Eozinofilik Özofajit

Eozinofilik Özofajit Nedir?

Özofajit, tıp dilinde özofagus ismiyle bilinen yemek borusunun iltihaplanmasına verilen isimdir. Yemek borusu ağza açılan ucuyla dış ortamdan, mideye açılan ucuyla mide içeriğinden gelebilecek türlü maddeler sebebiyle iltihaplanmaya açık bir organdır. Yemek, alerjenler ve mide asidi gibi etkenlerin yemek borusunu tahriş etmesi, yemek borusunda eozinofil denen beyaz kan hücrelerinin birikmesine sebep olabilmektedir. Eozinofillerin yemek borusunda birikmesi iltihaplanma ve hasarlara yol açarak yutma güçlükleri oluşturabilmektedir.  

Eozinofilik özofajit, kronik bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Sindirim sistemi hastalıklarının önemli bir bölümünde rol oynadığı düşünülen eozinofilik özofajit yaklaşık olarak son yirmi yıldır tanınan bir sağlık durumudur ve hala daha iyi anlaşılması için çalışmalar yapılmaktadır. 

Eozinofilik Özofajit Belirtileri Nelerdir?

Eozinofilik özofajit hastalığının çocuklarda ve yetişkinlerde ortaya çıkardığı belirtilen farklılık göstermektedir.

Çocuklarda belirtiler:

• Beslenme bozuklukları, bebeklerde emmeme
• Kusma
• Karın ağrısı
• Yutma güçlükleri (disfaji)
• Yemeğin boğaza takılması
• Gastroözofagial reflü ilaçlarının durumu tedavi edememesi
• Büyüme ve gelişme yetersizlikleri

Yetişkinlerde belirtiler:

• Yutma güçlükleri (disfaji)
• Yemeğin boğaza takılması
• Göğsün orta hattında, antiasit ilaçlarla geçmeyen ağrı hissi
• Geçmeyen göğüste yanma şikayeti
• Üst karın ağrısı
• Gastroözefagial reflü ilaçlarının durumu tedavi edememesi
• Ağza yemek gelmesi (regürjitasyon), kusma

Eozinofilik Özofajit Nedenleri Nelerdir?

Eozinofilik özofajit, alerjik bir hastalıktır. Yemek borusunun çeşitli maddelere karşı alerjik yanıt üretmesiyle ortaya çıkmaktadır. Alerjik yanıtın oluşum mekanizması tam olarak bilinmemektedir, ancak alerjik yanıt oluşmasına sebep olabilecek bazı durumlar tanımlanmıştır.

• Kişiye alerjik etkisi olan bir maddeye yemek borusunun cevap vermesi, örneğin polen alerjisi olan bir kişinin yemek borusuna polen girmesi ve eozinofillerin cevap olarak yemek borusunda birikmesi
• Yutma güçlükleri, yemek borusuna yemeklerin takılması, burada tahrişe sebep olması ve eozinofillerin bu tahrişe cevap olarak bölgede çoğalması 

Bazı durumların ise eozinofilik özofajite sebep olma mekanizması bilinmez ancak eozinofilik özofajitin ortaya çıkma ihtimalini artırdığı bilinmektedir:

• Soğuk ve kuru iklim 
• Alerjenlere maruziyetin arttığı ilkbahar ve sonbahar ayları
• Erkek cinsiyet
• Ailede eozinofilik özofajit görülmesi
• Kişide alerji ve astım görülmesi

Eozinofilik Özofajit Teşhisi

Eozinofilik özofajit hastalığının teşhisi için çeşitli testlere ihtiyaç duyulmaktadır. Eozinofilik özofajitten şüphelenilen kişiler için aynı zamanda gastroözofagial reflü için testler de yapılabilmektedir. Eozinofilik özofajitten şüphelenilen kişilere yapılan testler arasında şunlar yer almaktadır:

