Leğen Kemiği Ağrısı

Leğen Kemiği Ağrısı Nedir?  

Erişkinlerde iki taraflı kemiğin kaynaşması sonucu ortaya çıkan ve vücuttaki en geniş kemik yapıyı oluşturan leğen kemiği; bele elle dokunulduğu zaman kişilerin kendileri tarafından da kolayca hissedilebilmekle birlikte, omurga tabanında bulunan ve halkalı yapıdaki özel yapılardır. Leğen kemiğinin içerisinden; kan damarları, sinir hücreleri, üreme organları, mesane ve bağırsakların bir bölümü geçmektedir. 

Leğen kemiği ağrısı; hem kemik yapının zarar görmesi hem de bu organ ve yapıların hasarlanması sebebi ile ortaya çıkan, sabit dururken ya da hareket etmeye başlandığı zaman bel çevresinde hissedilen ağrıdır.

Leğen Kemiği Ağrısı Belirtileri Neler? 

Leğen kemiğindeki ağrının nedenine göre leğen kemiği ağrısının çıkış şekli ve ağrıya eşlik eden belirtiler değişmektedir.

• Tek taraflı leğen kemiği ağrısı: Darbe ya da travmalara bağlı gelişen leğen kemiği ağrısı darbenin alındığı tarafa göre tek taraflı ortaya çıkabilir. Genelde tek taraflı olarak sağ ya da sol leğen kemiği ağrısı şikayeti olan hastalarda akla darbe ve travmalar gelmelidir. 
• İki taraflı leğen kemiği ağrısı: Mikroplara bağlı ortaya çıkan iltihaplanmalar sonucu leğen kemiği ağrısı vücudun her iki tarafında da ortaya çıkar.
• Kasık bölgesine ve dize kadar yayılan leğen kemiği ağrısı: Yaşlı hastalarda artış gösteren ve aşırı steroid kullanımı, doğumsal kalça şekil bozuklukları gibi sebeplere bağlı olarak da ortaya çıkabilen koksartroz adı verilen leğen kemiğinin kireçlendiği tabloda leğen kemiği ağrısına eşlik eden kasık bölgesine ve dize yayılan ağrılar görülebilir.
• Bacakları hareket ettirirken zorlanma: Leğen kemiği kalça eklemi aracılığı ile uyluk kemiği ile birleşir. Leğen kemiği ağrısı olan hastaların büyük çoğunluğunda bacakları yana doğru açma sırasında zorlanma ve bacak hareketlerinde genel anlamda bir kısıtlılık görülür. 
• Leğen kemiğinde sertleşme: Kalça eklemi adı verilen leğen kemiği ile uyluk kemiğinin birleştiği bölgede kireçlenme sonucu ortaya çıkan koksartroz hastalarında leğen kemiğinde sertleşme görülür.  
• Leğen kemiği ile uyluk kemiğini birleştiren kalça ekleminin hareket ettirilmesi ile ses çıkması: Hastalarda leğen kemiğindeki aşınmalar sonucu hastaların kemik yüzeyinde bozulmalar gelişir ve bunun sonucunda hastalarda bacakları hareket ettirirken, otururken ya da yürürken sesler gelebilir.
• Günlük yaşamda yapılan hareketlerin yapılamaması: Merdiven inip çıkma, bacak bacak üstüne atma ve yürüme gibi sağlıklı insanların zorlanmadan gün içinde yaptığı hareketlerin leğen kemiğinde ve kalça ekleminde ağrı bulunan hastalarda oldukça kısıtlandığı görülür. 

Leğen Kemiği Ağrısı Nedenleri Nelerdir? 

Leğen kemiğinin ağrısının altında yatan birçok neden olabilir. Leğen kemiği vücudun en geniş kemik yapısını oluşturması ve vücut ağırlığını yüklenmesi sebebi ile leğen kemiği nedenleri iyi bilinmelidir.

