Mitral Kapak Yetmezliği

Mitral Kapak Yetmezliği Nedir?

Mitral kapak, sol kalpte, kulakçık ve karıncık arasındaki kan geçişini sağlayan, kalpteki 4 kapaktan birisidir. Mitral kapak, akciğerlerden temizlenen kanın kulakçığa dolması ile açılır ve kan karıncığa dolar. 

Karıncığa kanın boşalmasının ardından geri kaçışın önlenmesi için mitral kapak kapanır, ardından kalbin kasılması ile karıncıktaki kan vücuda dağılmak üzere aorta pompalanır. 

Mitral kapaktaki herhangi bir bozukluk, kalbin kasılma verimini etkiler ve çeşitli hastalıklara yol açar.

Mitral kapak yetmezliği, normalde tam kapanması gereken mitral kapağın çeşitli sebeplerle kapanamamasıdır. 

Tam kapanmayan mitral kapak, kalp kasılması sırasında karıncıktan kulakçığa kanın geri kaçmasına neden olur. Mitral kapak yetmezliğinin şiddetine göre semptomlar değişir. 

İleri kapak yetmezliğinde kulakçıkta biriken ekstra kan volümü, kulakçık kasında artışa neden olur, kalp büyür. Kulakçığa kaçan kan bir süre kulakçığın hacmini artırması ile tolere edilebilir.

Fakat basıncın etkisi ile kulakçıklardan da akciğerlere ulaşan kan, geriye doğru göllenir. Geç dönemlerde görülen bu durum akciğerlerin aşırı kanlanmasına ve akciğer ödemine neden olur. 

İleri evrelerde kanın geriye doğru göllenmesi ile kalbin pompalama etkisi ile akciğerlere ulaşan kan sağ kalbe gelir ve sağ kalp yetmezliğine neden olur.

Mitral kapak yetmezliği, sistemik dolaşımı bozduğu için kişide yorgunluk, halsizlik, eforla gelişen nefes darlığı, ilerleyen dönemlerde solunum bozukluklarına neden olur. 

Mitral kapak yetmezliği, kalp yetmezliğine neden olur ve kişinin hayatını olumsuz etkiler. Sistemik dolaşım bozulduğu için kişide vücutta yaygın ödem tablosu gelişir. 

İlerleyen dönemlerde, uyku esnasına pozisyondan dolayı vücudun alt kısımlarında biriken kan volümü, yatar pozisyonda kalbe geri döner ve kalp, yetmezlik geliştiğinden dolayı bunu tolere edemez ve solunum sıkıntısı başlar. 

Mitral yetmezlik hastaları bu nedenle, geceleri uyandıran nefes darlığı sıkıntısı çekerler ve oturarak uyumayı tercih ederler.

Mitral Kapak Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Mitral kapağın fonksiyonun bozulmasından dolayı kalpteki kan akışı döngüsü bozulur. Kalp kasılma işlevini düzgün bir şekilde yerine getiremediğinden dolayı, sistemlerde ihtiyaç duyulan kan tam olarak karşılanamaz. 

Mitral yetmezliği olan hastalarda yorgunluk, solunum sıkıntısı gibi semptomların kaynağı dolaşım bozukluğudur.

Sol kulakçık kanın geri kaçışından dolayı sol kulakçık hacmini genişletir yani kalp büyümesi görülür. 

İleri dönemlerde geri kaçış şiddetlendiği için ve kan sol kulakçıkta göllendiği için bir süre sonra akciğerlere doğru kanın geriye dönüşü gerçekleşir. 

Akciğerde kanlanma ve ödem meydana gelir. Bu nedenle hastalar solunum sıkıntıları, kanlı öksürük, kanlı balgam gibi belirtiler ortaya çıkar.

Sol kalpte, mitral kapağın kapanamaması sonucu meydana gelen kanın geri dönüşü, sağ kalbi de etkiler. Akciğerlerden sağ kalbe geri ulaşan kan burada göllenmeye başlar.

Vücutta oksijenden fakir kanı toplayarak sağ kalbe ulaştıran damarlar, sağ kalpteki bu volüm artışından dolayı boşaltımı sağlamakta güçlük çeker ve sağ kalp yetmezliği tablosu gelişir.

