Kalça Ağrısı

Kalça Ağrısı Nedir?

Kalça eklemi; uyluk kemiği ile leğen kemiğinin birleştiği bölge olup oldukça hareketli bir eklemdir. Ayrıca vücudun ağırlığının taşınmasına yardımcı olan çevresi yumuşak dokularla desteklenen oldukça geniş yüzey kaplayan bir eklemdir. 

Kalça ağrısı eklemin kendisinden, iç organlara bağlı olarak, özellikle bel bölgesi olmak üzere çevredeki yapı ve dokulardan kaynaklanabilen kişilerin hayatını olumsuz etkileyen ve hayat kalitesini oldukça düşüren bir durumdur.

Kalça Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Kalça kemiği ağrısı altta yatan nedene bağlı olarak farklı belirtiler gösterebilir. 

• Tek taraflı kalça ağrısı: Genelde darbe ya da travmaya bağlı ortaya çıkan kalça ağrılarında darbenin alındığı bölgeye bağlı olarak sağ kalça ağrısı ya da sol kalça ağrısı şeklinde lokalize edilen ağrılar ortaya çıkar.
• İki taraflı kalça ağrısı: Daha çok mikroplara bağlı ve enfeksiyon kaynaklı ağrılar tek bir tarafı tutma eğiliminde olmayıp iki kalça bölgesinde de ağrıya sebep olabilir.
• Kasık ve dize kadar yayılan kalça ağrısı: Yaşlanma sonucu ortaya çıkan kalça kireçlenmesi gibi durumlara bağlı olarak ortaya çıkan kalça ağrıları kasık bölgesine ve bacak bölgesinde dize kadar yayılan ağrılara sebep olabilir.
• Bacakların hareketinde sınırlılık ve bacakları yana açamama: Kalça eklemi uyluk kemiği ile leğen kemiğinin birleştiği eklem olup bacakların hareketini sağlayan esas eklem olarak görev yapar. Kalça bölgesinde meydana gelen herhangi bir ağrı sonucu kişiler bacak hareketlerinde kısıtlılık yaşarlar.
• Kalça kemiğinde sertleşme: Kalça kireçlenmesi gibi yaşlanmaya bağlı ortaya çıkan hastalıklar sonucu görülen kalça ağrısına kalça kemiğinde sertleşme eşlik eder. Hastalarda ciddi hareket kısıtlaması gözlenir.
• Hareket ettirilen kalça ekleminden ses çıkması: Hasarlara bağlı olarak kalça ekleminde yıpranmalar meydana gelir ve bunun sonucunda yürürken ya da oturmaya yeltenildiği zaman kalça ekleminden sesler gelebilir.
• Günlük yaşamda yapılan hareketlerin yapılamaması: Merdiven inip çıkamama, bacak bacak üstüne atamama ve hatta yürüyememe gibi normal sağlıklı insanların kolayca yaptığı eylemlerin yapılamaması görülür. Hastalarda otururken kalça ağrısı ya da yürürken kalça ağrısı şikayetleri yaygındır.

Kalça Ağrısı Nedenleri Nelerdir?

Kalça ağrısının altında yatan birçok neden bulunabilir. Bu altta yatan nedenlerin tespit edilerek altta yatan nedene yönelik tedavi planlanması önemlidir.   