• Zayıf bel ve karın kasları: Bel ve karın kasları zayıf olan kişilerde gövdenin yeterli desteklenmesi zordur. Ayrıca bu kişilerde ağır kaldırma, farkında olmadan ters bir hareket yapma gibi durumlarda leğen kemiği bölgesinde ağrı gelişme ihtimali daha yüksektir.
• Darbe / İncinme: Trafik kazaları, yüksekten düşmeler gibi durumlarda düşme ve travma şekline göre sol yada sağ leğen kemiği ağrısı şeklinde tek taraflı ya da yaygın şekilde leğen kemiği ağrısı ortaya çıkabilir. 
• Oturmak: Doğru oturma tekniklerinin bilinmemesi sonucu yanlış pozisyonda oturma, uzun süreli oturmayı gerektirecek durumlar sonucu hastalarda leğen kemiği ağrısı ortaya çıkabilir.
• Aşırı zayıf / aşırı kilolu olmak: Aşırı zayıf kişilerde leğen kemiği bölgesini kaplayan yağ dokusunun az olması il kas ve iskelet sisteminin güçsüz olması sonucu, aşırı kilolu kişilerde ise leğen kemiği bölgesine binen yükün artmış olması sonucu leğen kemiğinde ağrı şikayeti ortaya çıkabilir. 
• Artrit: Osteoartrit, romatoid artrit, psöriatik artrit ya da septik artrit gibi eklemlerin iltihaplandığı durumlarda kalça eklemini oluşturan leğen kemiğinde ağrı şikayeti ortaya çıkabilir.
• Bel fıtığı: Omuriliğin beldeki omurlar arasından çıkması sonucu belde meydana gelen basınç leğen kemiğine yansıyarak leğen kemiği ağrısına neden olabilir. 
• Leğen kemiği kırığı: Yüksekten düşme ve şiddetli kazalar sonucu ortaya çıkabilen leğen kemiği kırığı şiddetli leğen kemiği ağrısına neden olmaktadır. Bu hastalarda leğen kemiği ağrısına morarma ve şişlikler eşlik edebilir. 
• Kalça kireçlenmesi: Koksartroz olarak bilinen kalça ekleminin kireçlenmesi sonucu bu ekli oluşturan kemiklerden biri olan leğen kemiğinde ağrı görülebilir. Kireçlenmenin derecesine merdiven ya da yokuş çıkma, oturup kalkma esnasında ağrı ile başlayan hastalık ilerledikçe dinlenme esnasında bile leğen kemiğinde ağrılara neden olabilir.
• Tümör: Leğen kemiğine yayılan tümörlerde leğen kemiğinde ağrı ortaya çıkabilir.
• Enfeksiyonlar: Kemiklerin iltihaplandığı osteomiyelitte leğen kemiği tutulması sonucu leğen kemiği ağrısı ortaya çıkabilir.
• İliolomber ligament sendromu: Darbe ve travmalar sonucu iliolomber ligament adı verilen bel omurlarının leğen kemiğine bağlanmasını sağlayan bağın yırtılması sonucu hastalarda sürekli leğen kemiği ağrısı şikayeti görülebilir. 

Leğen Kemiği Ağrısı Teşhisi

Leğen kemiğinde ağrı şikayeti ile doktora başvuru yapan hastalardan hasta öyküsü alınarak; herhangi bir yüksekten düşme ya da trafik kazası gibi travma geçirilip geçirilmediği, ağrının tek taraflı mı yoksa çift taraflı mı olduğu, hastalarda ek şikayetlerin olup olmadığı sorgulanır. Sonraki aşamada ise fizik muayene yapılarak leğen kemiği bölgesinde herhangi bir kızarıklık, morluk ya da şişlik varsa bunun tespiti sağlanır.

Daha sonra uygun tetkikler ve görüntüleme yöntemlerinin kullanılması ile leğen kemiğinde ağrıya neden olan durumun tespiti sağlanır.

• Kan testleri: İltihaplanma ile seyreden bursit, osteoartrit, osteomiyelit gibi hastalıklara bağlı leğen kemiği ağrısının tespitinde önemli yer tutar. Bu hastalıklarda kan değerlerinde özel belirteçlerin normalden farklı olması tanıya yaklaştırır.
• Direkt Röntgen Grafi: Yüksekten düşme, trafik kazası gibi travma öyküsü ile hastaneye başvuran hastalarda leğen kemiğinin direkt röntgen grafisi çekilerek bu bölgede meydana gelen herhangi bir çatlak ya da kırık varlığında durumun tespiti sağlanır. 
• Bilgisayarlı tomografi (BT): Bel, leğen kemiği ve kalça ekleminin 3 boyutlu olarak farklı açılardan görüntülenmesini sağlayan bilgisayarlı tomografi kırık, çatlak ya da tümör gibi durumların tespit edilmesini sağlar. 
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Radyo dalgaları yardımı ile uygulanan görüntüleme yönteminde enfeksiyon ya da tümör tespiti sağlanabilir.
• Ultrasonografi (USG): Ses dalgaları yardımı ile yapılan ve radyasyon yaymayan bu yöntem ile tümör tespiti sağlanabilir.
• Kalça artroskopisi: Leğen kemiğinin bir kısmını oluşturduğu kalça ekleminin hem görüntülenmesini hem de mevcut bir rahatsızlık var ise tedavi edilmesini sağlayan özel bir yöntemdir. 

