Psikonevroz

Psikonevroz Nedir?

Psikonevroz, kişinin yaşam koşullarıyla orantısız şekilde çevresine uyum sağlama becerisinin zayıflaması, daha canlı, daha karmaşık ve daha tatmin edici bir kişilik geliştirememesi olarak tanımlanır. Ruhsal bakımdan savunma ve bağışıklık sistemimizin zayıflaması olarak da düşünülebilir. 

Psikonevroz hastalığı ilk olarak keşfedildiğinde ‘nevroz’ terimi ile kullanılmıştır. Tek başına ‘Nevroz’ olarak kullanılmasının sebebi eski yıllarda hastalığın sadece nörolojik yani beyin işlevleriyle alakalı olduğu düşünülmüştür. Daha sonra araştırmalara göre nörolojik değişimlerin yanında ruhsal değişimlerin de önemli rolü olduğu keşfedilince kelimenin başına ‘psiko’ kelimesi eklenerek psikonevroz tanımı oluşmuştur.

Psikonevroz insan yaşamını günlük hayat, sosyal çevre, iş gücü gibi neredeyse her alanda etkilemektedir. Kişiler gerçeklik algısını kaybetmezler ve bu yönüyle gerçeklik algısının kaybedildiği psikoz hastalığından ayrılırlar.

Psikonevroz Belirtileri Nelerdir?

Psikonevroz birçok hastalıkla ortak belirti verebilirler. Mutlaka bir hekim tarafından kontrolü yapılıp diğer hastalıklardan ayrımı yapılmalıdır. 

Kişide ;

• Sürekli üzüntü durumu, 
• Depresyon belirtileri ile mutsuz ruh hali ve uyuşukluk, konuşma isteği olmaması, günlük aktiviteleri yapmak istememe,
• Sıkıntılı , evhamlı düşünceler ile zihinsel karışıklık oluşması,
• Öfke ve aşırı sinirlilik sonucu saldırganlık, 
• Anksiyete (kaygı) ve nedensiz korku panik hissetme, 
• Bunaltı sonucu iç daralması,
• Düşük benlik duygusu, 
• Kendine dönük bir tehlike olmadığı halde bazı durumlar ve nesneler karşısında aşırı korkuya kapılma gibi fobik durumlar,
• Nedensiz korku panik hissetme, 
• Hoş olmayan rahatsız edici düşünceler, 
• Gerçeklik duygusundan uzaklaşma, 
• Obsesyon (takıntılı düşünce), kompulsiyon (takıntıların tekrarı) gibi düşüncelerden kurtulamama
• Sosyal yaşantıdan keyif alamamak, 
• Vaktinin neredeyse tamamını evde geçirme isteği,
• Başkalarına duygularını gösterememe,
• Sorunlar karşısında çabuk pes etme,
• Kendini tehlike altında hissetme, 
• Odaklanamama ve konsantrasyon bozukluğu yaşama,
• Sosyo-kültürel açıdan uygun olmayan davranışlar ortaya çıkabilir.

Ayrıca 

• Kalp çarpıntısı, 
• Nefes alamama, 
• Mide bulantısı, 
• Kabızlık veya ishal gibi bağırsak sorunları, 
• Baş ağrısı, 
• Terleme, 
• Kas ağrısı, 
• Kollarını, bacaklarını oynatamadığını sanma,
• El titremesi, 
• Ağız kuruması, 
• Sık tuvalete gitme isteği gibi fiziksel belirtiler görülebilir. 

Psikonevroz hastaları kendilerini son derece halsiz, yorgun, bitkin ve aciz hissedebilirler. Bu durumla baş etmekte güçlük çeker. Psikonevroz belirtileri oluşan hastalar bu durumun farkında olurlar. Halüsinasyon, sanrı gibi gerçeklik dışı algılar oluşmaz.

Psikonevroz Nedenleri Nelerdir?

Psikonevroz nedenleri üzerine geçmişten günümüze belirlenmiş birçok teori vardır. Bunlardan en sık görülenlerine bakacak olursak,

• Yoğun yaşam temposu nedeniyle kişinin kendine vakit ayıramaması,
• Aniden ortaya çıkıp tedavi süreci uzun ve yorucu hastalıklara sahip olmak,
• Geçirilen bir kaza veya doğuştan hastalık nedeniyle fiziksel olarak yetersizlik oluşması,
• Çok defa denenmesine ve uğraşılmasına rağmen sürekli başarısızlık yaşanması,
• Sevgili, eş veya aile tarafından terkedilme durumu,
• Yaşlılık ve bunun getirdiği yetersizlik hissi,
• Uzun yıllar alıştığı ortamdan sonra yalnız yaşam kurma zorunluluğu gibi nedenler sayılabilir.