• Üst Endoskopi: Eozinofilik özofajitte kişinin yemek borusunda gözle görülür değişimler olabilmektedir. Kişinin durumunun daha iyi anlaşılması için ucunda kamera olan endoskop cihazı ağızdan yemek borusuna uzatılır ve yemek borusunun görünümü değerlendirilir. Görüntüden yemek borusundaki tümörler, daralan bölgeler, özelliğini kaybetmiş dokular ve yaralar ayırt edilebilir. Eozinofilik özofajit hastalarının bazılarında üst endoskopide elde edilen görüntüde belirti olmayabilmektedir.
• Biyopsi: Endoskopi sırasında görülen, çeşitli hastalıklarla ilişkisi olması muhtemel şüpheli alanlardan parçalar alınarak laboratuvarda biyopsi yapılabilmektedir. Biyopsi sonucunda bölgede eozinofil hücrelerinin yoğun olarak tespit edilmesi kişiye eozinofilik özofajit teşhisinin koyulmasını sağlamaktadır.
• Kan Testi: Eozinofilik özofajit, sıklıkla alerjilerle birlikte görülen bir hastalıktır. Bu sebeple eozinofilik özofajitten muzdarip olduğu düşünülen kişilerin kanlarındaki eozinofil ve alerjilerle ilişkili bir bağışıklık yanıt elemanı olan immunoglobulin E (IgE) düzeyi araştırılmaktadır.

Eozinofilik Özofajit Tedavisi

Eozinofilik özofajit, kronik ve alevlenmelerle seyreden bir hastalıktır. Bu sebeple tedavi hastalıktan kurtulmanın değil hastalığı yönetmenin yolu olarak değerlendirilmelidir. Hastalığın kontrolü için uygulanabilecek çeşitli yöntemler bulunmaktadır:

Beslenme (Diyet) Tedavisi

Eosinofilik özofajit, besin alerjileri sebebiyle ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda kişiye alerjen olan besinler belirlenerek bu besinlerin yer almadığı bir diyet uygulanması şikayetlerin azalmasını sağlayacaktır. Kişiye alerjen besinler sıklıkla süt ürünleri ve buğdaydır (gluten hassasiyeti). 

İlaç Tedavisi

Eozinofilik özofajitin sebeplerinden biri gastroözefagial reflüdür. Mide içeriğinin yemek borusunda yarattığı tahrişi önlemek için kişiye reflü için ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. Ancak reflü dışındaki sebeplere bağlı hastalıklarda bu ilaçlar etkili olmaz. Yüzeyel steroid ilaçların ağızdan alınması, yemek borusundan geçişleri sırasında yemek borusundaki iltihaplanmayı azaltıcı etki göstermelerini sağlayabilir. Bu ilaçlar kana geçmediği için yüzeyel steroidlerin yan etki gösterme riski çok düşüktür.

Dilatasyon (Genişletme) Tedavisi

Şikayetlerin yemek borusundaki darlıklara bağlı olduğu durumlarda veya eozinofilik özofajit tedavisinde kullanılan ilaçların uzun süre kullanılarak yan etki göstermesinin önlenmesi için yemek borusunun genişletilmesi yöntemi uygulanabilmektedir. Bu durumda yemek borusunda görülen tıkanmalar azalır, yutkunma güçlüğü gibi şikayetler ortadan kalkar.

Eozinofilik Özofajit Tedavi Edilmezse

     Tedavi edilmeyen eozinofilik özofajit ilerleyerek kişide farklı sağlık sorunlarına yol açabilmektedir:

• Yemek borusunun esnekliğini kaybetmesi ve daralması: Yutma güçlüklerine sebep olur. Yemeğin boğazda kalma ihtimalini artırır. Yemeğin yemek borusunu daha da çok tahriş etmesine sebep olur.
• Yemek borusunun yaralanması: Yemek borusunda meydana gelen iltihaplanma sebebiyle endoskopi uygulaması sırasında yemek borusunda yırtılmalar ve delinmeler oluşabilir. Bazı durumlarda yırtılmalar, yemeklerin yemek borusunda takılı kalması ile bile oluşabilmektedir.

Eozinofilik Özofajite Ne İyi Gelir?

