Malta Humması

Malta Humması  Nedir ?

Malta humması gibi farklı isimleri bulunan bruselloz hastalığı, brusella adlı bakteriyi içeren bir mikrop hastalığıdır. Bruselloz Türkiye ve Akdeniz ülkelerinde gözlenebilen zoonoz yani hayvanlardan insanlara geçebilen bir hastalık çeşididir. İnsandan insana nadiren de olsa bulaşabilir ancak belirgin bir şekilde brusella belirtileri vermez ve hastanın durumu hafiften ağıra kadar farklı düzeylerde gözlenebilmektedir. Brusella akut (hızlı ilerleyen) ya da kronik (uzun süreli devam eden) görülebilen bir hastalık olması ile birlikte birçok hastalıkla benzer özellikleri olan sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır.

Malta humması da denilen bruselloz hastalığının birçok buluşma şekli vardır ancak bunlardan süt ve süt ürünleri kaynaklı gıda maddelerinin yapımı sırasında sütün yeterince kaynatılmadan yapılması ve bu ürünlerin tüketilmesi malta humması hastalığına neden olan en önemli sebeptir. Bu süt ve süt ürünlerinden yoğurt ve kaşar yapımında sütün zaten kaynatılması zorunlu olduğu için bu ürünlerin malta hummasına neden olma ihtimali düşüktür. Bunun dışında diğer bulaşma şekilleri şöyledir ;

• İyi pişirilmemiş et ve et ürünleri bulaş,
• Büyük baş hayvanların özellikle kasları dışında kalan yenilebilir bölgelerinin yani sakatat içerikli yan ürünlerinin yenmesi sonucu bulaş 
• Hasta olan büyükbaş hayvanın dışkı, çişi ya da bunun gibi herhangi bir salgısıyla direk temas, cilt teması sonucu kişideki açık yaradan, oksijen alıp verimi sırasında solunum yoluyla bulaş,
• Laboratuvardaki brusella bakteri çalışmaları sırasında bulaş, 
• Mezbaha çalışanı, avcı ya da veteriner gibi meslek grupları mesleklerini icra ederken bulaş,
• Cinsel aktivite sonucu çiftler arası ya da organ ve kan nakli nedeniyle de bulaş gözlenebilmektedir.

Tüm bunların dışında bilinmesi gereken diğer bir husus kişiden kişiye bulaşın oldukça nadir olduğudur. Ancak emzirme dönemimdeki anneler bebeklerini sütüyle beslemesi sonucu bebeklere bulaşabilir.

  Malta humması (bruselloz) hastalığına farklı bölgelerde farklı isimlerle bilinmektedir. Bruselloz’ un diğer isimleri ;

• Akdeniz humması
• Malta ateşi
• Kırım ateşi
• Bang hastalığı
• Ondülan ateş gibi farklı isimleri vardır. Ülkemizde ise süt hastalığı ya da peynir hastalığı olarak da bilinmektedir.

Malta Humması Tipleri Nelerdir?

  Malta hummasi brusella adlı bakteri türünden kaynaklanan bir mikrop hastalığı türüdür. Bu brusella adlı bakterilerin farklı tipleri farklı hayvanlardan insanlara bulaşmaktadır ve totalde hepsi malta humması hastalığına neden olabilmektedir. Bu bakteri tipleri ve bulunabileceği hayvan türleri şunlardır;

• Brusella melitensis keçi, koyun ve sığır gibi hayvanlarda,
• Brusella abortus at ve sığır gibi hayvanlarda,
• Brusella suis domuz ve sığır gibi hayvanlarda,
• Brusella canis köpeklerde,
• Brusella neatomea çöl farelerinde,
• Brusella bovis koçlarda bulunabilir.

Malta Humması Belirtileri Nelerdir?

