Halluks Valgus

Halluks Valgus Hastalığı Nedir?

Halluks valgus ya da hallux valgus, normal insanların ayaklarından farklı olarak ayak başparmağındaki gözle görülür şekilde olan ve zaman zaman ağrı yapabilen şekil bozukluğuna verilen addır. 

Halluks latince bir kelimedir ve Türkçe karşılığı ayak başparmağıdır. Valgus ise şekil bozukluğunun vücuttan uzaklaşan yönde geliştiğini anlatan latince kelimedir. Gözle görülür şekilde ayak başparmağının yanından çıkan bir çıkıntı bu hastalıkta görülebilir.

Yani Halluks valgusun anlamı ayak başparmağının vücuttan uzaklaşan yönde olan bozukluğudur.

Ayak başparmağının çıkıntısı ayak başparmağının diğer parmaklara yaklaşmasına ve hatta diğer parmakların altına girmesine sebep olabilir. Halluks valgus hastalığı olan kişilerin ayak başparmak çıkıntısına bunyon denir. 

Bu anatomik bozukluk tüm vücudun ağırlık dağılımını bile etkileyebilmektedir. Bozuluş vücut ağırlık dağılımı sonucu ayağın bazı bölgelerine fazla yük biner ve kişi ağrı hisseder. Kişide bu hastalığa bağlı olarak ileri dönemlerde yürüyüş bozuklukları oluşabilir. İlerleyen yaşla birlikte bu şekil bozukluğu da ilerlemektedir. Hasta yalpalayarak yürüyebilir.

Ayakta çıkıntı olan bölgede nasırlaşmalar görülebilir.

Halluks Valgus Hastalığı Risk Faktörleri

Bazı hastalıkları olan kişilerde veya bazı durumlarda Halluks valgus hastalığı geliştirme risk vardır.

Bu durumlar:

• Yüksek topuklu ayakkabı giymenin bir sonucu olarak ayak parmakları ayakkabıların önüne doğru kayar ve zorlanır. Diğer ayakkabılara göre ayak parmakları birbirine daha yakındır ve sıkı bir bütün halindedir.
  
• Uygun olmayan ayakkabılar giymek bu hastalığın görülme sıklığını uzun dönemde arttırır. Bu ayakkabı çeşitleri: Çok dar veya çok sivri ayakkabılardır. Bu ayakkabı çeşitlerini giyen insanların bunyon geliştirme olasılığı daha yüksektir.
• Romatoid artrit. Bu otoimmun (vücudun bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırması) iltihabi rahatsızlığa sahip olmak bunyon geliştirme olasılığınızı artırabilir.
  
• Genetik olarak bunyon geliştirme eğiliminiz varsa ayağınızın yapısı veya anatomisi ile ilgili kalıtsal bir hastalık riskiniz olabilir.
  

Halluks Valgus Belirtileri Nelerdir?

Aşağıdaki belirtiler Halluks valgus gelişen kişilerde görülebilmektedir.

Bu belirtiler:

• Halluks valgus gelişen kişilerin erken dönemlerinde ayağında ve ayak başparmağında kozmetik olarak kötü olan görüntü dışında herhangi bir belirti oluşmaz.
• Ayak başparmağından çıkan ve bunyon adı verilen çıkıntı hastalığın ilerlemesine bağlı olarak ağrı ve yürüme güçlüğü gibi rahatsızlıklara neden olabilir.
• İlk belirtiler arasında klasik olarak ayakkabılara ayak sığmayabilir ve ayakkabıyı kullandıktan belli bir süre sonra öncelikle bunyon adı verilen çıkıntının olduğu bölgede ağrılar meydana gelebilir. Sonra ise tüm ayak parmaklarına yayılan bir ağrı oluşabilir.
• Halluks valgus rahatsızlığının ileri dönemlerinde olan kişilerde ise bunyon oluşan bölgede iltihabi reaksiyonlar ve şişme meydana gelir.  Bunun sonucunda ayak başparmağında top gibi bir şiş kitle oluşur.
• İlerleyen olgularda ayak başparmağının eklemleri de hastalık tablosuna eklenir ve buna bağlı olarak eklem hareketleri değişebilir. Bu kişide yürüme bozukluklarına sebep olabilir.
• Ayakta ve ayak parmaklarında meydana gelen kızarma, uyuşma ve yanma hisleri.
  

