Kulak Ameliyatı

Kulak Ameliyatı Nedir?

Kulak ameliyatı, daha çok işitme seviyesini iyileştirmek ve orta kulak iltihabına bağlı ağrıyı hafifletmek için yapılan cerrahi bir prosedürdür. Aynı zamanda kulakta doğuştan gelen şekil bozukluklarını iyileştirmek için de uygulanır ancak, bunlar daha az yapılan kulak ameliyatlardır. Bunun yanında bazı iletim tipi işitme kaybı türleri de cerrahi olarak onarılabilmektedir. İşitme kaybı ve kulaktaki diğer hastalıkların cerrahi olarak iyileştirilip iyileştirilemeyeceğini belirlemek için öncelikle KBB doktoru ve odyolog tarafından kapsamlı bir muayene yapılması gerekir. Hastalığın teşhisinden sonra gerekli görülen ilaç tedavileri veya kulak ameliyatı yöntemleri uygulanır.

Kulak Ameliyat Türleri

Kulak iç, orta ve dış olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır ve bu bölümlerin hepsinin işitmedeki rolü büyüktür. Bu üç bölümden herhangi birinde enfeksiyon, travma veya bir hastalık söz konusu olduğunda işitme kaybına veya rahatsızlıklara neden olabilir. Bu rahatsızlıkları tedavi etmek için birçok kulak ameliyatı türü vardır. Kulak ameliyatı türlerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Kepçe Kulak Ameliyatı

Genellikle yetişkin bir kişinin kulağının, genişliği uzunluğunun %50 ila 60'ı arasında olmaktadır. Yani ortalama 3 ila 4,5 cm genişliğinde ve 5,5 ila 6,5 cm uzunluğunda ise normal kabul edilir. Kulağın önden görünümü, kaştan başlayıp burnun alt kısmına kadar uzanır ve kulak ile kafatası arasındaki açı erkekler için en fazla 25 °(ortalama), kadınlar için ise 20 °'dir. Belirtilen bu ortalama değerlere göre büyük görünen kulak görüntüsü, genellikle kepçe veya büyük kulak olarak tanımlanmaktadır.

Kepçe kulak ameliyatı kulağın şeklini, boyutunu, konumunu veya oranını anatomik yapıya uygun şekilde değiştirmek için yapılan estetik kulak ameliyatıdır. Bu kulak şekillendirme ameliyatından elde edilen sonuçlar hedeflenen değişikliklerle ilişkili olarak önemli ölçüde değişmektedir. Bunun yanında büyük kulak ameliyatı olarak da geçen bu ameliyat, çoğunlukla çocuk ve gençlere uygulanması durumunda özgüvenlerinin artışında önemli rol oynamaktadır. 

Akustik Nöroma Ameliyatı

Kulakta bulunan akustik nöroma (işitme ve denge siniri kaynaklı) tümörünün boyutuna, konumuna ve hastanın işitme durumuna bağlı olarak çıkartılması gerekir. Bu tümörün çıkarılması için birkaç teknik kullanılabilirken, uygulanan teknikler translabirentin, retrosigmoid, suboksipital ve orta fossa yaklaşımıdır. Hastanın durumu, tümörün büyüklüğü ve hastanın işitme düzeyine göre seçilen cerrahi yaklaşım değişir.

Koklear İmplant (Biyonik kulak) Ameliyatı

Koklear implant ameliyatı, ciddi işitme kaybı olan kişilerin duymasına yardımcı olan elektronik bir cihazın cerrahi olarak yerleştirilmesi işlemidir. Normal işitme duyusu dış kulaktaki kulak kepçesinin ses dalgalarını toplayıp kulak kanalına iletmesi ile başlar. Bu ses dalgaları kulak zarına gelir ve buradan sonra orta kulaktaki 3 tane kemikçiğe gelerek kemikçikler tarafından mekanik basınç dalgalarına dönüştürülür. Mekanik basınç dalgalarına dönüşen ses iç kulağa gelir ve burada bulunan koklea tarafından elektrik sinyallerine dönüştürülür. Kokleada bulunan titrek tüylü hücreler bu dönüşümü sağlar. Bu sinyaller daha sonra işitme sinirleri vasıtasıyla beyne gönderilir. Konjenital(doğuştan) ve sonradan oluşan nedenlerle iç kulaktaki yapılar hasar gördüğünde işitme bozulur ve koklear implant bu bozulan yapıları atlayarak sinir hücrelerine gidecek sinyalleri oluşturur. Koklear implant ameliyatı genel anestezi altında yapılan 2-4 saat süren bir operasyondur. Ameliyat esnasında kulağın arkasına bir kesi açılır ve sonra kokleaya bir delik açılarak implantın elektrot dizisi yerleştirilir. Ameliyat sonrası süreçte rehabilitasyon implanttan duyulan sesleri anlama  için gereklidir.

