Aspartat Aminotransferaz

Aspartat Aminotransferaz Nedir?

AST açılımı olan aspartat aminotransferaz, vücuttaki hücrelerde çoğunlukla kalp ve karaciğerde, belirli bir miktarda da böbrekler, beyin, kalp ve kaslarda bulunan bir enzimdir. Serum glutamik oksaloasetik transaminaz (SGOT) olarak da adlandırılan AST’nin kandaki seviyeleri sağlıklı bireylerde düşüktür. Kanda AST salınımının artması özellikle karaciğer olmak üzere kas,beyin ve kalp hücreleri yaralandığında görülür. Böyle bir durumda yapılan AST kan testi ile karaciğer hasarı veya hastalığı olup olmadığı kontrol edilir. Kandaki AST miktarı, doku hasarının boyutu ile doğrudan ilişkilidir. Ciddi hasarın ardından AST seviyeleri 6 ila 10 saat içinde yükselir ve yaklaşık 4 gün yüksek kalır.

Aspartat Aminotransferaz Normal Değerleri Kaç Olmalı?

AST referans aralığı erkeklerde 10 ila 40 U/L, kadınlarda ise 9 ila 32 U/L olarak belirlenmiştir. AST testi genellikle ALT (alanin aminotransferaz) testi ile birlikte istenir. ALT ve AST’nin her ikisi de karaciğerde bulunan ve karaciğer hasar gördüğünde kanda yükselen enzimlerdir. Hesaplanan AST/ALT oranı, karaciğer hasarının farklı nedenlerini ayırt etmek ve artan düzeylerin kalp veya kas hasarı gibi başka bir nedenden kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için yapılır.

Aspartat Aminotransferaz Nasıl Ölçülür?

Aspartat aminotransferaz (AST) eksikliği ve yüksekliği tanısı, AST kan testi ile konulmaktadır. AST değeri ölçülürken, test öncesi hazırlığa gerek duyulmaz. Dolayısıyla ALT AST testi aç karnına yapılmaz ancak hemogram ve kan şekeri gibi testlere de ihtiyaç duyulabilme ihtimalinin göz önünde bulundurulması ve hastaneye aç karnına gidilmesi daha makul olacaktır.

Hamilelikte Aspartat Aminotransferaz Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelikte AST normal değeri 1. trimesterde 3-23 U/L, 2. trimesterde 3-33 U/L ve 3. trimesterde ise 4-32 U/L olarak değişmektedir. Hamilelikte ALT AST yüksekliği sağlıklı gebeliklerde karşılaşılan bir durum değildir.

Hamilelikte AST ALT yüksekliği nedenleri arasında viral hepatit, karaciğer yağlanması, preeklampsi (gebelik zehirlenmesi), HELLP sendromu (preeklampsi ile ilişkili tansiyon yüksekliği), intrahepatik kolestaz (karaciğer hastalığı) ve budd-chiari sendromu (bir tür karaciğer hastalığı) gibi durumlar sayılabilir.

Bebeklikte Aspartat Aminotransferaz Değerleri Nasıl Olmalı?

AST değerleri genellikle erişkinler için geçerlilik gösterirken, bebekler ve çocuklar üzerindeki değerlerin ise henüz çalışma düzeyinde olduğu söylenebilir. Bebeklerde aspartat aminotransferaz değerleri yaş grubuna göre farklılık göstermektedir. Genellikle 18 aydan küçük çocuklarda erkekler için üst sınır 60 U/L, kızlarda ise 55 U/L olduğu düşünülmektedir. 18 ay ve üzeri çocuklarda ise üst sınırlar yetişkinlerle aynı değerde değerlendirilmektedir. Bebeklerde AST yüksekliğinin hepatite bağlı bir virüs kaynaklı olduğu düşünülmektedir.

Aspartat Aminotransferaz Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Kandaki AST düşüklüğü genellikle normal ve beklenir bir durumdur. Ancak çok düşük AST değerleri de bazı sorunları habercisi olabilir. AST ALT düşüklüğü nedenleri arasında; B6 vitamini eksikliği, üremi (böbrek fonksiyonlarının yeterince çalışmamasına bağlı kanda üre görülmesi),diyabetik ketoasidoz ve bazı ilaçların yan etkisi yer almaktadır.

Aspartat Aminotransferaz Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Aspartat aminotransferaz düşüklüğüne neden olan durumun üremi olması halinde iştahsızlık, bulantı, kusma, kilo kaybı, yorgunluk, kaşıntı, nefes darlığı, bilinç bulanıklığı ve kas krampları gibi belirtiler gözlenebilir.

B6 vitamini eksikliğinden kaynaklanan AST düşüklüğü belirtileri ise zihinsel yorgunluk, kas kaybı, görmede problemler, kansızlık, ciltte çabuk oluşan morarmalar, huzursuzluk, unutkanlık, depresyonda hissetme, sık grip olma ve enerji düşüklüğü olarak sayılabilir.

Aspartat Aminotransferaz Düşüklüğü Tedavisi

Kronik böbrek yetmezliği (üremi) teşhisi konulan hastalarda ilaç tedavisine başlanmaktadır. İlaç tedavisinin yetersiz kalması halinde hastalar diyalize de alınabilir. Bu durumda hastaya uygun böbrek bulunması beklenir ve böbrek nakli gerçekleştirilir.

B6 vitamin eksikliği halinde AST normal değerine ulaşabilmek için vitamin takviyesi ve B6 vitamini bakımından zengin besinlerin tüketilmesi önerilir.

Aspartat Aminotransferaz Düşüklüğüne Ne İyi Gelir? 

