Sırt Tutulması

Sırt Tutulması Nedir?

Sırt tutulması, belirli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilen bir durumdur. Sırt tutulması genelde yoğun işlerde çalışan ve sırt kasları nispeten güçsüz olan erişkinlerde görülse de her işte çalışan kişilerde, her yaşta görülebilen bir durumdur. 

Sırt tutulması bazı durumlarda kısa süreli olarak ortaya çıkmaktadır ve kendiliğinden ortadan kaybolacak derecede hafif olarak hissedilmektedir. Ancak bazı durumlarda bu sırt tutulmaları, kişinin normal hareketini oldukça fazla olumsuz etkileyerek günlük yaşamda zorluklara neden olabilmektedir ve uzun süreler boyunca sürebilmektedir. 

Bunun haricinde tekrarlayan sırt ağrıları da görülebilen bir durumdur. Buradaki farklılıklar genelde bu tutulmanın nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir. Sırt tutulması ve nefes alamama bazı hastalar için ortak belirti olarak belirtiler. Bu durumlar genelde sırt tutulmasından ziyade ek olarak göğüs bölgesi kaslarındaki zorlanmaların duruma eşlik etmesi sonucunda gelişir. Bu bölgedeki kaslar nefes almadan da sorumluk olduğu için kişilerde nefes alamama problemleri de ortaya çıkabilmektedir. Ters hareket yapma gibi kas ile alakalı durumlarda, boyun ve sırt tutulması birlikte ortaya çıkabilmektedir. 

Sırt tutulmalarının nedeni genelde sırt ile ilgili kaslar dolayısıyla ortaya çıksa da, sırtı ilgilendirmeyen durumlara bağlı bile tutulmalar ortaya çıkabilmektedir. Bu yüzden özellikle ek semptomlar görülen durumlarda ve ciddi sırt tutulmalarında, doktor tarafından inceleme gereklidir. 

Sırt Tutulması Nedenleri Nelerdir?

Sırt tutulmasının, sırt ve diğer bölgeler ile alakalı farklı nedenleri olabilmektedir. Bu nedenler uygun teşhis yöntemleri ile bir hekim tarafından ortaya konmalıdır. Sırt tutulmasının olası bazı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Uyluk ve Kalça Kaslarında Sertlik

Uyluk veya kalçadaki belirli kas gruplarındaki gerginlik, sırt bölgesini de etkileyerek omurganın duruşunu etkileyerek sırt tutulmasına neden olabilmektedir. Bu kaslarda gerginlik yaratan durumlar şu şekilde sıralanabilir: 

Hamstring kaslarında gerginlik: Hamstring kasları, uyluk yani üst bacağın arkasında bulunan kaslara verilen isimdir. Bu büyük ve güçlü kas grubu, fiziksel hareketsizlik, egzersizden önce ısınma eksikliği veya egzersizden sonra gevşeyememe gibi bir dizi nedenden dolayı gerilebilir. Bunların dışında bazı insanlarda, çocukluk döneminden kalan ve erişkinlikte de devam eden hamstring kas kısalığı görülebilmektedir. Hamstring kaslarındaki esneklik herkeste eşit değildir. Bu tür kişilerde gerginlik ve sırt tutulması yaşanma olasılığı daha yüksektir. 

Hamstring kasları gergin olduğunda kısalır. Bu değişiklikler, omurganın alt kısmının eğriliğini etkileyebilir ve omurganın pelvis (kalça) ile hizalanmasını bozar. Sonuç olarak, ağrılı veya ağrısız bel ve sırt kaslarında gerginlik hissedilebilir. Bu hissedilen gerginlik genellikle omurganın öne doğru bükülmesiyle daha belirgin hale gelir. 

Kalça fleksör kaslarında gerginlik: Kalçada bulunan iliopsoas kası, uyluğu kaldırmaya yarayan ve uyluğun vücuda yaklaşmasına izin veren bir kastır. Yapılan bu eyleme kalçanın fleksiyonu denir ve bunu yapan kaslara kalça fleksör kasları adı verilir. İliopsoas kasındaki gerginlik, omurganın özellikle alt bölümlerinde sertlik yaratabilir. Şiddetli iliopsoas gerginliğinde omurganın stabilitesi bozulabilir yani olması gereken yer bile değişebilir. Ayrıca çevredeki omurga dokularının iltihaplanması ve tahriş olması, ağrı oluşturması da mümkündür.