Konjenital Atrezi Kulak Rekonstrüksiyonu

Bu işlem kulak kanalı, kulak zarı ve orta kulak kemikleri gibi kulak anatomisinin belirli kısımları olmadan doğmuş kişiler için yapılan cerrahi bir onarımdır. Bazı hastalarda sadece kulak kepçesinde anomali olurken bazılarında kulak yolu veya orta kulak gelişimi de tam olmayabilir. Hastada işitme sorunu olup olmadığına göre cerrahi planlama yapılır. Kulak kepçesinin yeniden şekillendirilip yapılması işlemi auriküler rekonstrüksiyondur. Eğer dış kulak yolu yoksa dış kulak kanalı yapılması işlemi de ayrı bir cerrahi prosedür gerektirir.

Labirentektomi

Bu işlem, baş dönmesi ve dengesizliğe neden olan iç kulak denge bozukluğunu ortadan kaldırmak için transmastoid adı verilen bir cerrahi işlem kullanılarak yapılan iç kulak ameliyatıdır. Labirentektomi ile labirentin içi cerrahi olarak boşaltılır ancak  bu   ameliyat ile işitme kaybolur.

Miringotomi Kulak Zarı Onarımı

Bu ameliyat tekniği; kulak zarını açmak ve orta kulaktan sıvıyı boşaltmak için uygulanan cerrahi bir prosedürdür. Bazen, drenajı sürdürmek için kulağın ortasına küçük bir tüp yerleştirilir. Bu orta kulak ameliyatı, çoğunlukla çocuklarda uygulanmasının yanında bazen yetişkinlerde uygulanması tercih edilebilir.

Otolojide Lazerin Cerrahi Kullanımı

Otolojik lazer işlemleri, mikro milimetre spot boyutuna ve doğruluğuna sahip lazer tekniği ile son derece hassas kulak ameliyatları yapan bir işlemdir. Bu teknik iç kulaktaki travmayı azaltmada diğer cerrahi tekniklere kıyasla daha başarıdır. Otoskleroz, timpanotomi, kemikçik zinciri mobilizasyonu  veya vasküler tümörler gibi birçok alanda lazer kullanılmaktadır.

Stapedektomi (orta kulak kireçlenmesi ameliyatı)

Orta kulak kireçlenmesini tedavi etmek için kullanılan bu orta kulak ameliyatında, stapes kemik (üzengi) çıkarılarak yerine protez yerleştirilir. Hastada işitme kaybı çok hafif düzeyde ise veya hastalık iç kulaktaki yapıları ciddi derecede etkileyip ileri düzeyde bir işitme kaybı oluşturmuş ise ameliyat önerilmez.   Ameliyat lokal yada genel anestezi altında uygulanabilir. Ameliyattan 7-10 gün sonra kulak içine konan cerrahi süngerler çıkarılır.

Timpanoplasti (kulak zarı onarımı)

Bu işlem; orta kulak işitme mekanizmasını eski haline getirmek için kulak zarı veya orta kulak kemikleri üzerinde yapılan kulak ameliyatı türüdür.  Ameliyat hastalığın düzeyine göre değişebilir. Eğer sadece kulak zarında oluşan delik onarılacak ise miringoplasti işlemi uygulanır. Kulak zarındaki onarım ile birlikte orta kulakta bulunan kemikçik yapıları da onarılacak ise timpanoplasti işlemi yapılır. Hastalık mastoid kemiği de etkilediyse oradaki iltihabı temizlemek için mastoidektomi işlemi uygulanır.

İple kepçe kulak ameliyatı

Lokal anestezi altında yapılan bu estetik operasyon, cerrahi bir işleme gerek kalmadan yapılmaktadır. Yapılan bu işlemde kulak, bir iğne aracılığıyla kulak derisinin altına yerleştirilen çentikli bir ip ile geriye doğru çekilmektedir. Daha sonra kulağın yeni açısına hasta onay verildikten sonra, çekilmiş kulak, çentikli ip sayesinde yerine sabitlenmektedir. Yaklaşık 30 dakika süren bu operasyonun ardından hasta, 1 gün sonra günlük hayatına dönebilmesi ile avantajlı bir işlem olarak görülmektedir. Bunun yanında kişinin kulak kıkırdak yapısı çok ileride ise bu yöntem kullanılamaz ve cerrahi işlem yapılması gerekir.

