Dış Kulak İltihabı

Dış Kulak İltihabı Nedir?

Dış kulak, kulak kepçesi ve dış kulak yolundan oluşan yapıdır. Kulak kepçesi, esnek kıkırdak yapı ve üzerini örten ciltten oluşur. Dış kulak yolunda, kıl kökleri ve halk arasında kulak kiri olarak adlandırılan sıvıyı salgılayan bezler bulunur. Dış kulak, anatomik yapısı itibariyle kulağı enfeksiyonlara karşı koruyacak şekildedir. Ayrıca kulak yolunda bulunan bezlerin salgıları sayesinde asidik bir ortam oluşur. Bu asidik ortam bakteri ve mantarların üremelerini engeller.

Bu korunaklı yapının çeşitli sebeplerden dolayı bozulması sonucu, enfeksiyona açık bir hale gelmesi halinde dış kulak iltihabı meydana gelir. Tıp dilinde otitis eksterna olarak adlandırılır. Dış kulak iltihabı, hastaları ciddi bir şekilde rahatsız eden ve sık sık acile başvurmalarına sebep olan bir hastalıktır. Bulaşıcı bir hastalık değildir. Dış kulak iltihabı 7-12 yaş arası çocuklarda ve 65 yaşın üzerindeki yaşlılarda diğer insanlara göre daha sık görülür. Sıcaklık ve nemin arttığı yaz mevsiminde de artış gösterir.

Dış Kulak İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Dış kulak iltihabı belirtileri genel olarak belli bir tabloda seyreder. Yalnız, hastalık çeşitlerinde ufak bazı değişiklikler olabilmektedir.

Genel belirtiler;

• Boyun, çene ve göz çevresine yayılabilen, diş ağrısı ile karıştırılabilen zonklayıcı tarzda şiddetli kulak ağrısı olabilir. Kulak ağrısı, kulak kepçesine dokunmakla veya çiğneme gibi baskı meydana getirebilecek durumlarda artabilir.
• Kulaklarda sarı veya yeşilimsi tonlarda ve kötü kokulu irin olur ve buna bağlı doluluk, tıkanıklık hissi meydana gelebilir. Bu yüzden işitme duyusunda azalma oluşabilir.
• Kulaktaki irinin aşırı artmasına bağlı kulak akıntısı meydana gelebilir.
• Yüksek ateş ve kulakta kaşıntı olabilir.
• Kulak çevresindeki ve o taraf boyun lenf bezlerinde ağrı ve şişlik de oluşabilir.
• Kulakta şişkinlik, kızarıklık ve kulak derisinde pul şeklinde döküntüler şeklinde olabilmektedir.

Akut Lokalize Otitis Eksterna

Dış kulak yolunun 1/3'lük dış kısmındaki bezlerin tıkanması sonucu enfeksiyona açık ortam oluşur. En sık enfeksiyon yapan bakteri türleri Staphylococcus aureus ve diğer gram (+) bakterilerdir. İltihap dış kulak yolunun dış 1/3’lük kısmında sınırlı olduğu için lokalize (bölgesel) adını almıştır. Belirtiler genel tablodaki belirtiler ile uyumludur fakat bazı durumlarda kulakta apse de meydana gelebilir.

Akut Diffüz Otitis Eksterna

Akut diffüz otitis eksterna, lokalize otitis eksternaya göre daha ciddi bir dış kulak yolu iltihabıdır. Lokalize gibi bir alanda sınırlı değildir ve daha derin kısımlara yayılır. Hastalığın meydana geliş sebeplerine bağlı olarak hastalık, yüzücü kulağı olarak da adlandırılır. Akut diffüz otitis eksterna dış kulağın aşırı su ile temizlenmesi veya yüzücülerde olduğu gibi aşırı suya maruz kalması sonucu dış kulaktaki asidik yüzeyin bozulması sonucu oluşur.

Bu yüzden kulak, enfeksiyonlara açık bir hale gelir. En sık etkenler gr (-) bakteriler ve stafilokoklardır. Erken dönemde belirtiler genel tablodaki gibidir. Hastalık ilerledikçe iltihap iç kısımdaki yapılara ulaşabilir ve sinir, damar hasarı olabilir. Ayrıca, kemik yapıların iltihaplanmasına sebep olarak osteomiyelit (kemik iltihabı) meydana getirebilir. Bu durum ölümcül sonuçlara ulaşabilecek düzeydedir.

