Sarı Diş

Sarı Diş Nedir?

Sarı diş, dişlerde oluşan renk değişikliğini ifade etmektedir. Diş renginde oluşan değişiklikler uzun bir dönemde gerçekleştiği için kişiler bu değişimi anında fark edemezler. Bazı dişlerde görülen sararma ise kaçınılmaz bir sonuç olabilmektedir. Birleşik Devletler Ulusal Tıp Kütüphanesi (United States National Library of Medicine (NLM), beyaz ve sarımsı diş rengini normal olarak kabul ederken, dişlerde gelişecek diğer renk değişiklerini anormal olarak kabul etmektedir. 

Kişilerin yaşlanması ile birlikte dişlerdeki sararmanın hızı artar veya sararmanın tonu daha da koyulaşabilir. Kişilerin yaşlandıkça dişlerin sarı gözükmesi doğal bir sürecin sonucu olarak kabul edilebilir. Dişin asıl kitlesini oluşturan tabaka dentindir (fildişi). İç ve dış faktörlerin etkisi yanında dentin de zamanla sarı renge dönüşebilir.  

Dişi en dıştan koruyan katman olan mine ise kişilerin yaşlanması ile birlikte incelir ve sarı renkteki dentin ortaya çıkmaya başlar. Dentin, diş minesi altında yer alan ikinci kalsifiye (kalsiyum bulunduran) kısımdır. 

Dünya genelinde birçok insan, sararmış dişlerden kurtulmak için yüzlerce doğal ya da kimyasal ürünleri ölçüsüzce kullanmaktadır. Özellikle ev ortamında uygulanan diş beyazlatma ürünlerinin yanlış veya çok uzun süre kullanılması dişlere ciddi zararlar verebilir. Bu gibi ürünlerin uzun süre kullanılmasına bağlı olarak diş minesi zarar görür ve dişlerde hassasiyet ve çürük riski artar. 

Sarı Diş Belirtileri

Diş sararması başlı başına bir belirtidir. Genel olarak sararan dişler, diğer standart renkte olan dişlere göre daha öne çıkmaktadır. Bazı durumlarda birden fazla dişte sararma yaşanabilir veya birden fazla dişte lekelenmeler görülebilir. Bu değişimler, özellikle fotoğraf detaylarında fark edilmektedir. 

Sarı diş şikayetine ek olarak ortaya çıkabilecek belirtiler ise şunlardır:  

• Diş ve diş eti ağrısı

• Diş eti kanaması

• Diş etlerinde kızarıklık

• Uzun süren ve tekrarlayan ağız kokusu

• Ağız kuruluğu 

• Çiğneme sırasında ağrı hissetme

• Diş minesi aşınması, kaybı ve hasarı

Sarı Diş Nedenleri

Dişlerde başlayan sararmanın temelinde birden fazla neden olabilmektedir. Düzenli olarak kahve tüketmek veya sigara içmek zamanla dişlerde sararmaya neden olabilir. Gazlı içecekler veya kırmızı şarap tüketimi dahilinde de dişlerde renk değişimi görülebilir. Bazı kişilerde diş minesinin incelmesine bağlı olarak dişlerde sararma şikayeti görülebilir. 

Sarı diş şikayetinin nedenleri arasında sayılabilecek faktörler şunlardır:  

Genetik unsurlar: Sarı diş şikayeti ailenin diğer fertlerinde de görülebilir. Burada kalıtsal nedenlere bağlı olarak sarı diş şikayeti gelişir. 

Dentin (dişin temel tabakası): Diş minesi inceldikçe hemen altında bulunun dentin tabakası ortaya çıkar ve diş rengi sarı görünebilir. Dentin, koyu sarı ile açık kahverengi tonu arasında bir tabakadır ve sarı diş şikayetinin en sık karşılaşılan nedenleri arasındadır. Kalın bir diş minesi tabakası dentin yapısının üstünü örtebilir. Bazen kalın bir diş minesine sahip olunsa da dış nedenlere bağlı oluşan diş lekeleri yüzünden dişlerde sararma yaşanabilmektedir. 