Halluks Valgus Nedenleri Nelerdir?

Halluks valgus hastalığına bağlı olarak bunyonların nasıl geliştiği hakkında birçok fikir ve teori vardır. Ancak araştırmalar sonucunda kesin olarak Halluks valgus hastalığının nedeni aydınlatılamamıştır.

Bunun kesin olarak aydınlatılamamasının altında yatan sebep ise tek bir sebebinin olmayışı ve birden fazla faktörün yer alması olabilir.  

• Genetik olarak ayak tipi bu hastalığın gelişmesinin temelinde yatan sebep olarak görülüyor. Yapılan araştırmalara göre anne ve babasında Halluks valgus hastalığı görülen kişilerde de bu hastalığın görülme sıklığı normal insanlara göre artmıştır. Bu sebeple genlerin kalıtımının etkisi hala araştırılmaktadır.
• Ayak stresi veya yaralanmalar sonucunda da Halluks valgus hastalığı gelişebilir. Buradaki ayak stresi yapılan araştırmalara göre uzun yıllar giyilen esnek olmayan bir çorap bile olabilir. Bununla beraber bazı trafik kazaları gibi ayak yaralanmasına sebep olabilecek olaylar sonucunda da uzun dönemde Halluks valgus hastalığının gelişebileceği bildirilmiştir.
• Doğumda mevcut olan ayak şekil bozuklukları sonucunda ilerleyen yaşlarda Halluks valgus hastalığı gelişebilir.
• Bunyonlar belirli artrit (eklem iltihabı) tiplerinde de görülebilir. Özellikle romatoid artrit gibi otoimmun (vücudun bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırması) iltihabi rahatsızlıkları olan  kişilerde bu hastalığın geliştiği bildirilmiştir.

Halluks Valgus Teşhisi

Bu hastalıkta hastanın şikayetleri ve fizik muayenesi ile tanı konulur. Doktor hem ayağın üstüne basarken hem de otururken hastanın ayağını muayene eder. 

Çünkü ayağın üstüne basarken şekil bozukluğu daha net görülür. 

Muayenede ayak yapısına, ayakta başka eşlik eden bir şekil bozukluğu olup olmadığına, bacaklarda şekil bozukluğu var mı diye bakılır. Yürütülerek hastanın motor işlevlerinde bir sorun var mı diye bakılır. Aynı zamanda eklem hareketleri de kontrol edilir. Genelde fizik muayene tanı koymakta yeterlidir ama ayak grafisi yani röntgen çekilip kesin tanı konulabilir.

Halluks valgus derecesi: Ayak başparmağının şekil bozukluğunun normal pozisyonuna göre sapma açısının değerlendirilmesi sonucunda bu hastalığın derecesi belirlenebilir.

• 1.Derecedeki hafif dereceli sapmalar: 15 ila 20 derece arası
• 2.Derecedeki orta dereceli sapmalar: 21 ila 39 derece arası
• 3.Derecedeki şiddetli dereceli sapmalar: 40 derece üstü dereceler

Halluks Valgus Tedavisi

Halluks Valgus hastalığına sahip kişilerin tedavi planlanması kişinin şikayetlerine ve doktorun kararına bağlıdır. 

Tedavi yöntemleri konservatif tedavi veya cerrahi tedavi olmak üzere ikiye ayrılabilir.

Konservatif Tedaviler (Cerrahi Olmayan Tedavi)

Bir bunyonun ağrısını ve basıncını hafifletebilen cerrahi olmayan tedaviler aşağıdakiler gibi olabilir.