Dik Oturmamak

Uzun süre omurganın öne eğilmiş şekilde oturulması yani kambur olarak adlandırılabilecek şekilde oturulması omurgada ve sırt kaslarında birtakım değişikliklere neden olarak sırt tutulması ve ağrısına neden olabilmektedir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 

•  Omurgaya binen yükte artış
•  Sırtın üst ve alt kısmındaki kasların gücünün azalması
•  Omurga ve çevre dokulara daha az besin kaynağı ulaşması

Özellikle sandalyenin kenarına oturmak veya bilgisayarla ilgilenirken öne doğru eğilmek gibi durumlar, omurga etrafı kaslardaki gerginliği arttırır ve sırt tutulması ve ağrısına neden olur. Hareketsiz bir yaşam tarzı bu değişiklikleri şiddetlendirebilir ve yanlış oturduktan sonraki bir saat içinde sırt tutulmasının gelişmesine neden olabilir.

Omurgadaki İnflamatuar Değişiklikler

Omurga ve etrafından herhangi bir nedenle oluşan inflamasyon yani bir çeşit bağışıklık sisteminin yarattığı cevap mekanizması, omurgadaki eklemlerin esnekliğinin azalmasına neden olarak sertleşmeye neden olur. Bunun sonucunda da sırt tutulması ortaya çıkabilmektedir. Bu durumlara neden olan hastalıklardan en sık olanları şu şekilde sıralanabilir:

Ankliozan spondilit: Ankliozan spondilit, özellikle genç yaşlarda ortaya çıkan ve omurga kemikleri ile omurga ve kalça kemiği arasındaki eklemde iltihaplanmaya neden olan bir hastalıktır. Bu hastalıktaki iltihap nedeniyle zamanla füzyon yani kemiklerin birleşip tek bir kemik gibi davranma durumu görülür. Ankliozan spondilit, sırtta ilerleyici bir tutulma ve kronik ağrıya neden olur.

Kireçlenme: Kireçlenme yani osteoartrit, omurganın arkasındaki faset eklemler arasındaki koruyucu kıkırdağın parçalanması durumudur. Sonuç olarak, eklemlerde hareket sonrası daha fazla sürtünme oluşması, ağrıya ve sırt tutulmasına neden olur. Sırt tutulması genellikle sabahları mevcuttur, gün içindeki hareketlerle hafifleme eğilimindedir ve uzun süre hareketsizlik veya dinlenmeden sonra tekrar zirve yapar. 

Omurga Disklerinde Dejenerasyon

Omurga diskleri, omurganın üstüne binen yükleri dağıtan, omurlar arasında bulunan şok emici yapılardır. Yaşa bağlı değişiklikler bu disklerde bazı yapıları değiştirerek dejenerasyona yani yıkıma neden olabilmektedir. Omurgadaki bir disk dejenere olduğunda, fibrokartilaj bileşenindeki bozulma, o bölgede su kaybı ve o bölgenin yükseltisinde azalmaya neden olur. Bu değişiklikler de özellikle bükülme hareketleri sırasında sırt tutulmalarına zemin hazırlar.

Yukarıda sırt tutulması yapan nedenler dışında başka sebeplerde bu duruma neden olabilmektedir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Radikülopati: Radikülopati, spinal sinir kökünü etkileyen iltihaplanma, sıkışma veya yaralanma durumudur. Tüm bunlar sırtta tutulma ve ağrılara neden olabilmektedir. 

Burkulma ve zorlanmalar: Burkulmalar, bağların yırtılması veya aşırı gerilmesinin sonucunda ortaya çıkar ve sırt tutulmasına neden olan durumlar arasında sayılabilir. 

İskelet anormallikleri: Skolyoz, lordoz ve diğer omurga anormallikleri gibi durumlarda sıkça sırt tutulmalarına neden olabilmektedir. 