Kulak Ameliyatı Endikasyonları 

Kulak ameliyatı uzun yıllardır, kulakta enfeksiyonu kontrol altına almak, ciddi komplikasyonları önlemek ve işitme duyusunu daha iyi hale getirmek için uygulanan başarılı tedaviler arasında yer almaktadır. Günümüzdeki cerrahi tekniklerdeki gelişmeler artık işitme mekanizmasında olan bir hastalık durumunda, yeniden yapılandırılmasını mümkün kılmıştır ve çoğu durumda işitme seviyesinde iyileşme sağlamaktadır. Ayrıca kulak zarının değiştirilmesi gerektiğinde bunun yerine çeşitli doku greftleri (organ veya doku nakli) kullanabilmeye olanak tanır. Hastalıklı bir kulak kemiği, yapay bir parça, kıkırdak veya hatta orijinal işitme kemiklerinden biri ile değiştirilebilir.

Kulak ameliyatlarında yara dokusunun oluşmasını önlemek, orta kulağın normal işlevini ve kulak zarının hareketini desteklemek için kulak zarının arkasında sıklıkla ince bir plastik parçası kullanılır. Bunun yanında kulak ameliyatına ihtiyaç duyulmasının birçok nedeni olabilir. Ameliyat yapılmasını gerektiren en yaygın durumlardan ve yaralanmalardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Akustik nöroma (köşe tümörü)
• Kozmetik düzenlemeler  
• Sağırlık
• Kulaktaki küçük kemiklerden birinin hasar görmesi 
• Vertigo (baş dönmesi)
• Kulak tıkanması
• Kulak enfeksiyonu (kronik çocukluk çağı kulak enfeksiyonları dahil) 
• Kulak zarı yırtılması veya hasarı
• Kulakta sıvı birikmesi 
• İşitme cihazı implantasyonu 
• İşitme kaybı
• Kulak kanalının daralması veya şişmesi
• Kulakta ciddi travma veya yaralanma 
• Tümör veya kist 

Kulak Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Kulak ameliyatı yapılırken, hastalık bulunan kulak bölgesine erişimin sağlanması için farklı yaklaşımlar uygulanır. Bazı işlemler kulak çevresinde kesi yapılmasına gerek kalmadan kulak kanalından yapılabilir. Bunun yanında otoskleroz (orta ve iç kulakta anormal kemik yapımı) gibi durumlarda veya vertigo da iç kulağa ilaç verilmesi için bazı yeni teknikler kullanılabilir.

Orta veya iç kulak ameliyatlarında mastoide (kulak kepçesinin hemen arkasındaki kemik dokusu) daha fazla erişim sağlamak için kulak çevresinde daha büyük bir kesi yapılması gerekir. Bazen bu işlem, kulağın hemen önünden bir kesi ile yapılabilirken buna endaural kesi denir. Bunun yanında, bu kesi türü ön tarafta görünür olduğu için buna alternatif olarak kulak arkasındaki deriden kesi yapılarak da işlem yapılabilir, buna da post-aural kesi denir. Kulak ameliyatları kulaktaki problemin ve hastanın durumuna göre genel ve lokal anestezi altında yapılan cerrahi prosedürlerdir.

Ameliyat öncesi

Kulak ameliyatı, kulakta bulunan çok çeşitli şekil bozukluklarını tedavi edebilirken, yaygın olarak işitme sorunları tedavi etmek için kullanılır. İşlem genellikle lokal anestezi altında yapılırken, özellikle çocuklarda genel anestezi tercih edilmektedir. Kulak ameliyatının hangi teknikle yapılacağına karar verildikten sonra ameliyat öncesi yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir: 

• Hastanın daha önce kulak ameliyatı geçirip geçirmediği belirlenir.
• Mevcut tıbbi durumları, alerjileri ve kullandığı ilaçlar belirlenir.
• Ameliyattan bir hafta önce kan sulandırıcılar bırakılır.
• Kulak ameliyatı sonrası iyileşme sürecini hızlandırmak için ameliyattan en az altı hafta önce sigara ve alkol bırakılır.
• Bitkisel takviyeler ve iltihap ilaçları alınıyorsa ara verilir.
• İşlem öncesi cilt bakımı iyi yapılmalıdır. Bu bakımda kulakların etrafındaki cilt ılık suyla yıkanmalıdır.
• Yapılacak işlemin türü ne olursa olsun, hızlı iyileşme süreci için kulak ameliyatı olanlar ameliyat öncesi ve sonrasında sıvı alımına dikkat etmelidir.
• Genel anestezide işlemden 6 saat öncesi, lokal anestezide 2 saat öncesi herhangi bir şey yenmemeli ve içilmemelidir.
• İntravenöz sedasyon (derin uyku) için koldan damar yolu açılmalıdır.
• Tüm kontrol ve hazırlıklar tamamlandıktan sonra hastanın hayati değerleri kontrol edilir ve anestezi verilir.