• Ayakkabı değiştirmek: Ayak parmakları için geniş alan sağlayacak ferah, konforlu ayakkabılar tercih etmek bu hastalığa sahip kişilerin hastalık derecesinin ilerlemesinin engellenmesini sağlayabilir.
• İlaçlar: Steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar Halluks valgus ağrılarını azaltmaya yardımcı olabilir.
• Ayakkabı ekleri: Tabanında yastıklı ayakkabı pedleri ayakların hareket ettirdiğinde basıncı eşit olarak dağıtmaya, belirtileri azaltmaya ve bunyonunuzun daha da kötüleşmesini önlemeye yardımcı olabilir. 
• Buz uygulamak: Uzun süre yürüyüşlerden sonra veya normal bir günün ardından ayaktaki şişkinlik artarsa ve iltihabi reaksiyonlar gerçekleşiyorsa buz tedavisi ağrı ve şişliği hafifletmeye yardımcıdır. Bu tedaviyi uygulamak için doktora danışmak gereklidir. 
• Kinezyolojik bantlama: Adı verilen ve doktor tarafından yapılan bantlama tekniği ile Halluks valgus deformiteleri için palyatif bir tedavi yöntemi düşünülebilir.

Cerrahi Tedaviler

Konservatif tedavi belirtilerinizi hafifletmezse, ameliyat gerekebilir.

Sadece estetik kaygıları olan kişilere cerrahi önerilmez.

Eğer bunyon oluşmuş kişilerde bunyon sık sık ağrıya neden oluyorsa veya günlük aktivitelerinizi yapmanıza ayak ağrınız engel oluyorsa cerrahi tedavi doktor tarafından önerilir. Bu hastalık için çok fazla cerrahi teknik vardır ve Halluks valgus hastalığı akla gelince en iyi yöntem bu denecek bir teknik yoktur. Kişiye özel olarak doktorun uygun gördüğü cerrahi teknik seçilir.

Bunyonlar için cerrahi teknikler tek teknik halinde veya kombinasyon halinde yapılabilir. 

Cerrahi teknikler şunları içerebilir: 

• işmiş dokuyu ayak başparmağınızın etrafından çıkarma
• Kemik kısmını çıkararak ayak başparmağınızı düzleştirme
• Ayak başparmağınızdaki anormal açıyı düzeltmek için ön ayaktaki bir veya daha fazla kemiği daha normal bir konuma hizalama
• Etkilenen ekleminizin kemiklerine kalıcı olarak katılmak

Nüksü önlemek için, iyileştikten sonra ayağınızı sıkmayacak ve zorlamayacak uygun ayakkabı giymek gerekir. 

Halluks Valgus Tedavi Edilmezse

Hallkus Valgus hastalığı tedavi edilmediği zaman ayak deformiteleri (şekil bozuklukları) artan bir hastalıktır. Hayat kalitesini düşüren ciddi ağrılar meydana gelebilir. Bu sebeple uzun dönemler boyunca tedavi edilmediği zaman bazı problemler meydana gelebilir.

Bu problemler:

• Bursit: Eklem çevresinde yastık görevi gören bir yapı vardır. Bu yapılara eklem bursası denir. Halluks valgus hastalığı tedavi edilmezse eğer bu bursalarda iltihaplanma meydana gelir. Şiddetli ağrılar görülebilir.
• Çekiç parmak: Bir ayak parmağının orta ekleminde, genellikle ayak başparmağınızın yanındaki ayak parmağında meydana gelen anormal bir bükülmedir. Bu durum oluştuğu zaman ağrıya ve diğer parmaklara yapılan bir basınca neden olabilir.
• Metatarsalji: Metatarsal kemikleri bölgelerinde ağrı ve sızı oluşması durumuna metatarsalji denir. Bu durumda ayakta ağrı ve şişkinlik oluşturabilir.
• Nasırlar: Halluks valgus hastalığı tedavi edilmediği zaman ayaktaki bunyonların sürtünme ve basınç gibi fiziksel etkilere maruz kalması sonucunda nasırlar meydana  gelir. Nasırlar tipik olarak bunyonların yanlarında ve ayağın alt kısmında görülür.  Dar ayakkabılar veya tedavi edilmemiş bunyonlar bu hastalığa sebep olabilmektedir.