Kronik Otitis Eksterna

Kronik otitis eksternada belirtilerin süresi ve şekli akut dış kulak iltihabından farklıdır. Dış kulak yolunun mantarlar, bakteriler veya cilt iltihapları sonucu meydana gelen iltihabıdır. Belirtiler en az 2 ay sürmelidir.

Bu belirtiler;

• Kulakta kaşıntı hissi,
• Akuttaki gibi şiddetli olmayan hafif kulak ağrısı,
• Kulak derisinde kalınlaşma ve kuruluk şeklindedir.

Malign Otitis Eksterna veya Nekrotizan Otitis Eksterna

Diyabet hastalarında veya bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklara sahip olan kişilerde meydana gelen bir dış kulak yolu iltihabıdır. Öldürücülüğü yüksek bir hastalıktır. Diffüz otitis eksternadaki gibi kemik iltihabı, damar ve sinir hasarı meydana gelebilir.

Dış Kulak İltihabı Nedenleri

Sağlıklı bir kulakta; halk arasında kulak kiri olarak bilinen kulağın kendi salgısından oluşan yapı, asidik bir ortam oluşturarak bakteri ve mantar gibi mikroorganizmaların üremelerini ve iltihap oluşturmalarını engeller. Ancak çeşitli sebeplerle bu ortamın bozulması sonucu dış kulak iltihabı meydana gelir.

Buna sebep olan nedenler;

• Yüzücü olmak veya kulağın suya maruz kalabileceği mesleğe sahip olmak,
• Sık sık duş almak ve duş sırasında kulağa su kaçmamasına dikkat etmemek,
• Kulak çöpü veya başka sert bir cisim ile çok sık kulağın içindeki mumsu sıvının yapısını bozmak,
• İşitme cihazı kullanmak,
• Diyabet veya bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalığa sahip olmak şeklinde sıralanabilir.

Dış Kulak İltihabı Teşhisi

Dış kulak iltihabında asıl teşhis koydurucu anamnez yani hastalığın hikayesi ve doktorun yaptığı fizik muayenedir. Çoğu vakada ek bir yönteme gerek kalmaz. Anamnezde; hastanın kulak ağrısı, kulak akıntısı vb. belirtilerinin olması dış kulak iltihabını düşündürür.

Fizik muayenede; kulakta şişkinlik, kızarıklık, kötü kokulu sarı ya da yeşilimsi irin görülmesi akut lokalize otitis eksternayı düşündürecektir. Eğer kulaktaki tablo daha şiddetli ise ve kulağın çevresindeki lenf bezlerinde şişlik var ise akut diffüz otitis eksterna ya da bu tabloya ek olarak hastada diyabet veya bağışıklığı baskılayan hastalık var ise malign otitis eksterna düşünülür. Dış kulaktaki ciltte kuruluk, dökülme ve kalınlaşma var ise ve ağrı çok şiddetli değil ise kronik otitis eksterna düşünülür.

Dış kulaktaki sıvıdan alınan örnek mikroskop altında histopatolojik açıdan incelenebilir ve neden olan bakteri veya mantar türü tespit edilebilir.

Akut lokalize otitis eksterna teşhisi için ekstra test yapmaya genelde gerek yoktur. Fakat Akut diffüz otitis eksterna ve Malign otitis eksterna kemik iltihabı, damar ve sinir hasarına sebep olabileceğinden dolayı Manyetik Rezonans(MR) ile kulak ve kulak çevresindeki yapılar incelenebilir.

Dış Kulak İltihabı Tedavisi

Dış kulak iltihabının şiddetli olmadığı bazı vakalar tedaviye gerek kalmadan bazı önlemler ile iyileşebilmektedir. Tedavinin gerektiği vakalarda, tedavi çeşitleri türlere göre farklılık gösterse de asıl prensip ağrıyı ve iltihabı gidermektir.

Dış kulak iltihabı tedavisi muayene sırasında başlar. Kulağa zara vermeyecek şekilde uzman doktor tarafından iltihap boşaltılır ve kulak temizlenir. Apse meydana gelmiş ise apse de doktor tarafından boşaltılır. Daha sonra antibiyotik kulak damlaları ve ağrı kesiciler reçete edilir, eğer lenf bezlerinde şişkinlik ve ağrı var ise oral (ağızdan) antibiyotik verilir. Genelde tedaviler 7-10 uygulanmalıdır.

Malign otitis eksterna tedavisinde ise temel prensip altta yatan hastalığı kontrol altına almak, iltihabın boşaltılması ve antibiyotik kulak damlası ve ağrı kesicilerdir. Yeterli iyileşmenin sağlanamadığı vakalarda ameliyat ile iltihap boşaltılabilir.