Eozinofilik özofajit farklı sindirim sistemi hastalıkları ile beraber görülebilmektedir. Hayat tarzının değiştirilmesi sindirim sisteminin daha sağlıklı olmasını ve kişinin daha kaliteli bir hayat geçirmesini sağlayabilir. Eozinofilik özofajit hastalarında işe yarayan hayat tarzı değişiklikleri şunlardır:

• Vücut kütlesinin sağlıklı sınırlarda korunması: Bel çevresindeki yağ kütlesinin mideye yaptığı baskı ve öğünler sırasında midenin aşırı doldurulması, gastroözofagial reflüyü ve buna bağlı gelişen eozinofilik özofajiti alevlendirebilmektedir. Vücut kütlesinin sağlıklı sınırlarda korunması ve aşırı kilolu kişilerin kilo vermesi, eozinofilik özofajite bağlı şikayetlerin azalmasını sağlamaktadır.
• Beslenmeye dikkat edilmesi: Çeşitli yiyecekler, reflü ve yemek borusundaki tahriş için tetikleyici olabilmektedir. Kişinin tüketiminde dikkat etmesi gereken yiyeceklerden bazıları: kızartılmış ve yağlı besinler, domates sosu, alkol, çikolata, nane, sarımsak, soğan, kafeindir. Kişinin şikayetlerini artıran farklı yiyecekler olabilir. Yenildiği zaman şikayetleri artıran yiyeceklerden uzak durmak gerekmektedir.
• Yastığın yüksek tutulması: Gastroözofagial reflü, kişinin yatay durduğu pozisyonlarda artmaktadır. Buna bağlı olarak yemek borusu daha çok tahriş olur ve eozinofilik özofajit alevlenir. Kişinin yatakta başını ve belden yukarısını hafif eğimli tutacak şekilde yatması, yer çekiminin etkisi sayesinde yemek borusunda mideden ağza yemek geçişini önler.   

Eozinofilik Özofajit Ne İyi Gelmez?

Yağlı ve ağır yemekler, kişiye alerjen olan maddeler ve mide asidi yemek borusunun tahriş olmasına neden olur. Eozinofilik özofajiti olan kişilerin beslenmelerine dikkat etmeleri gerekmektedir. Gastroözofagial reflü sorunu yaşayan kişilerin tedavi olması eozinofilik özofajit sorunları yaşamalarının önüne geçebilir. Tedavi edilmeyen reflü, fazla kilolar, düzensiz ve yağlı beslenme kişideki eozinofilik özofajitin alevlenmesine sebep olur.

Eozinofilik Özofajit İlaçları

Eozinofilik özofajit tedavisinde kullanılan iki ilaç grubu yemek borusundaki iltihaplanmayı azaltan yüzeyel steroidler ve gastroözofagial reflünün tedavisinde kullanılan proton pompa inhibitörleridir.

Proton Pompa İnhibitörleri: Tedavide ilk seçenek proton pompa inhibitörlerinin kullanılmasıdır. Proton pompa inhibitörleri mide asidinin azalmasına yardımcı olur ve reflüyü azaltır, ayrıca yemek borusuna kaçan mide içeriğinin yarattığı tahrişi en aza indirir. Proton pompa inhibitörleri ağızdan alınan kullanımı kolay ilaçlardır, ancak eozinofilik özofajitin tedavisinde sıklıkla yetersiz kalırlar.

Yüzeyel Steroidler: Genellikle proton pompa inhibitörlerinden fayda görmeyen kişilerde kullanılmaktadır. Ağızdan kullanılan sıvı ilaçlardır. Bu ilaçlar kan dolaşımına geçmez, bu sebeple yan etki göstermeleri beklenmez. Kullanılan yüzeyel steroidler sıklıkla flutikazon ve budesonittir.

Eozinofilik Özofajit için Hangi Doktora Gidilir?

Göğüste yanma, yutma güçlükleri, yemek yerken boğazda takılması gibi durumlar haftada ikiden fazla veya uzun süreli olarak yaşandığında iç hastalıkları bölümünden randevu alınabilir. Eozinofilik özofajit hastalığı tespit edilmiş ve durumu kötüleşen veya hastalığın daha çok belirtisini yaşayan kişiler, gastroenteroloji kliniklerinden randevu alabilir. 

Ani başlayan göğüs ağrısının çeneye ve kola yayılması durumu kalp kriziyle ilişkili olabilmektedir. Yemek borusu hastalıkları yaşayanlar genellikle bu belirtileri yemek borusu hastalıklarına bağlamakta ve kalp krizinde ilk yardıma daha geç ulaşmaktadır. Göğüs ağrısı ciddiye alınmalı ve uzun sürmesi, kola ve çeneye yayılması, nefes almada güçlüğe sebep olması durumunda acil kliniğine başvurulmalıdır.