Güneş Yanığı

Güneş Yanığı Nedir?

Güneş yanığı, cildin zararlı güneş ışınlarına maruz kalması ile ortaya çıkan bir sağlık problemidir. Her yaş grubu ve cinsiyetten kişide görülebilir. Özellikle uzun zaman açık havada kalmak, güneş ışınlarının dik indiği saatlerde korunmasız gezmek ve güneş altında çok vakit geçirmek gibi sebeplere bağlı olarak meydana gelir. Yaz aylarında sıkça görüldüğü için deniz yanığı olarak da bilinir.

Güneş yanıkları 3 farklı aşamada seyreder. İlk aşamada ciltte kızarma oluşur. 2. aşama güneş yanığı su toplaması gibi kabarcıklar meydana getirir. Son aşamada ise kabuklanma görülür. Semptomlar, hassas cilt tipine sahip olan kişilerde ve çocuklarda daha şiddetli görülür. Güneş yanıklarını önlemek için güneş koruyucu kremler ve uygun kıyafet seçimi büyük önem taşımaktadır.

Güneş yanıkları, farklı aşamalarda olduğu gibi farklı derecelerde de görülür. 1. derece yanıklar, genellikle yalnızca kızarıklık ve deride gerginlik hissi ile ayırt edilir. 2. derece yanıklarda su toplayan kabarcıkların oluşumu gözlenir. 3. derece yanıklarda ise tüm semptomlar daha ciddi seyreder. Bu yanıklarda doku ve his kaybı ile açık yara şeklinde lezyonlar görülür.

Yaz aylarının gelmesi ile sıkça görülen güneş yanıklarının tedavisi kolay olsa da iyileşme süreci sancılı geçmektedir. Baş dönmesi, halsizlik, baş ağrısı ve kızarma gibi ilk semptomlar 2- 4 saat arasında kendini gösterir. 1 gün sonrasında ise genellikle tüm semptomlar daha şiddetli hale gelmektedir. Özellikle güneş yanığı kaşıntısı, hızlı şekilde kendini gösteren semptomların başında gelir.

Güneş Yanığı Belirtileri

Güneş yanığı belirtileri genellikle cilt üzerinde görülür. Ancak kişide sersemleme, baş ağrısı, halsizlik ve vücut ısısında artış gibi semptomlara da yol açabilir. Belirtiler kişinin cilt tipine ve yaşına göre, ilk 2 ila 4 saat içerisinde kendini göstermeye başlar. Ağrılı dönem ise yanık oluştuktan sonraki gün başlayacaktır.

Güneş yanığı belirtileri şu şekildedir:

• Ciltte Kızarma ve Ağrı Hissi: Güneş yanığının ilk belirtileri kızarıklık ve dokununca duyulan ağrı hissidir. Bu durum özellikle açık tenli kişilerde, hassas cilt tipine sahip olan kişilerde, çocuklar ve bebeklerde daha şiddetlidir. Cilt tonu pembeleşmeye başladıktan sonrasında kızıl tonlarına kadar renk değiştirir. Ayrıca bölgeye uygulanan her temas acı duyumuna yol açar. Erken tedavi uygulanırsa, şikayetlerin daha şiddetli hale gelmesi engellenebilir. Bu sayede kişinin günlük yaşam kalitesinde düşüş yaşanmamış olur.
• Derinin Pullanması ve Soyulması: Güneş yanıklarının 2. aşamasında görülen bir durumdur. Yanık bölgesinde pul pul bir görüntü meydana gelir. Ardından deri, hızlı bir şekilde soyulmaya başlayacaktır. Güneş yanığı soyulması, cilt dokusu kendini yenilemesi için oldukça önemlidir. Temas halinde duyulan acı ve ağrı, bu aşamada da devam eder. Hatta daha şiddetli hale geldiğini için kişinin uyumasını dahi zorlaştırabilir.
• Deride Ödem ve Sertleşme Görülmesi: Güneş yanıklarının ilerleyen aşamalarında deri sertleşmesi görülebilir. Bu durum ödem oluşma riskini artıran bir semptomdur. Bölgede ödem oluşmasın ise iyileşme sürecinin daha uzun ve zorlu geçmesine neden olur. Bu belirtilerin hafiflemesi için topikal krem uygulaması faydalı olacaktır.
• Cilt Isısında Artış: Ateş yükselmesi gibi, deriye temas edildiğinde duyulan sıcaklık hissidir. Güneş yanığı oluştuktan sonraki 24 saat içerisinde ısı artışı devam eder. Ciltte gerginlik ve duyarlılık hissedilir.
• Susuzluk ve Halsizlik: Derinin kuruması ile birlikte su kaybı görülmeye başlar. Bu durum kişide halsizlik hissine neden olduğu gibi, daha fazla su tüketme ihtiyacını da ortaya çıkarır.
• Diğer Belirtiler: Güneş yanıklarının en yaygın belirtileri arasında baş ağrısı, baş dönmesi, kaşıntı ve bitkinlik gibi semptomlar yer alır. Bu semptomlar genellikle ilk 4 saat içerisinde ortaya çıkar ve ilerleyen günlerde şiddetlenir. Güneş yanığı sonrası kaşıntı oluşması halinde bölgeye kesinlikle baskı uygulanmamalıdır. Çünkü bu baskı, tahribatı ve enfeksiyon riskini artıracaktır.