Ayrıca bu nedenlere ek olarak psikonevroz hastalığında genetik faktörler de önemli yer tutmaktadır. Kadın ve erkekler arasında belirtilerin ortaya çıkışında önemli bir fark olduğu kanıtlanmamıştır. 

Psikonevroz Teşhisi

Psikonevroz teşhisi psikiyatr hekim tarafından koyulur. Teşhis aşamasında psikiyatr terapi seansları yaparak kişi ile görüşür. Oluşan ruhsal çöküntünün altındaki sebepleri araştırır. Ayrıca hekim diğer organik veya nörolojik sebeplerin dışlanması için çeşitli kan tahlili ve MR, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemlerine başvurabilir. Psikiyatrist diğer ruhsal hastalıklar ile de ayırıcı tanısını yaparak tedaviye başlamalıdır.

Psikonevroz Tedavisi

Psikonevroz teşhisi alan kişiler uzman psikiyatrlar tarafından gözlem altında tutulmalıdır. Hastanın sürece uyumu tedavinin temelini oluşturur.

Psikonevrozların tedavisi kombine bir şekilde yapılması tercih edilir. Psikonevrozun tipi, eşlik eden diğer belirtiler, hastalık sürecinde ortaya çıkan en belirgin semptom, yaşanan ruhsal travmaya karşı gösterilen reaksiyon, kişinin biyolojik özellikleri ve sosyal çevresi dikkate alınarak tedavi başlar ve devam eder. Tek bir standart tedavi yöntemi yoktur ve sosyal etkenlerin özellikle hastanın çevresi hastalığın tedavisinde önemli yeri vardır. 

Psikoterapi seansları şeklinde duygusal özellikler dikkate alınarak hastanın kişiliği öğrenilmelidir. Psikonevroz durumunu ortaya çıkaran sebepler ve oluşum aşamaları öğrenilmeye çalışır. Hastaların problemleri dile getirmesi ve bu konuda rahatlaması sağlanır. Ayrıca seanslarda bulunan sebeplere amaca uygun şekilde çözüm bulmak, yardım etmek, hastanın uygun olmayan davranışlarını düzeltip doğru yöne çevirmek amaçlanır.

Seanslar dışında ilaç tedavisi ile desteklenebilir. İlaç tedavisi düzenlemek kesinlikle uzmanın işidir. Kişiler kendi düşüncelerine göre ilaçlarını alıp veya aniden kesmemelidir. Fazla doz almanın olumsuz etkileri olabileceği gibi bilinçsiz ilaç kesimi de kötü sonuçlar doğurabilir. Ayrıca ilaç seçimi hastaya özeldir ve uzman kontrolünde reçete edilir.

Depresyon belirtilerinin ileri düzeyde olması veya ilaç direnci gibi durumlarda elektrokonvülsif tedavi (EKT) uygulanabilir. EKT elektrik aracılığıyla beyinde nöronların aktivitesine etki ederek kimyasal değişiklik oluşturan bir yöntemdir. EKT uygulaması bir anestezist ve bir psikiyatrist hekimler tarafından yapılır. 

Ayrıca hekimler tarafından gerekli görülürse tedavi hasta evine gönderilerek aralıklı tarihlerle poliklinik kontrolü ile veya bir süre kliniğe yatırılarak yapılır.

Psikonevroz Tedavi Edilmezse 

Psikonevroz kişinin kendine zarar verme noktasına kadar gelebilen bir hastalıktır. Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde mutlaka tedavi edilmelidir. Tedavi olunmadığı veya aksatıldığı takdirde hastalık belirtileri ilerleyecektir. Bu durum hasta ve yakınları için daha zor bir hal alacaktır. Tedavi sürecinin azaltılması, bitirilmesi, artırılması tamamen uzman kontrolünde olmalıdır.

Psikonevroza Ne İyi Gelir?

Seanslar ve ilaç desteği yanında kişinin kendine ayırdığı vakit, benliğini tekrar hatırlaması çok önemlidir. Hastanın durumunun farkına varıp terapi seanslarında kendini anlatmaya başlaması bile hastaya iyi gelmeye başlar. Psikonevroz teşhisi alan kişiler yoga, pilates, yürüyüş, meditasyon, çeşitli hobiler edinmek gibi sosyal aktivitelere başvurabilir. 

Ayrıca bu süreçte aile desteği önemli bir yer tutar. Eğer varsa hasta yakınlarının da terapi seansların bazılarında bilgilendirilmesi önemlidir.

Psikonevroza Ne İyi Gelmez?

Psikonevroz teşhisi almış kişinin tedavi sürecini alamaması, çevresinden destek görememesi, uzman kontrolü dışında ilaç kullanımı gibi durumlara maruz kalması olumsuz sonuçlar doğuracaktır.