  Malta hummasına neden olan brusella bakterisinin kuluçka dönemi ( bakterinin vücuda alımından hastalık belirtilerinin ortaya çıkacağı döneme kadar olan zaman aralığı) 5 günden 5 aya kadar sürebilmektedir. Ateş, kas ve eklem ya da sırt ağrıları, baş ağrısı, yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı, terleme gibi her hastalıkta görülebilecek yani spesifik olmayan belirtilerle başlar. Bunun dışında görülebilecek diğer belirtiler şunlardır ;

• Kas – iskelet sitemine ait enflamasyonlar (iltihap)
• Karın ağrısı gibi mide ve bağırsak sistemi rahatsızlıkları
• İdrar yolları, üreme sistemi, kalp ve damar sistemi ve merkezi sinir sistemi gibi bölümleri tutulumu da yapabilir ve buralarla ilgili hastalıklara neden olup belirti verebilmektedir.

Malta Humması Nedenleri Nelerdir ?

Malta humması erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görülmektedir. Malta humması temel nedeni brusella adlı bakteridir. Bu bakteri vücuda farklı şekillerde alınabilmektedir. Özellikle bazı meslek gruplarında brusella bulaşma riski çok yüksek seviyededir. Malta hummasının risk faktörleri şunlardır;

• Pastörize edilmemiş ya da kaynatılmamış süt ve süt ürünlerinin tüketimi
• Kötü pişmiş ya da çiğ besin tüketimi
• Avcılar gibi vahşi hayvanlarla temasta bulunanlar, veteriner hekimler, çobanlar ve mezbaha çalışanları yaptıkları işler sebebiyle
• Brusella hastalığının yaygın olduğu bölgelerde bulunma ya da bu bölgelere seyahat
• Mikrobiyolog ve diğer laboratuvar çalışanları.

Malta Humması Teşhisi 

Malta Hummasının teşhisi çoğunlukla hastanın muayene edilmesi sonrası konulur. Hasta yukarıda ifade edilen belirtilerle hekime başvuruda bulunduğunda hekim ilk olarak  hastanın anamnezi ve fiziksel muayenesini yapmakla hastayı değerlendirmeye başlar. Ancak bazı durumlarda ayırıcı tanı açısından diğer tanı yöntemlerine de başvurulabilir. Bu yöntemler :

• Anamnez : Anamnez hastanın şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Hasta çoğunlukla ateş, kas ve eklem ya da sırt ağrıları, baş ağrısı, yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı, terleme gibi belirtilerle hekime başvurur. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğuna dair hasta hikayesini alır. Hekim hastalık bulguların ilk ne zaman başladığını bu süreç içinde pastörize edilmemiş ya da süt ve süt ürünleri kullanıp kullanmadığını, herhangi bir hayvanla teması olup olmadığını, çiğ besinler yiyip yemediği gibi durumları, hastanın çalıştığı işleri, nerede yaşadığı gibi bilgileri sorar ve hastalığın bakteri (tek hücreli mikroorganizma) kaynaklı olup olmadığına karar vermeye çalışır. Gerekli gördüğü ekstra durumları da anamneze ekler ve ardından hekim fizik muayeneye geçer.
•  Fizik Muayene : Fizik muayenede hastanın ateşi, solunum sayısı, nabzı, tansiyonu, kanındaki oksijen saturasyonu (doygunluğu) değerleri not edilir. Ve ayrıca hastanı boyu ve kilosu da ölçülerek not edilir. Bunun dışında hekim hastanın ;
• Genel duruma bakar ve ekstremite (el – ayak) muayenesi ile eklemlerin şişlik ve hassasiyet durumunu inceler,
• Herhangi bir cilt döküntüsü ya da başka cilt bulgusu olup olmadığını, ödemini
• Detaylı baş – boyun muayenesini yapar,
• Batın (karın) muayenesi ile karaciğer ve dalakta büyüme var mı bakar,
• Lenf düğümlerinde herhangi bir büyüme olup olmadığını inceler,
• Akciğer seslerini ve solunumu dinler,
• Kalp seslerini dinledikten sonra laboratuvar tetkiklerine geçer.
• Laboratuvar Tetkikleri : Laboratuvar tetkiklerinde ise hastadan kan, idrar, kemik iliği kültürleri alınır ve beyin – omurilik sıvısı incelemesi yapılır. Laboratuvarda hastanın kan hücresi değerleri, protein ve kan şekeri seviyesinin yanı sıra, böbrek fonksiyon göstergeleri, mineral düzeyleri, enfeksiyon varlığına dair antikor mevcudiyeti ya da yokluğu değerlendirilir. Yapılan diğer kültür testleri ile hastalık sebebi belirlenmeye çabalanır.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) : Bu yöntem, manyetik alan kullanarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Fizik muayene ve Laboratuvar sonuçlarıyla tam anlaşılamayan durumlarda veya ek bir hastalık varlığını mevcudiyetini saptamak ve ayırıcı tanı yapmak için kullanılabilir. Bu görüntüleme yöntemiyle beyin ve diğer dokulardaki herhangi bir apse oluşumunun teşhisi konulabilir.
• Ekokardiyografi : Ses dalgalarıyla, kalbin değişik yapılarını inceleme imkânı veren bir teşhis ve araştırma aracı olan ekokardiyografi bir nevi ses dalgalarıyla kalbin görüntüsünü alır. Hastanın kalbinde enfeksiyon bulgularının bulunup bulunmadığına ya da kalbin hasar durumuna bakılır.