Güneş Yanığı Nedenleri

Güneş yanıkları, özellikle uzun süre boyunca güneşte kalmak ve güneşten korunmama sonucunda meydana gelir. Güneşlenirken koruyucu ürünler kullanmamak ya da uygun kıyafetler giymeden uzun süre dışarıda kalmak gibi eylemler güneş yanıklarına davetiye çıkarır. Güneş yanıklarından sorumlu olan faktör ise UV ışınlarıdır.

Bu ışınlar 3 farklı şekilde sınıflandırılır:

• UVC Işınları: UVA ve UVB ışınlarına göre daha zararsızdır. Atmosferde filtrelenerek zararsız hale gelir. SPF (Sun Protection Factor - Güneş Koruma Faktörü) düşük olan ürünlerin kullanımı ile korunmak mümkündür.
• UVB Işınları: UVA ve UVC ışınlarına göre daha zararlıdır. UVB ışınları nedeniyle görülen güneş yanıkları, cildin en üst tabakası olan epidermisi etkiler. Kısa süre maruz kalınsa bile ödem, kızarma ve şişlik gibi semptomlara neden olur. Hassas ciltlerde, bebeklerde ve çocuklarda daha şiddetli şikayetler görülür. Uzun süre maruz kalınması halinde cilt kanserini tetikleyebilir. SPF değeri yüksek olan ürünlerin kullanımını gerektirir.
• UVA Işınları: UVB ışınlarından daha zararsız, UVC ışınlarından ise daha zararlıdır. Güneş yanığı oluşması için uzun süre boyunca maruz kalmak gerekir. Cildin alt katmanlarına kadar hızlı bir şekilde etki eder. Bu nedenle cildin erken yaşlanması gibi problemlere neden olabilir. Orta dereceli SPF ürünlerin kullanımı gereklidir.

Güneş Yanığı Teşhisi

Güneş yanıklarının en yaygın belirtisi, cildin pembeleşerek başlayıp kızıl tonlara kadar renk değiştirmesidir. Diğer belirtiler de gözle görülür olduğu için fizik muayene yapılması yeterli olacaktır. Teşhis aşamasında uygulanan herhangi bir tetkik ve tahlil bulunmaz. Cilt renginin kırmızıya dönmesi ve temas halinde acı duyumunun olması, güneş yanığı teşhisi için yeterli kabul edilir.

Fizik muayene sırasında öncelikle hasta öyküsü dinlenir ve kişinin genel sağlık durumu öğrenilir. Ardından şikayetler ve bu şikayetlerin ne zaman başladığı öğrenilir. Baş ağrısı, halsizlik, bitkinlik, acı hissi, renk değişimi ve sersemlik hissedilmesi tanıyı doğrular. Yanığın derecesi belirlendikten sonra, en verimli tedaviyi sağlayacak olan ilaçlar reçete edilecektir. İyileşme süreci tamamlanana kadar cilt hassasiyeti görüleceği için, bu süreç içerisinde güneşten korunmak oldukça önem taşır.