Sağ kalp yetmezliğine giren hastalarda vücuttan kalbe kan dönüşü azaldığı için, kalbe dönmesi gereken kan, dokularda kalır ve ödeme neden olur. 

Yatar pozisyonda çevre dokulardan kanın kalbe dönüşü arttığı için kişi uyuduktan 1-2 saat sonra, çevre dokulardan kalbe dönemeyen kanın kalbe dönüşü hızlanır ve kalp, artan kan volümünü tolere edemeyecek durumda olduğu için kişiyi uyandıran nefes darlığı, kalp sıkışması, solunum güçlüğü olur.

Bu nedenle kalp yetmezliği olan hastalar, oturur pozisyonda uyumayı tercih eder.

• Yorgunluk
• Nefes darlığı
• Kanlı öksürük/kanlı balgam
• Eforla oluşan solunum sıkıntısı
• Çarpıntı/göğüs ağrısı
• Yaygın ödem
• Uykudan uyandıran nefes darlığı
• Oturur pozisyonda daha rahat uyku

Mitral Kapak Yetmezliği Nedenleri Nelerdir?

Mitral kapağın, kalp kasılması sırasında kapanması gerekirken tam kapanamaması ve bu nedenle kalp yetmezliği tablosunu geliştiren mitral kapak yetmezliğinin tetikleyecek birçok faktör/hastalık vardır.

Mitral kapakta, çeşitli nedenlerle yapısal bozukluk, kalp krizi sonrası fonksiyonlarında bozulma, romatizmal kalp hastalığının kapaklarda dejenerasyona yol açması, kalp kasının yapısı ile ilgili hastalıklar, koroner arter hastalığı gibi birçok neden, kapaklarda bozulmaya, dolayısıyla yetmezliğe neden olur.

Aşırı tuz alımı, kalp yetmezliği tedavisinde kullanılan ilaçlara uyumsuzluk, hipertansif atak, kalp krizi, enfeksiyonlar, anemi, tiroid hormonlarının fazla çalışması, gebelik, bazı ilaçlar, ve kalp kasının inflamasyonu kalp yetmezliğini tetikleyebilen faktörlerdir.

• Romatizmal ateş: A grubu beta hemolitik streptokok bakterilerinin neden olduğu boğaz enfeksiyonu sonrasında ortaya çıkabilen enflamatuar bir hastalıktır. Hastalık eklemleri tutmakla birlikte kalp tutulumu da yapar. 3 yaş altı olgularda sıklığı oldukça fazladır. Yaşla birlikte sıklığı azalır. Kalpte üfürümlere, kalp yetmezliği ve nefes darlığına neden olur. hastalık erken dönemde mitral yetmezliğe neden olur ve erişkinlerde kalıcı olarak mitral kapak darlığı bırakır.
• Mitral prolapsus: mitral kapağa ait yaprakçıkların, kalp kasılması esnasında kulakçıklara doğru sarkmasıdır. Mitral kapak tam kapanmamakla birlikte yaprakçıkların gevşek durması, sarkması durumudur. Mitral kapak prolapsusu cerrahi gerektirir ve ağır mitral kapak yetmezliğine neden olur.
• Kalp krizi: kalp krizi ile kalp kasının bir süre iskemik yani oksijensiz kalması sonucu doku kaybı görülür ve kapakçıkları tutan kaslar bu durumdan etkilenir. Kalp krizi geçiren hastalarda kapak bozukluğu ve doku kaybı geliştiğinden dolayı, kriz atlatılsa bile kalıcı hasarlar bırakabilir ve kalp yetmezliği tablosu gelişebilir.
• Kardiomyopatiler: kalp kası lezyonlarına neden olan bu hastalık grubunda çeşitli nedenlerle kalp kası hasar görür. Ani ölümlere yol açan kalp doku hastalıkları, nefes darlığı, göğüs ağrısı, bayılma gibi belirtilerle kendini gösterir ve kapaklarda bozukluklara yol açarak yetmezliğe neden olur.
• Doku Hastalıkları: SLE, Marfan sendromu, Ehler Danlos hastalığı gibi dokularda harabiyete yol açan hastalıklar, kalp kasını ve kalp kapaklarını da hedef alarak kalpte fonksiyon bozukluğuna neden olur. kalp kapaklarının hasarı sonucu kalp yetmezliği gelişir ve bu hastalar, asıl hastalık belirtilerine ek olarak nefes darlığı, yorgunluk, çarpıntı, ödem gibi kalp yetmezliği belirtilerinden şikayetçidir.