Spinal stenoz: Bu durum, omurilik kanalının daralması sonucunda sinirlere ve omuriliğe baskının ortaya çıkmasıdır. 

Sırt Tutulması Teşhisi

Sırt tutulmasının teşhisi, hastanın hekime verdiği tıbbi öykü ve uygun şekilde yapılan fizik muayene ile kolaylıkla konabilir. Sırt tutulması olan hastalarda, hareketlerde sınırlama vardır. Ayrıca sırtta ağrı, duruş bozukluğu gibi ek semptomlar da ortaya çıkabilmektedir. Bunun dışında sırtta oluşan tutulmanın nedenini ortaya koymak için ek tetkikler yapılabilmektedir. 

Hamstring kaslarında gerginlik ve kısalık gibi durumların teşhisi için hekim hastaya bazı hareketler yaptırır. Bu hareketleri yapma sırasındaki kısıtlıklar ile hastaya hamstring kısalığı tanısı konabilmektedir. Ankliozan spondilit, sırt tutulması nedeni olarak düşünüldüğünde bunu tespit etmek zor olabilmektedir. Çünkü sırt ağrısı ve tutulması gibi nedenler daha basit ve sık görülen hastalıklar lehine değerlendirilir. Ankliozan spondiliti direkt olarak doğrulamak için tek bir test bulunmaz. Doktor belirtilere, fizik muayeneyi bazı kan testlerine ve röntgen, emar gibi görüntüleme testlerine göre tanı koyabilmektedir.  

Kireçlenme tanısında da tıbbi öykü alınır ve fizik muayene yapılır. Fizik muayene sırasında, doktor etkilenen eklemi hassasiyet, şişme, kızarıklık ve esneklik açısından kontrol eder. Bunun dışında görüntüleme testleri tanı için sıkça kullanılır.

Röntgen görüntüleri osteoartritte kullanan görüntüleme yöntemlerinden biridir. Kıkırdak direkt olarak röntgen görüntülerinde görünmez ancak kıkırdak kaybı yaptığı değişikliklerle tespit edilebilir. Röntgen ayrıca bir eklem çevresindeki kemik çıkıntılarını da gösterir.

Manyetik rezonans görüntüleme yani emar da kıkırdak dahil kemik ve yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini üretmek için radyo dalgaları ve güçlü bir manyetik alan kullanan bir yöntemdir. Osteoartriti teşhisinde emar genellikle ihtiyaç duyulan bir yöntem değildir. Ancak arada kalınan vakalarda kullanılabilmektedir. 

Bunların dışında bazı kan testleri ve eklem sıvısı analizi de tanı için kullanılabilmektedir. Hekim, etkilenen bir eklemden sıvı çekmek için bir iğne kullanır. Sıvı daha sonra iltihaplanma açısından test edilir ve osteoartrit tanısı için yardımcı olur. 

Sırt Tutulması Tedavisi

Sırt tutulması genelde kaslarla ilgili problemlerden kaynaklandığı için oluşan gerginlik ve ağrı bazı ilaçlarla kontrol altına alınabilmektedir. Sırt tutulması, egzersiz gibi bazı yöntemlerle de gerileyebilmektedir. Ancak bu tedaviler için ilk öncelikle hekim tarafından teşhis konulması daha doğru olacaktır. Ayrıca bu süreçte zararlı olabilecek hareketlerden kaçınmak da gerekir. 

Yanlış yapılan hareketler, yanlış oturma gibi nedenlerden kaynaklanan sırt tutulmalarında, kas gevşetici ilaçlar, ağrı kesiciler duruma iyi gelmektedir. Bu aktif olan tutulma toparlandıktan sonra da uygun yapılan egzersizlerle sırt kaslarını güçlendirmek, daha sonra oluşacak olan tutulmaların engellenmesine yardımcı olacaktır. Ancak bu egzersizlerde aşırı yapıldığında tekrar tutulmaya neden olabilmektedir. Bu yüzden bunu bir hekim veya fizyoterapist ile konuşmak daha doğru olacaktır. 

