Diş Kökü İltihabı

Diş Kökü İltihabı Nedir?

Diş kökü iltihabı enfeksiyon ve kistlerle beraber gelişen enfeksiyonların diş köküne yayılmasıyla devam eden, diş ve diş destek kemik kaybına kadar giden durumlardır. Ağız hijyenine özen göstermeyen hastalarda diş çürüğü ve diş eti hastalıkları gelişerek diş kök iltihabına neden olabilmektedir. Ağrı, hassasiyet ve ağız kokusu gibi nedenlerden ötürü hastalarda sosyal sıkıntılar dahi oluşturabilen bir hastalıktır.

Diş Kökü İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Diş kökü iltihaplarında belirtiler kendini çok hızlı gösterir. Bu belirtiler zaman zaman artsa da bazen de azala bilmektedir. En önemli belirtisi Ağrıdır.

• Hastalar zonklayıcı ve batıcı tarzda ağrı hisseder
• Sıcak ve soğuğa karşı hassasiyet oluşabilir.
• Dişte yükseklik hissi olabilir.
• Ağız açma kapama sırasında ağrı ve kısıtlılık.
• Zamanla şişlik oluşabilir.
• Ağız kokusu
• İştahsızlık görülebilir.
• Diş fırçalama ve yemek yemede ağrı hissedilerek o bölgede diş etinde kanama olur.
• Diş eti çekilmesi görülebilir.
• İçindeki iltihap zaman zaman kendiliğinden boşalabilir. Enfeksiyondan dolayı ağızda kötü tat    vardır.
• Hastalık daha da ilerlediği zaman veya bağışıklık sistemi zayıf kişilerde sistemik bulgular verebilir. Bu bulgular; ateş, halsizlik, iştahsızlık, boğazda şişliktir.

Diş Kökü İltihabı Sebepleri Nelerdir?

Diş kökü iltihaplanmasında baş faktör bakterilerdir. Bakterilerin o bölgeye ulaşmasının farklı yolları vardır. Bu yollar;

Diş kök kanalının (pulpal) bakteriler tarafından enfekte olabilirler. Genellikle diş çürükleriyle bakteriler diş kök kanalına ulaşır. Bakteriler zamanla ilerleyen bir enfeksiyon meydana getirir. Diş kök kanalı başlarda canlılığını sürdürebilirken zaman içerisinde canlılığını kaybedecektir. Bu hastalıklar bakterilerin diş kök ve kemiğine yaptığı hasara göre farklı isimler alırlar. Bunlar;

• Akut apikal periontitis: Bakteriler diş kök ucundan kemiğe geçmiştir fakat kemikte fazla bir hasar yoktur. Geceleri uyutmayan zonklayıcı tarzda ağrı yapar.
• Akut apikal apse: Burada artık apse formasyonu mevcuttur. Çok şiddetli ağrı yapar, sistemik bulgu gösterebilir. Hastanın yüzü şişebilir. Bunlardan ziyade kemikte fazla hasar yoktur.
• Kronik apikal periontitis: Hastalık kronikleşmiştir, hastanın bulguları epey azalmış, zaman zaman ağrılar olabilir. Kemik ve kökte ciddi kayıplar olabilmektedir.
• Kronik apikal apse: Hastalık kronikleşmiştir. Zaman zaman dişten iltihap tadı gelebilir, lakin diğer bulgular azalmıştır. Kemik ve kökte ciddi kayıplar olabilmektedir.

Bütün bu iltihaplanmalar ön ve arka grup dişlerin hepsinde görülebilir.

Bu bakteriler direk olarak dişin kök ucundaki açıklıktan çıkıp kökte enfeksiyon yapabilecekleri gibi diş kökü içerisindeki yan kanallardan da geçerek diş köküne ulaşabilirler.

Diş kök kanal (pulpal) hastalıklarının tedavisi olan Endodontik (kök kanal) tedavisi bazı zamanlarda başarısızlık olabilmektedir. Bu başarısızlıkla orada mevcut olan bakteriler halen varlığını sürdürebilirler. Bu bakteriler zamanla da diş köküne tekrardan geçerek enfeksiyona sebep olacaktır.