Güneş Yanığı Tedavisi

Güneş yanıkları basit gibi görünse de aslında ciddi bir sağlık problemidir. Hastanın günlük hayatında güçlük yaşamaması ve yanıklara bağlı komplikasyonların oluşmaması için erken tedavi önem taşır. Bu nedenle vakit kaybetmeden, hekim tarafından önerilen tedavinin başlatılması gerekir.

Güneş yanığı tedavisi, kişiye özel olarak reçete edilen ilaçlar ile gerçekleştirilir. Bu ilaçlar arasında ağrı kesiciler, antibiyotik içerikli kremler, cilt onarıcı ve rahatlatıcı kremler ya da losyonlar bulunur. İlaç tedavisi başlatıldıktan 2 ila 3 gün sonrasında şikayetler büyük oranda azalır. Doğru tedavi ile 1 hafta içerisinde tamamen iyileşmek mümkün olacaktır. Ancak ihmal edilmiş güneş yanıkları ya da ileri derecedeki yanıklarda bu süre uzayabilir.

Güneş yanıklarının tedavisi tamamlandıktan sonra cilt lekelerinin oluşumu görülebilir. Bu durum, 2. ve 3. derece yanıklar sonucunda meydana gelir. Güneş yanığı lekesi tedavisi için uygulanan farklı yöntemler mevcuttur.

Bu yöntemler:

• Fraksiyonel Lazer (Pulsed Dye Lazer): Cilt dokusunun yenilenmesi ve renk farklılıklarının giderilmesi için kullanılır. Birkaç seanslık uygulama ile sonuç almak mümkündür.
• Silikon Merhemler ve Plakalar: Silikon bazlı kremlerin gün içerisinde 3 kez uygulanması, yanık izinin hafiflemesine yardımcı olur. Silikon plakaların iz bölgesine yapıştırılması ile de aynı sonucu almak mümkün olacaktır.
• Merhem Kullanımı: Güneş yanığı izlerini gidermek için çok sayıda bitkisel merhem bulunur. Düzenli kullanımı ile cilt yenilenmesini sağlamak ve izin hafiflemesini sağlamak mümkündür.
• Kortizon Tedavisi: Bu tedavi, topikal krem ya da enjeksiyon şeklinde uygulanabilir. Etken madde olarak triamsinolon adlı kortizon kullanılır. Krem formdaki kullanım için günde 3 kez iz bölgesinin üzerine sürülmesi ve masaj yaparak dağıtılması gerekir. Enjeksiyon kullanımı ise, 2 ya da 3 haftada 1 kez olacak şekilde gerçekleştirilir.
• Kök Hücre Tedavisi: Bu işlem, kişinin kendi vücudundan alınan yağ hücreleri ile uygulanır. Alınan yağ dokusu, kök hücre ile zenginleştirilir ve iz bölgesine enjekte edilir. Bu sayede cilt kendini hızlı ve etkili bir şekilde onarmaya başlar.

Güneş yanığı izlerinin tedavisinde kullanılacak yöntem; izin derinliği, genişliği, cildin hangi katmanına kadar ulaştığı, renk tonu farklılıkları, kabarıklık olup olmaması ve ne zaman oluştuğu gibi detaylara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Gerekli görülmesi halinde, tedavi yöntemleri kombine şekilde uygulanabilir. Bu izlerin sağlık açısından herhangi bir zararı yoktur Genellikle estetik kaygılar nedeniyle ve kişinin tercihine bağlı olarak tedavi edilir.

