Ganglion Kisti

Ganglion Kisti Nedir?

Ganglion kisti, vücutta en sık görülen yumuşak doku tümörlerinden biridir. Tanım olarak eklem kapsülünün yumuşak dokulara doğru ilerlemesi ile oluşan iyi huylu tümördür. Eklemden, kasların tendonundan ya da tendon kılıfından köken alırlar. Yuvarlak ya da oval şekilli şişkin bir yapıya sahiptir. Şişliğin içeriği eklem sıvısı ile doludur ve jel kıvamlı bir yapıya sahiptir.

Ganglion kisti günlük olarak ritmik ve aynı karakterde işlerle uğraşan kişilerde baskın olarak kullanılan elde görülmektedir. Vücutta temel olarak görüldüğü yerler el bileği, el parmakları, ayak bileği, dirsek ve dizler gibi kişilerin iş yaparken en hareketli ve sıkça kullandığı bölümlerdir. 

İsim olarak yumuşak doku tümörü olarak adlandırılsa da iyi huylu bir karakterdedir. Bu kist kolay bir şekilde tedavi edilse de nüks yani tekrarlama durumu sıktır. Ancak birçok olguda ganglion kistlerinin kendiliğinden geçtiği görülmüştür.

Ganglion Kisti Belirtileri Nelerdir?

Ganglion kistleri kötü huylu olmayan bir durumdur. Ancak bazen bulunduğu bölgedeki sinirlere ya da damarlara baskı yapabileceği için çeşitli belirtilere neden olabilmektedir. Ganglion kistleri için bazı başlıklar önemlidir. Bu başlıklara göre hastada görülen belirtiler ne yazık ki farklılık göstermektedir. 

• Ganglion kistinin vücuttaki konumu: Ganglion kistleri vücutta birçok bölgede görülebilmektedir. Görüldüğü yerlere dikkat edildiğinde, ganglion kistlerinin günlük işlerde en çok kullanılan, en çok hareket ettirilen yani en çok travmaya uğrayan bölgelerde görüldüğü anlaşılmıştır. Bu bölgeler; el bileği, elin üst yüzü, dirsek, el parmakları, diz, ayak bileği ve ayağın üst yüzeyidir.
  • El bileğinde ganglion kisti
  • Elin sırtında ganglion kisti
  • El parmaklarında ganglion kisti
  • Dirsekte ganglion kisti
  • Dizde ganglion kisti
  • Ayak bileğinde ganglion kisti
  • Ayak sırtında ganglion kisti
• Ganglion kistinin şekilleri ve boyutları: Ganglion kistleri içinde eklem sıvısı olan jel kıvamlı yapılardır. Şekilleri genellikle yuvarlak, oval şeklindedir. Boyutu ise genellikle 2,5-3 santimetre (cm) arasındadır. Hareketler sırasında sık kullanılan yerlerde görüldüğü için hareketler yapılmaya devam ettikçe kist büyümeye devam edecektir.
• Ganglion kistinin sinire bası yapması: Ganglion kistleri genellikle ağrısızdır. Bulunduğu bölgede sinir olması durumunda sinire baskı yaparsa hastada ağrıya, uyuşmaya, karıncalanma ve kas güçsüzlüğüne neden olabilir. Bu durumlarda kistin boyutu küçük olsa bile ameliyat veya kist boşaltma işlemi ile tedavi edilir.
• Ganglion kistinde kızarıklık: Ganglion kistinin oluştuğu bölgede oluşan şişlik ve kaşıntının nedeniyle şişlik olan bölgede kızarıklık görülebilir.
• Hareket kısıtlılığı: Ganglion kisti vücutta en çok hareket ettirilen eklemlerin ya da kasların etrafında oluştuğu için o bölgede şişlik ya da basıya bağlı ağrı olması durumunda kişide hareket kısıtlılığı, hareket ettirirken ağrı ve bunların sonucu olarak kişide iş yapmada isteksizlik görülecektir.

Ganglion Kisti Nedenleri Nelerdir?

Ganglion, kisti eklem ya da kas etraflarında görülen içi şeffaf, jelatimsi bir kıvamdaki sıvıyla dolu yumru şeklinde şişliktir. Ganglion kistinin nedeni ise tam olarak bilinmemektedir. Ancak kistin yapısından ve görülen kişilerin mesleklerinden ya da alışkanlıklarından yola çıkarak bazı faktörler suçlanmıştır. 

