Libido

Libido Nedir?

Libido, kişinin cinsel dürtüsünü, sahip olduğu cinsel istek ve cinsel motivasyon düzeyini ifade eder. Libido, cinsiyete bakılmaksızın beyin fonksiyonu, hormonlar ve öğrenilmiş davranış tarafından motive edilir ve kişiden kişiye, zihinsel duruma, hormonal değişimlere ve strese göre dalgalanma eğilimindedir.

Libido Nasıl Ölçülür?

Libido düşüklüğü ve yüksekliği tanısı, cinsiyet hormonu bağlayıcı globulin, toplam testosteron testi, albümin konsantrasyonları ve tiroid stimülan hormon testi gibi ölçümlerle konulur. Yapılan testler ile libido düşüklüğü veya yüksekliğine neden olan durumlar belirlenir ve sorunu yönetmek için tedaviye başlanır.

Hamilelikte Libido Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelik sırasında normal fetal gelişim için yeterli testosteron seviyesinin olması beklenir. Rahimdeki testosteron seviyeleri, sağ ve sol beynin çalışmasını etkileyebilir. Hamilelikte yüksek fetal libido değerleri yani testosteron seviyeleri otizme bağlı olabilir. Hamilelikte libido düşmesi ise gebenin kaygısı ve doğuma hazırlayıcı kasılmalar gibi durumlarından kaynaklanabilir. Bu tür durumlar hastalıkla ilişkilendirilmezken, çiftler arasında cinsel sorun ve iletişimsizlik sorununa neden olabilir.

Bebeklikte Libido Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebeklikte libido göstergesi olan değerler yaşa ve cinsiyete bağlı olarak farklılık gösterir. Yaşa ve cinsiyete göre sağlıklı testosteron seviyeleri şu şekilde sıralanabilir:

• 0-5 aylık erkek bebeklerde testosteron seviyeleri 75-400 ng/dL, kız çocuklarında 20-80 ng/dL, 
• 6 aydan 9 yıla kadar erkek ve kız çocuklarında 7/20 ng/dL, 
• 10-11 yaşlarda erkek çocuklarında 7-130 ng/dL, kız çocuklarında 7/44 ng/dL
• 12 yaştan itibaren erkeklerde 7-800 ng/dL değerde testosteron seviyeleri beklenirken, kız çocuklarında 17-18 yaşa kadar 7-75 ng/dL değerleri görülür. 
• 14-18 yaş arası erkek çocuklarında en yüksek libido yani testosteron seviyeleri olarak tanımlanabilen 1.200 ng/dL değerlerinin görülmesi muhtemeldir.

Libido Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Libido düşüklüğü veya cinsel istekte azalma hem erkekleri hem de kadınları etkileyebilir. Biyolojik nedenlerden sosyal veya psikolojik faktörlere kadar libido düşüklüğüne yol açabilecek pek çok faktör vardır. Erkekleri ve kadınları benzer şekilde etkileyebilecek düşük libido nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Kronik Durumlar: Diyabet, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, kanser, obstrüktif uyku apnesi ve osteoartrit gibi hastalıklar libido düşüklüğüne neden olabilir. Özellikle diyabet, kalp hastalığı ve yüksek tansiyon hastalıkları damar ve sinir hasarına neden olabildiğinden, cinsel organlara kan akışı azalabilir ve dolaşımın azalması libido düşüklüğü ile sonuçlanabilir.

İlaçlar: Antidepresanlar, yüksek tansiyon ilaçları, doğum kontrol hapları ve hormonal kontraseptifler gibi bazı ilaçlar cinsel işlev bozukluğuna veya libido düşüklüğüne yol açabilmektedir. Aşırı alkol kullanımının da libido seviyeleri üzerinde olumsuz etkiye sahip olduğu bilinmektedir.

Duygusal ve Psikolojik Faktörler: Depresyon, zayıf benlik saygısı, anksiyete, yorgunluk ve geçmişteki cinsel istismar öyküsü gibi durumlar libido düşüklüğünün başlıca kaynakları olabilir. Eşler arasında zayıf iletişim, güven eksikliği veya çatışma da libido üzerindeki duygusal ve psikolojik faktörler arasında yer alır. Libido düşüklüğü ilişkilerdeki değişiklikler, iş veya aile yükü ve diğer yaşam değişikliklerinden de kaynaklanabilir.

Yaşlanma ve Menopoz: Yaşlanmayla birlikte cinsel istekte kademeli bir azalma yaşanabilir. Bu durum kadınlarda menopozdan hemen önce, menopoz sırasında ve sonrasında düşen hormonlar (östrojen ve testosteron) nedeniyle gelişebilir. Erkeklerde ise testosteron seviyelerindeki azalma libido kaybına neden olabilir. Hareketlilik sorunları dahil olmak üzere yaşla ilgili sağlık sorunları da libido düşüklüğünün sebepleri arasındadır.

Hamilelik, Doğum ve Emzirme: Kadınlarda hamilelik sırasında, doğumdan sonra ve emzirirken libido kaybı yaşaması yaygın bir durumdur. Bu dönemde hormon seviyelerinde değişiklikler meydana gelir. Vücuttaki değişiklikler, bitkinlik, doğum sırasında oluşan yaralar ve değişen öncelikler libido kaybının nedenleri arasında sayılabilir. Bu sorunların zamanla düzelmesi beklenmektedir.

Cinsel Sorunlar: Fiziksel olarak gelişen cinsel sorunlar, libido kaybına neden olabilir. Libido kaybının gerçekleşmesinin altında erektil disfonksiyon (iktidarsızlık), prematür ejakülasyon (erken boşalma), vajinal kuruluk, orgazm olamama, ağrılı ilişki ve vajinismus (vajinanın istem dışı sıkışması) gibi cinsel sorunlar yer alabilir.