Diş minesinin aşınması: Yaşlandıkça çiğnemeye ve tüketilen gıdalardaki asit yoğunluğuna bağlı olarak dişlerde sararma yaşanabilir. Yaşlanmaya bağlı oluşan diş minesindeki incelmeye ek olarak dişlerde kalıcı olarak kalan yemek lekeleri de dişlerde gri tonlarda bir lekelenme yapabilir. 

Sigara: Sigara sadece kötü bir alışkanlık değil, aynı zamanda sigara içimine bağlı oluşan katran miktarı, ağız içi hijyenine oldukça fazla zarar veriyor, hatta sigara içen kişilerde diş eti hastalıklarına ve ağız kanserine yol açabiliyor. Özellikle aşırı sigara içen kişiler, sararmış dişlerden, kötü bir ağız kokusundan ve diş kayıplarından şikayet etmektedirler. 

Yiyecek ve içecekler: Çok çeşitli yapışkan gıdalar ya da asit yoğunluğu fazla olan içecekler, dişlerde renk değişimini hızlandırmaktadır. Makarna için hazırlanmış domates sosu, köri baharatı ve kırmızı meyveler, diş minesine yapışan ve bu yüzeyi lekeleyen pigmentler (renklendirici) içermektedir. Salata sosuna eklenen balzamik sirke dahi dişlerde renk değişikliğine yol açabilmektedir.  

Çay ve kahve, dişlerde sararma yaratan en yaygın nedenler arasındadır. Kırmızı ve beyaz şarap da dişlerdeki renk değişikliğinden sorumlu olabilir. Koyu, gazlı içecekler ve yapay aromalar ile hazırlanmış spor içecekleri de dişler sararma veya renk değişikliğine neden olabilir 

Antibiyotik kullanımı: Tetrasiklin içeren antibiyotiklerin uzun süreli kullanımına bağlı olarak dişlerde kalıcı lekelenme ve renk değişikliği görülebilir. Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne göre, anne adayların özellikle hamileliğin ikinci yarısında antibiyotik kullandıysa çocuklarının daimi dişlerinde kalıcı bir sarılık yaşanabilir. Buna ek olarak, çocukların 8 yaşından önce uzun süreli antibiyotik kullanması dişlerde sararma riskini artırmaktadır. 

Florozis: Florür, diş sağlığı için önemlidir; ancak florozis olarak da bilinen aşırı florür kullanımı dişlerde sarı veya kahverengi tonlarında renk değişimine neden olabilir. Bazı su kaynakları, gıdalar veya diş macunları florür kaynağıdır.  

Travma: Herhangi bir kaza veya fiziksel travmaya bağlı olarak diş minesinde çatlama veya dişin iç kısmında zarar gelişebilir. Bu gibi durumlar, kanamaya işaret eden renk değişikliğine neden olur ve hızlı bir şekilde müdahale gerektirir. 

Diş gıcırdatma (Bruksizm): Bazı insanlar stres altındayken veya uyku sırasında kendi kontrolleri dışında dişlerini sıkma eğilimindedirler. Bu alışkanlık, diş minesi çatlatabilir ve dişlerin sarı görünmesine neden olabilir. 

Sarı Diş Teşhisi

Dişlerde oluşan renk değişiklikleri altta yatan nedenlere ilişkin yararlı ipuçları vermektedir. Diş sararması şikayeti yaşayan çoğu insan estetik kaygılardan ötürü diş doktoruna başvurmaktadır. Şikayetler, tipik olarak ön dişlerde hafif ya da şiddetli bir renk değişikliği ile başlamaktadır. Bazı kişilerde başlangıçta ağrı şikayeti de olabilir.  

Anamnez (hikaye) alınırken kişilerin aile fertlerinde de sarı diş şikayeti varlığı sorgulanır. Ayrıca kişilerin yakın geçmişte kullandığı ilaçların listesini çıkarmak önemlidir. Kişilerin sigara içmesine bağlı olarak da dişlerde lekelenmeler görülebilir. Özellikle tütün kullanımı (çiğneme tütünü, sigara içme vb) dişlerde farklı şekilde sararmalara neden olabilir. 

Ağız ve diş hijyenine verilen önem, geçmişte alınan tedaviler, alınan florür miktarı veya yaşanılan diş travmaları, diş sararması şikayetinin altında yatan nedenin aydınlatılmasında önemli ipuçları vermektedir. Ayrıca kişilerin beslenme alışkanlıkları ve tükettiği şekerli içeceklerin miktarı hakkında bilgi alınması gayet önemlidir.  