Kulak damlaları; doktorun söylediği dozda ve sıklıkta kullanılmalıdır. Damla uyguladıktan sonra olabilecek baş dönmesini engellemek için uygulamadan önce ilaç, 1-2 dakika avuç içinde ısıtılmalıdır. Damla uygulandıktan sonra, kulak kepçesini çekip sağa sola hareket ettirerek ilacın derine kadar ilerlemesi sağlanmalı ve birkaç dakika boyunca aynı pozisyonda beklenilmelidir.

Dış Kulak İltihabı Tedavi Edilmezse

Kulak, hem işitmeyi sağladığı için hem de beyne yakın olmasında dolayı tedavisi ihmal edilmemesi gereken bir yerdir. Dış kulak iltihabı tedavi edilmediği durumlarda iltihap orta ve iç kulağa ilerleyebilir ve işitme kaybına sebep olabilir. Ayrıca kemik iltihabı meydana getirebilir ve daha da ilerlediği durumlarda iltihap beyin zarına kadar ulaşarak menenjite sebep olabilir. Ölüme sebebiyet verebilecek kadar ciddi tablolar oluşabilmektedir.

Dış Kulak İltihabına Ne İyi Gelir?

Dış kulak iltihabı tedavisi gerekli önlemler alınarak tedavi uygulandığında ortalama 7-10 gün içerisinde iyileşmektedir. Burada önemli olan kulağı kuru tutarak kulağın kendi temizleme mekanizmasına müdahale etmemektir.

• Banyo yaparken suyun kulağa kaçmasını engellemek için pamuk kullanılmalı ve pamuğun ıslanmasını engellemek için dışta kalan yüzeyi vazelin ile sıvanmalıdır.
• Ağrı şiddeti genelde geceleri arttığından dolayı erken uyuyarak vücut direnci güçlendirilmelidir.

Dış Kulak İltihabına Ne İyi Gelmez?

Dış kulak iltihabı olduğu durumlarda bazı yanlışlıklar yapılmaktadır. Örneğin;

• İltihabı gidereceğini düşünerek sarımsak suyu veya başka bir madde asla kulağa sıkılmamalıdır,
• Yüzme veya duş sırasında sert kulak tıkaçları kullanılmalıdır,
• Kulak kaşınmamalı veya ovalanmamalıdır.

Dış Kulak İltihabı İlaçları

Dış kulak iltihabında kullanılan ilaçlar antibiyotik kulak damlaları ve ağrı kesicilerdir.

Bu ilaçlar;

• Analjezik,
• Antistafilokokal antibiyotik,
• Topikal steroid,
• Hidrojen peroksit

Bebeklerde Dış Kulak İltihabı

Bebeklik çağı, hastanın ağrısı olduğunda ifade edemeyeceği bir dönem olduğu için bu durumda bebek ile ilgilenen kişi ya da kişilerin dikkatli olması gerekmektedir. Bebekte huzursuzluk, sık sık ağlama ve kulağını kaşıma, kulakta sıcaklık artışı ve kızarıklık fark edilir ise geciktirmeden doktora başvurulmalıdır.

Ayrıca çok sık kulak iltihabı geçiren bebeklerde kulakta yapısal bir bozukluğun bulunup bulunmadığı ile ilgili araştırma yapılmalıdır.

Bazı sendromlu bebeklerde de dış kulak iltihabına yatkınlık oluşturabilecek bozukluklar olabilmektedir. Bu tarz bebeklerde kulağı kuru ve temiz tutmaya ayrıca özen göstermek gerekir.

Dış Kulak İltihabı için Hangi Doktora Gidilir?

Dış kulak iltihabı çok ağrılı bir hastalıktır. Özellikle akut dönemde ve geceleri ağrı dayanılmaz şiddete ulaşabilir. Bu durumda hasta, günün herhangi bir saatinde hastanenin Acil bölümüne başvurabilir. Acil Doktoru gerekli ilk müdahaleyi yapıp gerekli görür ise ilgili bölüme yönlendirebilir.

Dış kulak iltihabı hastalığı ile ilgilenen bölüm Kulak Burun Boğaz Hastalıkları (KBB)’dır. Kulak ağrısı ve akıntısı gibi belirtiler ortaya çıktığında KBB bölümünden randevu alınmalı ve ihmal edilmemelidir. Ayrıca hasta 18 yaşından küçük bir kişi ise Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı (Pediatri) bölümüne zaman kaybetmeden başvurmak gerekir.