Diş kökü iltihabının diğer etkenlerinden biri de diş eti hastalıklarıdır (gingivitis). Bu hastalıklar tedavi edilmediğinde geçen zamanda daha derin dokular olan diş kökü ve kemiğe yayılacaktırlar. Bu hastalığa periontitis denir. Buradaki bakteriler diş plağı ve diş taşı ile derin dokulara taşınır.

Kombine bir şekilde hem kök kanalından hem de diş eti enfeksiyonuyla beraber diş kökü iltihabı gerçekleşebilir.

Diş kökünde Kistlerle beraber ikincil enfeksiyonlar meydana gelebilir. Bu kistler hızla yayılarak bütün diş kökünü içine alabilirler. Bu kistler farklı dişleri etkilemektedir. Bunlar:

• Radiküler kist: Canlılığını kaybetmiş dişlerin, diş kökü üzerinde malessiz epital artıklarını etkileyerek bu malessiz epitel artıklarının kistik form göstermesidir. Bu kist bakteriler tarafından enfekte olduğu zaman diş kökünde iltihaplanma gözlenir. Sıklıkla üst ön dişlerde kendini gösterir. Zamanla şişlik yapar. Ağrıya neden olabilir. Diş canlılığını yitirmiştir. Ön dişlerde iltihaplanma yaptığı zaman hasta konuşma güçlüğü çeker.
• Rezidüel kist: Daha önceden tedavisi yapılan kistlerin, tedavisi doğru şekilde yapılmaz ise bu kistler meydana gelir. Tekrarlayıcı kistlerdir. Bu kistte de bakteriler tarafından enfekte olduğunda diş kökünde iltihaplanma meydana gelir. Diş canlılığını yitirmiştir.
• Lateral periodontal kist: Diş kökü üzerindeki malessiz epitel artıklarının kiste dönüşmesi sonucu o bölgenin bakteriler tarafından enfeksiyonuyla diş kökünün iltihabı olabilmektedir. Dişin canlılığı değişkendir lakin genelde canlıdır.
• Bukkal bifurkasyon kisti: Bu kistte aynı şekilde malessiz epitel artıklarının kist formuna dönüşümünden köken alır. Bu kist büyük azı dişlerinin kök birleşim yerinde gözükür. Bu bölgeye bakterilerin bulaşmasıyla ikincil enfeksiyonlar meydana gelebilir ve diş kökünde iltihaplanma olur. Dişin canlılığı değişkendir.

Ağız tümörlerine bağlı olarak ağız hijyeninde zorlanacağından tümör diş köküyle temas bölgelerinde bakteriler tarafından ikincil enfeksiyonlar meydana gelebilir.

Diş Kökü İltihabı Teşhisi Nedir?

Diş kökü iltihabında teşhiste ilk olarak hastadan detaylı hikâye alınır. Ağrının türü, ne zamandır var olduğu, gece mi gündüz mü olduğu sorulur. Sistemik bulgular olup olmadığı sorulur. Her hastada mutlaka ağız röntgeni alınmalıdır, teşhiste çok önemlidir. Röntgende dişlerin çürük, kök, kemik ve mevcutsa kistin durumuna bakılır. Daha önceden o bölgeye tedavi edilip edilmediğine bakılır. Ağız içi muayenede şişlik, kızarıklık ve elle baskı yapılarak kist ve apse varsa, yumuşak mı sert mi olup olmadığına bakılır. Dişin bazı durumlarda canlı olup olmadığına elektrikli canlılık testi yapılır. Diş canlılığı teşhiste çok önemlidir. Kök kanalından kaynaklı iltihaplarda diş canlılığını kaybetmiştir. İltihabın diş kökündeki konumu (uç – orta – boyun kısmı) dişin teşhisinde önemli bir faktördür. Uç kısımlarında olan iltihaplar da genelde kök kanalından kaynaklıdır.

Kistlerin teşhisinde birbirleriyle karıştırılmaması lazımdır. Röntgen detaylı incelenmelidir. Hastaya hikayesinde hiçbir yer atlanmamalıdır. 

Diş Kökü İltihabı Tedavisi Nedir?

