Bebeklerde Yanık

Bebeklerde Yanık Nedir?

Yanık; güneş ışınları, elektrik, yüksek ısı ya da bazı kimyasal maddelere maruz kalınması halinde meydana gelen doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Bebekler, ince ve hassas cilde sahip olduklarından dolayı, yanık oluşması çok daha kolaydır. Toplamda üç derece üzerinden değerlendirilirler. Cildin en üst tabakasının (epidermis) zarar görmesine, birinci derece yanık adı verilir. İkinci derece yanıkta, epidermis’e (cildin dış tabakası) ek olarak dermis (derinin ikinci katmanı) hasarı da mevcuttur. İkinci derece yanıklar yüzeysel ya da derin olabilmektedir. Bu faktör yara iyileşmesini direkt olarak etkilemektedir. 

Yanığın, deri katmanlarını aşarak yağ tabakasına, eklemlere ve kemiklere kadar ulaşması durumuna üçüncü derece yanık adı verilir. Son derece ciddi bir durumdur. Sadece dış tabakanın etkilendiği yüzeysel ve küçük yanıklar kendiliğinden iyileşmektedir. Fakat derin ve vücudun büyük bir kısmını kapsayan yanıklar bebeğin hayatını riske atacağı için, acilen bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir. 

Bebeklerde Yanık Belirtileri Nelerdir?

Bebeklik ve çocukluk çağında oluşan yanıklar her zaman ciddiye alınmalıdır. Herhangi bir nedenden dolayı cilt yanığı oluşan bebek, sürekli olarak ağlar. Çünkü yanıklarda şiddetli ağrılar görülebilmektedir. Cilt yanığına sebep olan kaza, ebeveynlerin yanında gerçekleşmemişse de bebekte oluşan bazı belirtiler yanığı işaret edebilir. 

Bebeklerde yanık belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

Bebeklerde Birinci Derece Yanık Belirtileri

• Ciltte sızlama ve ağrı,
• Etkilenen bölgede kızarıklık.

Bebeklerde İkinci Derece Yanık Belirtileri

• Yanan bölgede şiddetli ağrı,
• Ciltte içi sıvı dolu kabarcıklar (bül) oluşması,
• Ciltte beyaz lekeler ya da kızarıklık oluşması.

Bebeklerde Üçüncü Derece Yanık Belirtileri

• Yanan bölgede hissizlik ya da uyuşukluk (sinir hasarının işaretidir),
• Hasarlı bölgenin siyahlaşması,
• Ciltte kösele görünümü oluşması. 

Bebeklerde Yanık Nedenleri Nelerdir?

0 - 2 yaş arasında görülen yanıklar genel olarak ev kazalarından kaynaklanmaktadır. Fakat bebeklere ceza amacıyla kaynar su gibi maddeler ile bilinçli olarak zarar verildiği de bilinmektedir. 

Bebeklerde yanığa sebep olan durumlar aşağıdaki gibidir:

• Güneş Yanığı: Güneş yanıkları, birinci derece yanıklar grubuna dahildir. Bebeklerin cildi, yetişkinlerin cildine oranla çok daha hassastır. Bu nedenle güneş koruyucu losyon ve şapka kullanılmadığında, bebeklerde güneş yanığı oluşması kaçınılmazdır.
• Kimyasal Yanıklar: Bebekler, yaşamlarının ilk bir yılı içerisinde buldukları nesneleri ağızlarına götürerek keşfederler. Bu süreçte bebeğin tek başına bırakılması bazı kazalara sebep olabilir. Aşındırıcı özellikteki kimyasal maddelerin (lavabo açıcı, kireç çözücü vb.) yutulması ya da cilt ile temas etmesi halinde ciddi yanıklar oluşabilmektedir. 
• Haşlanmalar: Kaynar sıvı teması sonucunda bebeklerde yanık ve su toplaması (bül) görülebilmektedir. Haşlanmalar, bebeklerde yanık nedenleri arasında ilk sıradadır. Haşlanma tarzı yaralanmalar, çoğu zaman çaydanlık devrilmesi gibi kazalara bağlı olarak gelişir.
• Elektrik Yanığı: Elektrik çarpması sonucunda deri yanıkları görülebilmektedir. Oluşan yanığın ciddiyeti, maruz kalınan elektrik akımına bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Son derece tehlikeli olan bu durum, acil müdahale gerektirir.
• Sıcak Nesne ya da Alevle Temas: Sıcak nesne ve alevle temas, hangi nesnelerin tehlikeli olduğunu henüz bilmeyen bebeklerde el yanığı oluşmasının en büyük sebeplerinden biridir. Bebeklerde soba yanığı ve ütü yanığı sık karşılaşılan durumlar arasında yer alır. Bu nedenle etrafta tehlike oluşturacak bir durum olduğunda aileler bebeklerine çok dikkat etmelilerdir. 