Halluks Valgus Ne İyi Gelir?

Halluks valgus aparatları ve bazı yöntemler ile Halluks valgus şikayetleri azaltılabilir.

Bunlar:

• Gece Ateli: Halluks valgus gelişmiş kişilerde gece kullanılan silikon bir makaradır. Halluks valgus ateli baş parmağa sarılır ve ayak etrafında çevrilerek oturtulur. Hafif olgularda Halluks valgus deformitesini (şekil bozukluğu) düzeltmek için doktor tarafından önerildiğinde kullanılabilir. Bu alet gece takılır. Sabah uyandıktan sonra çıkartılır.
• Gündüz Ateli: Halluks valgus deformitesi gelişmiş  kişilerde gün içinde kullanması için üretilmiş aparatlardandır. Kişinin Halluks valgus derecelerine göre ileri olmayan olgularda kullanılabilir.
• Kişinin ideal kiloda olması ve fazla kilo almaması Halluks valgus şikayetlerinin artmaması için önemlidir. 
• Bunyonu bir eczaneden satın alabileceğiniz jel dolgulu ped ile koruyun. 
• Ayağın parmak bölgesinde geniş bir alanı olan, ayağa iyi oturan halluks valgus ayakkabısı olarak nitelendirilen ayakkabıları kullanmak şikayetlerin azaltılmasına ve hastalığın derecesinin ilerlemesini önleyebilir.
• Eğer kişi ameliyat olduysa bazı Halluks valgus egzersizleri yaparak şekil bozukluklarının tekrar oluşmasını engelleyebilir.
• Halluks valgus terlikleri de mevcuttur. Bu terlikler kişinin yürürken ki şekil bozukluklarına karşı ayağa gelecek basıncı engellemek üzere ayak sağlığını korumayı hedeflemektedir. 

Halluks Valgus Ne İyi Gelmez?

Bazı durumlarda Halluks valgus hastalığına bağlı olarak ayakta meydana gelen ağrı ve şişlik miktarı artabilir.

Bu durumlar:

• Küçük, uç kısmı dar rahatsız, sivri, yüksek topuklu ve benzeri tarzda kişinin ayak sağlığını tehdit edecek ayakkabılar kesinlikle giyilmemelidir. Bu ayakkabıları giyen kişilerin Halluks valgus hastalığına bağlı olarak ayağında gelişen bunyonların iltihabi reaksiyona gidişini hızlandırdığı ve kişinin ağrısını arttırdığı bilinmektedir.
• Fazla kilo almak ayaklara gelecek ekstra yükler için tehlikeli olabilir. Önce baş parmakta olan ağrı tüm ayağa ulaşabilir.
• Gün içinde uzun süre yürümek Halluks valgus hastalığı olan kişiler için iyi olmaz. Gün sonunda ayakları şişebilir ve ağrıları artabilir.
• Ayaklara gelen darbeler ayakta travma etkisi yaratacağı için tehlikeli olabilir. Ayak sağlığına bu açıdan da dikkat etmek gerekir.

Halluks Valgus İlaçları

Bu hastalığı geçirecek bir ilaç yoktur.

Ancak Steroid olmayan anti iltihabik ilaçlar bu hastalığa sahip kişilerin ağrılarını azaltabilir. Bu ilaçları doktor önerebilir.