Psikonevroz İlaçları

Süreç boyunca antidepresanlar veya antipsikotik ilaçlar kullanılabilir. Her zaman ileri dozda antidepresan kullanmaya gerek olmayabilir. Korku, heyecan gibi durumlarda anksiyolitik yani kaygı azaltıcı ilaçlar tercih edilebilir. Uyku bozuklukları için hipnotik etki yaratan ilaçlar veya antihistaminikler kullanılabilir.

İlaçlar kesinlikle uzman kontrolü olmadan kullanılmamalı veya uzman bilgisi dışında aniden kesilmemelidir.

Çocuklarda Psikonevroz

Çocuklar, küçük yaşlarında önlerine çıkabilecek olumsuz koşullarda eğitim veya fiziki hazırlığı uygun değilse psikonevroz yaşayabilir. 

Çocuklarda ortaya çıkan psikonevroz sebepleri düzenli aile ilişkisi olmaması, çocuğun yeni bir ortama girip uyum sağlayamaması, aniden yaşam şekli değişimi, ailesinden ayrılıp uzun süre görememesi, ailenin kendi çocuğuna gerekli sevgiyi gösterememesi, ailenin sürekli çocuğu cezalandırması gibi durumlardan kaynaklanır. Bu durumlar çocuğun ruhsal dünyasında ciddi çatışmalara ve psikonevrotik durumun gelişmesine neden olabilir. 

Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da psikonevroz çeşitli şekillerde görülebilir. Bu belirtiler çocuğun yaşına, cinsiyetine göre değişiklik gösterebilir. Enürezis (altına kaçırma), yaşıtlarına karşı umursamazlık, hatta vicdansız ve gaddar davranışlar, fantastik fikirler söylemeye, yalana yönelmeye eğilim, kendini yere atıp, bedenine zarar verme, genel yorgunluk hissi, sık sık sinirlenip agresif davranışlar sergilemek, aşırı uykuya eğilim veya aşırı uykusuz kalma gibi uyku bozuklukları, uyarana karşı hassasiyetin artması, dikkatin ve hafızanın zayıflaması sonucunda ders çalışmanın zorlaşması, dikkat eksikliği, hiperaktif hareketler, ilgi alanının daralması veya eskiden ilgi duyduğu şeylerden kopması, başladığı işin (derslerini hazırlarken veya dinlerken, ev işlerinde kendi sorumluluklarını yaparken v.s.) sonunu getirememek, derste veya televizyon izlerken uykuya dalma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Çocuğun davranışlarındaki bu değişimler aile veya çocuğun eğitmenleri tarafından fark edildiğinde çocuk psikiyatri uzmanına başvurulmalıdır. Uzman hekim tarafından teşhis koyulduğunda yetişkinlerde olduğu gibi psikoterapik seanslar eşliğinde tedavi süreci başlar. Çocukla daha kolay iletişim kurulması için çeşitli oyun terapilerine başvurulabilir. Bazı seanslar aile ile birlikte gerçekleştirilebilir. Uzmanın kararına göre psikoterapilere ek olarak ilaç kullanılacak ise ilaç seçimi ortaya çıkan belirtilere göre olmalıdır. İlaçlar mutlaka uzman kontrolünde uygun dozda reçete edilmeli ve tedavi sürecine uygun düzenli kullanılmalıdır. 

Gebelik Sonrası Psikonevroz 

Gebelik sonrası oluşan hormonal değişimlerin olduğu dönemi her anne normal şekilde geçirmeyebilir. Bu geçiş dönemi oldukça hassas bir dönemdir. 

Belirtilerin başında annenin daha önce yapmadığı davranışları yapması gelir. Doğumdan sonra çocuğuna başka insanların zarar vereceğini düşünerek sürekli kucağında gezdirip hiç kimseye vermek istemeyen, kendi kendine konuşma ve garip hareketler sergileyen anneler bir psikiyatri uzmanına başvurmalı ve o uzman kontrolünde tedavi edilmelidir. Anne kendi kendine ilaç kullanmamalıdır. Bu durum hem anne hem bebek için tehlikeli olabilir. 

Psikonevroz için Hangi Doktora Gidilir?

Psikonevroz hastalığı tanısı diğer ruhsal hastalıklara göre daha erken zamanda, hastalığın durumu ilerlemeden koyulabilir. Kişinin ruhsal anlamda yaşadığı değişikliklerin farkında olması önemli bir faktördür. Belirtiler hastanın kendisi veya çevresindekiler tarafından hissedildiğinde mutlaka alanında uzman psikiyatrist hekimlere başvurulmalıdır. Ayrıca psikonevroz hastalığı belirtileri birçok psikiyatrik veya psikiyatri dışı başka hastalıkla karışabilir. Eğer başka bir branştan hekim tarafından tanı fark edilirse organik veya nörolojik problemler dışlanıp psikiyatrist hekime yönlendirilmesi ihmal edilmemelidir. Kesin tanı koyulduğu zaman tedaviye başlanılmalıdır.