Bebeklerde Yanık Teşhisi

Bebeklerde yanık teşhisi için çoğu zaman fizik muayene yeterli olmaktadır. İlk olarak vücudun hangi bölgelerinin yandığı belirlenir. Daha sonrasında ise yanığın derecesi belirlenir. Yanık genişliğinin belirlenmesi için ise Lund - Browder Şeması kullanılır. Bu şemada, her bir vücut bölgesi için belirlenmiş yüzdelik değerler bulunmaktadır. Böylece vücudun yüzde kaçının yandığı belirlenir ve duruma uygun bir tedavi planı oluşturulur. 

Bebeklerde Yanık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bebeklerde yanık tedavisi için kullanılacak yöntem, yanığın derecesine ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Küçük bölgelerde oluşan hafif yanıklar genellikle birkaç hafta içerisinde kendiliğinden iyileşmektedir. Fakat bebeklerde yanık kremi gibi ilaçlar kullanmadan önce doktor onayı alınması gerekir. Böylece istenmeyen sonuçlar ile karşılaşılması riski azalır. Yanık tedavisinin amaçları; enfeksiyonu önlemek, ağrıyı azaltmak, ölü dokuyu temizlemek, etkilenen bölgenin işlevini kazanmasını sağlamak ve yara izi oluşumunu engellemektir. Bebeklerde yanık tedavisi aşamaları şu şekilde sıralanabilir:

Bebeklerde 1. Derece Yanık Tedavisi: Küçük bölgeleri etkileyen birinci derece yanıkların tedavisinde amaç, ağrının azaltılması ve iyileşme sürecinin hızlandırılmasıdır. Bunun için bebeğe ağrı kesici ve yara iyileştirici kremler reçete edilebilmektedir. Eğer yanık yüzeyi geniş ise, bebeğe damar yolundan sıvı verilebilmektedir.

Bebeklerde 2. Derece Yanık Tedavisi: İkinci derece yanıkların tedavisinde özel pansuman uygulamaları yapılmaktadır. Eğer bebekte büyük büller (içi sıvı dolu kesecikler) varsa, bir uzman tarafından içi boşaltılabilir. Yara bölgesine uygulanan antibiyotikli kremler ile enfeksiyon riski en aza indirgenir. Reçete edilmemiş hiçbir ilaç kullanılmamalı ve doktor önerilerine uyulmalıdır.

Bebeklerde 3. Derece Yanık Tedavisi: Üçüncü derece yanıklarda ağır doku hasarı vardır. Cerrahi tedavi yöntemleri kullanılır. Böyle bir durumda tedavinin hastanede devam etmesi gerekmektedir. Tedavi süresi iyileşme hızına bağlı olarak değişiklik gösterir. 

Bebeklerde Yanık Tedavi Edilmezse

Hafif yanıkların aksine, ikinci ve üçüncü derece yanıkların özel tedavilere ihtiyacı vardır. Ayrıca yanıktan etkilenen bölge de ortaya çıkacak yan etkilerde belirleyicidir. Örneğin baş çevresinde oluşan yanıklara bağlı olarak gelişen ödemler (şişlik) bebeğin nefes almasını engeller. Böyle bir durumda bebeğin solunum destek cihazına bağlanması gerekmektedir.

Yanıklarda en sık görülen komplikasyonlar (yan etki) arasında yer alan enfeksiyon, yaranın iyileşmesini engeller ve ciddi sorunlara yol açar. Bir diğer yan etki ise, mikroorganizmaların kana karışması sonucunda görülen sepsis’tir. Halk arasında kan zehirlenmesi olarak da bilinir. Tedavinin gecikmesi halinde ölüme varan sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle yanıklarda tedavi ihmal edilmemelidir. 

Bebeklerde Yanığa Ne İyi Gelir?

Cilt yanıkları ciddi ağrılara sebep olurlar. Bu ağrı, bebeklerin huzursuz olmasına yol açar. Hafif yanıklarda doktor tarafından reçete edilmiş ilaçların kullanılmasına ek olarak yapılabilecek bazı uygulamalar, ağrının hafiflemesine yardımcı olmaktadır. 