Bu ilaçlar: Asetaminofen, ibuprofen, naproksen sodyum 

Halluks Valgus Ameliyatı

Cerrahiye karar verilmiş hastalar için aşağıdaki cerrahi teknikler uygulanabilir. Bu teknikler kişinin hastalığının derecesine ve uygunluğuna bağlı olarak doktor tarafından seçilir. Bazı tekniklerde bunyon oluşumunun uygun olduğu kısım kesilip çıkartılabilir. Veya osteotomi (kemik parçasının ameliyat ile kesilip çıkartılması) yapılarak kemiğin bazı kısımları çıkartılabilir. Bu teknik doktorun kendi kararıdır ve fizik muayene sonucunda karar verilir.

• Austin / Chevron Tekniği: Bu teknik sıklıkla ayağında hafif şekil bozukluğu olan hastalar için kullanılır. V şeklinde kesmikten bir parça çıkarılır.
• Reverdin Tekniği: Eklem kıkırdağının daha iyi organize edilmesi için ilk metatarsal başın başından bir kama çıkarılır. Bu çıkarılan kama sayesinde kişinin şikayetleri azalabilir. 
• Eşarp Tekniği: Ayaktaki şekil bozukluğu orta ila şiddetli olduğunda bu teknik kullanılır. Eşarp tekniği Halluks valgus hastalığı olan kişilerde sık kullanılan bir seçenektir. Bu teknikte üçgen şeklinde kemikte bir kesi yapılır ve çıkarılır.
• Kapanış Taban Takozu Tekniği: Ciddi şekil bozukluğu görülen Halluks valgus hastalarında için kullanılır. Metatarsal kemiğe takoz yöntemi adı verilen teknik ile destek sağlanır. 
• Lapidus Arthrodesis Tekniği: Bu, ciddi bir deformite gözlendiğinde başka bir seçenektir 
• Akın Tekniği: Çok ciddi eklem hasarı ve kemik hasarı oluşmuş kişilerde tercih edilebilir.
• İlk Metatarsal-Falangeal Eklem Artrodezi: Hareketin kalıcı olarak ortadan kaldırılmasını içeren cerrahi yöntemdir. Bu teknik önemli bir şekil bozukluğunu tedavi etmek için son seçeneklerden birisidir. Bu tedavi sonrasında ayak baş parmağı eklemlerinde hareket yeteneği ortadan kalkar. Kesilerin sonucu olarak eklem ve kemik birbirine kaynaşacağı için hareket kısıtlanır.

Çocuklarda Halluks Valgus

Halluks valgus hastalığına bağlı olarak ayak deformiteleri çocuklukta erken yaşlarda başlayabilmektedir. Erken yaşta teşhis edilmesi tedavi olanaklarını arttırabilir.

Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da bunyonlar meydana gelebilmektedir. Bununla birlikte olarak gün içinde fazla yürüyen çocuk eve geldiği zaman ayak başparmağının artmasından şikayetçidir. Gözle görülen ayak başparmağı deformiteleri aile tarafında da fark edilebilir. 

Bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurmak gereklidir. 

Çocuklarda erken başlangıçlı olarak fark edilen bu hastalıkta tedavi seçenekleri daha çok konservatiftir. Bazı ateller, ayakkabılar, terlikler, bandajlar ve özel üretim aparatlar ile Halluks valgus derecesinin artması engellenebilir.

Halluks Valgus için Hangi Doktora Gidilir?

Aşağıdaki belirtilere sahip bir kişinin bir ortopedi ve travmatoloji hastalıkları uzmanına görünmesi gereklidir. 

Bu belirtiler:

• Yürümeye engel olacak kadar şiddetli olan ayak başparmağı veya genel bir ayak ağrısı
• Ayak başparmağınızdaki eklem üzerinde gözle görülür bir şişlik ve bu şişliğe dokununca meydana gelen ağrı hissi varlığı
• Başparmağınızın veya ayağınızın diğer parmaklarının şişlikten veya ağrıdan kaynaklı olarak hareketlerinde eskiye göre azalma olması
• Ayağınızdaki şişlik (bunyon) sebebiyle uygun bir ayakkabı bulamıyorsanız mutlaka bir doktora görünmeniz gerekir.