Güneş Yanığı Tedavi Edilmezse

Güneş yanığı, kolayca teşhis ve tedavi edildiği için genellikle ciddiye alınmaz. Fakat kesinlikle ihmal edilmemesi gereken ve ciddi komplikasyon riski taşıyan bir sağlık problemidir. 1. derece yanıkların tedavisi için doğal yöntemlere başvurmak ve güneş ışınlarından kaçınmak yeterli olsa da, 2. ve 3. derece yanıklarda tıbbi tedavi alınması gerekir. Özellikle UVB ışını kaynaklı olan ileri derecedeki yanıklar, cilt kanseri gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Güneş yanığı tedavi edilmezse şu problemlere yol açabilir:

• Erken Yaşlanma: Güneşin zararlı ışınları, 1. derece yanıklarda dahi cilt dokusunda tahribata neden olur. Bu durum sonucunda kolajen salınımı azalır, cilt kuruluğu oluşur ve kırışıklıklar meydana gelir. Aynı zamanda cilt lekelenmeleri ve erken yaşlanma gibi komplikasyonlar da ortaya çıkar. Ancak yanık oluştuktan sonra doğru tedavi uygulanırsa, bu durumları engellemek mümkün olacaktır.
• Cilt Kanseri: Güneş yanıklarının en riskli komplikasyonudur. Özellikle 2. ve 3. derece yanıklardan sonra meydana gelir. UV ışınları, ciltteki hücrelerde DNA bozulumuna yol açarak kanserli hücre oluşumunu tetikler. Bu hücreler hızlı şekilde yayılmaya meyilli oldukları için tedavisi oldukça güçtür.
• Enfeksiyon Oluşumu: Özellikle su toplayan kabarcıkların iyileşmesini beklemeden patlatmak, enfeksiyon oluşumunu tetikler. Çünkü bu dokunun patlatılması, cildin koruyucu bariyerini etkisiz hale getirir. Bu durum sonucunda bakteriler daha hızlı üremeye başlar ve enfeksiyon oluşumu meydana gelir.
• Günlük Yaşam Kalitesinde Düşüş: Tedavi edilmeyen güneş yanıkları, kişinin günlük yaşam konforunu büyük oranda engeller. Çünkü yanık bölgesi kuruyup gergin bir his yaratır. Bu durum, en ufak temaslarda dahi acı duyumuna yol açar. Kişinin uyuması, hareket etmesi, duş alması ve kıyafetlerini değiştirmesi gibi basit eylemler dahi zorlayıcı hale gelebilir. Bu nedenle güneş yanıklarının en kısa sürede tedavi edilmesi oldukça önemlidir.

Güneş Yanığına Ne İyi Gelir?

Güneş yanıklarının tedavisi için mutlaka tıbbi yardım alınması gerekir. Ayrıca uygulanacak doğal yöntemler de şikayetlerin hafiflemesi için yardımcı olacaktır. Ancak bu yöntemler yalnızca tedaviyi desteklemek için uygundur, tedavi edici özellikleri bulunmaz.

Güneş yanıklarına iyi gelen doğal yöntemler şöyledir:

• Siyah Çay Kompresi: Güneş yanıklarına iyi gelecek birçok doğal yöntem mevcuttur. Bu yöntemlerden biri de siyah çay ile kompres yapmaktır. Uygulanan kompres, ağrıyı azalttığı gibi aynı zamanda rahatlamanızı da sağlayacaktır. Bunun için çay poşetlerini soğuduktan sonra bölgenin üzerine koymanız ve bekletmeniz yeterli olacaktır.
• Yulaf Ezmesi: Sıcak su ve yulaf ezmesini karıştırarak macun haline getirin ve ılıyana kadar bekleyin. Ardından masaj yaparak yanığın olduğu alana uygulayın. 5 dakika kadar beklettikten sonra soğuk su ile durulayın. Bu sayede cilt yumuşar ve acı hissi azalır.
• Salatalık: Yanık bölgesine birkaç dilim salatalık koymak, cildin daha hızlı onarılmasını ve ferahlamasını sağlar. Bu sayede acı ve gerginlik hissi büyük oranda azalır.
• Aloe Vera: Taze aloe vera bitkisinin özü, cildin onarılması için oldukça etkilidir. Güneş yanıklarının iyileşmesini, cildin onarılmasını ve deri ısısının normale dönmesini sağlar. Bitkinin yapraklarını ortadan kesip doğrudan yanık bölgesine koymanız yeterli olacaktır.
• Elma Sirkesi: Yanıkların daha hızlı şekilde iyileşmesi ve enfeksiyon oluşumunun engellenmesi için oldukça etkili bir üründür. Elma sirkesini su ile seyreltip yanıkların üzerine sürmeniz yeterli gelecektir.
• Bitkisel Yağlar: Zeytinyağı ve lavanta yağı gibi rahatlatıcı bitkisel yağlar, yanık semptomlarının azalmasını sağlar. Özellikle derideki gerginlik ve acı hissinin giderilmesinde oldukça etkilidir.
• Bol Su İçmek: Güneş yanıkları, vücutta su kaybına neden olur. Bu durum derinin kuruması ve daha fazla su tüketmesi sonucunda meydana gelir. Cildin doğal nem dengesini yeniden yakalaması için bol su içmek önem taşır.

