Konserve Zehirlenmesi

Konserve Zehirlenmesi (Botilismus Zehirlenmesi) Nedir?

Halk arasında konserve zehirlenmesi olarak bilinen botilismus zehirlenmesi eğer hastalara acil ve yeterli düzeyde tedavi uygulanmadığı takdirde hastaların ölümü ile dahi sonuçlanabilen bir zehirlenme türüdür.

Konserve zehirlenmesine yani diğer bir deyişle botilismus zehirlenmesine neden olan clostridium botulinum adlı bir bakteri türüdür. Hastalarda yapılan çalışmalarda konserve zehirlenmesine clostridium botulinum adındaki bakteri türünün ürettiği nörotoksin tiplerinin hastalığa yol açtığı ifade edilmiştir. Clostridium botulinum bakterisi et ya da sebze konservesi gibi konserve tipleri içinde üreyebilmektedir.

Eğer bu konserve tiplerinin hazırlanım aşamalarında eğer hijyen ve temizlik kuralları olması gerektiği şekilde yerine getirilmediyse clostridium botulinum bakterisi konserveye bulaşarak çoğalmaktadır. Eğer kişiler bu durumu bozulan konservenin kokusundan ya da renginden fark etmez ve yerler ise hastalanarak zehirlenirler ve acil müdahaleye ihtiyaç duyarlar.

Hastalar eğer tek yaşamıyor ve ailecek ya da arkadaşları ile aynı konserveyi tüketmiş bulunmaktaysa hekimlerin durumu çözmesi kolaylaşacaktır. Çünkü aynı konserve türünü tüketen birden fazla kişinin bulunması ve bunların hepsinde aynı sıkıntıların baş göstermesi, belirti ve bulguların aynı olması hekimleri tanı koyabilmesini son derece kolaylaştıracaktır. Bu noktada yapılabilecek en önemli durum iyi bir anamnez alınarak hastaların ortak yediklerini ya da ortak alanda ne zaman bulunduklarını sorgulayarak ve belli bir alana yönelim göstererek bir şekilde hastalığın akla gelmesini sağlamaktır.

Hastalarda ortaya çıkan bulgular hekimlerde farklı hastalıkların da akla gelmesine neden olabilmektedir. Ancak hekimler hastalıkta gözlemlenen seyre ve ana tutulum bölgelerinin farklı olması gibi çeşitli yönden hastalıkları birbirinden ayırt etmeye çabalamaktadır. Bu doğrultuda hastalarda gözlenen clostridium botulinum zehirlenmesi hastalarda daha çok evde yapılmış sebze, peynir, balık ve et gibi gıda türlerinden hazırlanmış konserve tiplerinin tüketilmesi sonucu oluşmaktadır.

Konserve zehirlenmesine neden olan clostridium botulinum bakterisi yüksek ısıya direnç gösterebilmesine karşı hastalığa neden olan toksini ısıya duyarlıdır. Evlerde yeterince uygun olmayan koşullarda hazırlanan ve düzgün saklama koşulları olmayan konservelerde bakteriler çoğalabilmekte toksin ortaya çıkmaktadır. Hastalarda konserve zehirlenmesini gözlenmesi konserve gıdanın tüketiminden sonra 18 ila 38 saat sonra bulgular vermeye başlamaktadır.

Konserve Zehirlenmesine Eşlik Eden Belirtiler (Semptomlar) Nelerdir?

Konserve yani botilismus zehirlenmesi clostridium botulinum bakterisi tarafından salınan toksin içerikli konserve gıdaların tüketilmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Konserve zehirlenmesi sonucunda hastalarda semptomların ortaya çıkması 18 ila 36 saati bulabilmektedir.

Konserve zehirlenmesi yaşayan hastalarda ilk ortaya çıkan bulgular belirgin bir halsizlik durumunu gözlenmesi, zayıflık ve baş dönmesinin gözlenmesidir. Bunun dışında birçok zehirlenme semptomu da bu hastalarda hekimlerin karşısına çıkabilmektedir. Tüm bunlara göre konserve zehirlenmesi belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda toksinin sinir sistemi etkilemesi sonucu bulanık görme ve çift görme gibi semptomlar hasta kişilerde gözlenebilmektedir.
• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda ağız kuruluğu, konuşma ve yutkunmada zorluk çekme gibi vücudun susuz kalmasına benzer semptomlar ortaya çıkmaktadır.
• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda kalp atımının azalması, tansiyonda meydana gelen düşüklük ve nefes alıp vermede görünen zorlanma gibi semptomlar ortaya çıkabilmektedir.
• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda kaslarda zayıflıklar ortaya çıkması, ağrılı şişliklerin gözlenmesi ve ciltte aniden ortaya çıkan renk değişimleri semptomlar ortaya çıkabilmektedir.
• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda metabolizmanın etkilenmesi ve vücudun reaksiyon vermesi sonucu terleme bozuklukları, karın ağrısı, bulantı ve kusma gibi semptomlar ortaya çıkabilmektedir.
• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda kabızlık gözlenmesi sayılabilecek bir diğer spesifik olmayan bulgudan biridir.
• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda kendilerini yorgun ve halsiz hissetme, uykuya meyil gözlenebilecek semptomlar arasındadır.
• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda baş ağrısı gibi semptomların gözlenmesi kuvvetle muhtemeldir.
• Konserve tüketimi sonucu zehirlenen hastalarda sinir sisteminin etkilenmesi sonucu hastalarda kısmi ya da tam felçler ortaya çıkabilmektedir.