Malta Humması Tedavisi 

Malta humması tedavi edilirken insanlarda ve hayvanlarda birbirinden farklı tedaviler uygulanmaktadır. Hayvanlarda tedavi amacıyla hayvana hastalığa kapılmaması için aşı tedavisi yapılmaktadır. İnsanlarda ise ilaç tedavisi başı çekmektedir. İnsanlarda ne yazık ki aşı tedavisi henüz bulunmamaktadır.

• İlaç Tedavisi : Malta humması hastalığının tedavisini yaparken hekimler genellikle ikili ya da üçlü kombine antibiyotik tedavisine başvururlar. Tedavide tek ilacın reçete edilmesi sonucunda tedavinin başarısızlığa uğraması kuvvetle muhtemeldir. Hatta brusella yanlış tedavi sonucu kullanılan antibiyotiğe karşı direnç kazanabilir. Ayrıca brusella tedavisi zaten meşakkatli bir süreçtir. Çünkü malta humması tedaviye dirençli bir hastalıktır ve tekrar etme ihtimali yüksektir. Bu sebeple hekim tarafından reçete edilen ilaçların en az 6 hafta kullanılması gerekmektedir. Yeniden tekrar etme ihtimalini azaltmak amacıyla hasta antibiyotik ilaçları birkaç hafta aralıksız kullanmalıdır. Malta humması tedavisinde kullanılan antibiyotik ilaçlar ;
• Doksosilin : Tetrasiklin grubu antibiyotik. Malta humması tedavisinde en çok kullanılan antibiyotik olma özelliğine sahiptir.
• Rifampisin (rifampin) : Bakterisidal (bakteri öldürücü) etkili antibiyotik. Güçlü bir antibiyotik olma özelliğine sahiptir.

Malta Humması Tedavi Edilmezse Ne Olur?

  Malta humması hastalığı geç tedavi edilir ya da tedavi edilmezse hastalığın bir çok komplikasyonu gelişebilir. Malta humması vücutta bir çok organı etkileyen bir hastalıktır. Malta hummasının etkilediği sistem ve organlar ;

• İskelet sistemi : Büyük çoğunlukla kemik ve eklemler etkilenir. Bel ve kalçada ağrı gözlenmesi muhtemeldir.
• Ürogenital sistem : Erkeklerde genelde tek taraflı olmak üzere bir testis ağrısı gözlenmektedir. Tedavisiz bırakılırsa testisin alınma ihtimali vardır.
• Kardiyovasküler sistem : malta hummalı hastalarda gözlenen ölümün en sık nedeni kalp tutulumudur. 
• Nörolojik Sistem : beyni etkileyerek menenjit (beyin zarının iltihaplanması) gibi durumlara yol açabilir. Depresyon ve dikkat kaybı malta hummasında görülebilen diğer bulgulardır.

Malta hummasının hastasında görülen semptomlar hastayı zor durumda bırakabileceği hatta hastanın az bir ihtimalde olsa ölümüne sebebiyet verebileceği için mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.