Ameliyat sırasında

Kulak ameliyatı öncesi gereken hazırlıklar tamamlandıktan sonra ameliyat aşamaları şu şekilde sıralanabilir:

• Ameliyat sırasında kalp, tansiyon, nabız ve kan oksijen miktarı izlenir.
• Ameliyat bölgesi veya kesi alanı sterilize edilir.
• Kulak ameliyatında yapılan kesiler genellikle kulağın arka yüzeyinden yapılır. Kulağın ön tarafında kesi yapılması gerektiğinde genellikle görünmemesi için kesiler kulak kıvrımlarının içerisine yapılır.
• Kulak ameliyatı sırasında gereken işlem yapıldıktan sonra kesi kapatılır. Dikiş yaparken uygulanan teknikler, diğer yapıları bozmamaya ve doğal olmayan görünümden kaçınmaya özen gösterilerek yapılmaktadır. Bunun yanında yeni şekillendirilmiş kıkırdağı sabitlemek için genelde kulak ameliyatı dikişleri çıkarılamaz emilebilir cerrahi iplikler ile yapılmaktadır.
• Kesi dikişlerle kapatıldıktan sonra kulak pamuklu tamponla doldurabilir ve sargı beziyle kesi bölgesi kapatılır.
• Kulak ameliyatı sonrası hasta yakından izlenmesi için dinlenme odasına alınır.

Kulak Ameliyatı Yan Etkileri

Kulak ameliyatı sonrası çoğu durumda, bir hafta ila on gün içinde normal hayata dönmek mümkündür. İyileşme genellikle sekiz haftada tamamlanır ancak kulak zarı ve orta kulak ameliyatlarında işitme seviyesindeki iyileşme birkaç hafta fark edilmeyebilir. Bununla birlikte herhangi bir kulak ameliyatı sonrası oluşabilecek bazı yan etkiler olabilir. Bu yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:

• Anesteziye alerjik reaksiyon
• Bant, sütür (dikiş) malzemeleri, yapıştırıcılar, kan veya enjekte edilen ilaçlara karşı geliştirilen hızlı alerjiler
• Ciltte renk değişikliği
• İşlem alanında şişme kızarıklık ve ödem
• Hafif kanama ve ağrı

Kulak Ameliyatı Zararları

Her ameliyatta olduğu gibi tüm kulak ameliyatlarında da bazı potansiyel tehlikeler veya zararlar olabilir. Bu tehlike ve zararlar genellikle çok düşük olmakla birlikte, belirli kulak ameliyat türlerinde daha fazla olabilir. Dolayısıyla işlem öncesi bu konu hakkında bilgi alınmalıdır. Böylece ameliyatın sonuçları hakkında hazırlıklı olunur. Kulak ameliyatının zararlar şu şekilde sıralanabilir:

• Tat almada bozukluk ve ağız kuruluğu
• Küçük çocuklar, tedavi sonrası bakımda ve iyileşme sürecinde sorun yaratabilir.
• Kulak simetrisi bozulabilir.
• Kulak ameliyatı sonrası yüz ve kulakta kalıcı uyuşma veya yara izi oluşabilir.
• Kulak içinde ve çevresindeki ciltte geçici hissi kaybı olabilir.
• Kulak ameliyatı sonrasında çene hareketinde bir miktar ağrı veya sertlik olabilir.
• Orta kulaktaki tampondan kulak basıncı, patlama hissi veya hafif denge bozukluğu oluşabilir
• Baş dönmesi görülebilir.
• Tinnitus yani kulak çınlaması ameliyattan önce genellikle mevcuttur ve çoğu zaman ameliyattan sonra da geçici olarak oluşabilir.
• Yüz sinir kaslarında güçsüzlük veya parezi (hafif felç) oluşabilir.