Ankliozan spondilit gibi belli hastalıklardan kaynaklanan sırt tutulmalarında tedavi alttaki hastalığı düzeltmek ile başlar. Ankliozan spondilitte genel olarak tedavinin amacı oluşan ağrıyı azaltmak, sırt tutulmasını engellemek ve oluşabilecek komplikasyonları durdurmaktır. Naproksen ve indometasin gibi steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), ankilozan spondilit tedavisinde en yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Bunlar inflamasyonu baskılayarak belirtileri çoğunlukla kontrol altına alırlar. Bu tür ilaçların yetersiz kalması durumunda, tümör nekroz faktörü (TNF) bloker veya bir interlökin-17 (IL-17) inhibitörü gibi biyolojik ilaçlarda reçete edilebilir. Bunun dışında daha ileri vakalarda da başka ilaç ve yöntemler kullanılabilmektedir. 

Sırt Tutulması Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Sırt tutulması genellikle ağır kaldırma, ters hareket yapma, sırt kaslarının güçsüz olması gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Bu tür tutulmalar tedavi edilmediği takdirde büyük sorunlara yol açmaz. Vücut bu durumu kendiliğinden bir süre sonra düzeltecektir. Ancak altta yatan hastalık kaynaklı ve uzun süreli, tekrarlayan sırt tutulmalarında teşhis alınmalı ve buna uygun tedavi yapılmalıdır. Yapılmadığı takdirde var olan hastalık ilerleyerek kişiye daha büyük problemlere, hareket bozukluklarına neden olabilmektedir. 

Sırt Tutulmasına Ne İyi Gelir?

Sırt tutulmasının özellikle basit nedenlerinde durum evde yapılan bazı yöntemler ile kolaylıkla kontrol altına alınabilir. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

1-) Isı uygulama: Isı, kasları gevşetmek ve ağrıyı gidermek için kan akışını arttırır. Bunun sonucunda da sırt tutulması hem geriler hem de ağrısı bir miktar azalır.  

2-) Soğuk uygulama: Soğuk uygulama daha çok inflamatuar bir durumdan kaynaklı zamanlarda veya yaralanma gibi nedenlere bağlı oluşan durumlarda ilk dönemde uygulanmalıdır. Buz da ağrıyı azaltır ancak sıcağın tersine kan damarlarını daraltarak oluşan inflamasyonun azalmasını sağlamaktadır. 

3-) Aktivite: Bazı sırt ağrısı türlerine aktivite daha iyi gelmektedir. Hafif olacak derecede yoga gibi yapılabilecek aktiviteler sırt tutulmasını azaltabilir. Ancak kişiye ağır gelecek aktivitelerin yapılması tutulmayı daha da arttırır. Bu yüzden bu aktivitelerin bilinçsiz yapılması çok yanlıştır. 

3-) Ağrı kesiciler: Ağrı kesici kremler, sırt tutulması için oldukça sık olarak kullanılır. Bu kremler hem sertliğin azalması hem de ağrının azalıp tekrar hareket edilmesine imkan sağlaması açısından oldukça faydalıdır.  

4-) Rahatlama teknikleri: Meditasyon, tai chi ve kontrollü derin nefes alma gibi yöntemler bazı kişilerin sırt tutulması ve rahatsızlığını azaltmak için sırt kaslarını gevşetmesine yardımcı olur. Ayrıca masaj terapileri de ağrılı spazmları ve tutulmaları azaltmaktadır. 

Sırt Tutulması için Hangi Doktora Gidilir?

Basit evde bilinen bir neden sonrası ortaya çıkan sırt tutulmalarında aile hekimlerine başvurabilir. Hekim uygun muayeneyi yaparak kişiye iyi gelebilecek ilaçları reçete edecektir. Ancak ankliozan spondilit gibi altta yatan duruma bağlı, tekrarlayan tutulmalarda ise gidilmesi gereken bölüm romatolojidir. Sırt tutulmalarının hafif olması ve uzun sürmemesi durumunda doktora gitmeye çok fazla gerek yoktur. Ancak haftalarca süren tutulmalarda, ek semptomlar varlığında bir hekime başvurularak uygun tanı alınmalı ve tedavi uygulanmalıdır.