Omurga Kırığı

Omurga Kırığı Nedir?

Omurga, kişinin dik durmasını sağlayan kemik yapılarıdır. 33 tane omur, birbirine bağ doku (yastıkçık) ile bağlanmış bir şekilde durur. Omurgayı oluşturan bu yapı aynı zamanda kişinin omuriliğini korur. 

Omurga içinde seyreden omurilik, beynin; el, kol ve gövdeyle bağlantısını sağlar, istem dışı bazı fonksiyonları gerçekleştirir. Omuriliği koruyan omurga, bazen bir travma veya kaza sonucu hasar alabilmektedir. Bu durumlar, içinden omurilik geçtiği için; ciddi sıkıntılara yol açabilmektedir. 

Omurga kırıkları, çoğunlukla bir hastalık dışında oluşur. Bir kaza veya darbe sonucu gelişen bu gibi durumlarda, ameliyat gerekebilmektedir. Küçük çaplı omurga kırıkları ise ameliyat gerektirmeyebilir. 

Bazı kemik hastalıkları bulunan hastalar, küçük çaplı travmalarla karşılaştıklarında dahi ciddi sonuçlarla karşılaşabilmektedirler. Kemik erimesi, kemik zayıflığına sebep olan hastalıklar gibi bir takım rahatsızlıklarda görülen bu durumlarda da ameliyat gerekebilmektedir. 

Omurga kırıkları; küçük çaplı bir kırıktan, omuriliğin zedelendiği durumlara kadar çeşitli derecelerde olabilmektedir. Omurilik yaralanmalarının olduğu vakalarda, durum felce kadar ilerleyebilmektedir. 

Tedavinin seyri de bu gibi kırıkların derecesine göre belirlenir. Omur kırıklarının yerine göre görülme sıklıkları değişkendir. Örneğin; boyun omurlarında kırık görülme oranı %5-10 arasındayken, sırt ve bel bölgesindeki omurlarda kırık görülme oranı %65-70 civarındadır. 

Diğer tüm kırıklar, omurganın daha özel ve küçük bölgelerinde görülür. En sık kırık rastlanılan omurlar ise en hareketli omurlardır. Bunlar T12 ve L1 (sırtın 12. omuru ve belin 1. omuru) omurlarıdır.  

Omur Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Omur kırığı belirtilerini, erken dönem ve geç dönem diye ayırmak mümkündür.  Erken dönem belirtileri, travmanın şiddetine ve gerçekleştiği omurga bölgesine göre değişkenlik gösterebilir. 

Bu değişkenlikler her ne kadar bölgesel farklılıktan kaynaklansa da çoğu ağrılar ve spazmlar şeklinde gözlenebilir. Omurga kırığının yanında, omurilik yaralanması da varsa daha sistemik semptomlar gözlenebilir. 

Geç dönem belirtileri; şiddetlenmiş ağrı ile birlikte kemikte gözlenen yapı bozuklukları olabilir. Omurilik ve sinir yaralanmalarının olduğu kırıkların geç dönem belirtileri ise çok ciddi olabilmektedir. 

Bu belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Boyun, sırt, bel ve kuyruk sokumu bölgelerinde hissedilen ağrılar ve bu bölgelerde bulunan kaslardaki spazmlar
• Sırt ve boyun bölgesinde hissedilen uyuşma ve karıncalanma 
• Bir travma sonrası gelişen felç
• Bağırsaklarda ani gelişen hastalıklar; bununla birlikte görülen idrar ve dışkı tutamama, kaçırma
• Parmaklarda, ellerde, kollarda, bacaklarda ve ayaklarda duyu kayıpları
• Parmaklarda, ellerde, kollarda, bacaklarda ve ayaklarda hareket kayıpları ve geçmeyen uyuşukluk

Bu gibi belirtilerin görülmesi halinde,  en kısa sürede bir uzman doktora görünmek gerekir. Çünkü bunlar bir omurga kırığını işaret ediyor olabilir. Bu durum çok ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. 

Omurga Kırığı Nedenleri Nelerdir?

Omurga kırıkları, genellikle bir travma ardından oluşurlar. Bu travmalar, bir darbeyle, düşmeyle veya çarpmayla olabilir. Bu olaylar sonucunda omurga kemikleri, taşıdığı yükü kaldıramayıp kırılabilirler. 

Travmanın derecesi bu noktada önemlidir. Travma kuvveti ne kadar küçükse kırık derecesi de o kadar düşük olur. Omurga içinde bulunan omurilik, bu kazalar sonucu zarar görebilmektedir. 