Diş kökü iltihabının tedavisinde, iltihabın nereden geliştiği ve ne kadar ilerlediği önemlidir. İltihap kök kanalından gelişmiş ve çevre dokular ile diş kronundaki kayıp telafi edilebilecek ise temel tedavi kök kanal tedavisidir. Tedavi yapılır ve takip edilir. Çevre dokulardaki iyileşmeye bakılır. Sistemik bulgular varsa doktorunuzun önerisiyle 1 hafta süre ile amoksisilin içerikli antibiyotik ve dexketoprofen içerikli ağrı kesiciler kullanılabilir. Doktorunuz ilaç önermediği sürece kesinlikle ilaç kullanılmamalıdır.

Daha önceden iyi yapılmamış bir kanal tedavisi sonrası tekrar iltihaplanma durumunda da iltihabın ne kadar ilerlediğine bakılır. Buna bağlı olarak 3 tedavi seçeneği vardır:

• İltihabın kök ve kemiğe verdiği zarar tedavi edilemeyecek kadar fazla ise diş çekimi yapılır ve çekim sonrası oradaki hasarlı yapı çıkartılır.
• İltihap kök ve kemiğe az zarar vermiş ise tekrardan kök kanal tedavisi yapılır. Mevcut kök kanal dolgusu çıkartılır, kök kanalı tekrardan temizlenir ve yeni kök kanal tedavisi yapılır. Hasta bundan sonra takip edilir, bulgularına bakılır, 6 – 12. Aylarda tekrar röntgen alınarak kök ve kemikteki hasarın iyileşme durumuna bakılır.
• Son tedavi seçeneği ise apikal rezeksiyon denilen oradaki hasarlı kök ucunun cerrahi bir ameliyat ile kesilip çıkartılmasıdır. Bu işlemin gerçekleştirilmesi için oradaki hasarın, diş kökü kesilip çıkartıldıktan sonra dişin geri kalan yapısı ağız içi kuvvetlere karşı dayanabilecek kadar kesilip çıkartılmalıdır.

Kök kanalından kaynaklı apse varlığında apse boşaltılmalıdır. Apse 3 yol ile boşaltılır.

• Kök kanalı yoluyla
• Diş eti cebi apseye kadar ulaşmışsa cep yoluyle
• Fistül yoluyla (apsenin ağız içerisine açıldığı küçük kanal) boşaltılabilir

Diş eti iltihabının ilerleyip kemik ve diş köküne yayılmasıyla (periontitis) gelişen diş kökü iltihabında başlıca tedavi oradaki iltihabın temizlenmesidir. Temizleme hekim tarafından kavitron denilen aletle o bölgedeki diş taşı ve plak temizlenir. Buradaki kemikteki kayıp önemlidir. Fazla kayıp olduğu durumlarda diş artık ağız içi kuvvetlere dayanamayacağından dişin çekimi söz konusu olabilir.

Kistlerle gelişen iltihaplarda kistin alınması gereklidir. Kistin durumuna göre dişin çekimi ve kistin temizlemesi gerekebilir. Kistin alınmasında ise konumuna göre farklı yollara başvurulur;

• Kist kök ucu kısmında ise apikal rezeksiyon işlemi yapılabilir.
• Diğer durumlarda cerrahi olarak oradaki kemik ve yumuşak dokular kaldırılır ve kist temizlenir. Geri kalan dönemde kemikteki iyileşme takip edilir.

Diş kökündeki enfeksiyon kökün üçte birini aşmışsa veya diş kronundaki hasar telafi edilemeyecek düzeyde ise diş çekimi yapılır.

Diş Kökü İltihabı Tedavi Edilmezse Neler Olur?

Diş kökü iltihabı tedavi edilmediğinde birçok zarara yol açar. En ciddi durum dişin kaybıdır. Bu kayba giden yolda o bölgedeki enfeksiyon dişin destek kemiğinde kayıplara sebep olacaktır. İleriki dönemlerde hasta implant veya protez yaptırmak istediğinde o bölgedeki kemik desteği yetersiz olabilmektedir.

Bu iltihaplardan dolayı vücutta kronik bir enfeksiyon mevcut olacaktır. İleriki yaşlarda kalp ve diyabet hastalığa yakalanma olasılığını arttıracaktır.

Bağışıklığı zayıf kişilerde bu enfeksiyon ciddi sistemik bulgular çıkaracaktır. Hayati riske sokacak komplikasyonlar gerçekleşebilir.

İnfektif endokardit hastalarında bu enfeksiyon ölümcül olabilmektedir.

