Kan Çıbanı

Kan Çıbanı Nedir?

Kan çıbanı, bakterilerin derideki kıl köklerine veya yağ bezi kanallarına girerek oluşturduğu iltihaplı ve ağrılı şişliktir. Tıp dilinde fronkül olarak adlandırılan kan çıbanı bir deri enfeksiyonudur.

İnsan derisi vücudun her yerini kaplar ve vücudumuzu çeşitli tehlikelerden korur. Vücudumuza bakteri, virüs gibi mikroorganizmaların girişini engellerler.

Derinin yaralanması gibi veya farklı nedenlerle bakteriler kıl köklerine ulaşırsa burada enfeksiyona neden olurlar. Zamanla iltihap oluşur. En sık etken Stafilokok türü bakterilerdir.

Vücudumuzda herhangi bir yerde görülebilirler. Boyun, yüz, kalça, bacak en sık görülen yerlerdir. Kan çıbanı görülen bölgeye daha az dokunulması ve daha kullanılması önemlidir. Yüz, boyun, burun gibi bölgelerde ortaya çıkan kan çıbanı tehlikeli olabilmektedir.

Kan çıbanı hastalarda kaşıntı, ağrı ve şişlik şikayetleri ortaya çıkarabilmektedir.

Kan çıbanı bazı kişilerde daha fazla görülme eğilimindedir. Yaşlı kişilerde, obezite sorunu olanlarda, diyabet hastalığı bulunan bireylerde, bağışıklığı sistemi zayıf kişilerde kan çıbanı daha fazla sıklıkta görülmektedir.

Ayrıca cilt ve vücut sağlığına dikkat edilmemesi, kişisel eşyaların ortak kullanılması da bireylerde kan çıbanı oluşmasını tetikler.

Kan çıbanı genellikle basit önlemlerle giderilebilir fakat önlem alınmazsa iltihap vücuda yayılabilir ve kişide ciddi sorunlar oluşturabilir. Bazı hatalı uygulamalarla kan çıbanının içindeki iltihap vücuda yayılabilir.

Çıbanın erken dönemde boşaltılması, çıbana çok fazla dokunulması ve deriyi tahriş edici uygulamalarda bulunulması zararlıdır.

Kan Çıbanı Belirtileri Nelerdir?

Kan çıbanı ciltte kıldan zengin bölgelerde birkaç santimetre çapında ağrılı, sert ve kırmızı renkli şişlik olarak ortaya çıkar. Çıbanın dış merkezinde koyu renkli bir tıkaç bulunur.

Bu tıkacın iç kısmında bakteri, ölü deri hücreleri ve kan hücreleri bulunur. Kırmızı kan hücrelerinin bu sıvının içinde bulunması nedeniyle başlarda kırmızı renkli görünür.

Zamanla çıban büyür, gerginleşir ve kişide ağrısı artar. Beyaz savunma hücreleri çıban bölgesine gelir ve çıbanda iltihap artar.

Kişi kendi cildini gözlemleyerek kan çıbanı varlığını fark edebilir. Kan çıbanının tipik özellikleri şunlardır;

• Başlangıçta kırmızı renkli olup zamanla ortası beyazlaşır.
• Bezelye büyüklüğünde şişlik görünümündedir.
• Ağrılıdır.
• Çıban etrafında ısı artışı olabilir.
• Kişiden kişiye farklılık gösterebileceği için kişide ateş ve halsizlik gibi sistemik bulgular oluşturabilir.

Kan Çıbanı Nedenleri Nelerdir?

Kan çıbanı ciltte özellikle kıl köklerinin bulunduğu bölgelerde ortaya çıkar. Cildimiz mikroorganizmaların vücudumuza girmesini engeller.

Fakat küçük bir travma sonrasında mikroorganizmaların deri içine girmesi ve kıl köklerinde çoğalması sonucu kan çıbanı ortaya çıkar.

Kan çıbanı oluşmasına neden olan en sık mikroorganizma Stafilokokus Aureus bakterisidir. Bu bakteri cilt bariyerini geçip kıl kökü veya yağ bezine yerleşir.

Vücudumuz bakterinin yok edilmesi için o bölgeye bağışıklık hücrelerimizi gönderir. Bu bağışıklık hücrelerimiz beyaz kan hücreleridir.

Beyaz kan hücreleri bakterileri yok etmeye çalışır ve başlangıçta kızarık olan yara yeri zamanla içi ölü deri hücresi, bakteri ve iltihap içeren şiş bir kabarıklığa dönüşür. Çıbanın özenli bakımıyla bu iltihap çıkarılır ve hasta bu şikayetten kurtulur.

Kan çıbanı oluşması bazı insanlarda daha fazla gelişmektedir. Diyabet hastalarında yara iyileşmesi diğer insanlar kadar hızlı değildir. Bu durum diyabet hastalarında kan çıbanı oluşması sıklığını artırır.

Obez insanlarda cilt altı yağ dokusu fazlalığı, ciltte katlantı oluşması ve cildin daha fazla sürtüşmesi nedeniyle cilt daha fazla tahriş olur.