Ortaya çıkan tüm bu semptomlar zehirlenmenin seyri sırasında erken bulgu olarak ya da geç bulgu olarak hekimlerin karşısına gelebilmektedir. Kısa bir süre önce konserve tüketilmesinin ardından bu semptomlar varlığında kişiler derhal bir hekime başvurmalarında yarar vardır. Aksi takdirde gereken tedavi yapılmaz ise ölümcül seyredebilen bir durum olarak karşılaşılmaktadır.

Konserve Zehirlenmesi Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Konserve zehirlenmesi clostridium botulinum bakterisinin gelişimi sırasında ürettiği toksin içerikli maddelerin gıdalara bulaşması sonucu kişilerin bu gıda maddelerini tüketmesiyle oluşmaktadır. Konserve zehirlenmesine neden olan botilismus toksini mısır, yeşil fasulye, çorba, pancar, biber, mantar, ıspanak, ton balığı, tavuk ve tavuk ciğeri, kuşkonmaz, zeytin, et, jambon, dondurulmuş patlıcan, ıstakoz, sosis, tütsülenmiş ve tuzlanmış gıda maddelerinin konservelemesinde yeterli dikkat ve özenin gösterilmemesi sonucu ortaya çıkmaktadır.

Yapılan araştırmalar sonucunda belli bir kesimde ortaya çıkan salgınların birçoğunun ana sebebinin ev yapımı konserveler ve yetersiz işlenmiş gıda maddeleri nedeniyle zehirlenmelere neden olduğu ortaya çıkarılmıştır. Gözlenen bu konserve zehirlenmeleri yalnızca ev üretimi olan konservelerde değil büyük şirketler tarafından üretimi yapılan konserve gıdalarda da ortaya çıkmaktadır.

Konserve zehirlenmesine en sık neden olarak karşılaşılan durum sosisler, deniz ürünlerinin konserveleri, et ve et ürünleri konserleri ya da ev yapımı domates ve benzeri konservelerin olduğu ifade edilmektedir.

Bu konservelerde bulunan clostridium botulinum bakterisi spor yapıları bakterinin daha dirençli bir hal almasına neden olmakta ve yüksek ısıya maruz kalmasına rağmen yaşamının devam etmesini sağlamaktadır. Clostridium botulinum bakterisi toksinleri ise daha duyarlıdır.  Bu sebeple konservelerin yenmeden önce yüksek ısılarda pişirilmesi gibi işlemler çoğunlukla bakterinin yok olmasını sağlamamakta ve bakteri konserve tüketildiği zaman insan vücuduna girebilmektedir.

Ek olarak ifade edilmesi gerekirse küçük bebeklere bal verilmesi sonucu da botilusmus zehirlenmesi karşımıza çıkabilmektedir.

Konserve gıdalarda bu clostridium botulinum bakterisinin sporları ve toksin maddesinin gözlenmesi gıda kaynaklarının oksijensiz ortam koşullarının tam sağlanamaması ve gıda maddelerinin saklandığı yerin oda sıcaklığının derecesinin bakteri üremesi ve toksininin üretilmesinde oldukça önemli etkenlerdir.

Konserve Zehirlenmesi Teşhisi

Konserve zehirlenmesi gözlenmesi durumunda ortaya çıkan semptomlarla hastalar acil servis hekimine başvurmaktadır. Hekim hastanın anlattığı şikayetlerden olgunun zehirlenme olgusu olduğunu anlamakta ve anamnezi daha da derinleştirerek son gün içinde yaptığı aktiviteleri, yediği ve içtiği gıdaları sorgulamaktadır.

Hastanın anamnezine göre yapılan fizik muayeneye ve klinik duruma göre hekim ayırıcı tanıya gitmede diğer hastalıkları dışlama yoluna gitmektedir. Ardından alınan kan örneklemeleri ya da dışkı, kusmuk ve mide içeriği gibi materyallerden örneklere alınarak yapılan laboratuvar testleri sonucunda kültürlerde c. Botulinum bakterisinin gözlenmesi ile tanı net bir şekilde konulmaktadır.

Konserve Zehirlenmesi Tedavisi

Konserve zehirlenmesi durumunda yapılan teşhis yöntemleri ile hastanın c. Botulinum zehirlenmesine maruz kaldığı anlaşıldığında hastaya hemen solunum takip ve desteği en başta olmak üzere destek tedavi uygulanmaya başlanır. Yapılan bu destek tedavileri hayat kurtarıcıdır.

