SGOT

SGOT Nedir?

Karaciğer enzimlerden biri olan SGOT, aynı zamanda aspartat aminotransferaz (AST) olarak da bilinir. Genellikle karaciğer hastalığı taraması için uygulanan testlerin ilk adımı olan SGOT’un açılımı ise, serum glutamik-oksaloasetik transaminaz şeklindedir.

Karaciğerin vücutta önemli ve farklı roller vardır; yiyeceklerdeki yakıtı depolar, proteinler üretir ve toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur. Ayrıca sindirime yardımcı olan safrayı da üretir. Enzimler ise karaciğerin bu proteinleri oluşturmasına ve parçalamasına yardımcı olur. 

AST SGOT enzimi; karaciğer, kalp, kaslar, böbrek ve beyin dâhil olmak üzere vücuttaki birçok dokuda belirli miktarda bulunur. Bu organ veya dokulardan herhangi biri hastalık veya yaralanmadan etkilenirse AST kan dolaşımına salınır. Ancak AST, karaciğer hasarı göstergesi olarak ALT (alanin aminotransferaz) kadar spesifik bir enzim değildir. Çünkü ALT enzimi neredeyse sadece karaciğerde bulunur. Diğer karaciğer enzimlerinin miktarlarıyla ilişkili olarak kan seviyelerindeki SGOT ALT değerleri, karaciğeri etkileyen iltihaplanma, ilaç veya karaciğerde başka bir sorun olup olmadığının belirlenmesinde önemli bilgiler sağlar.

SGOT Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Kırmızı kan hücreleri, beyin, böbrek, kalp, kas ve karaciğerde bulunan SGOT enziminin normal değerlerin dışına çıkması, bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Genellikle karaciğer hasarı durumunda doku ve hücreler hasar gördüğünde kandaki AST artarken, bu artış genellikle hasar gerçekleştikten 6 saat sonra başlar. Çocukların ve yetişkinlerin normal seviyeleri farklıdır. Çünkü çocuklarda doğumdan 3 yaşına kadar bu enzim artış gösterir. Bunun yanında SGOT referans aralığı kadınlarda 9 – 32 birim/L, erkeklerde ise 10 – 40 birim/L şeklindedir.

SGOT AST Nedir ve Nasıl Ölçülür?

Kandaki SGOT seviyelerinin tespit edilmesi için kan tahlili yapılması gerekir. Standart kan tahlili ile aynı şekilde yapılan SGOT testinde kan numunesi alınırken özel bir hazırlığa gerek yoktur. Koldan veya parmak uçucundan bir tüp veya duruma göre daha fazla kan alınması yeterlidir. Bunun yanında sonuçların daha doğru değerlendirilebilmesi için alınan ilaçlar veya hastalık öyküsü varsa uzmana bildirilmesinde yarar vardır. Özellikle bazı antibiyotikler yanlış pozitife neden olabilir.

Hamilelikte SGOT Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelik döneminde SGOT AST değerleri, normal değerler ile karşılaştırıldığında normal aralıkta veya biraz daha yüksek çıkabilir. Değerlerde görülen yükseklik doğum sonrası 20 gün içinde normale döner. Bunun yanında gebelikte karaciğer hastalıkları çok çeşitli sorunları kapsar. Bu bozukluklardan bazıları gebelik durumuna özgüdür, bazıları ise hamilelik tarafından maskelenmiş veya şiddetlendirilmiş önceden var olan bir durumu yansıtabilir. Bu yüzden gebelikte karaciğer hastalığı ile ilgili bilgi sağlayan ALT ve AST değerlerinin izlenmesi önemlidir.

Gebelik döneminde görülebilecek durumlardan biri de gebelik zehirlenmesidir. Genellikle gebeliğin 20. haftasında gelişen bu durum, çok daha erken dönemlerde de görülebilir. Bunun yanında gebelikte akut karaciğer yağlanması varsa değerler AST (U/L) 249 kadar yükselebilir. Ayrıca hamilelikte gelişen diğer bir karaciğer sorunu da ilerleyen preeklampsinin sonucu olarak ortaya çıkan help sendromudur. Hamilelik dönemindeki karaciğer enzimlerinin oranı anne ve fetüsün sağlığında risk teşkil edecek gebelik zehirlenmesi, Help sendromu veya karaciğer yetmezliğine varan sonuçlar doğurmaması açısından yakından izlenmesi gerekir.

Bebeklikte SGOT Değerleri Nasıl Olmalı?