Malta Hummasına Ne İyi Gelir?

Malta hummalı hasta verdiği klinik semptomlar sebebiyle bol bol sıvı alması hastaya iyi gelmektedir. Ayrıca dengeli ve sağlıklı beslenmeye de özen göstermesi hastaya fayda sağlar.

Malta humması kendiliğinden düzelen bir hastalık olmadığı için hastanın mutlaka hekim kontrolünde tedavisine başlanmalıdır. Eğer hasta tedavi olmazsa durumu daha da ağırlaşır ve bu durum hastaya iyi gelmez.

Malta humması tedavisi sırasında kullanılabilecek zararlı maddeler ilaç etkileşimi yaparak hastayı olumsuz etkileyecektir.

Malta Humması Geçer mi?

Malta humması hastalığa sebep olan brusella bir bakteri (tek hücreli mikroorganizma) türüdür. Eğer brusella bakterisi antibiyotik tedavi ile vücuttan atılmazsa malta humması hastalığı kendiliğinden geçmez. Antibiyotik kullanılırken de hekimin tavsiyelerine uyulmalıdır yoksa malta hummasının atlatılması zorlaşır.

Malta hummasına gereken tıbbi tedavi uygulanmazsa ilerleyen dönemlerde hastada komplikasyonlar oluşmaya başlar.  Hatta hastalığın kalp gibi organları etkilemesi sonucu hasta ölebilir.

Hamilelikte Malta Humması 

Malta humması hastalığı eğer kişi kendine dikkat etmezse hamilelerde de gözlenebilmektedir. Hamile kadında gözlenen malta humması belirtileri hamile olmayan insanlarla aynıdır. Eğer gebelikte malta humması enfeksiyonuna yakalanılırsa bebeğin ölmesi durumlarıyla karşılaşılabilir. Ya da doğum esnasında anneden bebeğe bu hastalık geçebilir.

Bebeklikte - Çocuklukta Malta Humması 

Çocuklarda da malta humması aynı yetişkinlerdeki gibidir. Yetişkinlerde görülen ateş, kas ve eklem ya da sırt ağrıları, baş ağrısı, yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı, terleme gibi semptomlar çocuklarda da aynen gözlemlenmektedir. Çocuklardaki malta hummasının yetişkinlerde görüleninden farkı nörolojik tutulumun olmamasıdır. Çocuklarda ilaç tedavisi doktor yaş aralığına göre belirlemektedir.

Malta Hummasında Hangi Doktora Gidilmelidir?

Malta hummasına neden olan brusella bakterisinin kuluçka dönemi 5 günden 5 aya kadar sürebilmektedir. Bu süreçte ateş, kas ve eklem ya da sırt ağrıları, baş ağrısı, yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı, terleme gibi her hastalıkta görülebilecek yani spesifik olmayan hastalık belirtileri ortaya çıkabileceğinden hastalar genelde acil servis, aile hekimliği ya da dahiliye bölümlerine başvurabilmektedir.

Ancak malta humması ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve tedavi eden esas bölüm Dahiliye bölümüdür. Yukarıdaki belirtiler eğer mevcutsa hasta dahiliye uzmanı hekime şikayetleri ile başvurur. Uzman hekim hastanın şikayetlerini dikkatlice dinler. Hekim şikayetler üzerine fizik muayeneyi yapar ve gerekli tetkikleri ister. Sonuç olarak da hastalığın tanısını koyar.

Bazı durumlarda malta hummalı hasta ateş, kas ve eklem ya da sırt ağrıları, baş ağrısı, yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı, terleme gibi semptomlarla acil servise başvurabilir. Acil servis hekimi hastayı detaylıca muayene eder ve gerekli tetkikleri ister. Malta hummasından şüphelenmesi durumunda hastayı dahiliye bölümüne sevk eder.

Malta humması hastalığına sahip kişi ateş, kas ve eklem ya da sırt ağrıları, baş ağrısı, yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı, terleme gibi belirtilere sahipse en kısa zamanda uzman bir hekime görülmesinde fayda vardır.