Leğen Kemiği Ağrısı Tedavisi

Leğen kemiğinin ağrıması şikayeti olan hastalarda leğen kemiğinde ağrıya neden olan durum tespit edilerek ona yönelik tedavi planlaması yapılmalıdır. Altta yatan nedene yönelik tedavi başlanana kadar ağrıyı kontrol altına almak amacı ile bazı uygulamalar yapılabilir.

• Kilo kontrolü: Kalça eklemini oluşturan kemiklerden biri olan leğen kemiği vücut ağırlığının etkisinin en fazla hissedildiği kemiklerden birisidir. Çok zayıf olan kişilerde kas ve bağ yapısı zayıf olduğu için ortaya çıkan leğen kemiği ağrısı şikayetinde kilo alınması, çok kilolu kişilerde ise bel ve leğen kemiği bölgesine binen yükün artması sebebi ile kilo verilmesi ağrılarda azalma sağlayabilir.
• Doğru oturma teknikleri ile oturma: Uzun süre yanlış oturma teknikleri ile oturma sonucu ortaya çıkan leğen kemiği ağrısının tespit edilmesi durumunda hastalara doğru oturma tekniklerinin öğretilmesi önemlidir.
• Sıcak baskı uygulama: Leğen kemiği ağrısında ağrıların kontrol altına alınmasını sağlayacak bir diğer yöntem de leğen kemiği bölgesine sıcak uygulama yapılmasıdır. Hastaların gün içinde sıcak su ile duş alması, günde 4 – 5 kere sıcak uygulamanın leğen kemiği bölgesine yapılması faydalı olacaktır. 
• Fizik Tedavi: Leğen kemiği ağrılarında fizik tedavi uygulamaları oldukça faydalı olan yöntemlerdir. Leğen kemiği ağrısında fizik tedavi uygulamaları sonrası hastaların şikayetlerinde ciddi oranda azalma kaydedilir. 
• Ağrı kesici ilaçlar: Ağrıların kontrol altına alınması amacı ile ilk önce analjezik ilaçlar adı verilen ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar ile kontrol altına alınamayan ağrılarda ise narkotik analjezikler adı verilen ilaçlar ile tedavi sağlanabilir. 
• Yüzeyel Enjeksiyon: Steroid içeren iğneler ile kalça bölgesine enjeksiyon yapılması da leğen kemiği ağrısında uygulanabilen yöntemlerden biri olmakla birlikte; kasları çok gevşetmesi ve tam verim alınamaması ile günümüzde çok tercih edilmemektedir. 
• Cerrahi yöntemler: Özellikle leğen kemiği kırığı sebebi ile ortaya çıkan leğen kemiği ağrısında cerrahi müdahale gerekli olabilir.  Kırılan kemik parçasının yerinden çok oynadığı hastalarda vida ve metal pim ile sabitleme yapılır. 

Leğen Kemiği Ağrısı Tedavi Edilmezse 

Leğen kemiği ağrısının altında yatan nedene yönelik bazı hastalarda tedavi yapılmasa da ağrılarda kendi kendine gerileme gözlenebilir. Ancak kalça ekleminde kireçlenme, leğen kemiğinin kırılması, enfeksiyonlar gibi durumlara bağlı ortaya çıkan leğen kemiği ağrısının tedavisiz kalması durumunda hastalık ilerleme gösterebilir. Özellikle nadiren gözüken ancak çok şiddetli travmalar sonucu ortaya çıkan leğen kemiği kırığında bu bölgeden geçen damarlar, sinirler ve organların da hasarlanması sonucu ölümler meydana gelebilir. 

Leğen Kemiği ağrısının tedavisiz kalması hastalarda hareket kısıtlılığı, uyku sorunlarına neden olarak kişilerin hayat kalitesinde ciddi düşmeye neden olmaktadır.