SGOT değeri bebeklerde ve çocuklarda yetişkinlere göre neredeyse 2 kat daha yüksektir. 3 yaşına kadar bu yüksek seviyeler devam ederken, sonrasında yaş ilerledikçe yetişkinlerin seviyesine gelir. Çocuklarda SGOT normal seviyeleri şu şekildedir;

• 0 ila 5 gün: 35 - 140 U / L
• <3 yıl: 15 - 60 U / L
• 3-6 yaş: 15 - 50 U / L
• 6-12 yaş: 10 - 50 U / L
• 12- 18 yaş: 10 - 40 U / L

Karaciğer enzimleri, çocuklarda yapılan rutin testlerle sık sık ölçülmesi gerekir. Çünkü yüksek karaciğer enzimleri, olası karaciğer hasarı, tahrişi veya iltihabı için bir uyarı işareti olabilir. Ancak yüksek seviyelerdeki karaciğer enzimleri, genellikle kolayca tedavi edilebilen veya kendi kendine düzelen bir durum da olabilir.

SGOT Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

SGOT değerlerinin düşük olması genel itibari ile karaciğerde bir sorun olmadığının belirtisi olarak kabul edilse de normal değerlerin çok altında seyretmesi bazı hastalıklardan ve problemlerden kaynaklanabilir. Bu hastalık ve nedenler şu şekilde sıralanabilir;

• Hamilelik
• Diyaliz sonrası
• Şeker koması 
• Bazı böbrek hastalıkları
• Üre yüksekliği
• B6 vitamin eksikliği

SGOT Düşüklüğü Belirtileri

Kandaki düşük SGOT seviyeleri nispeten yaygın bir durumdur ve endişe nedeni değildir. Ancak normal seviyelerin çok altında, uzun süren SGOT seviye düşüklüğü bazı sorunlara neden olabilirken, tedavi edilmesi gerekir. Karaciğer enzimlerin eksikliğinde yaygın görülen belirtiler arasında şunlar bulunur;

• Sarımsı görünen cilt ve gözler (sarılık)
• Karın ağrısı ve şişlik
• Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişlik
• Ciltte kaşıntı
• İdrar renginin koyu olması
• Dışkı renginin soluk olması
• Kronik yorgunluk 
• Mide bulantısı ya da kusma

SGOT Düşüklüğü Tedavisi

SGOT düşüklüğü her ne kadar ciddi bir sorun olmasa da şikayetler kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Bu yüzden neden olan sorunun teşhis edilerek tedavi edilmesi gerekir. Hamilelik sürecinden sonra değerler genelde normale dönerken, yetersiz beslenme sebebiyle görülen B6 vitamin eksikliğine yönelik ilaç tedavisi veya takviye reçete edilebilir. Bunun yanında üre yüksekliğine neden olan koşullar tedavi edilerek enzim düşüklüğü önlenebilir.

SGOT Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

SGOT değerlerinin düşük olmasının en yaygın nedenlerinden biri B6 eksikliğidir. Alınan takviyeler harici B6 vitamini açısından zengin gıdaların tüketilmesi seviyelerin normale dönmesine yardımcı olur. Bu besinler arasında kabuklu kuruyemişler, avokado, muz, karnabahar, tatlı patates, ıspanak, beyaz ve kırmızı et, nohut gibi baklagiller, süt ürünleri yumurta, havuç, balık ve deniz ürünleri bulunmaktadır. Beslenme yanında kişinin yaşı ve sağlık durumuna uygun düzenli egzersiz yapması, uyku düzenini koruması ve bol sıvı tüketimi de karaciğer enzimlerinin yükselmesine yardımcı olur.

SGOT Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

SGOT düşüklüğü her ne kadar ciddi bir durum olmasa da görülen kronik yorgunluk, mide bulantısı ve ciltte solgunluk gibi şikâyetler kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Altta yatan hastalık tedavi edilmediği takdirde daha ileri düzeyde ciddi bir soruna yol açabilir. Örneğin böbrek fonksiyon bozukluğu veya böbrek yetmezliğne varan sonuçlar doğurabilir.