Obez insanlarda da kan çıbanı görülme sıklığı daha fazladır. Sık sık terleyen ve kronik deri rahatsızlığı yaşayan hastalarda da kan çıbanı daha sık görülür.

Kan Çıbanı Teşhisi

Kan çıbanı tanısı doktor veya hastanın gözlemine dayalıdır. Çıbanın durumu, rengi, değişimi, ağrı durumu, çıbanın çıktığı yeri tanının konulmasında önemlidir.

Çıbanın kızarık, içinde beyazlık olması, hastaya ağrı vermesi tanı için önemli özelliklerdendir.

Çıbanın yerleşim derinliği fazla derindeyse ve rengi daha farklıysa bu sefer ayırıcı tanıya gidilmesi gerekir.

Bu durum fronkül değil de karbonkül olabilir ve hastada daha sistemik belirtiler ortaya çıkabilir.

Kan Çıbanı Tedavisi

Kan çıbanı ciltte kızarıklık ve kaşıntı ile ortaya çıkar. Başlangıçta kırmızı renkli olup iç kısmı beyaz iltihap toplar. Çıban şişmeye başlar. Zamanla çıban olgunlaşır ve içindeki iltihap dışarı çıkar.

Kan çıbanının tedavisinde bazı önemli özellikler vardır. Bu özellikler sayesinde çıbanın olgunlaşması sağlanır, iltihap dışarı çıkarılır ve yara yeri çeşitli kremlerle korunur.

• Hasta çıbanın bulunduğu bölgeye fazla dokunmamalıdır. Yara yerinin istirahati sağlanmalıdır. Hastanın çıbana dokunması cilde zarar verebilir ve içindeki iltihabın yayılmasına neden olabilir. Çıbanın bulunduğu bölge kalça, koltuk altı, kol ve bacak gibi bölgelerse bu bölgelerin hareketlerinde dikkat edilmesi gerekir. Ayrıca hastanın bol ve temiz kıyafetler giymesi hem çıban için hem de kan çıbanının tekrarlamaması için önemlidir.
• Kan çıbanının bulunduğu bölge antiseptik sabunla temiz bir bez yardımıyla narince yıkanabilir.
• Kan çıbanının bulunduğu bölgeye sıcak pansuman uygulanmalıdır. Sıcak pansuman çıban bölgesindeki kan akışını artıracağı için savunma hücrelerinin bakterilerle daha iyi savaşmasını sağlayacaktır. Ayrıca sıcak pansuman uygulanması çıbanın daha çabuk olgunlaşmasını ve içindeki iltihabı daha çabuk dışarı atılmasını sağlar.
• Kan çıbanı olgunlaştığı zaman çıban doktor veya sağlık görevlisi tarafından uygun bir kesi yardımıyla boşaltılır. Kan çıbanı içindeki iltihap boşaltılırken dikkatli olunmalıdır. İltihabın diğer bölgelere yayılmaması sağlanmalıdır. Kan çıbanının boşaltılması için olgunlaşması beklenmelidir. Erken dönemde boşaltma yapılırsa çıban içindeki iltihap kan yoluyla vücuda yayılım gösterebilir.

Yüz, boyun, kulak, burun bölgesinde çıkan kan çıbanlarının bakımları düzgün yapılmalı ve boşaltma işlemi çok dikkatli olmalıdır.

• Kan çıbanı boşaltıldıktan sonra çıban bölgesine antiseptik kremler, antibiyotik kremler uygulanır. Çıbanın oluşma sebebi bakteri kaynaklı olması nedeniyle antibiyotik krem kullanılması gerekir. Hastada kan çıbanı süresince ağrı durumunda gerekli hallerde ağrı kesici kullanılabilir.
• Hastada lokal şikayetlerin yanı sıra sistemik şikayetler de ortaya çıkmışsa bu durumda hastaya ağız yoluyla geniş spektrumlu antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
• Tedaviye uyulması durumunda kan çıbanı ortaya çıkmasından iyileşmesine kadar 2 - 3 hafta içinde iyileşir.
• Yaşlılarda, obezlerde, diyabet hastalığı olanlarda, sıcak ve nemli bölgelerde yaşayanlarda, kronik deri rahatsızlığı olan hastalarda kan çıbanı tekrarlama durumu olabilir. Bu tür şikayeti olan kişilerin cilt ve hijyen durumlarına daha fazla dikkat etmeleri gerekir. Bu sayede kan çıbanı tekrarlarından kurtulmuş olurlar.

Kan Çıbanı Tedavi Edilmezse

Kan çıbanı basit önlemlerle kısa sürede tedavi olunur. Yara yerinin hijyeni ve istirahati, sıcak pansuman uygulanması, antibiyotik krem uygulanması ile çıban tedavi edilir.

Kan çıbanı temiz bakılması durumunda ve erken müdahale edilmezse eğer kendiliğinden iltihabını dışarı çıkarır. İltihabın çevreye yayılmadan alınmasıyla kan çıbanı içindeki iltihap yok olur. Çıban bu şekilde kendiliğinden iyileşebilir.

