Alanin

Alanin Aminotransferaz Nedir?

Alanin aminotransferaz (ALT) veya alanin transaminaz, başta karaciğer olmak üzere bazı dokularda üretimi gerçekleştirilen enzimdir. ALT enziminin vücuttaki görevi glutamat ve piruvat üretimi sırasında alanin amino asidi üzerinde değişiklik yapmaktır. Alanin vücutta en çok kullanılan amino asitlerden biridir.

Karaciğer vücudun üretim merkezi organlarından biridir. Kan proteinleri, pıhtılaşmayı sağlayan maddeler burada üretilir. Bunun yanı sıra şeker metabolizması büyük oranda karaciğerde düzenlenir. Vitamin ve demir gibi minerallerin vücuttaki deposudur. Ayrıca ilaç ve diğer maddelerden ortaya çıkan zararlı toksinler karaciğerde zararsız hale getirilerek atılır. Tüm bunların dışında her dokuyu yakından ilgilendiren bir dizi görevi bulunmaktadır. Alanin aminotransferaz üretim ve enerji metabolizması sırasında kullanılan enzimlerden biridir. ALT ve diğer birkaç enzim karaciğerin durumu hakkında fikir sahibi olmaya yardımcı olur.

Alanin Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Alanin aminotransferaz enziminin belirli bir miktarda bulunması normal kabul edilebilir. Kan ALT seviyesinin yükselmesi ise özellikle karaciğerden kaynaklı artışlara işaret etmektedir. ALT normal değeri yetişkin erkeklerde 10-33 IU/L, yetişkin kadınlarda ise 7-25 IU/L sınırları arasındadır. Normal değer kişinin yaşına, cinsiyetine ve kişisel özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Bu noktada bireysel değerlendirmeler ve diğer testler önem taşımaktadır.

Alanin Nasıl Ölçülür?

Kan ALT düzeyi kan biyokimyası testi ile ölçülmektedir. Kısaca biyokimya testi olarak da adlandırılır. Hastadan alınan test biyokimyasal olarak incelenerek analiz edilir. Ancak bu çok geniş bir ifadeye sahiptir. ALT, AST, GGT, ALP gibi karaciğer ile ilişkili enzimlerin ölçüldüğü biyokimya testleri Karaciğer fonksiyon testi olarak adlandırılmaktadır. 

Gebelikte Alanin Değerleri Nasıl Olmalı?

Gebelik döneminde özellikle Hepatit E ve Herpes Simpleks etkenlerine bağlı viral hepatitler anne ve bebek ölüm riskini önemli ölçüde artırmaktadır. Bazı karaciğer hastalıkları gebeliğin sonlandırılmasını gerektirebilir. Gebelik döneminde karaciğer hastalıklarının tespitinde önemli parametrelerden biri ALT’dir. ALT ve AST gibi karaciğer fonksiyonlarını gösteren enzimlerin normal değerleri gebe olmayan kadınlar için belirlenen aralıkla aynıdır.

Bebeklerde Alanin Değerleri Nasıl Olmalı?

Hepatit B ve Hepatit C enfeksiyonlar doğum sırasında anneden bebeğe bulaşabilmektedir. Ayrıca enfeksiyon ne kadar erken yaşta ortaya çıkarsa kronikleşme ve uzun yıllar devam etme riski yükselir. Özellikle Hepatit B gibi akut dönemde kolayca tedavi edilebilecek karaciğer hastalıklarının tanısında ALT ve diğer karaciğer enzimleri yol gösterici olabilir. Bebeklerde ALT normal seviyeleri gelişim düzeylerine göre oluşturulmuş persentil tabloları kullanılarak belirlenebilir.

Alanin Aminotransferaz Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Sağlıklı bireylerde ALT seviyesinin düşük olması beklenmektedir. Ancak karaciğer dışında iskelet ve kalp kasında da az miktarda alanin aminotransferaz enzimi bulunmaktadır. Bu durum sağlıklı bireylerde de az miktarda ALT ile karşılaşılabileceği anlamına gelmektedir. Karaciğeri sağlıklı bireylerde ALT düşüklüğünün kanıtlanmış herhangi bir tehlikesi söz konusu değildir. Yapılan bazı çalışmalar, özellikle ilerleyen yaşta çok düşük ALT seviyenin beklenen yaşam süresinin kısalığı ile ilişki olabileceğini ortaya koysa da bu bilgiler kesin değildir. 

ALT düşüklüğünün bir diğer açıdan ele alınışı ise yüksek olması gereken karaciğer hasarı durumlarında düşük saptanmasıdır. Bu durumun sebebinin kahve tüketimi ile ilişkili olabileceği ileri sürülmektedir. Kahve tüketen karaciğer hastalarında normal ALT düzeyi ile karşılaşıldığına yönelik çalışmalar bulunmaktadır. 