Bu uygulamalar şunlardır:

• Yanan bölge güneşten korunmalıdır,
• Eğer ciltte içi sıvı dolu kabarcıklar varsa, bu bölgeler korunmalıdır,
• Deri bütünlüğü bozulmamışsa aloe vera özü, krem gibi sürülebilir,
• Eğer ciltte açık yara oluşmamışsa, kısa süreli serin uygulamalar (ıslak bez koymak vb.) yapılabilir. Fakat kullanılacak bez kesinlikle temiz olmalıdır. 

Bebeklerde Yanığa Ne İyi Gelmez?

Yanık oluşan bölgeye yoğurt ya da diş macunu sürmek gibi bazı yaygın hatalar vardır. Bu uygulamaların tedavi edici olduklarına dair bir kanıt bulunmamaktadır. Yanık için uygulanacak tedavi ve ilk yardımın hatalı olması halinde, var olan sorun ilerler ve yeni problemler oluşur. Bu nedenle doğruluğundan emin olunmayan hiçbir uygulama yapılmamalıdır. Aksi halde bebeğin hayatı riske girebilir. 

Yanığa iyi gelmeyen uygulamalardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Kimyasal Madde Yutan Bebeği Kusturmak: Kireç çözücü ve lavabo açıcı gibi tahriş edici maddelerin yutulması halinde; yutak, yemek borusu ve midede yanıklar oluşur. Böyle bir durumda bebeğin kusturulması, maddenin geçtiği yollara ikinci kez hasar vermesine sebep olacaktır.
• Yara Bölgesine Yumurta Beyazı Sürmek: Çiğ yumurtada bakteri oluşması riski vardır. Bu nedenle enfeksiyona yatkın hale gelmiş olan yanık deriye yumurta beyazı sürülmesi, ciddi iltihaplanmalara yol açabilir. Ayrıca bebeğin bu maddeye karşı alerjisi olabileceği de unutulmamalıdır.
• Yanan Bölgeye Buz Tutmak: Yanık sonucunda daha da hassaslaşan deri, buz uygulaması sonrasında tahriş olur. Ayrıca buzun uzun süre tutulması halinde soğuk yanıkları da gelişebilmektedir.
• Yara Bölgesine Bitkisel Yağ Sürmek: Zeytinyağı ve hindistan cevizi yağı gibi yağlar, ısıyı tutma özelliğine sahiptir. Bu nedenle yanık bölgeye sürülmesi halinde sorunun ilerlemesine yol açabilir ve ciddi ağrıya sebep olur.

Bebeklerde Yanık Ameliyatı

Bebeklerde yanık ameliyatı, ağır doku kaybı görüldüğünde tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Vücudun farklı bir bölgesinden alınan deri, sentetik deri ya da farklı donörlerden alınan deriler, yara bölgesine ameliyat ile yerleştirilir. İyileşme süresi değişiklik göstermektedir. Bebekler tedavi sürecinde varsa yanık ünitesinde, yoksa yoğun bakım ünitesinde yatarlar.

Çocuklarda Yanık

Çocuklarda çeşitli nedenlere bağlı olarak yanık görülebilmektedir. Bunlar arasında en sık görülen yanık nedenleri kaynar suyla temas etme, sobaya dokunma ve güneş yanığıdır. Çocuklarda görülen yanıklar ciddiye alınmalı ve bir uzmana başvurulmalıdır. Ayrıca çocuklar bu süreçte gözlem altında tutularak, yara bölgesine zarar vermeleri engellenmelidir. Tedavi sırasında reçete edilmemiş hiçbir ilaç kullanılmamalıdır. 

Bebeklerde Yanık için Hangi Doktora Gidilir?

İkinci ve üçüncü derece yanıklar son derece ciddi durumlardır. Acil müdahale gerektirirler. Eğer bebeğin vücudunun büyük bir bölümü yanmışsa, bebekte solunum güçlüğü varsa, ciltte siyah lekeler oluşmuşsa, deride bül (su toplaması) varsa, yanığa sebep olan şey elektrik akımı ya da bir kimyasal ise vakit kaybetmeden acil servise başvurulmalıdır. Bu süreçte ilk yardım uygulamak sorunun ilerlemesini engeller. Bazı durumlarda acil müdahalenin ardından bir çocuk cerrahına gidilerek tedaviye devam edilmelidir.