Mitral Kapak Yetmezliği Dereceleri

Mitral kapak yetmezliğinde derecelendirme kapak yetmezliğinin şiddetine göre yapılır. Derecelendirme hem tedavi yöntemini hem de cerrahi müdahaleyi planlamada önemlidir.  

Derecelendirme 0-4 arasında yapılır. 0, kapak yetmezliğinin olmadığı, sağlıklı durumu ifade eder. 

• Evre 1: Başlangıç dönemidir ve hastada hafif şikayetler vardır. Nefes darlığı belirgin değil ve eforla ortaya çıkar.
• Evre 2: Şikayetler şiddetlenir, nefes darlığı daha belirgin hale gelir, çarpıntılar olabilir.
• Evre 3: Şikayetler daha belirgindir. Nefes darlığı uykudan uyandıracak düzeye gelir. Sistemik ödem başlangıcı vardır. Kanlı öksürük, kanlı balgam görülebilir.
• Evre 4: İleri derece yetmezliktir, hastada çok şiddetli şikayetler ve belirtiler vardır. Hastada nefes darlığı ileri derecededir ve hareketlerini kısıtlar. Sistemik ödem mevcuttur. Oturur pozisyonda uyur. Göğüs ağrısı şikayetleri vardır. Bu evrede tek tedavi yöntemi cerrahi müdahaledir.

Evre1, evre2 ve evre3 medikal tedavi gerektiren evrelerdir, cerrahi müdahale gerektirmez. 

Medikal tedaviye yanıt vermeyen hastalara cerrahi uygulanabilir. Evre4 ise cerrahi tedavinin şart olduğu en şiddetli evredir.

Mitral Kapak Yetmezliği Teşhisi

Mitral kapak yetmezliğine dair belirtileri olan hastalarda, kardiyoloji uzmanı gerekli tetkikler ile tanıyı koyar ve tedaviye geç kalınmadan başlanır.

• Hastanın öyküsü: Hastadan alınan öykü ile belirtiler not edilir. Aynı zamanda ailede kalp hastalıklarının varlığı sorgulanır. Kolesterol, obezite kan damarlarında yağlanmaya neden olduğu için kalp problemlerine yol açacağından dolayı hastada bu hastalıkların varlığı, yine tansiyon hastalığının varlığı sorgulanmalıdır. Hastanın hastalık geçmişi ve kullandığı ilaçlar sorgulanmalıdır.
• Fizik muayene: Kalp şikayetleri olan hastada, öykü alındıktan sonra fizik muayenede stetoskop ile kalp dinlenir. Kalpteki ritim bozukluğu ve üfürüm varlığı kapak hastalıklarından şüphelendirir.
• Laboratuvar Testleri: Kalp yetmezliğinde BNP artışı önemli bir göstergedir. Akciğer ödeminin kalp kaynaklı mı kalp dışı başka bir nedenden kaynaklı mı olduğunu ayırt etmeyi sağlar.
• EKG: EKG ile kalpte büyüme sonucu meydana gelen ritim bozuklukları ekrana yansır. EKG cihazı ile kalpteki elektriksel dalgalar yorumlanır ve kapak bulgularına dair işaretler not edilir.
• Telekardiyografi: Kalp büyümesine neden olan mitral kapak yetmezliğinde bu işlem ile, kalp/toraks oranına bakılır. Başlangıç döneminde kalp büyümesi görülmediği için fayda sağlamaz fakat ilerleyen dönemlerde büyüyen kalp telekardiyografi yöntemi ile fark edilir.
• Ekokardiyografi: Ses dalgaları kullanarak yapılan bir görüntüleme işlemidir. Kulakçık ve karıncık genişlemesini gösterir. Aynı zamanda kapak yaprakçıklarında meydana gelen sarkmaları da belirgin bir şekilde fark edilmesine yarar. Mitral kapak yetmezliğinde kesin tanı koydurucu işlemdir.