Temel olan sebep eklemlerde gerçekleşen ardışık travmalardır. Eklemde sürekli travma gerçekleşirse eklem kapsülünün yapısı bozulabilir ve eklem dışına kapsül sıvısı taşarak kistik bir yapı meydana getirebiliyor. Eklemlerde ve kaslarda gerçekleşen travma arttıkça da kistin boyutu büyüyebiliyor.    

Ganglion Kisti için Risk Faktörleri

Ganglion kistleri her insanda görülebilecek iyi huylu kistlerdir. Ancak bazı kişilerde bu kistlerin görülme riski daha da artmaktadır. Bu risk faktörlerine sahip kişiler kemik ve eklem sağlığına daha fazla dikkat etmelidir.

Ganglion kistinin görülme riskini arttıran faktörler şunlardır: 

• Cinsiyet ve yaş: Ganglion kistleri her yaşta ve her cinsiyetteki insanlarda görülebilir. Ancak yapılan incelemeler sonucunda 20-40 yaş arası kadınlarda ganglion kistlerinin görülmesinin daha sık olduğu bulunmuştur. Ancak nadiren de olsa 10 yaşın altındaki çocuklarda da görülebildiği gözlenmiştir.
• Osteoartrit (kireçlenme): halk arasında kireçlenme olarak da bilinen osteoartrit eklemlerde aşınma ve yıpranma ile karakterize hastalıktır. Eklemlerde görülen hasarın artışı nedeniyle bu kişilerde kireçlenme olan eklemlerde ganglion kisti oluşma riski fazladır.
• Eklem ve tendonlarda hasarlanma olması: Geçmişte geçirilen bir kaza, kırık, burkulma ya da çıkık sonrası eklemlerde ve kasların bağlanma yerlerinde yani tendonlarda hasar oluşabileceği için bu bölgelerde ganglion kisti oluşma riski daha fazladır.
• Kişinin mesleği: Osteoartrit sürekli olarak hareket ettirilen ya da sürekli olarak simetrik travmaya uğrayan eklemlerde daha fazla görülebileceği bilinmektedir. Sürekli olarak eklemlerde hasara neden olabilecek meslekler; marangoz, voleybol oyuncuları, futbolcular, basketbolcular, kaynak ustaları, temizlik işçileri, sürekli olarak klavye ve daktilo kullanan kişiler, bisiklet sürücüleri, dövüş ve savunma sporları ile uğraşan sporları...

Ganglion Kisti Teşhisi

Ganglion kisti hastaların ağrı hissetmesi ya da ağrı hissetmese bile vücudunda şişlik görmesi ile doktora başvurduğu bir hastalıktır. Hastaların şikayetleri doğrultusunda yapılan muayene sonucu doktor bazı ek tetkikleri isteyebilir.

Ganglion kisti tanısında kullanılan yöntemler şunlardır;

• Fizik muayene ve tıbbi öykü: Polikliniğe başvuran hastaların şikayeti olan bölgeyi doktor çeşitli muayene yöntemleri ile inceler. Bakarak kistin büyüklüğünü, şeklini ve rengini inceler. Daha sonra dokunarak ya da bası yaparak kistin kıvamını ve hastada meydana getirdiği hassasiyeti kontrol edebilir. Ayrıca tıbbi sorgulama ile kistin ne zaman meydana geldiğini, ne kadar süredir ağrı meydana getirdiğini ve hastanın mesleğini ve hobilerini sorgulayabilir. Bütün bu muayenelerden sonra çeşitli görüntüleme yöntemlerine başvurabilir.
• Direkt grafi (Röntgen): Direkt grafi yani halk arasında röntgen olarak da biline görüntüleme yöntemi incelemede kullanılabilir.
• Ultrasonografi (USG): Ultrasonografi cihazı ile kistin yapısı ve içeriği incelenebilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Manyetik rezonans görüntüleme ile kistin etrafındaki yumuşak doku ve eklemler daha ayrıntılı incelenebilmektedir. Bu sayede kistin yapısı ve etrafı daha iyi incelenebilir. Ayrıca osteoartrit ve tümör gibi oluşumların ganglion kisti ile ayırıcı tanısında bilgi vermektedir.
• Kist sıvısının aspirasyonu: Kist içeriğini ince bir iğne ya da şırınga ile aspire etmek yani çekmek hem kistin küçülmesine hem de kist içindeki sıvının yapısı ve özelliğini öğrenmeye yarayabilir. Ganglion kistinin içinden gelen sıvının yoğun, şeffaf ya da yarı saydam özellikte olması beklenir.