Güneş Yanığına Ne İyi Gelmez?

Güneş yanığına yoğurt ve diş macunu sürmek gibi uygulamalar, bakterilerin daha hızlı üremesini tetikleyebilir. Bu durum ise enfeksiyona yol açarak ciddi komplikasyonlar doğurur. Yanık bölgesinin üzerine doğrudan buz uygulamak ise, buz yanıkları meydana getirerek acı hissini artırır. Bu nedenle güneş yanıkları için hekim tarafından reçete edilen krem ve losyonların kullanılması gerekir.

Güneş yanıklarına iyi gelmeyen bir diğer şey ise dar kıyafetlerin tercih edilmesidir. Yanık bölgesine uygulanan her temas, cildin daha fazla deforme olmasına ve daha fazla acı duyulmasına yol açar. Bu nedenle mümkün oldukça geniş, pamuklu kıyafetlerin tercih edilmesi gerekir.

Güneş Yanığı İlaçları

Güneş yanığı tedavisi için ağrı kesici ilaçlar, topikal kremler ve losyonlar kullanılır. Reçete edilen yanık kremleri, derinin en hızlı şekilde onarılmasını sağlayarak komplikasyon oluşma riskini en aza indirecektir.

Güneş yanığı ilaçlarının içerikleri şu şekildedir:

• Gümüş Sülfadiazin: İleri dereceli güneş yanıklarının tedavisinde kullanılır. Yanık bölgesinin üzerinde bakteri üremesini engellemek için kullanılır.
• İbuprofen: Vücudun maruz kaldığı travmalar sonucunda ortaya çıkan yangı, ağrı, ateş ve ödem gibi semptomların oluşmasını önler. Çünkü bu semptomlar, vücudun salgıladığı prostaglandinler nedeniyle ortaya çıkar. İbuprofen ise bu salınımı durdurur.
• Antibiyotik: Güneş yanıklarında enfeksiyon görülmesi durumunda ya da enfeksiyon oluşumu riskini önlemek amacıyla kullanılır.
• Ağrı Kesici: Güneş yanıkları nedeniyle meydana gelen acı duyumunun engellenmesi için reçete edilir. Bu sayede kişi, günlük hayatına konforlu şekilde devam edebilir.

Güneş Yanığı Ameliyatı

Güneş yanıklarının tedavisi için cerrahi operasyon yapılmaz. Yalnızca ağrı kesici ilaçlar ve topikal krem ya da losyonların kullanımı, tedavi için yeterli olacaktır. Ancak güneş yanıkları tedavi edilse dahi, iyileşme sonrasında iz oluşumu meydana gelebilir. Özellikle güneş yanığı deri soyulması yaptığında ve deride su dolu kabarcıklar oluştuğunda risk artar. Bu izlerin yok edilmesi için uygulanabilecek çok sayıda yöntem bulunur. Uygun yöntemin seçimi için kişinin cilt yapısı, izin derinliği ve büyüklüğü gibi faktörler göz önünde bulundurulur.

Güneş yanığı izlerinin tedavisinde kullanılan bir yöntem de cerrahidir. Çok derin ve büyük izler, lazer ve benzeri tedavi yöntemleri ile yok edilemeyebilir. Bu durumlarda kişinin kendi derisi, yanık izine yama olarak dikilir. Sağlıklı deri dokusu, genellikle kulak arkası gibi kendiliğinden iyileşebilecek bölgelerden alınır.