Böyle şiddetli travmalarda kifoz (kamburluk) da oluşabilmektedir. Omurga kırıklarının, her türlü kaza sonucu oluşabileceğini göz önünde bulundurursak; omurga kırıklarının neden oluştuğunu daha net anlayabiliriz. 

Bu nedenleri kabaca şu şekilde sıralayabiliriz:

• Düşmeye ve çarpmaya bağlı kazalar
• Spor ve iş yaşamında görülen travmalar
• Osteoporoz (kemik erimesi)
• Omurga tümörleri
  

Bu kabaca sıralanmış nedenlerin ayrıntılarına girecek olursak; trafik kazaları, omurga kırıklarının nedenleri arasında başı çekmektedir. Trafik kazalarının yanında, omurga kırığı ile gelen hastaların birçoğunda yüksekten düşme hikayesi mevcuttur. 

Bu türden kazalar, şiddetlidir ve ciddi kırıklara sebebiyet verebilmektedir. Bunların yanında sık rastlanan nedenler arasında; ateşli silah yaralanmalarından dolayı oluşan kırıklar ve spor müsabakalarında görülen kazalar sayılabilir.

Omurga tümörleri ya da kemiğin zayıf düşmesine sebep olan osteoporoz gibi hastalıklar; şiddetli bir kaza veya darbe olmaksızın, küçük bir hareketle dahi kırığa neden olabilmektedir. 

Bu türden hastalıklar kemiği zayıflattığı için, yaşanılan küçük kazalar dahi ciddi kırıklara sebep olabilmektedir. Ayrıca omurga kırıkları, çoğunlukla erkeklerde ve 20-50 yaş arası bireylerde görülmektedir.

Omurga Kırığı Teşhisi 

Omurga kırığından şüphe edildiği durumlarda, hastanın hareketsiz bir şekilde yatırılması ve bu şekilde sağlık merkezine gitmesi çok önemlidir. Hareket; kırığı daha kötü hale getireceği gibi, omuriliğe de ciddi bir şekilde zarar verebilir. 

Uzman doktora götürülen hasta, doktor tarafından bazı tetkiklere tutulur. Bu tetkikler ilk muayene esnasında yapılır ve kesin tanı için yol gösterir. Doktor, omurga kırığından şüphelendiği takdirde; daha ayrıntılı bilgi almak adına bazı görüntüleme yöntemleri uygular. Bu sayede de tanı koyulur. 

Bu görüntüleme yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Radyografi: Yüzeysel küçük çaplı kırıkları tespit etmek için bu görüntüleme yöntemi kullanılır. Çoğunlukla hafif yaralanmalar veya çarpmalarda kullanılabilir. Omurga hakkında ayrıntılı bilgi sağlamayabilir.
• Bilgisayarlı tomografi: Omurga kırığının ciddi seviyelerde olduğu durumlarda, ayrıntılı kemik bilgisi almak adına bu görüntüleme yöntemi kullanılır. Radyografiye göre daha ayrıntılı bilgi veren bilgisayarlı tomografi, birçok sağlık merkezinde bulunur ve kolaylıkla uygulanabilir. Radyografiden alınan bilgilerin ayrıntılanması için de kullanılabilmektedir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Bu Görüntüleme yöntemi, yumuşak dokular hakkında da bilgi vermektedir. Bu görüntüleme yöntemi sayesinde, kırık sonucu omuriliğin zarar görüp görmediğine bakılır. MR çoğunlukla, ciddi yaralanmalar ve bazı omurilik zedelenmesi belirtilerinin olduğu kırıklarda kullanılır. Ayrıntılı bilgi verme açısından en verimli görüntüleme tekniği budur.

Omurga kırıklarının olduğu yerlerde; en ciddi risk, omurilik yaralanmalarıdır. Omurilik yaralanmaları; omurga kırıklarının, omurga içindeki omurilik kanalına yaptığı bası ve daraltmalarla oluşmaktadır. 

Omurilik kanalı tüm omurga boyunca devam eder. Kırılmanın bölgesine bağlı olarak omurilikte oluşan bası ve daralmalar değişir. Buna bağlı olarak da semptomlar değişebilir. 

Kemik kırılması, kemiğin taşıyabileceği maksimum sınır ile ilgilidir. Bu sınırın aşılması durumunda kemik çatlar veya kırılır. Omurga kırıklarının şekline ve bölgeye göre çeşitleri vardır. 