Ganglion Kisti Tedavisi

Ganglion kisti teşhis edilip tanı konulduğu zaman tedavi genellikle beklemek kisti gözlemektir. Bu durumlarda kist genellikle ağrısızdır ve çoğu zaman kendiliğinden küçülüp kaybolabilmektedir. Ancak bazı hastalarda kist ağrılı bir hale gelirse, eklemde hareket kaybına neden olursa, bulunduğu bölgede sinir basısı yapıp uyuşma yaparsa ya da boyutu büyüdüğü için estetik olarak kötü bir görünüm alırsa cerrahi operasyonlar ile tedavi edilebilir.

Bunun yanında uygulanan diğer tedavi yöntemleri de şunlardır;

• Kisti ve bulunduğu eklemi immobilize etmek: Ganglion kistinin bulunduğu eklemi immobilize etmek yani hareketsiz hale getirmek gereklidir. Bu tedavi yöntemi için destek, atel, alçı, bileklik ve bandaj gibi materyaller kullanılabilmektedir. Bu tedavideki amaç eklemin hareketini yani oluşan travmayı engelleyip kistin daha da büyümesini ve hastaya daha fazla acı vermesini engellemektir. Bu tedavi sayesinde kist küçülebilir ve hastanın acısı hafifletilebilir.
• Ağrı kesici tedaviler: Ganglion kistinin gerek sinire bası gerekse boyutu nedeniyle kemik, eklem ve çevresindeki yumuşak dokuda neden olduğu ağrıdan dolayı hastalar çeşitli ağrı kesici ilaçlar ile hissettiği ağrıyı hafifletmeyi amaçlayabilir. Ancak bu kalıcı bir çözüm olmamakla beraber kist o bölgede küçülmedikçe ya da yok olmadıkça ağrı çekilecektir.
• Ganglion kistinin içeriğini aspire etmek (emmek): Bu yöntem hem tedavide hem de kist içerisindeki sıvının karakterinin tanısında kullanılabilmektedir. Doktor ince bir iğne ya da şırınga ile kist içerisindeki sıvıyı boşaltıp kistin boyutunu küçültebilir ve kistin neden olduğu ağrıyı hafifletebilir.
• Ganglion kistini ameliyat ile çıkarılması: Uygulanan diğer tedavi yöntemleri işe yaramaz ise doktorunuz ameliyat seçeneğini düşünebilir. Bu tedavide amaç sadece kisti ameliyat ile çıkarmak değil kistin olası tekrarını azaltmaktır. Uygun şekilde ameliyat edilmeyen kistler maalesef ilerleyen dönemlerde tekrar görülebilmektedir.

Ganglion Kisti İlaçları

Ganglion kistinin tedavisi ilaçlar ya da bu tarz yöntemler ile yapılmamaktadır. Ancak kistin neden olduğu ağrıyı hafifletmek için çeşitli ağrı kesicilere başvurulabilir. Bu ilaçlar kesin bir çözüm sağlamamakla beraber geçici olarak ağrıyı hafifletebilir. Asıl tedavi kist aspirasyonu ya da ameliyattır. 

Ağrı kesici tedavide kullanılan bazı ilaçlar şu ilaçlardır;

• Naproksen sodyum
• Asetaminofen 
• İbuprofen 

Ganglion Kisti Ameliyatı

Ganglion kisti bazı hastalarda izleme sonrası müdahale edilmeden kistin kendiliğinden küçülüp kaybolabilmektedir. Ancak bazı hastalarda şiddetli ağrılara neden olabilmekte, hareketleri kısıtlayabilmekte, estetik açıdan kötü görülebilmektedir. Bu hastalar için en iyi tedavi yöntemi cerrahi operasyon olarak kabul edilebilir. Ancak bu tedavi basit görülse de uygun bir şekilde yapılmaz ise hastada tekrardan kist oluşumuna engel olamaz. Bunun için hasta ameliyata iyi hazırlanmalı ve gerekli onamlar hastadan alınmalıdır. 

Hasta, kistin bulunduğu yerin daha üst kısmındaki sinir ağından bölgesel olarak uyuşturulur. Bununla beraber çeşitli turnike yöntemleri ile kanamanın önüne geçilir. Yapılan ameliyat ile sadece kist değil kiste neden olan eklem aralığı çeşitli pencere yöntemleri ile çıkarılarak hastada tekrardan kist oluşumunun önüne geçilmeye çalışılır. 

Ameliyat sonrası dönemde hastalara ortalama 10 gün boyunca ateller, bileklikler, bandajlar gibi çeşitli destek materyallerinin kullanımı önerilebilir. Hastalar kısa sürede normal günlük aktivitelerine tekrar başlayabilir. Ancak yine de ameliyat edilen eklemin sık olarak kullanılmamasına dikkat edilmelidir.   