Fiziksel muayene aşamasında ağıziçi (intraoral) muayene çok önemlidir. Muayene sırasında ağız içindeki yumuşak dokular ve dişler dikkatli bir şekilde kontrol edilir. Özellikle ağız içi yumuşak dokuların incelenmesinden sonra hekimler perküsyon testi, palpasyon testi ve elektrikli pulpa testi uygulayabilir.  

Sarı Diş Tedavisi

Son yıllarda diş beyazlatma işlemleri, estetik diş tedavileri arasındaki popülerliğini gittikçe artırmıştır. Beyazlatma işlemlerinde kullanılan ürünler arasında; ağartıcı olarak hidrojen peroksit veya karbamid peroksit kullanılır. Gliserin, tatlandırıcı ürünler ve karbopol kullanılan diğer maddelerdir.  

Sarı diş şikayetinin tedavisinde uygulanan vital beyazlatma yöntemleri iki şekilde değerlendirilir. Bunlar; 

Ofis tipi diş beyazlatma: Bu yöntem tamamen diş hekimleri tarafından klinik ortamda uygulanmaktadır. Ofis tipi diş beyazlatma aşamasında beyazlatıcı maddeler hem kimyasal hem de ışık uygulaması şeklinde uygulanmaktadır. Lazer, led veya halojen gibi ışık kaynakları ışık uygulaması içinde yer alan sistemlerdir. 

Ev tipi dil beyazlatma: Hekim kararı ve kontrolü ile beyazlatma sürecinin evde yapılmasıdır. Diş hekimleri tarafından kişilere özel hazırlanan şeffaf jel plaklar bu tedavi tipinde kullanılmaktadır. Hekimlerin uygun gördüğü miktarda ve sürede beyazlatma işlemi devam edebilir. Genel olarak 3 hafta süresince yapılan beyazlatma işlemleri başarılı sonuçlar vermektedir.  

Sarı Diş Tedavi Edilmezse

Sarı diş şikayeti yaşayan kişiler, yaşanılan sararma şikayetini hafife alma eğilimindedirler. Bu durum genel olarak doğru kabul görse de sarı diş şikayeti bazı vakalarda altta yatan bir hastalığın işareti olabilir. Sarı diş şikayeti altta yatan bir hastalığın belirtisi ise aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:  

• Kalp hastalıkları

• Damar tıkanıkları

• Pankreas hastalıkları

• Böbrek hastalıkları

• Karaciğer hastalıkları

• Diş eti iltihabı

• Diş çürümesi

• Diş kaybı 

Sarı Dişe Ne İyi Gelir?

Pigment yoğunluğu yüksek olan gıdalardan sonra ağız ve diş sağlığına gereken özeni göstermelisiniz. Renk yoğunluğu yüksek olan gıdalar sonrasında dişlerinizi fırçalamalısınız. Bu mümkün değilse, su ile gargara şeklinde dişlerin temizlenmesi faydalı olacaktır. Günde en az 2 kere dişlerin fırçalanması, dişlerin diş ipi ile temizlenmesi ve ağız bakım suları ile ağız bakımının desteklenmesi çok önemlidir. Bu noktada dil temizliğinin de önemli olduğu unutulmamalıdır.

Tütün içme ya da çiğneme gibi alışkanlıklarınızdan kurtulmanız ağız ve diş sağlığınız için çok önemlidir. Bu konuda profesyonel kişi veya kurumlardan destek alabilirsiniz.  

Turp, elma, çilek portakal ve kereviz gibi dişlerin beyazlığını koruyan ve destekleyen yiyecekleri tüketmeye özen gösteriniz. Tatlı patates, mercimek veya fasulye çorbası ve esmer pirinç de dişlerin doğal rengini korumada önemli etkileri vardır. Ayrıca, diyete eklenecek yeşil sebzeler, pancar ve kuşkonmaz gibi yiyecekler, ağız içi asit yoğunluğu düşürerek dişler için sağlıklı bir ortam oluşturur.

Sarı Dişe Ne İyi Gelmez? 