Bu tarz bir sınıflandırma, tedavinin daha kolay ilerlemesini sağlar. Bunlardan, çökme kırığı en çok rastlanılan kırık türüdür. Çoğunlukla omurganın ön kısmında oluşur. Çökme kırıkları, omurilik kanalını daraltma ihtimali taşımaktadır. 

Şiddetli kırıklarda, omurun herhangi bir bölgesi kırılabilir. Bu, kemiğin parçalara ayrılması anlamına gelebilir. Kırılan kemik parçaları, omurilik kanalına girerse; çok ciddi sonuçlar doğurabilir. 

Bu türden kırıklara ise patlama kırığı denmektedir. Patlama kırıklarında; omurilik zedelenmesine bağlı olarak felç ve başka bir takım omurilik yaralanması belirtileri gözlenebilmektedir. Bazı patlama kırıkları ise daha hafif seyirli olup omuriliğe zarar vermeyebilir. 

Genel anlamda kırıklar, tek omur üzerinde gözlenmektedir. Trafik kazaları gibi şiddetli travmalarda %25 civarında çoklu omur kırıkları gözlenebilir. 

Omurga Kırığı Tedavisi

Omurga kırıklarında temel yaklaşım, ağrının önüne geçmek ve omuriliği korumaktır. Ağrının önüne geçmek için de kemiklerin iyi doğru bir şekilde kaynaması önemlidir. 

Tam iyileşememiş omurganın bütünlüğü bozulur. Bu da kamburluğa sebebiyet verebilir. Kamburluk ilerledikçe, omuriliğe zarar verebilir. Böyle durumların önüne geçebilmek için omuriliğin bütünlüğünün ve yapısının korunması elzemdir.

Omurga kırılması ile oluşmuş omurilik yaralanması tedavi edilirken, bası ve daralma ortadan kaldırılmaya çalışılır. Bu sayede, risklerden biri olan felç gibi durumların önüne geçilmeye çalışılır. Çünkü; bası sonucu oluşan felç ilerleyici olabilir ve geri dönüşü zor durumlar yaratabilir. 

Omurga kırıklarında takip edilen tedavi yollarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Alçı ve korse tedavisi: Kırıkların tedavisine başlamadan önce, kırığın tespiti ve derecesi belirlenir. Omurilik yaralanmasının olmadığı kırıklarda korse veya alçı kullanılır. Çökme gibi kırıklarda kullanılan korse veya alçı tedavisinin amacı, omuriliğin zaman ilerledikçe kırıkla zarar görmesini engellemek ve hareket alanını daraltmaktır. Hareket alanının daraltılmasındaki amaç, iyileşme sürecini hızlandırmaktır. Omurganın, omuriliğe çökmesini engellemeye yönelik olan bu tedavi süreci yaklaşık 4 ay sürer. Kaynama süresi omurlarda ortalama 3 ay civarındadır.
  
• Enstrümentasyon ve füzyon: Tespit edilen kırıklar; bir omurda veya patlama kırığı gibiyse bu tedavi yöntemi kullanılır. Enstrümentasyon ve füzyon tedavisinde amaç, kırık olan kemiği sabitlemek ve öylece dondurmaktır. Bu sayede kırığın ilerlemeden iyileşmesi ve omuriliğe zarar vermemesi amaçlanır. Bu işlem; omurganın herhangi bir yüzünden, metalden yapılmış araç-gereçler ile gerçekleştirilir. Füzyon tekniği, çok uzun bir zaman alabilmektedir.
  
• Vertebroplasti ve kifoplasti: Çok çeşitli kırık türlerinde kullanılan ve lokal olarak uygulanan bir tedavi yöntemidir. Çökme kırıkları, patlama kırıkları veya hastalıklara bağlı olan kırıklarda; anestezi altında bu tedavi yöntemleri uygulanır. Kemik erimesi ve omurga tümörlerinde çoğunlukla başvurulan yöntemdir.
  

Omurga Kırığı Ameliyatı

Omurga kırığı ameliyatları ciddi omurilik zedelenmesi riski taşıyan vakalarda gerçekleştirilir. Alçı ve korse tedavisi dışında uygulanan diğer tedavi yöntemlerinin hepsinde cerrahi müdahale bulunabilir. 

Bu tedavi yöntemlerinde; omurilik yaralanmasına sebebiyet vermiş kemik parçaları, cerrahi yöntemlerle çıkarılabilmektedir. Bu yöntem; omuriliğin zarar görmesine bağlı olarak teknikler değişse de çoğunlukla patlama tarzı kırıklarda kullanılan tedavi yöntemidir.