Mitral Kapak Yetmezliği Tedavisi

Mitral kapak yetmezliği tanısı konan hastalara geç kalınmadan uygun tedavi başlanmalıdır. Tedavi rejimini belirleyecek olan faktörler, altta yatan kalp hastalığı veya sistemik hastalığa göre, kapak yetmezliğinin şiddetine göre belirlenir. 

Mitral kapak yetmezliğinde başlangıç dönemindeki hastalara medikal tedavi uygulanırken, ileri dönem hastalarda kapak değişimi yapılmalıdır.

• Medikal Tedavi: Altta yatan hastalığa göre ilaç seçimi yapılır. Romatizmal ateşe bağlı mitral yetmezliği durumlarında kalp enfeksiyonuna karşı profilaktik tedavi uygulanır. Kalpte kalıcı hasar bırakan enfeksiyonlarda ömür boyu ayda bir kez penisilin profilaksisi uygulanır. Kalp yetmezliğinde meydana gelen aritmiler için antiaritmik ilaçlar ile aritmiler kontrol altına alınabilir. Koagülasyon oluşmaması için antikoagülan ilaçlar takviye edilir. Ayrıca vücuttaki ödemi atmak ve kalp yükünü azaltmak için diüretikler kullanılır.
• Beslenme ve kilo kontrolü: Kalp yetmezliğine sahip hastalarda sıvı alımının kontrolü, tuz kısıtlaması ve potasyum içeriği düşük besinlerin tüketimi fayda sağlar. Yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır ve hastada varsa eğer kolesterol ve tansiyon kontrol altında tutulmalıdır. Kilo alımı, istenen bir durum değildir, hasta kilo kontrolünü sağlamalıdır. Sigara ve alkolden de uzak durulmalıdır.
• Cerrahi Tedavi: İleri dönem mitral yetmezlikte ve medikal tedaviye yanıt alınamayan hastalarda cerrahi girişim uygulanır. Cerrahi girişim ile kapak onarımı, mitral kapağın hasarlı bölgesinin uzaklaştırılarak yeni parçanın takılması ve komple mitral kapağın çıkarılarak yeni kapak takılması gibi 3 şekilde işlem yapılabilir.

Mitral Kapak Yetmezliği Tedavi Edilmezse

Mitral kapak yetmezliği, başlangıçta çok belirgin semptom vermeyen, fakat ilerleyen dönemlerde hayati risk taşıyan bir hastalıktır. Kapak yetmezliği, kalp büyümesine, akciğer ödemine ve kalp yetmezliğine neden olur. Aynı zamanda kanın geriye doğru göllenmesi ile sağ kalpte kan birikimi sonucu sistemik dolaşımda sağ kalbe dönmesi gereken kan dönemez ve yaygın ödem tablosu görülür. 

Hayati risk taşıyan bu bulgular hastanın yaşamını kötü etkiler ve vücuttaki diğer sistemleri de bozarak dengeyi bozar. Tedavi edilmeyen kalp yetmezliği ölümcüldür.

Tedavide geç kalınan durumlarda da hastalık ilerlemiş ve geri döndürülemez birtakım sorunlara yol açmış olabilir. Bu nedenle, kalp yetmezliği hastaları, hastalıklarını ertelememelidirler ve geç kalmadan en yakın kalp ve damar hastalıkları uzmanından yardım almalıdırlar.

Mitral Kapak Yetmezliği İlaçları

Mitral kapak yetmezliğinde belirtilere yönelik tedavi uygulanmalıdır. Hastada romatizmal ateş geçirilmiş ise kalbi etkilememesi için profilaktik tedavi uygulanmalıdır. 

Bunun için en az 5 yıl penisilin verilir. Kapaklarda hasar bırakmayan fakat kalbi de enfekte etmiş olgularda en az 30 yaşına kadar penisilin profilaksisi uygulanmakla birlikte, kalpte hasar bırakan enfeksiyonlarda ömür boyu penisilin profilaksisi yapılır. Penisilin alerjili kişilerde eritromisin ve sülfadiazin verilir.

Kalp yetmezliği olgularında en sık loop diüretikleri kullanılır. Vücuttaki ödemi atarak, kalbin yükünü azaltırlar. Başlangıç dönemindeki kalp yetmezliğinde tiyazid tek başına verilebilir. 

Spironolakton da bu amaçla verilebilecek diüretikler arasındadır. Spiranolakton, vücutta potasyum tuttuğu için yüksek dozlarda kullanılmamalıdır. 