SGOT Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları

AST SGOT yüksek çıkması; kanda SGOT enziminin referans aralığın üstüne çıktığı anlamına gelir. Bu durumda genelde karaciğer hasarı söz konusudur. Bundan kaynaklı karaciğer, toksin maddeye maruz kalmış ve aşırı yüklenmiştir. Bu duruma bazı hastalık ve nedenler sebep olabilirken, SGOT yüksekliği nedenleri şu şekilde sıralanabilir;

• Karaciğer kanseri 
• Safra kanallarının tıkanması
• Siroz 
• Karaciğer yağlanması
• Hepatit
• Uzun süreli ilaç kullanımı gerektiren hastalıklar
• Karaciğer kan akışı bozuklukları

Bu hastalıkların teşhisi konurken AST ve ALT değerleri karşılaştırılır. Karaciğer hastalığının varlığında ALT değerleri AST değerlerinden daha yüksek çıkar. Ayrıca karaciğerle ilişkili olmayan bazı sağlık koşulları da SGOT değerlerini yükseltebilir. Bu koşullar arasında şunlar bulunur.

• Travma
• Ameliyat
• Nöbet
• Nöromüsküler hastalıklar (kasları ve sinirleri etkileyen hastalık)
• Pankreatit
• Gebelik 
• Kas yaralanmaları
• Kan zehirlenmesi (sepsis)
• Aşırı sıcak ve güneş çarpması
• İskelet ve kas sisteminde hastalıklar
• Bağırsak ve mide kanaması
• Wilson hastalığı
• Çölyak hastalığı
• Obezite
• Organ yetmezliği
• Yoğun egzersiz yapılması
• Kalp krizi
• Anjiyoplasti (atardamarın açılmasına yönelik tedavi)
• Hemolitik anemi
• Yanık
• Kateterizasyon (damara veya bir kanala tüp kateter yerleştirilmesi)
• Kalp krizi öncesi veya kalp ameliyatı sonrası

Bunlar yanında karaciğerle ilgili bir sorun olmadığı halde yanlış pozitif çıkmasına bazı antibiyotikler ve diyabetik ketoasidoz neden olabilir.

SGOT Yüksekliği Belirtileri

Çoğunlukla karaciğer hasarının bir göstergesi olan SGOT yüksekliği kendini bazı belirti ve semptomlarla gösterir. AST SGOT yüksekliği belirtileri ve semptomları şu şekildedir;

• Yorgunluk
• Zayıflık
• Nefes Darlığı
• Sarılık
• Mide bulantısı ve Kusma
• Aşırı kanama veya morarma

SGOT Yüksekliği Tedavisi

SGOT yüksekliği tedavisi yapılırken öncelikle buna sebep olanın sorunun tedavi edilmesi gerekir. Karaciğer fonksiyonlarını düzenlemeye ve toksinleri atmaya yardımcı olacak öncelikle ilaç tedavisi başlatılırken, diyet değişikliğine gidilir. Eğer SGOT yüksekliği nedenleri kullanılan antibiyotik veya ilaçlardan kaynaklı ise gerekli görüldüğünde bu ilaçların değişikliğine gidilir.

Bu değerlerin yükselmesine neden bir enfeksiyon ise antiviral ve antibiyotik tedavisi hemen başlatılmalı ve tamamlandıktan sonraki değerler izlenmelidir. Karaciğer hastalığı söz konusu ise 6 ayda bir karaciğer fonksiyon testleri muhakkak yaptırılmalıdır. Karaciğerde tümör nedeni ile bir seviye yükselmesi yaşanıyorsa tümörün küçültülmesine veya çıkarılmasına yönelik tedavi başlatılmalıdır.

SGOT Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

SGOT yüksekliği varsa buna yönelik başlatılan tedavi ile beraber bazı yaşam koşullarına dikkat edilmesi gerekir. Yağlı yiyeceklerden kaçınmalı ve sıvı alımına dikkat edilmelidir. Ayrıca terleme toksinleri vücuttan uzaklaştırdığı için yürüyüş, koşu ve yaşa uygun düzenli bir egzersiz programı başlatılmalıdır. Alkol ve sigara kullanımından kaçınılmalı ve zararlı kimyasallara maruz kalmamaya özen gösterilmelidir. Ayrıca morina karaciğeri, soya sütü, tofu gibi D vitamini açısından zengin gıdalar karaciğer enzimlerini dengelemeye yardımcı olur. Diyette de bitki bazlı besinler tüketilmeye özen gösterilmelidir.

SGOT Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

SGOT yüksekliği tedavi edilmezse basit diyet değişiklikleri ile tedavi edilebilecek bir karaciğeri yağlanması bile daha ciddi sorunlara yol açabilir. Aşırı yorgunluk ve nefes darlığı yaşam kalitesini düşürürken sarılık ilerleyebilir. Yüksekliğin nedeni bir tümörse, tedavi başlatılmadığı takdirde büyüyerek karaciğer fonksiyonlarının tamamen kaybedilmesine neden olabilir.