Vertebroplasti ve kifoplasti gerektiren lokal tedavilerde de cerrahi yöntemler uygulanır. Açılan kesiklerden iğnelerle giriş yapılır. Bu girişlerde, kırılan kemik düzeltilir ve titanyum gibi malzemelerle sabitlenir. Bu noktada esas olarak, bu müdahaleyi gerektirecek kırığın olup olmamasıdır. Uzman doktor buna karar vermektedir.

Omurga Kırığı Tedavi Edilmezse

Omurga kırılmaları, çok ciddi yaralanmalardır. Omurganın içinde bulunan boşlukta omurilik vardır. Omurilik, sinir hücrelerinden oluşur ve beyin ile gövde arasında bağlantıyı sağlamaktadır. 

Oluşan kırıklar, omuriliğe zarar vererek bu bağlantının zarar görmesine ve felçlere zemin hazırlayabilir. Bu türden durumlara, önemsenmeyen omurga kırıkları sebep olabilmektedir. 

Ayrıca, ağrı ve kırık ilerleyici bir tarzdadır. Omurga kırıkları tedavi edilmediği takdirde kifoza (kamburluk) da zemin hazırlayabilir. Kifoz daha ileriki zamanlarda kısmi felçlere neden olabilir. 

Omurga, vücudun dik durması ve dengesi için evrilmiştir. Omurgada bulunan herhangi bir hasar, vücudun duruşunu bozabilmektedir. Ayrıca omurga kırıkları, çok ağrılı olabilmektedir. Ağrının kesilmesi, kesin bir tedaviye bağlıdır. 

Omurga Kırığına Ne İyi Gelir?

Omurga kırığından şüphelenildiği durumlarda, en erken bir biçimde müdahale edilmeli ve tedaviye başlanmalıdır. Bu tür durumlarda öncelikle hastanın sabitlenmesi gerekir. 

Kırıktan şüpheleniliyorsa; herhangi bir hareket, kırığı daha kötü hale getirebilir. Hastanın sırt, bel bölgesi sabitlenerek sağlık merkezine taşınmalıdır. Bu noktadan sonra, uzman doktorun dedikleri dikkatlice dinlenmeli ve uygulanmalıdır.

Omurga Kırığına Ne İyi Gelmez? 

Öncelikle omurga kırıklarını önemsememek, ileride oluşabilecek felçleri ve başka birtakım rahatsızlıkları tetiklediği için, iyi gelmez. Ciddi kırıklarda hastanın hareketi, kırığı daha kötü hale getirip omuriliğe zarar verebilir. 

Küçük çaplı kırıklarda hissedilen ağrıları önemsememek, toplumda çok sık rastlanılan durumlardandır. Kamburluk ve uyuşma sorunlarının birçoğunun bundan kaynaklandığı düşünülmektedir.

Belirtilerin hissedildiği durumlarda, en erken bir biçimde doktora başvurmak, hem ağrının yok edilmesi hem de olası risklerin önüne geçilmesi açısından çok önemlidir. 

Omurga Kırığıyla Birlikte Olan Çıkıklar

Omurga, birbirine bağ doku ile yapışmış omurlardan oluşmaktadır. Şiddetli travmalar veya çarpmalarda bazen bu bağ doku zarar görerek omurlar birbirinden ayrılabilir. Bunlara çıkık denmektedir. 

Çoğunluğu omurga kırığıyla birlikte bulunan çıkıklar, çok tehlikelidir. Omuriliğe geri dönüşümü imkansız zararlar verebilmektedir. 

Bu türden travmaların iyileşmesi; sadece kırık olan travmalardan çok daha zor ve zaman alıcıdır. Omurilik, bu tür vakalarda çok hassas hale gelir. Bu yüzden, kırıklı çıkıklar cerrahi müdahale gerektirmektedir.

Omurga Kırıkları için Hangi Doktora Gidilir?

Omurga kırıkları, her kemik kırığı gibi ağrılı olur. Diğer kemik kırıklarından farklı olarak; omurga kırıkları, içinde omuriliği barındırmaktadır. Bu yüzden, bu kırıklar çok ciddi ve geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurabilmektedir. 

Belirtilerin görülmeye başlandığı ve şüphelenilen durumlarda çok hızlı bir şekilde sağlık merkezlerinin Ortopedi ve Travmatoloji bölümlerine başvurulması gerekir. 

Ortopedistler gerekli tetkikleri yaparak gerekli müdahaleyi planlarlar. Omurilik yaralanmasının olduğu vakalarda, tedavi sürecine beyin cerrahı da katılabilir.