Bu enfeksiyondan dolayı hasta ağrı ve fonksiyon kısıtlılığı olacaktır. Nefes alıp vermesinden tutun beslenme bozukluğuna kadar çeşitli hastalıklara yol açabilmektedir.

İltihap bölgesindeki enfeksiyon çok sık rastlanmasa da orada kistik durumlara yol açabilmektedir. Mevcut kist durumlarını ise daha da ağırlaştırabilmektedir.

Diyabet hastalarında ağız diş sağlığı çok önemlidir. Böyle bir enfeksiyon varlığı mevcut diyabet hastalığında kan şekeri kontrolünü zorlaştırarak hastalığı daha da ağırlaştırabilir.

Kalp ve solunum sistemi hastalarında bu enfeksiyonlar tedavi edilmeyip kronikleştiği durumlarda hastanın pıhtı atma riskini arttırır. Kalp krizi riski de artar.

Diş Kökü İltihabı İyi Gelen Şeyler Nelerdir?

Diş kökü hastalıklarında en iyi gelen şey hastanın dişlerini günde en az 2 kere fırçalamasıdır. Ağrının arttığı durumlarda tuzlu su ile gargara ve alkolsüz gargaralar kullanılabilir. Hasta bu durumlarda muhakkak hekimine gitmelidir.

Diş Kökü İltihabı Neler İyi Gelmez?

Sert gıdalar hastanın ağrısını arttırabilir. Çok soğuk ve sıcak besinler hassasiyeti arttırabilir. Dişe alkol emdirilmiş pamukla bastırmak ağrıyı geçirmeyeceği gibi diş etlerine de zarar verir. Hasta ağrıdan dolayı dişe sert bir cisimle baskı yapmaya çalışabilir fakat bu dişe gelen fazla kuvvetler sonucu yeni sıkıntılar doğurabilir.

Diş Kökü İltihabı için İlaç Kullanımı Nelerdir?

Diş kökündeki iltihaptan kaynak sistemik bulgular çıktığı zaman doktor önerisiyle 1 hafta sürece günde 2 kez Amoksisilin içerikli antibiyotik ve dexketoprofen içerikli ağrı kesiciler kullanılabilir.

Ameliyatlar sonrası o bölgeyi ikincil enfeksiyonlarından korumak için yine 1 hafta süre ile günde 2 kez amoksisilin içerikli antibiyotik ve dexketoprofen içerikli ağrı kesici kullanılır. Bunlara ek olarak 1 hafta süre boyunca günde 2 kez klorheksidin içerikli gargaralar kullanılır.

Hekiminiz size ilaç önermediği sürece kesinlikle ilaç kullanmayınız!

Diş Kökü iltihabında Ameliyatlar Nelerdir?

Diş kökü iltihaplarında tedavi amaçlı 3 tür ameliyat yapılır. Bunlar:

• Apikal rezeksiyon: Bu ameliyatta asıl amaç iltihaplı kök ucunun cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Lokal anestezi altında yapılır. İltihaplı dişin yumuşak dokusu, altındaki iltihaplı dokuyu görülecek şekilde kaldırılır. İltihaplı bölgenin kemik dokusu ve kök ucu kökün üçte biri veya 2-3 mm kesilerek alınır. Kökün geri kalan kısmına bir dolgu maddesi ile örtülür. O bölgedeki iltihap tam temizlendikten sonra yumuşak doku tekrardan ilk hali gibi kapatılır. Hasta hekimin önerdiği ilaçları kullanarak 1 hafta sonra kontrole gelinir. Hasta 6 – 12. Aylarda tekrar kontrollere çağırılır. Bu ameliyat ön grup dişlerde daha sık yapılmaktadır. Arka grup dişlerde anatomik yapılardan dolayı yapılması zordur. Diş kökünün ucundaki kistler cerrahi olarak alınabilecek durumda ise yine bu ameliyat yapılır.
• Cerrahi küretaj: bu ameliyatta iltihap diş eti hastalıklarından dolayı gelişmiştir. Normal tedavilerde diş eti cep içerisine ulaşımı zor olan durumlarda yapılır. Hasta lokal anestezi altındadır. İlgili bölgede yumuşak dokular iltihabı göreceğimiz şekilde kaldırılır. İltihaplı bölge el aletleri ile temizlenir ve yumuşak dokular tekrardan kapatılarak ilk hali gibi dikilir. Bundan sonra hasta kontrol seanslarına çağırılır.
• Kistler diş kökünün daha orta bölgelerinde ve cerrahi olarak çıkarılmaları uygunsa yine aynı prosedür olarak lokal anestezi altında yumuşak doku kaldırılır. Kistin bulunduğu bölge gözle görülerek oradaki kistik ve iltihaplı doku temizlenir. Ve yumuşak doku tekrardan eski konumunda dikilir. Hasta 6 ve 12. Aylarda takip edilir sonrasında yılda 1 kez kontrol seanslarına çağırılır. 