Eplerenon, aldosteron hormonunun antagonisti olduğu için bu ilaç, aldosteron etkilerini azaltarak vücutta su ve tuz tutulumunu azaltır. Yan etkileri daha az olduğu için tercih edilebilir.

Beta blokerler, kalp yetmezliğinde meydana gelen kalp çarpıntısını azaltırlar. Son dönem kalp yetmezliği hariç her dönemde kullanılabilir. Metoprolol, atenolol, karvedilol sıklıkla kullanılır. 

ACE inhibitörleri de kalp yetmezliği tedavisinde kullanılan ilaç grubudur. Fakat bu grup başlangıç dönemi hariç diğer dönemlerde kullanılır.

Amlodipin ve felodipin, hipertansiyon ve göğüs ağrısının tedavisinde etkilidir.

Nesiritid, kalp yetmezliğinde önerilen bir ilaçtır. Kalp yetmezliğinde azalış gösteren BNP’nin analoğudur.

Kalp yetmezliğinde meydana gelen ritim bozukluklarına yönelik antiaritmik ilaçlar verilir. Digital alkaloidleri tercih edilir. Bu ilaçlar, kalpte büyüme dolayısıyla kalpte uyarı oluşturan odakların kontrolünden çıkmasından dolayı meydana gelen aritmiler için, ritim odağı olan yerleri baskılayarak aritmileri durdurur.

Mitral Kapak Ameliyatı

Kalp ameliyatı öncesi hastanın durumu iyi bilinmelidir. Tansiyon hastalığının varlığı, solunum sıkıntısının dereceleri, solunum kapasitesi ve akciğer hastalığı varlığı sorgulanmalıdır. Genel olarak 3-4 saat süren kalp ameliyatı, ameliyatın zorluğuna göre uzayabilir çok daha uzun sürebilir. Genel anestezi altında yapılır.

Göğüs kafesi içerisinde bulunan kalbe ulaşmak için, iman tahtası olarak da bilinen göğüs kemiği üzerine yaklaşık 5 cm’lik kesi açılır. Göğsün sağ tarafına kesi açılarak da kalbe ulaşılabilir. 

Göğüs kemiği de kesilerek kalbe ulaşılır. Mitral kapak tamamen sökülerek yerine protez kapak takılır. Protez kapak, mekanik veya biyolojik olabilir. Mekanik kapaklar sert karbondan üretilmiştir ve kanın yapışarak pıhtılaşmasını önleyecek şekilde kaygandır. 

Ameliyat sonrası pıhtılaşmayı önlemek için kan sulandırıcılardan olan warfarin verilir. Biyolojik kapaklar ise domuz, dana, at gibi hayvanların kalp zarından yapılan kapaklardır. Bu kapaklar mekanik kapaklara oranla daha hızlı bozulma eğilimindedirler. 

Ömürleri 5-15 yıl arasında değişen biyolojik kapaklar bozulduğu takdirde tekrar değiştirilmesi gerekir.

Mitral kapak henüz kıkırdak yapılarını koruyor ise ve tam bozulmamışsa kapak tamiri yapılır. Kapak tamiri, protez kapaktan daha avantajlıdır. 

Çünkü pıhtı atması gibi bir risk olmadığı için hasta ameliyat sonrası kan sulandırıcı ilaçlar kullanmaz, vücut protez kapaklara gösterdiği reaksiyonları, tamir işlemi sonrasında göstermez.

Robotik cerrahi de kalp ameliyatının farklı bir yöntemidir. Bu yöntem ile göğsün sağ tarafında, koltuk altında 5 adet delik açılır, delikler 8mm’dir. Bu deliklerden içeri girilir ve işlem esnasında sağ akciğer söndürülür.  

İçeri giren cihazın biri kamera diğer ikisi dikme, kesme yapacak cerrahi kol olmak üzere 3 kısmı vardır. Kalbe ulaşan cihaz ile kulakçığa kesi atılır ve kamera yardımı ile kapak görüntülenir, uygun cerrahi işlem cerrahi cihazla yapıldıktan sonra kulakçıktan cihaz çıkarılır. 

