmeler, tıpta da birçok yeni uygulama yapılmasına olanak tanır. Bu gelişmeler sayesinde bebekler henüz anne karnındayken de kalp ve damar ameliyatları uygulanabilmektedir. Ancak doğum öncesi pediatrik kalp cerrahisi uygulamaları henüz yeterince yaygın değildir.

Kalp ve damar cerrahisinden ayrı olarak Pediatrik KVC (Çocuk Kardiyovasküler Cerrahi) bölümünün olma sebebi, çocukların büyüme ve gelişim süreçleri boyunca sürekli fiziksel değişim geçirmeleridir. 

Çocuk anatomisi ve fizyolojisi hakkında uzmanlık kazanan cerrahlar, çok daha başarılı bir şekilde operasyon yönetme kabiliyetine sahiptir. 

Çocuk Kalp ve Damar Cerrahı Nedir? Pediatrik KVC Uzmanının Görevleri Nelerdir?

Çocuk kalp ve damar cerrahı olmak için öncelikle temel tıp eğitiminin başarılı bir şekilde bitirilmesi gerekir. Ardından kalp ve damar cerrahisi dalında uzmanlık eğitimi alınır. 

Bu eğitim de tamamlandıktan sonrasında ihtisasa Pediatrik Kalp ve Damar Cerrahisi bölümünde devam edilir. Ardından Pediatrik KVC bölümü olan hastanelerde zorunlu hizmet süresi doldurulmalıdır. 

Çocuk kalp ve damar cerrahlarının görevleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kalpte ya da büyük damarlarda oluşan hasarın operasyondan önce teşhis edilmesi ve değerlendirilmesi,
• Hastanın dolaşım sistemi değerlerinin kontrol edilmesi,
• Operasyon sırasında görülmesi muhtemel olan risklerin tespit edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması,
• Hastalıkların tedavisi için gereken cerrahi yöntemlerin en doğru şekilde uygulanması,
• Operasyon tarihi ve teknikleri gibi noktaların organize edilmesi,
• Ameliyatta kullanılacak olan tüm tıbbi cihazlara hakim olunması,
• Komplikasyonların gelişmemesi için sterilizasyona dikkat edilmesi,
• Ameliyat öncesi çocuklar ve aileleriyle konuşarak endişelerin giderilmesi,
• Hasta yakınlarına karşı dürüst ve anlaşılır olunması,
• Çocukların psikolojilerini olumsuz etkileyecek ve ameliyatın travmaya dönüşmesini engelleyecek şekilde iletişim kurulması,
• Operasyon sonrasında genel sağlık durumunun takip edilmesidir.

Çocuk kalp ve damar cerrahisi bölümünde çocuk kardiyologları, uzman pediatrik kalp ve damar cerrahları, yenidoğan hastalıkları uzmanları, pediatrik yoğun bakım uzmanları, perfüzyonistleri, hemşireleri ve anestezi uzmanları bir arada çalışır. Bu sayede operasyonların sonucu çok daha başarılı olur.

Çocuk Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar?

Çocuk kalp ve damar cerrahisi bölümü, 18 yaşını henüz doldurmamış olan bebekler ve çocukların tüm kardiyovasküler ameliyatlarından sorumlu olan bölümdür. 

Bu nedenle kalp ve damarlarda tespit edilen, tedavisi için ameliyat gerektiren tüm hastalıklarla ilgilenir. 

Pediatrik kalp ve damar cerrahisi bölümünün baktığı hastalıklar kendi arasında 3 bölüme ayrılır:

• Doğumsal Kardiyovasküler Hastalıklar: Henüz anne karnındayken oluşan kardiyovasküler hastalıklardır. Aynı zamanda çocuk kalp ve damar cerrahisi bölümünün en sık ilgilendiği hastalıklardır. Teşhis edilen sağlık sorunları başlangıç, orta ya da ileri evrelerde olabilir. Kalp kulakçığında delik olması, kalbe giden damarlardaki gelişim bozuklukları ya da diğer anomaliler, kalp kapakçığı yetersizliği, kalp karıncıklarında delik olması, kalpten çıkan damarların sağlıklı olmaması, kapakçıkların normalden daha dar olması, kulakçıklar ya da karıncık bölümlerinin sağlıklı şekilde gelişmemesi, koroner damarlarda görülen bozukluklar ve kalp gelişiminde görülen anomaliler örnek olarak gösterilebilir.
  
• İleti ve Ritim Anomalileri: Kalp atım ritminin elektriksel iletim sistemine bağlı olarak düzensizleşmesidir. Kalp kimi zamanlarda çok hızlanırken, kimi zamanlarda da çok yavaş atabilir. Genellikle yetişkinlerde görülmekle birlikte sebebi belirlenemeyen durumlarda, doğumsal kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle ya da geçirilen kalp cerrahisi operasyonları sonrasında çocuklarda da görülebilir.
  