Ardından hemen hasta yoğun bakım ünitesine yatışı yapılarak ve gerekli görünürse trakeostomi yöntemi ile endotrekal tüp takılarak hastanın solunumun kesilmesi önlenmektedir. Hekim hastaya antitoksik botilinum serumu uygulayarak hastanın konserveden aldığı toksini gidermeye çalışmaktadır. 

Konserve zehirlenmesinden şüphe edinilen olgularda eğer hasta birkaç saat içinde başvuruda bulunmuş ise kusturularak ya da mide lavajı yapılarak henüz kana geçmemiş toksinlerin atılması sağlanmaktadır.

Konserve Zehirlenmesi Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Konserve zehirlenmesi diğer bir deyişle botilismus zehirlenmesine neden olan clostridium botulinum adlı bir bakteri türüdür. Hastalarda yapılan çalışmalarda konserve zehirlenmesine clostridium botulinum adındaki bakteri türünün ürettiği nörotoksin tiplerinin hastalığa yol açtığı ifade edilmiştir. Eğer hastalarda semptomlar ortaya çıkmışsa ve zehirlenme olduğu anlaşılmışsa derhal tedavi edilmelidir. Hastaların tedavi edilmediği takdirde konserve zehirlenmesi ölümle sonuçlanmaktadır.

Konserve Zehirlenmesi Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Konserve zehirlenmesi aciliyeti olan bir durumdur. Bu sebeple hastaların bu durumla karşılaşması halinde derhal en yakın acil servise başvuruda bulunarak tıbbi tedavi alması gerekmektedir. Aksi takdirde bu durum hastaya iyi gelmeyecek ve hasta hayatını kaybedecektir.

Bunu dışında konserve zehirlenmesi yaşamamak adına yapılması gerekenler şunlardır;

• Konserve yapımından önce gıda maderlerinin iyice yıkanması ve yeterince kaynatılması sonucu hastalar bu duruma maruz kalmayacak ve konserve zehirlenmesine iyi gelecektir.
• Konserve yapımında konservenin tuzunun iyi ayarlanması da diğer önemli bir husustur.  Konservenin tuzu iyi ayarlanması sonucu hastalar bu duruma maruz kalmayacak ve konserve zehirlenmesine iyi gelecektir.
• Konservede kullanılan kapakların yeni olması ve paslı olup olmadığına dikkat edilmesi de önemlidir. Paslı kapakların kullanılmaması ve kapakların yeni olması sonucu hastalar bu duruma maruz kalmayacak ve konserve zehirlenmesine iyi gelecektir.
• Konserve zehirlenmesi gözlenen olgularda hemen hastaneye başvurulmalıdır ve hekimin önerisi olmadığı sürece hasta beslenmemeli ve kusturulmamalıdır. Bunların dikkat edilmesi konserve zehirlenmesine iyi gelecektir.
• Konservenin kokusundan ya da renginden şüphelenilmesi halinde kesinlikle tadına bakılmamalı ve konserve atılmalıdır. Bozuk konservelerin tadılmadan atılması sonucu hastalar bu duruma maruz kalmayacak ve konserve zehirlenmesine iyi gelecektir. 

Konserve Zehirlenmesinde Hangi Doktora Gidilir?

Konserve zehirlenmesi yani botilismus toksininin neden olduğu zehirlenmede hastalarda sıklıkla acil semptomlar ortaya çıktığı için hastalar sıklıkla acil servise başvuruda bulunmaktadır. Acil servis hekimi gereken müdahaleleri yaptıktan sonra gerekli durumlarda hastayı iç hastalıkları (dahiliye) bölümüne sevkini gerçekleştirmektedir.

Konserve zehirlenmesi sonucu hastalarda bozuk yani botilismus toksinli konservelerin tüketimin ardından ortalama 18 ila 36 saat sonra semptomlar gelişmektedir. Hastalarda yakın zamanda konserve tüketimi sonucu;

• Halsizlik durumunu gözlenmesi, zayıflık gözlenmesi,
• Baş dönmesinin gözlenmesi, sinir sistemi etkilemesi sonucu bulanık görme ve çift görme gibi semptomlar varlığı,
• Ağız kuruluğu, konuşmada zorluk çekme, yutkunmada zorluk çekme gibi vücudun susuz kalmasına benzer semptomların oluşması,
• Kalp atımının azalması, tansiyonda meydana gelen düşüklük, nefes alıp vermede görünen zorlanmanın gözlenmesi,
• Kaslarda zayıflıklar ortaya çıkması, ağrılı şişliklerin gözlenmesi, ciltte aniden ortaya çıkan renk değişimleri olması,
• Metabolizmanın etkilenmesi, vücudun reaksiyon vermesi, terleme bozuklukları, karın ağrısı, bulantı ve kusma, kabızlık gözlenmesi, 
• Kendilerini yorgun ve halsiz hissetme, uykuya meyil gözlenebilmesi,
• Baş ağrısı, sinir sisteminin etkilenmesi sonucu hastalarda kısmi ya da tam felçlerin ortaya çıkması sonucunda  

mutlaka bir hekime başvuruda bulunulması gerekmektedir.