Dolaşım tekrar sağlanır ve sağ akciğer tekrar aktif hale getirilir. Kesi atılan yere uygun dikiş atılır ve ameliyat sonlandırılır. Hasta ameliyat bittikten itibaren 4-6 saat içerisinde uyanır.

Her ameliyatta olduğu gibi kalp ameliyatında da komplikasyon gelişme riski vardır. Enfeksiyon riski düşük de olsa ameliyat sonrası görülebilir. Hasta, warfarin kullanmadığı takdirde veya kullanımı önerilen şekilde yapmadığı takdirde pıhtı atmasına bağlı anormallikler olabilir.

Çocuklarda Mitral Kapak Yetmezliği

Çocuklarda mitral kapak fonksiyon bozukluğuna sıklıkla romatizmal ateş ve mitral kapak prolapsusu yani mitral kapak yaprakçıklarının sarkması neden olur. 

A grubu beta hemolitik streptokok bakterileri ile boğaz enfeksiyonunun ardından gelişir. Bu bakteri grubu yalnızca solunum yollarını tutmaz aynı zamanda eklemleri ve kalbi de etkiler.

Enfeksiyon geçirildikten sonra bazı çocuklarda kardit denilen kalp enflamasyonu görülür. Kardit, kalıcı hasar bırakabilir. Kalıcı hasar bırakmayan kardit olgularında enfeksiyonu önlemek amacıyla penisilin profilaksisi 5 yıl boyunca verilmelidir. Kalıcı hasar bırakan karditlerde ömür boyu penisilin takviyesi yapılır. 

Çocuklarda mitral kapaklardaki yaprakçıkların gevşemesi, sarkması sonucu prolapsus görülür ve bu da mitral kapak yetmezliğine neden olur. 

Mitral kapak yetmezliği, çocuklarda çok ağır semptomlar göstermez, fakat ileri yetmezliklerde durum ciddi olabilir. Bu çocuklar, düzenli aralıklarla takip edilmelidir. Mitral kapak yetmezliğine sahip çocuklar hareketten ve spordan uzak durmalılardır.

Gebelikte Mitral Kapak Yetmezliği

Doğumsal kalp hastalıklarına sahip kadınlarda gebelik öncesi planlama iyi yapılmalıdır. Gebelikle birlikte artan kan hacmi ve sistemlerde fonksiyonların artması ile kalp ve dolaşım sistemi daha çok çalışır ve gebelerde mevcut kalp hastalıkları kişinin yaşamı açısından risk oluşturur. 

Kapak hastalığına sahip gebeler, kapak darlığı veya yetmezliği çok şiddetli değilse kalpleri bu durumu tolere edebilir. Fakat kapak yetmezliğinin veya kalp sorunlarının şiddetli olduğu gebeler, gebelikte yaşanan bu durumu tolere edemeyebilirler. 

Bu nedenle şiddetli mitral kapak yetmezliğine sahip kadınlara gebelik önerilmez. Aynı şekilde kalp hastalıklarına sahip kadınlar da gebelik açısından riskli gruptur ve gebelikten uzak durmaları gerekmektedir. 

Şiddetli mitral kapak darlığına sahip kadınlarda, balon tedavisi ile mitral kapak açılabilir. Kalp içerisine ucunda balon olan bir cihazla girilir, balon kapağın dar olan kısmına geldiği zaman şişirilerek çekilir ve dar olan kapak genişletilmiş olur. 

Bu yöntem ile gebelik planlayan kadınlar için risk ortadan kaldırılmış olur. Diğer kalp hastalıkları için mutlaka kadın doğum uzmanı ve kardiyoloji uzmanı ile birlikte planlama, gerektiği takdirde tedavi yöntemi izlenmelidir.

Mitral Kapak Yetmezliği için Hangi Doktora Gidilir?

Mitral kapak yetmezliğinin belirtilerinden olan, nefes darlığı, eforla gelen solunum güçlüğü, uykudan uyandıran solunum güçlüğü, ödem, yorgunluk, kanlı öksürük gibi belirtiler gösteren hastalar geç kalmadan Kalp ve Damar Hastalıkları uzmanına başvurmalılardır. 

Mitral kapak yetmezliği, ilerleyici ve kötü gidişatlı olduğundan geç kalınmaması, ertelenmemesi gerekir. Şikayetler başladığı anda derhal uzmana başvurulmalıdır.