• Romatizmal Kardiyovasküler Hastalıklar: Dünya çapında görülme sıklığı giderek azalan, ancak ülkemizde etkileri hala görülen bir hastalıktır. Kalp romatizması hastalığı, hemolitik streptokok adlı mikroptan kaynaklanır. Boğazda enfeksiyon oluşumuna neden olan bu mikrop, ilerlediği noktada kalp romatizmasına yol açar. Bunun sonucunda ise kalp kapakçıklarında daralma, fiziksel bozulmalar ya da fonksiyon kayıpları meydana gelmektedir.
  

Çocuklarda nadiren kalp zarı ve kalp kası hastalıkları da meydana gelebilir. Örneğin; miyokardit, kardiyomiyopati ya da perikardit gibi hastalıklar çok yaygın şekilde görülmemekle birlikte kimi çocuklarda ortaya çıkmaktadır. 

Bu hastalıkların tedavisi için gereken operasyonlar da çocuk kalp ve damar cerrahisi bölümü tarafından yapılmaktadır.

Çocuk Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü Hangi Ameliyatları Uygular?

Çocuk kalp ve damar cerrahisi bölümü tarafından yürütülen operasyonlar, günümüzde hayli başarılı sonuçlar vermektedir. 

Bu durum teknolojik gelişmelerin tıp alanını olumlu şekilde etkilemesi ve operasyonların daha risksiz şekilde yürütülebilmesi ile alakalıdır. 

Kapalı yöntem ameliyat uygulamaları, anne karnındayken yapılan cerrahi müdahaleler ya da ameliyat komplikasyonlarının azaltılmış olması çocukların sağlıklarını daha kolay şekilde kazanmaları açısından hayli önemlidir. 

Çocuk kalp ve damar cerrahisi tarafından uygulanan ameliyat yöntemleri ise şu şekildedir:

• Arterial Switch Yöntemi: Atardamarların doğru karıncığa bağlanması işlemidir. Bunun için öncelikle atardamarlar kalpten çıktıkları noktadan kesilir. Ardından doğru karıncığa dikilir ve sağlıklı şekilde fonksiyonlarını sürdürmesi sağlanır.
  
• Ross Prosedürü: Pediatrik KVC’de en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Daralma görülen aort kapağı ile pulmoner kapak değiştirilir. Bunun için pulmoner kapağın yerine homogreft ya da condit kapaklar tercih edilir. Kimi vakalarda ise aort kapağı onarılır ve pulmoner kapak yerine yerleştirilir. Bu tekniğe ise çift ross yöntemi denir.
  
• Norwood Yöntemi: Doğumsal bir kalp ve damar hastalığı olan hypoplastik sol kalp sendromu için tercih edilen bir ameliyattır. Kalbin sol kısmı az geliştiği için işlevlerini yerine getiremez ve fonksiyonlarını sağ kısım üstlenir. Bu durum kalbin erken yorulmasına ve tüm işlevlerini kaybetmesine yol açar. Norwood ameliyatı ile pulmoner arterden geniş bir aort oluşturulur. Aynı zamanda tüp greft uygulaması ile tüm vücuda ve akciğerlere kan akışı sağlanır.
  
• Kapak Onarım Operasyonları: Kalp kapakçıklarında görülen anomalilerin onarılması ve fonksiyonların sağlıklı şekilde yerine getirilebilmesi için yapılan operasyonlardır. Özellikle toplardamarların kanı geri kaçırdığı vakalarda sıkça uygulanır. Hastalığın türüne bağlı olarak kalp kapakçığının daraltılması, genişletilmesi, özel aparatlarla desteklenmesi ya da kapak nakli gibi işlemler uygulanır.
  
• Tam Düzeltme Operasyonları: Yenidoğanlarda görülen kalp anomalilerinin tedavisi için uygulanır. Ameliyat için en uygun yaş aralığı 1 ila 1.5 yaştır. Açık ameliyat şeklinde uygulanan bu operasyon ile kalp odacıklarındaki delikler onarılır, atardamarlar genişletilir ve gerek duyulursa kalp kapakçığı onarımları yapılır. Bu sayede geçici operasyonlar yerine tam iyileşme sağlanabilir.
  
• Fontan Yöntemi: 2 yaşının üzerinde olan tüm çocuklara uygulanabilir. Ancak fontan ameliyatı öncesinde kalbin operasyona hazırlanabilmesi için bazı müdahaleler yapılmalıdır. Pulmoner kan akışında artış ya da düşüş görülüyorsa bant/ şant uygulamaları yapılır. 4. aydan itibaren ise fontan ameliyatı yapılabilir. Bu operasyon, sağ odacığın gelişmediği ve fonksiyonlarını yerine getiremediği durumlarda uygulanır.
  
• Septal Defekt Operasyonları: Kalbin sol ve sağ kulakçıklarını ayıran zarda delikler görülüyorsa septal defekt yöntemi kullanılır. Bu sayede zar üzerindeki delikler kapatılır ve fonksiyon kayıpları engellenmiş olur.
  

Çocuk kalp ve cerrahisi bölümünde yapılan operasyonlar hastanın yaşına, genel sağlık durumuna, hastalığa bağlı olarak gelişen semptom ve komplikasyonlara, kalp sağlığı için neye ihtiyaç duyulduğuna, farklı kronik hastalıkların olup olmadığına ve hastalığın ne kadar ilerlediğine bağlı olarak değişiklik gösterir.