Kulak Ameliyatı Riskleri

Çoğu kulak hastalığı tedavi edilmediğinde daha ağır komplikasyonlara neden olabilir. Bu yüzden kulakta oluşan hastalıklarda erken tanı ve tedavi önemlidir. Modern tıbbın gelişmesiyle kulak ameliyatları da ileri cerrahi tekniklerle yapılmaktadır ve bu yüzden ameliyat sonrası oluşan riskler en az düzeydedir. Kulak ameliyatıyla ilişkili riskler her ne kadar düşük olsa da her cerrahi işlem gibi bazı riskler bulunmaktadır. Kulak ameliyatı sonrası potansiyel risklerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Kanama 
• Enfeksiyon
• Asimetri (iki kulağın birbirinden farklı olması)
• Yara iyileşmesinin yavaş olması
• Cilt hassasiyetinde azalma
• Cilt kontur düzensizlikleri
• Devam edebilen ağrı
• İkinci bir cerrahi ihtiyacı
• Dikişlerin açılması
• Ameliyat edilen kulakta tam işitme kaybı 
• Sensorinöral işitme kaybı (işitme sinirinin ya da iç kulağın zarar görmesi)
• Beyin omurilik sızıntısı (CSF sızıntısı)
• İntrakraniyal (kafa içi) yaralanma 
• Fasiyal sinirin(yüz siniri)   yaralanması ve yüz kaslarında felç 
• Greft hatası (doku veya organ nakli)
• Nadir de olsa ölüm riski 

Kulak Ameliyatı Sonrası Yapılması Gerekenler

Kulak ameliyatı olanlarda iyileşme süresinin hızlı ve sağlıklı olması için düzenli olarak kontrole gidilmesi önemlidir. Bazı kulak ameliyatı sonuçları veya başarı oranları, operasyon sonrası hemen görülebilirken; birçok durumda, ameliyattan sonraki birkaç hafta içinde iyileşme hemen görünmez. Özellikle işitme duyusunun yeniden yapılandırıldığı ameliyatlarda iyileşme süresi daha uzun olabilir.

Kulak ameliyatı sonrası iyileşmeye yardımcı olmak ve enfeksiyon riskini azaltmak için dikkat edilmesi ve alınması gereken önlemler vardır. Bu önlemler şu şekilde sıralanabilir: 

• Özellikle estetik kulak ameliyatı sonrası önerilen bandaj bir hafta boyunca sürekli, daha sonra sadece yatarken takılmalıdır. Diğer kulak ameliyatlarında bu süreler duruma göre değişebilir.
• İyileşmenin ilk haftasında iyi dinlenilmelidir.
• Rahatsızlığı en aza indirmek için baş yukarıda olacak şekilde yatılmalıdır.
• Ameliyat olan kulak bir yere yaslanmamalıdır.
• Kulakların dışında dikiş ve sargı varsa önerildiği şekilde pansuman yapılmalıdır ardından 10 gün sargılı kalmalıdır.
• Ameliyattan 4 saat sonra yumuşak gıdalar ve sıvı tüketilebilir iken, bir sonraki gün normal diyete geri dönülür.
• Orta kulak ameliyatı sonrası reaksiyon ve enfeksiyonların önlenmesi için verilen kortizon ve antibiyotik içeren ilaçlar ve kulak damlaları önerildiği şekilde kullanılmalıdır
• Dikişler cilt yüzeyinde olabilirken kulağın hassaslaşmasına neden olabilir. Bu yüzden kulak ameliyatı sonrası olası ağrılarda,   ağrı kesiciler belirtilen şekilde alınmalıdır.
• İyileşme sonrasında cerrahi kesilere aşırı kuvvet uygulamaktan 3 hafta kadar kaçınılmalıdır. 
• Kulaklar güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır ve darbelere karşı korunmalıdır.
• Ameliyat sonrası kulak içine su kaçırmamak kaydıyla banyo yapılabilir fakat ilk 10-14 gün banyo yapılması önerilmemektedir.
• Kulak ameliyatı sonrası ilk ay enfeksiyonlardan kaçınmak için kulaklar temiz tutulmalıdır.
• Kulak ameliyatı sonrası ilk ay uçak seyahati yapılmamalıdır.
• Kulak ameliyatı sonrası sigara en az bir hafta içilmemelidir.
• Ameliyat sonrası ilk 2-3 hafta öksürük veya tuvalet ihtiyacı gibi nedenlerle zorlanılmamalıdır. Ayrıca hapşırma söz konusu olduğunda kulaklarda basınç oluşmaması için ağız geniş bir şekilde açılmalıdır. 
• Sütürlere zarar vermekten kaçınmak için prosedürün ardından kulaklara dokunulmamalı veya ovuşturulmamalıdır.
• Kulak ameliyatından sonra genellikle 3 hafta kadar şiddetli egzersizlerden, yüzme ve koşma gibi aktivitelerden uzak durulmalıdır. 
• Genellikle ameliyattan 3 hafta sonraya kadar kulak kanalı temiz ve kuru tutulmalıdır.
• Dikiş veya zımba olması durumunda ameliyattan yaklaşık bir hafta sonra çıkarılması gerekebilir.