Hamilelikte Diş Kökü İltihabı Nedir?

Hamilelikte hormonların değişkenliğinden dolayı vücudun enfeksiyonlara vereceği tepki değişir. Bu yüzden gebelikte diş kökü iltihapları hasta dikkat etmezse artma eğilimindedir. Hamilelikte bu iltihabın tedavisi bebeğin sağlığı açısından pek mümkün değildir. Anne adayları bu dönemde iltihap için kesinlikle ilaç kullanmamalıdırlar. Bu ilaçlar bebeğin sağlığı üzerinde kötü etkileri vardır.

Gebelik döneminde diş kökü iltihapları vücutta kronik enfeksiyon oluşturarak prostoglandin sentezini dolaylı yoldan arttırırlar. Bu yüzden hamilelikte erken doğum ve düşük doğum ağırlığı olabilmektedir.

Bütün bu durumların önlemek için anne adayları gebelikte ağız hijyenlerine çok daha fazla önem göstermelidirler.

Çocuklarda Diş Kökü İltihabı Nedir?

Çocuklarda diş kök iltihapları genelde kök kanalından kaynaklı bakterilerdendir. Süt dişinin enfeksiyona vereceği çocuğun yaşına göre değişir. Bu enfeksiyon alttan gelen daimî dişe kötü etkileri vardır:

• Dişin geç sürmesi
• Dişte şekil bozuklukları
• Daimî dişte ankiloz

Gibi durumlar söz konusudur. Çocuklarda bu iltihaplanmaya karşı yetişkinlerdeki gibi aynı etkiler daha hızlı oluşur. Çocuklarında diş hekimi korkusundan dolayı bu enfeksiyonlar daha da ilerleyerek sistemik bulgular çıkarabilmektedir.

Çocuklarda diş kök iltihabının en sık tedavi yöntemi diş çekimi olmasına rağmen alttan gelen daimî dişin durumunda süt dişi kök kanal tedavisi yapılabilmektir.

Süt dişi kök kanal tedavisi; süt dişinde geceleri ağrı varlığı ve kökte ilerlemiş enfeksiyon varlığında yapılır. Tedavi için süt dişi kronundaki kayıp restore edilebilecek düzeyde olması lazımdır. Bu tedavi sonrası süt dişinin düşme zamanı geldiğinde düşecektir.

Diş Kökü İltihabı için Hangi Doktora Gidilir?

Diş kökündeki iltihap için geliştiği yer önemlidir. Dişin pulpal kaynaklı bir durumdan dolayı iltihap gelişmişse Kök kanal tedavisi uzmanına ( Endodontist) başvurulmalıdır veya tecrübeli bir Diş hekimine de gidilebilir. Kök kanal hastalıkları ihmal edilemeyecek kadar önemlidir. Çok hızlı ilerleyen hastalıklardır. İlk bulgudan itibaren hastaya çok sıkıntı verdiğinden derhal hekiminize başvurmalısınız.

Diş kökünde gelişen enfeksiyon çevre dokuların enfeksiyonu şekilde gerçekleşiyorsa bu durumda Diş eti hastalıkları uzmanına (periodontist) başvurmalısınız. En kısa sürede tedavi edilmesi lazımdır. Tedavi edilmezse çok ciddi durumlar olabilmektedir.

Kombine bir şekilde olan enfeksiyonlarda her iki doktora birden başvurulmalıdır. İlk olarak kök kabal tedavisi uzmanına başvurulması daha doğrudur.

Kistlerin ikincil enfeksiyonları sonrası gelişen kök iltihaplarında hiç zaman kaybedilmeden bir diş eti hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Kistler bazı durumlarda yavaş bazen de hızlı ilerleyebilirler. Hasta da ciddi durumlara sokabilirler.