Hipoaktif Cinsel İstek Bozukluğu: Kadınlarda gebelik, fiziksel veya psikolojik engel, menopoz veya iş ve yaşam dengesizliği gibi durumlar hipoaktif cinsel istek bozukluğuna neden olabilir. Genellikle engellenen cinsel arzuyu (hipoaktif cinsel istek bozukluğu); güven ihlali (aldatılma), duygusal bağlantı eksikliği, aşağılanma veya eleştiri ve fikir ayrılığı gibi durumlar da etkileyebilmektedir.

Libido Düşüklüğü Belirtileri

Cinsel istek ve işlevde problemlerin olabileceğini gösteren libido eksikliği belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Azalmış cinsel istek
• Cinsel fantezilerde azalma veya hiç olmaması
• Karşı cinse karşı ilgisizlik konusunda stres veya endişe hissi

Erkeklerde düşük testosteron seviyeleri libido düşüklüğüne neden olabilir. Bu durumda görülebilecek belirtiler şunlardır:

• Daha az spontan ereksiyon
• Erektil disfonksiyon
• Motivasyon eksikliği
• Depresyon
• Uyku düzeninde değişiklikler
• Konsantrasyon olamama
• Kemik yoğunluğunda azalma
• Kas kütlesi ve gücünde azalma
• Kısırlık 

Kadınlarda erkeklere oranla çok düşük seviyede olsa da testosteron hormonu bulunmaktadır. Beklenenden daha düşük testosteron seviyesi libido düşüklüğüne, zayıf kemiklere, vajinal kuruluğa ve doğurganlık sorunlarına neden olabilmektedir.

Libido Düşüklüğü Tedavisi

Düşük libidoyu etkili bir şekilde tedavi etmenin yolu, nedenini belirlemektir. Hormonal durumlardan kaynaklanan libido düşüklüğü teşhisinde bazı hormon ilaçları reçete edilebilmektedir. Kişinin hastalık öyküsüne bağlı olarak kullanılan ilaçların cinsel isteği azalttığı düşünülmesi halinde zorunlu kullanımı gerektirmeyen ilaçların kesilmesi veya dozunun azaltılması önerilebilir. Ayrıca hipoaktif cinsel istek bozukluğu gibi psikolojik etkenlerde, davranışsal terapi desteği alınması tavsiye edilebilir.

Libido Düşüklüğüne Ne İyi Gelir? 

Libido düşüklüğü strese bağlı olması durumunda kaygıyı yönetme yolları denenebilir. Bu amaçla düzenli uyku, doğru besin tüketimi, kendine zaman ayırma ve düzenli egzersiz gibi zihinsel sağlığı iyileştirebilecek alışkanlıklar kazanılabilir. İlişki kalitesini artırma, obeziteyi yönetme, konuşma terapisi veya farkındalık terapisi alma ve sigarayı bırakma libido düşüklüğünü yükseltmek için atılabilecek adımlardan bazılarıdır.

Libido Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Düşük libido bazı sağlık sorunlarının işareti olabilir. Libido düşüklüğünün devam etmesi ve kişinin kendi başına yönetememesi durumunda hekim ile görüşmek en doğru seçenektir. Libido düşüklüğü yüksek tansiyon veya kalp sorunlarından kaynaklanabileceğinden libido düşüklüğünün tedavi edilmemesi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Ayrıca libido düşüklüğü ciddi ilişki sorunlarına veya psikolojik sorunlara neden olabilir.

Libido Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Libido yüksekliği, düşüklüğü kadar sık rastlanan bir durum olmamakla birlikte aşırı libido yüksekliği kişinin yaşam kalitesine müdahale edebilir. Ayrıca libido yüksekliği hormonal bir dengesizliğin veya nörolojik bozukluğun işareti olabilir ve kişide endişe kaynağına dönüşebilir. Libido yüksekliğine neden olabilecek tıbbi durumlar ise şu şekildedir:

• Dopamin veya serotonin gibi ruh halini düzenleyen nörokimyasalların yüksek seviyelerde olması
• Kullanılan bazı ilaçlar
• Cinsel davranışları ve beyni etkileyebilecek epilepsi veya bunama

Libido Yüksekliği Belirtileri

Aşırı libido yüksekliği halinde, cinsel istek düşünceleri ve davranışları devralır. Depresyon veya anksiyete gibi zihinsel sorunları bastırmak için bir araç olmaya dönüşür. Kişinin ilişkilerini, sağlığını, hayatını ve işini etkilemeye başlar. Birliktelikten sonra kişi kendini boşlukta ve cinsel doygunluğa ulaşmamış hissedebilir. Tüm bu davranışlar, duygular ve düşünceler olağandışı libido yüksekliği belirtileri arasında sayılabilir.

Libido Yüksekliği Tedavisi

Aşırı yüksek libido nedeni belirlendikten sonra sorunu yönetmek için tedavi seçenekleri değerlendirilir. Örneğin, yüksek libidoya neden olan bir ilaç ise dozu değiştirilebilir veya farklı bir ilaç reçete edilebilir. Beyni etkileyen bir problem olması halinde ise tedavi ile libido yüksekliği kontrol altına alınabilir.

Libido Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Libido yüksekliği tedavi edilmediğinde sürekli cinsel istek dürtüsü kişide pişmanlık, kaygı ve utanç duygularının gelişmesine neden olabilir. Kişinin hayatında tüm faaliyetlerin yerini alabilir ve psikolojik sağlığına zarar verebilir.