• Ağız ve diş bakımına gereken özeni göstermemek

• Sigara ve alkol kullanmak 

• Pigment yoğunluğu yüksek olan yiyeceklerden sonra ağız ve diş bakımının aksatılması

• Özellikle spor yaparken ağız bölgesini koruyan ekipmanları kullanmamak

• Diş yapısı üzerinde olumsuz etkiler bırakacak ilaçları reçetesiz veya doktor kontrolü dışında kullanmak

• En az 6 ayda bir yapılması gereken rutin diş hekimi kontrolünün aksatılması 

Gebelikte Sarı Diş

Hamilelik sırasında anne adayları hem kendi sağlığını hem de bebeklerinin sağlığını desteklemek için birçok vitamin ve mineral takviyesi almaktadır. Bu takviyelerin bazıları anne adayının dişlerinde olumsuz etkiler bırakabilir. 

Genel olarak gebelik süresince anne adaylarının dişlerinde renk değişikliğine neden olabilecek etkenler şunlardır: 

Demir takviyesi: Özellikle dişlerde yaşanacak koyu lekelenmelerden demir takviyeleri sorumlu olabilir. 

Ağız gargaraları: Özellikle Klorheksidin içeren antimikrobiyal ajanlar dişlerde renk değişikliğine neden olmaktadır. Bu gibi ürünlerin doktor kontrolünde kullanılmasında fayda vardır. 

Antibiyotik kullanımı: Tetrasiklin içeren antibiyotiklerin uzun süreli kullanımına bağlı olarak dişlerde kalıcı lekelenme ve renk değişikliği görülebilir. Ayrıca antibiyotik kullanımına bağlı olarak bebeklerin kemik gelişimi olumsuz etkilenebilir. Gebelik süresince sadece hekim tavsiyeli ilaç kullanımı çok önemlidir. 

Çocuklarda Sarı Diş

Kalıcı dişlerin gelişi hem çocuklar hem de aileler için heyecan verici bir dönemdir. Kalıcı dişlerin doğal renginden uzak ve sarı tonlarında olduğunu ebeveynler ya da çocuklar fark edebilir. Bu duruma neden olan faktörler ise şunlardır:  

Diş minesinin yetersiz veya bozuk gelişmesi (hipoplazi): Diş minesi hipoplazisi olan çocukların kalıcı dişlerinde sarı diş şikayeti gelişebilir.

Amelogenezis imperfekta (Aİ), kalıtsal veya gen aktarımı ile çocuklarda gelişen diş gelişim bozukluğu da dişlerde renk değişikliğine neden olabilir. 

Antibiyotik kullanımı: Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne göre, anne adayların özellikle hamileliğin ikinci yarısında antibiyotik kullandıysa çocuklarının daimi dişlerinde kalıcı bir sarılık yaşanabilir. Buna ek olarak, 8 yaşından küçük çocuklarda uzun süreli antibiyotik kullanımı dişlerde sararma riskini artırmaktadır. 

Ağız ve diş hijyenine dikkat etmeyen çocuklarda da sarı diş şikayeti gelişebilir. Çocuklar, yeterli ve doğru şekilde dişlerini fırçalamadıklarında ya da diş ipi kullanmadıklarında plak ve leke oluşturma riski yüksek olan yiyecekler, diş yüzeyinde birikerek dişlerde renk değişikliğine neden olabilir. 

Sarı Diş için Hangi Doktora Gidilir?

Sarı diş şikayeti olan kişiler öncelikle bir diş hekimi tarafından muayene edilmesi gereklidir. Özellikle etkili bir diş beyazlatma yöntemi klinik ortamda (ofis tipi diş beyazlatma) yapılması gereken bir uygulama şeklidir. Ev tipi diş beyazlatma yöntemi ise diş hekimi kontrolünde yapılması gereken diğer bir uygulama biçimidir. 

Genel olarak eczane ya da marketlerden alınan beyazlatıcı ürünler ile düzelmeyen sarı diş şikayetlerinde diş hekimine danışmakta fayda vardır. Uzman bir diş hekimi kontrolü dışında uygulanan diş beyazlatma denemeleri faydadan ziyade kişilere zarar vermektedir. Özellikle tek diş ile sınırlı renk değişimi şikayetinde erken tanı ve tedavi çok önemlidir.