Güneş yanığı izlerinin tedavi edilmesi, sağlık açısından gerekli bir durum değildir. Ancak kişi, estetik kaygılar nedeniyle rahatsız hissedebilir ve ameliyatı tercih edebilir. Bu durumlarda hastanın genel sağlık durumu uygunsa ve iz için kullanılabilecek daha uygun bir yöntem bulunmuyorsa operasyon yapılabilir.

Hamilelikte Güneş Yanığı

Hamilelik döneminde değişen hormonlar, cildin güneş ışınlarına karşı daha hassas olmasına yol açar. Bu nedenle gebelik maskesi (kloazma) olarak da bilinen durum yaygın şekilde görülür. Kloazma, anne adayının yanak, burun ve alnında renk koyulaşmasına neden olur. Tedavi edilmesi gerek duyulmaz, doğumun ardından kendiliğinden geçecektir. Ancak yüzde güneş yanığı oluşması, bu koyulaşmaların daha şiddetli hale gelmesine yol açar.

Hamileliğin ilk 12 haftasında folik asit, bebeğin nöral tüp gelişimi açısından büyük önem taşır. Yapılan araştırmalar, UV ışınlarının gebelik döneminde folik asidi parçaladığı yönünde işaretler bulmuştur. Bu durum sonucunda anne adayı folik asit eksikliği yaşar ve bebekte açık omurga (spina bifida) gibi sağlık problemlerine neden olabilir. Bu nedenle hem anne adayının hem de bebeğin sağlığı açısından gebelikte güneşte korunmak oldukça önemlidir.

Çocuklarda ve Bebeklerde Güneş Yanığı

Bebekler ve çocukların ciltleri, yetişkin insanlara oranla çok daha hassastır. Bu nedenle güneşin zararlı ışınlarından daha çok etkilenirler. Çocuklar ve bebeklerde oluşan güneş yanıklarında semptomlar çok daha ciddi seyreder. Özellikle acı duyumu, açık ten rengine sahip çocuklarda daha yoğun olacaktır.

Bebekler ve çocuklar için tercih edilen güneş koruyucuları, hipoalerjenik özellikte olmalı ve mineral filtre içermemelidir. Özellikle 1 yaşından daha küçük olan bebeklerin cildi bu ürünleri daha fazla emeceği için, kullanılacak ürünlerin hekime danışılması gerekir. Açık ten rengine sahip çocuklar için 50 SPF, esmer çocuklar içinse 30 SPF güneş koruyucu kullanılmalıdır. Uygulanan ürünler, 3 ila 4 saatte bir olmak üzere yenilenmelidir. Aynı zamanda uygulamanın gün ışığına çıkmadan 20 dakika öncesinde yapılması, emilim sağlanması açısından önem taşır.

Çocuklarda korunmayı sağlamak için yalnızca güneş koruyucu ürünlerin kullanımı yeterli olmaz. Aynı zamanda pamuklu ve açık renkli kıyafetlerin seçilmesi, muhakkak geniş başlıklı bir şapkanın kullanılması gerekir. Güneş yanığı oluşması halinde ise doğal yöntemlere baş vurmadan önce bir pediatriste başvurmak gerekir.

Güneş Yanığı için Hangi Doktora Gidilir?

Ancak şikayetleriniz şiddetli ise devlet hastaneleri ya da özel hastanelerin Cildiye/ Dermatoloji bölümlerine başvurmanız gerekir. Güneş yanığı geçirdiyseniz ve cildinizde kalan izlerin tedavi edilmesini istiyorsanız, başvurmanız gereken bölüm Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi bölümüdür.

Güneş yanıkları basit bir sağlık problemi gibi görülse de, uygun şekilde tedavi edilmemesi halinde cilt kanserine varan sorunlar yaratabilir. Bu nedenle güneş yanıklarından korunmak için önlem alınmalı, yanık oluşması halinde ise en yakın sağlık kuruluşundan yardım alınmalıdır.