Leğen Kemiği Ağrısı İlaçları 

Leğen kemiğinin ağrısının tedavisinde öncelik hastaların ağrısının azaltılması amacı ile analjezik ilaçlar reçete edilebilir. Öncelikli olarak narkotik olmayan ağrı kesici ilaçlardan 

• İbuprofen
• Naproksen
• Asetaminofen

Denenebilir. 

Narkotik olmayan ağrı kesici ilaçlar ile kontrol altına alınamayan ağrılarda opioid analjezikler adı da verilen narkotik ağrı kesici ilaçlardan 

• Morfin
• Kodein
• Meperidin
• Fentanil
• Buprenofrin

 kullanılabilir.

Leğen kemiği ağrısının altında kalça bölgesindeki iltihaplar yatıyor ise antibiyotik ilaçlar arasında en sık kullanılan:

• Penisilin
• Amikasin
• Klaritromisin 
• amoksisilin / klavulonik asit
• azitromisin
• Sefaperazon
•  tetrasiklin 

Reçete edilebilir.

Leğen kemiği ağrısında lokal anestezik ilaçlar ile yüzeyel enjeksiyonlar yapılarak ağrı kontrolü sağlanır. Lokal anestezi ilaçları:

• Kortizon
• Lidokain
• Mepivakain
• Prilokain

Şeklinde sıralanabilir.

Leğen Kemiği Ağrısı Ameliyatı

Leğen kemiği ağrısında cerrahi dışı tedavi seçenekleri ile kontrol altına alınamayan hastalarda cerrahi müdahale gerekebilir.    

Leğen kemiğinin kırılması durumunda leğen kemiğinin yerinden hareket etmediği hastalarda ameliyatsız tedavi sağlanabilirken, leğen kemiğinde meydana gelen kırığın yerinden çok oynaması ya da parçalı kırık şeklinde meydana gelmesi durumunda cerrahi müdahale kaçınılmaz olur. Leğen kemiği kırığı ameliyatında genel anestezi uygulanarak uyutulan hasta yüz üstü yatırılır. Kalça bölgesinden kesi açılarak kırık bölgesine ulaşılır. Kırılıp yerinden hareket eden kemik parçaları metal pimler ve vidalar yardımı ile sabitlenir. Kesi bölgesi dikilerek kapatılır.

Hamilelikte Leğen Kemiği Ağrısı

Hamilelik döneminde meydana gelen hormonal ve fiziksel değişikler nedeni ile leğen kemiği ağrısı sık görülen bir şikayettir. Hamilelikte leğen kemiği ağrısı; hormonal değişikler nedeni ile kaslar ve bağların gevşemesi sonucu ortaya çıkabilir. Ayrıca gebelik süreci ilerledikçe ilerledikçe bebeğin büyümesi ve rahmin genişlemesi sonucu siyatik sinire rahmin uyguladığı baskının artması nedeniyle leğen kemiği bölgesinde şiddetli ağrılar görülebilir. Anne adaylarında bebeğin büyümesi ile gelişen duruş bozuklukları, oturma sürelerinde uzamalar ve yanlış oturma şekilleri de hamilelikte leğen kemiği ağrısına neden olabilir.

Hamilelik döneminde leğen kemiği ağrısı; yürüyememe, bacakları açamama, hareket kısıtlılığı, uyku düzeninde bozulmalar ile kendini gösterir. 

Hamilelik döneminde ortaya çıkan leğen kemiği ağrısının tedavisinde egzersizler en iyi ilaçtır. Ağrıların artış gösterdiği dönemlerde anne adaylarının istirahat etmesi, uygun zamanlarda ise egzersizler yaparak leğen kemiği bölgesindeki kaslarının ve bağlarının kuvvetlenmesini sağlaması önemlidir.  Yüzme, kısa süreli yürüyüşler, hamilelik pilatesi ve yogası hamilelik döneminde ortaya çıkan leğen kemiği ağrısının kontrol altına alınmasında faydalı olacaktır. Ağrıları şiddetli olan hastalarda doktor kontrolünde ağrı kesici ilaçlar kullanılarak ağrıların kontrol altına alınması sağlanabilir. 

Bebeklerde Leğen Kemiği Ağrısı 

Bebeklik döneminde ortaya çıkan leğen kemiği ağrısının en yaygın sebebi gelişimsel kalça çıkığı adı da verilen doğuştan kalça çıkığı olup, bu durumun gelişmesinin altında birçok faktör yatabilir.   