Kan çıbanı bakteriyel kaynaklı bir hastalıktır. Yara yerinin bakteriyle enfeksiyonu ile alakalıdır. Bu nedenle kan çıbanının içindeki iltihabın vücuda yayılması durumunda vücutta sistemik rahatsızlıklar ortaya çıkar.

Eğer bu durum gerçekleşirse vücutta genel bir enfeksiyon durumu oluşur ve kişinin tedavi edilmesi gerekir. Bu sonuçların oluşmaması için kan çıbanının kontrollü şekilde tedavi edilmesi faydalıdır.

Kan Çıbanına Ne İyi Gelir?

• Kan çıbanının bulunduğu bölgenin antiseptik sabunlarla yıkanması yara yerinin temizliği için faydalıdır. Yıkama işlemi dikkatli yapılmalı ve sert müdahalelerden kaçınılmalıdır.
• Kişinin özellikle kan çıbanının çıktığı bölgelerde bol kıyafetler giymesi faydalıdır. Dar kıyafetler kan çıbanına zarar verir ve kişide yeni çıbanların çıkmasına neden olabilir.
• Kan çıbanının bulunduğu bölgeye sıcak pansuman uygulanması çıbanın olgunlaşmasına fayda sağlar. Kan çıbanının bulunduğu bölgede kan akışını rahatlatır ve kan çıbanıyla savaşan savunma hücrelerinin daha fazla o bölgeye gelmesini sağlar. Bu sayede kan çıbanı daha çabuk sürede olgunlaşır ve iyileşme sürecine girer.
• Kişilerin cilt ve vücut hijyenine dikkat etmesi hem kan çıbanının iyileşmesi sürecini artırır hem de kişide yeni kan çıbanları oluşmasının önüne geçer.
• Kan çıbanı obez ve diyabetli kişilerde daha sık ortaya çıkmaktadır. Bu kişilerde ciltte meydana gelen tahriş daha zor ortadan kalkar. Bu kişilerin daha dikkatli olması, uygun bir beslenme ve spor sayesinde fazla kilolarından kurtulması hem cilt sağlığı hem de genel vücut sağlığı için faydalıdır.

Kan Çıbanına Ne İyi Gelmez?

• Kan çıbanının bulunduğu bölgeye fazla temas edilmesi hastanın cildi ve kan çıbanı için iyi değildir. Çıbanın erken dönemde boşalmasına ve iltihabın yayılmasına neden olabilir.
• Dar kıyafetlerin giyilmesi kan çıbanı oluşması potansiyeli yüksek kişilerde çıban oluşmasını tetikleyebilir. Kişinin cildini rahatlatacak kıyafetler giymesi potansiyelli hastalar için faydalıdır.
• Kan çıbanının olgunlaşmadan içindeki iltihabın çıkarılmaya çalışılması çok zararlıdır. İltihabın vücuda yayılmasına neden olur ve kişide sistemik sorunlar oluşmasına sebebiyet verir. Kan çıbanı sıkılmamalı ve çıbana baskı uygulanılmamalıdır.
• Kişiler şahsi eşyalarını paylaşmamalıdır. Kan çıbanı bakteriyel kaynaklı bir enfeksiyon olması nedeniyle bulaşıcı olabilmektedir.

Kan Çıbanı İlaçları

Kan çıbanı deride ortaya çıkan bakteriyel kaynaklı bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık kişisel bazı önlemler ve bazı ilaçlarla kısa sürede giderilir.

Kan çıbanı bakteriyel kaynaklı bir enfeksiyon olması hastalıkta bazı ilaçların kullanılmasını gerektirmektedir.

Bunlar antiseptik kremler, antibiyotik kremler, lokal ağrı kesici kremler ve sistemik bulgu varlığında ağız yoluyla alınan antibiyotik ilaçlarıdır.

Antibiyotik kremler kan çıbanı olgunlaştıktan sonra içindeki iltihabın çıkarılması sonrası yaralı bölgeye uygulanır. Bu sayede bölgedeki bakteriler yok edilmeye çalışılır.

Kan çıbanı kişide ağrıya sebebiyet veriyorsa kişinin ağrısının dindirilmesi için lokal ağrı kesici kremler kullanılabilir.

Bazı hastalarda bakteriyel enfeksiyon tüm vücuda yayılmış olabilir. Bu durumda kişide ağız yoluyla geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı gerekebilir.

Kan Çıbanı için Hangi Doktora Gidilir?

Kan çıbanı ciltte ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bir deri rahatsızlığı olması nedeniyle hastaların Dermatoloji (Cildiye) bölümüne başvurmaları gerekmektedir.

Kan çıbanında hastanın kıl kökünde iltihap birikimi durumu vardır. Basit önlemlerle bu çıban ortadan kaldırılabilir.

Kişide çıban büyüyorsa, birden fazla sayıda ise, sık sık tekrarlıyorsa, yüzde ortaya çıkmışsa hasta doktora başvurmalıdır.

Ayrıca hastada ateş ve halsizlik oluşmaya başlamışsa kişide sistemik belirtiler ortaya çıkmış demektir ve kişi zaman kaybetmeden doktora başvurmalıdır.