ALT seviyesinin yükseldikten sonra düşük seyretmesi bir diğer durumdur. Böyle bir durumun iki farklı nedeni vardır. Birincisi karaciğer hasarına yönelik tedavi başarılı olmuştur. Bu durumda ALT düzeyi yavaş yavaş normale döner. İkincisi ise hastalık ilerleyerek kronik hal almış veya siroza dönüşmüştür. Siroz ve kronik hepatit hastalarında ALT düzeyi diğer sebeplere göre daha düşük seyredebilir ancak normal seviyede değildir.

Alanin Aminotransferaz Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

ALT seviyesinin referans değeri üzerine çıkması karaciğer hücreleribdeki hasara işaret etmektedir. Karaciğer hepatositleri içerisinde bulunan enzim hücre hasarı sonucu kana geçer ve seviyesi yükselir. ALT yüksekliğine sebep olan bazı karaciğer hastalıkları şu şekildedir:

• Akut viral hepatit (HBV, HBA)
• Kronik hepatit (HBV, HBC)
• Mononükleoz (EBV) 
• Siroz
• Alkolik karaciğer hastalığı
• Alkolik olmayan karaciğer yağlanması
• Otoimmün hepatit
• Toksik hepatit
• Karaciğer kanseri

Karaciğer hastalıkları dışında akut hepatit ve diyabet gibi durumlar yüksekliğe sebep olabilir. ALT yüksekliği sorunun kaynağı ve derecesi hakkında doğrudan bilgi vermez.

ALT testi karaciğer fonksiyon testleri içerisinde yer alsa da doğrudan fonksiyonun göstergesi değildir. Karaciğerdeki olası hasara işaret eder. Karaciğer işlevini büyük oranda yitirdiği siroz gibi durumlardan ancak 4 kat bir artış olurken, fonksiyonların devam ettiği durumlarda daha yüksek değerler ile karşılaşılabilir. Artış hasarın derecesi ile paralel değildir.

ALT Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

ALT yüksekliğinin doğrudan bir belirtisi bulunmamaktadır. Ancak ALT yüksekliğine sebep olan karaciğer hastalığına bağlı belirtiler görülebilir.

• Göz akında ve ciltte sarılık
• Mide bulantısı, kusma
• Karın sağ üst bölgesinde ağrı
• İştah kaybı
• Yorgunluk
• Ciltte kaşıntı
• Çay rengi idrar
• Macun rengi dışkı

Alanin Aminotransferaz (ALT) Yüksekliği Tedavisi

ALT yüksekliğinin tedavi edilebilmesi için karaciğerde hasara sebep olan etkenin ayrıntılı şekilde ortaya konması gerekir. Bu amaçla diğer karaciğer fonksiyon testleri, antijen-antikor testleri, görüntüleme yöntemleri ve diğer kan testleri kullanılabilir. 

Karaciğer hasarı sıklıkla enfeksiyonlara bağlı ortaya çıkmaktadır. Enfeksiyona sebep olan mikroorganizmaya yönelik tedavinin yanı sıra destek tedavisi uygulanmalıdır. 

Karaciğer hastalıklarının diğer önemli sebepleri ise alkolik karaciğer hastalığı ve alkolik olmayan karaciğer hastalığı bulunmaktadır. Tüketilen alkol ve besinlerle yakından ilişkilidir. 

Alanin Aminotransferaz Nasıl Düşürülür?

Karaciğer sağlığını korumak hasarın azaltılmasına ve onarılmasına yardımcı olabilir. Bu durum ALT seviyelerinde düşüşe sebep olacaktır.

• Karaciğer açısından en riskli durumlardan biri alkol kullanımıdır. Alkolü bırakmanın karaciğer sağlığı üzerine olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.
• Tüketilen besinler karaciğer sağlığı açısından önemli etkenlerden biridir. Özellikle doymuş yağ asitlerinin ve trans yağların tüketimi kısıtlanmalıdır. İşlenmemiş, taze gıdaların tüketimine özen gösterilmelidir. Kan şekeri kontrol altına alınmalıdır.
• Haftada en az 2 gün somon ve alabalık gibi omega 3 yağ asidi içeren deniz ürünlerinin tüketimine özen gösterilmelidir.
• Karaciğere yerleşen enfeksiyon hastalıklarının önemli bir kısmı cinsel yolla bulaşmaktadır. Ayrıca hastalarla yakın temastan kaçınılmalıdır.
• Kahve tüketiminin ALT seviyesini düşürdüğü üzerine bilgiler bulunmaktadır. Ayrıca kahvenin karaciğer sağlığı üzerine olumlu etkilerinin olabileceği düşünülmektedir. Ancak aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.

ALT Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

ALT yüksekliğine sebep olan karaciğer sorunu tedavi edilmediği durumlarda karaciğerin görevlerinde aksamalar ortaya çıkabilir. Başlıca kan proteinleri ve pıhtılaşma faktörleri üretilemez. Bu durum ödeme, karın boşluğunda sıvı birikmesine ve iç/dış kanamalarda artışa sebep olabilir. Hasarın devam etmesi durumunda onarım mekanizmaları yetersiz kalacağından dolayı kalıcı hasar oluşur. Bu durumun karaciğer nakline ulaşan sonuçları bulunmaktadır.