Anne karnında 12. – 18. Haftalar arası ve son 4 hafta doğuştan kalça çıkığı gelişiminde en önemli dönemlerdir. 12 – 18. haftalarda hormonal ve genetik faktörlerin etkisi sonucu leğen kemiğinde bacak kemiğinin oturduğu çukurun yeteri kadar çukurlaşmaması ve kas yapısının gevşek olması nedeni ile gelişimsel kalça çıkığı gelişebilir. Son 4 haftada ise mekanik faktörler sonucu gelişimsel kalça çıkığı ortaya çıkabilir. Bu dönemde ortaya çıkan gelişimsel kalça çıkığı başın ilk olarak doğurtulduğu doğumun aksine ters gelme olarak olarak bilinen kalça bölgesinin önce gelmesi nedeni ile gelişebilir.

Kalça çıkığı doğum sonrası da gelişebilen bir durum olup bu durumun en şık nedeni ise kemik ve bağ yapısının tam oluşmadığı bebeklerin sıkı kundak yapılmasıdır. Kundak sebebi ile kalça bölgesinde çıkık meydana gelebilir.

Doğumsal kalça çıkığı şüphesi bulunan bebeklerde ilk 6 ay ultrasonografi (USG) kullanılarak, sonraki dönemlerde ise kemik yapı sertleştiği için direkt röntgen grafi ile tanı konulabilir. 

Kalça çıkığı tespit edilen hastalarda tedavinin planlaması bebeğin yaşına göre yapılır. İlk 6 aylık dönem olan erken dönemde fark edilen doğumsal kalça çıkığı tedavisinde kalça çıkığı bandajı olarak bilinen pavlik bandaj kullanılır. Pavlik bandaj kullanımı sonrası ortalama 1 ay sonra kontrol yapılarak kalça çıkığının tedavisinde ilerleme olup olmadığı incelenir. İlerleme görülmeyen hastalarda kalça alçıya alınabilir. 6 ay sonrası fark edilen kalça çıkığı tedavisinde ise 18 aya kadar yerine oturtulması ameliyatı sonrası kalçanın alçıya alınması faydalı olacaktır. 

Çocuklarda Leğen Kemiği Ağrısı 

Çocukluk döneminde görülen leğen kemiği ağrısı yaygın olarak bu dönemde çocukların hem çok hareketli olmasına hem de dikkatli olmamasına bağlı olarak düşmeler ve travmalar nedeni ile ortaya çıkmaktadır. Düşme ve travmalar sonrası leğen kemiğinde ağrı şikayeti olan hastalarda leğen kemiğinde çatlak ya da kırık olup olmadığının tespit edilmesi ve buna yönelik tedavi planlaması yapılması önemlidir. 

Çocukluk döneminde gelişen leğen kemiği ağrılarının nedenlerinden biri 4 – 10 yaş arasında daha sık ortaya çıkan Legg  - Calve – Pethres hastalığıdır. Legg – Calve – Pethres hastalığı nedeni bilinmeyen bir sebeple leğen kemiği ve kalça ekleminde kan akımının bozulması sonucu ortaya çıkar. Bu hastalarda leğen kemiğinde ağrı, yürürken topallama ya da aksak yürüme görülmekle birlikte bu hastaların hayat boyu takip edilmesi gerekir.  

Bu hastalarda önemli tedavi hedefleri uyluk kemiğinin yuvarlak kısmının normal şekilde gelişmesinin sağlanması ve hastaların hareket açıklığının sağlanmasıdır. Legg – Calve – Pethres hastaları kalça eklemini zorlayan sporlardan uzak durmalıdır. İstirahat ve ağrı kesici ilaçlar ile ağrı kontrolü sağlanır. 

Leğen Kemiği Ağrısı için Hangi Doktora Gidilir?

Yüksekten düşme, trafik kazası gibi şiddetli travma sonrası ortaya çıkan leğen kemiği ağrısı şikayetinde hastaların ortopedi ve travmatoloji bölümünde ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvuru yapması uygun olacaktır.  

Herhangi bir travma öyküsü olmayan hastalarda leğen kemiği ağrısı şikayeti geliştiği zaman herhangi bir iltihabi olaydan şüphe ediliyor ise iç hastalıkları (dahiliye) bölümünde iç hastalıkları uzmanına başvurulurken, kaslar ve bağlar ile ilgili olduğu düşünülen durumlarda ise fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümünde fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanına başvurulması daha uygun olacaktır.