Ganglion Kisti Tedavi Edilmezse

Ganglion kistleri genellikle ağrısız ve kendiliğinde iyileşebilen tedavi gerektirmeyen yapılardır. Bununla beraber bazı kistler daha önceki dönemde ağrısız iken daha sonraki dönemde hasta da ağrıya, uyuşmaya, karıncalanmaya ve hareket kısıtlılığına hatta hareket kaybına neden olabilmektedir. Bununla beraber tedavi edilmeyen ganglion kistlerinin boyutlarında eklemde hareket devam ettiği için büyüme görülebilmektedir.   

Ganglion Kistine Ne İyi Gelir?

Ganglion kistleri genellikle tedavi gerektirmeyen izlem altında tutulan ve kendiliğinden iyileşip kaybolabilen kistlerdir. Ancak tedavi uygulanmadan izlenen hastalar için bazı yöntemler uygulanabilmektedir.

Hastanın ağrılarına, kistin büyümesine iyi gelebilen bazı yöntemler şu şekildedir;

• Hastada meydana gelen ganglion kistlerinin büyümesini engellemek için atel, bandaj ya da bileklik gibi destek materyalleri kullanılabilir. Bu materyallerin etkisi eklemin hareketini kısıtlayarak kistin daha fazla büyümesine engel olmak
• Sıcak havlu kompresleri ile kist etrafındaki kan dolaşımı arttırılabilir ve sıvının kist içinden tahliyesi tetiklenebilir. Bu yöntem kistin yapısında küçülmeye neden olabilmektedir.
• Ayak sırtında ya da ayak bileğinde görülen ganglion kistleri için hasta ayakkabı giymesi gerekiyorsa kistin üzerine baskı uygulamamak için ayakkabı bağcığını fazla sıkmamalı ve daha gevşek ayakkabıları giymeyi tercih etmelidir. Amaç ayakkabının kiste dokunmasını ve baskı yapmasını engellemektir.
• Ganglion kistine masaj uygulamak sıvı tahliyesi için uygulanabilecek bir yöntemdir. Ancak bu yöntem uygulanırken aşırı bir baskı uygulanmamalıdır. Ağrı kesici ve iltihap karşıtı olan steroid olmayan kremler (ibuprofen) uygulanıp hafif bir şekilde masaj yapılabilir. Unutulmamalıdır ki aşırı kuvvet uygulama durumunda kist patlayabilir ve iltihaplanma durumu görülebilir.

Ganglion Kistine Ne İyi Gelmez?

Bazı hastalar kendilerinde gerçekleşen kistleri önemsememektedir. Ganglion kistleri ağrısız olsa bile hastada normal olarak bulunan bir yapı olmadığı için doktor kontrolüne gitmelidir. Bunu yapmayan hastalar evde bazı yanlış uygulamaları yapmaktadır. Bu uygulamalar ile kist daha da ağrılı bir hal alabilir ya da boyutu daha da büyüyebilir.

Bu yanlışlardan bazıları şunlardır;

• Kisti bir iğne ya da benzeri delici bir cisimle delip boşaltmaya çalışmak,
• Kisti bıçak ya da keskin bir materyal ile kesmeye çalışmak, (bu durumda kist bölgesinde iltihap oluşması gibi daha ileri bir durum görülebilir.)
• Kiste dışarıdan bozuk para, taş ya da daha sert bir cisimle baskı uygulamak, (bu uygulama ile hem kiste hem de kistin yakınında bulunan diğer yapılara zarar verilebilir. Ayrıca kist sonradan tekrar oluşabilir hatta iltihap kapabilir.) 

Ganglion Kisti için Hangi Doktora Gidilmeli?

Ganglion kistleri genelde ağrısız şişlikler olmasına rağmen estetik açıdan kötü görülebileceği için kimi hastalar doktora başvurabilmektedir. Ancak ağrı olmadığı için bazı hastalar yok sayabilmektedir. Kişiler ellerinde, el bileklerinde, dirseklerinde, dizlerinde veya ayaklarında herhangi bir boyutta ağrılı ya da ağrısız bir şişlik görmesi takdirde doktora danışmalıdır. Doktor muayenesinden sonra hastanın tedaviye ihtiyacı olup olmadığına karar verilir. 

Hastaların şişlik, ağrı ve hareket kısıtlaması gibi şikayetleri sonucunda başvurabileceği bölümler şunlardır;

• Ortopedi ve Travmatoloji uzmanları
• Fiziksel tıp ve Rehabilitasyon (FTR) uzmanları
• Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi uzmanları (Estetik Cerrahi bölümü)