B6 vitamini eksikliği olan kişiler için önerilen besinler arasında ayçiçeği yağı, kırmızı et, yumurta, tavuk eti, inek sütü, Antep fıstığı, balık, sarımsak, havuç, patates, baklagiller, muz ve avokado sayılabilir. B6 vitamini içeren besin tüketimi ile yorgunluk ve bitkinlik azalır. Bağışıklık sistemi güçlenir. Kas kasılmaları ve kramplar önlenebilir.

Aspartat Aminotransferaz Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Aspartat aminotransferaz düşüklüğü tedavi edilmediğinde kronik böbrek hastalığına yakalanma riski bulunmaktadır. Böyle bir durumda hastalığın ilerleyen safhalarında hastanın diyalize bağlanmasına ve hatta böbrek nakline ihtiyaç duyulabilir.

B6 vitamini eksikliğinin neden olduğu aspartat aminotransferaz düşüklüğü tedavi edilmezse sinir sistemi bozuklukları, dudak ve dil çatlaması, iltihaplanma ve egzama gibi cilt sorunları görülebilir.

Aspartat Aminotransferaz Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Normalin 10 katından fazla AST yüksekliği, genellikle akut hepatite ve bazen de viral enfeksiyona bağlı olarak gelişebilir. Karaciğer için toksik olan ilaçlara veya diğer maddelere maruz kalmak ve karaciğere kan akışının azalmasına neden olan koşulların bir sonucu olarak da genellikle normalin 100 katından fazla ALT AST yüksekliği görülebilmektedir.  

Orta dereceli artışlar ise genellikle safra kanalları tıkandığında veya siroz ve bazı karaciğer kanserlerinde karşılaşılabilen durumlar arasındadır. AST ayrıca kalp krizinden sonra ve kas hasarıyla birlikte ALT’den çok daha yüksek bir dereceye kadar yükselebilir. Şiddetli egzersiz, iskelet kası hasarı gibi durumlarda da AST (SGOT) yüksekliği orta veya hafif derecede görülebilmektedir.

Aspartat Aminotransferaz Yüksekliği Belirtileri

AST testi, rutin bir sağlık muayenesi sırasında kapsamlı metabolik panel testinin bir parçası olarak yapılabilmektedir. Daha çok karaciğerde hasar olduğuna dair belirti ve semptomlar olması halinde AST testi hekim tarafından istenir. AST yüksekliği belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• İştah kaybı
• Sarılık
• Bulantı ve kusma
• Yorgunluk
• Kaşıntı
• Karında şişlik veya ağrı
• Kolay morarma eğilimi
• Koyu renkli idrar, açık renkli dışkı
• Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişlik

Aşırı kilolu veya şeker hastası olanlar, hepatit virüsü kapmış olanlar, karaciğere zarar verecek ilaçlar kullanan ve ailede karaciğer hastalığı öyküsü olanlar karaciğer hastalığı için risk altında olabilir.

Aspartat Aminotransferaz Yüksekliği Tedavisi

AST yüksekliği hastalıkları genellikle karaciğere bağlı bir problemden kaynaklanır. Karaciğer hastalığının tedavisi önlem almaktır. Hepatit A ve B için aşılar mevcuttur. Birçok hepatit vakası, hepatit virüslerini yayan risk faktörlerinden kaçınarak önlenebilir.

Hepatit veya diğer nedenlere bağlı karaciğer iltihabı zamanla düzelse de karaciğer hasarı kalıcı hale gelebilir. Bu durumda kalan karaciğer fonksiyonunu korumak, desteklemek, daha fazla hasarı ve komplikasyonları en aza indirmek önemlidir. Tedavi ve önlemler hasarın altında yatan nedene bağlıdır.

Karaciğer hastalığı için tedavi, belirli ilaçların alınmasını, ameliyatı ve şiddetli vakalarda ise karaciğer naklini gerektirebilir. Hastalık teşhisi konan kişiler genellikle uzun süre takip edilir ve durumları için en iyi tedavi seçenekleri belirlenir.

Aspartat Aminotransferaz Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Karaciğer, karnın sağ üst tarafından bulunan ve yaşamın sağlıklı sürdürülmesinde önemli görevleri olan bir organdır. Karaciğerin işlevleri arasında gıdalardan elde edilen besin maddelerini temel kan bileşenlerine dönüştürme, hormon dengesini koruma, kan pıhtılaşmasını düzenleme, protein ve enzim üretme, bazı vitaminleri depolama, sindirim için safra yapma sayılabilir.

Karaciğer hastalığına neden olan ve karaciğerin fonksiyonlarını etkileyen durumlara karşı önlem almak büyük önem taşır. Bu amaçla ALT AST yüksekliğini düşürmek için tüketilebilecek bazı besinler arasında üzüm, sarımsak, greyfurt, yeşil çay, balık, kahve, yer fıstığı, enginar ve kuşkonmaz bulunmaktadır.

Karaciğer sağlığını korumak için alkol ve sigara kullanımından kaçınmak önemlidir. Ayrıca bilinçsiz olarak ilaç kullanılmamalı ve düzenli fiziksel aktivite yapmaya özen gösterilmelidir.

Aspartat Aminotransferaz Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Karaciğer hastalığı, karaciğer iltihabına veya hasarına neden olur. Bu durum karaciğer fonksiyonunu olumsuz etkiler. Karaciğerde tıkanma, kan pıhtılaşma anormallikleri ve karaciğer yetmezliği gibi kalıcı durumlara neden olabilir. Ayrıca hastalığın ileri safhalarında siroz gelişebilir. Bu aşamada karaciğer kanseri gibi ciddi komplikasyonların gelişmesi söz konusu olabilir.