• Darbe / İncinme: Düşme ve trafik kazaları gibi kalça bölgesinde hasarlanmaya sebep olan durumlarda darbe ya da travmanın geldiği bölgeye bağlı olarak sağ kalça kemiği ağrısı, sol kalça kemiği ağrısı ya da kuyruk sokumu ve kalça ağrısı şikayetleri ortaya çıkabilir. Travma ya da düşme sonrası kalça ağrısına genelde sislik ve morluk gibi ek bulgular eşlik edebilir.
• Oturmak: Uzun süreli oturmaya sebep olan mesleklerde çalışmak, doğru oturma yöntemlerinin bilinmemesi sonucu kalça ekleminde ağrılar ortaya çıkabilir.
• Aşırı zayıf / aşırı kilolu olmak: Aşırı zayıf insanlarda da bel ve kalça bölgesinde kas ve iskelet sisteminin güçsüz olması ve yağ dokusunun hasarlara önlem olacak kadar yeterli olmaması sonucu kalça bölgesi hasarlara açık hale gelir. Ayrıca aşırı kilolu kişilerde kalça bölgesindeki ağırlığın fazla olması sonucu kalça ağrısı meydana gelir.
• Artrit: Osteoartrit, psöriatik artrit, romatoid artrit, septik artrit gibi eklemlerin iltihaplanması durumunda kalça eklemi de tutulabilir ve kalça ağrısına sebep olabilir.
• Bel fıtığı: Beldeki omurlar arasından omuriliğin çıkması sonucu ortaya çıkan bel fıtığı ağrıları kalça ve kuyruk sokumuna yayılan ağrılara sebep olabilir.
• Kalça çıkığı: Uyluk kemiğinin kalça eklemindeki yuvasına oturamaması ve eklemin gevşek kalması sonucunda kalça ekleminin tam ya da kısmi olarak yerinden çıkmasıyla kalça ağrıları ortaya çıkabilir. Yetişkinlerde travmalar sonucu ortaya çıkabilen kalça çıkığı bebeklerde doğuştan ortaya çıkabilir ve gelişimsel kalça çıkığı ya da doğuştan kalça çıkığı adı verilir.
• Kalça kireçlenmesi: Yaşlanma sonucu eklemlerde kireçlenme meydana gelebilir. Kalça ekleminin tutulması sonucu kalça ağrısına sebep olur. Kireçlenmenin derecesine göre ağrının şiddeti de değişir. Başlangıçta merdiven ya da yokuş çıkma, oturup kalkma esnasında ağrı hissedilirken, kireçlenmenin ilerlemesi ile istirahat esnasında bile kalça ağrıları ortaya çıkabilir.
• Kalça labral gözyaşı durumu: Kalça ekleminde labrum adı verilen kıkırdak benzeri doku bulunur. Bu kıkırdak dokunun yırtılması sonucu kalça ekleminde ağrılar ortaya çıkar.
• Bursit: Kalça ekleminde bursa adı verilen yastıkçıklar bulunur. Bu yapılar hareket esnasında kalça kemiklerinin yıpranmasını önler. Bu yapıların iltihaplanması sonucu eklem iltihabı olarak bilinen bursit ortaya çıkar ve kalça ağrısına sebep olur.
• Tümör: Kemiklere yayılım gösteren tümörler kalça ağrısına sebep olabilir.
• Enfeksiyonlar: Osteomiyelit gibi kemiklerin iltihaplanması durumunda kalça ekleminin tutulması durumunda kalça ağrısına sebep olur.  
  
• Siyatik ağrısı: Sırtın aşağı bölgesinden, kalça ve bacaklara kadar inen siyatik sinirde Ortaya çıkan ağrılara siyatik hastalığı ya da siyatik ağrısı adı verilir. Bu ağrının kalça bölgesinde ortaya çıkması kalça ağrısına sebep olur. Özellikle iğne sonrası kalça ağrısı ortaya çıkıyorsa siyatik sinir yaralanmasından şüphe edilebilir.

Kalça Ağrısı Teşhisi

Kalça ağrısı şikâyeti ile doktora başvuru yapılması durumunda detaylı bir hasta öyküsü alınarak; ek sistemik hastalıkların varlığı, ağrının başlangıç zamanı, ağrıyı arttıran ve azaltan hareketler sorgulanır. 

Sonraki aşamada fizik muayene ile ağrıya eşlik eden şişlik ve morluk varlığı, ele gelen kitle mevcudiyeti incelenir.

Daha sonra uygun tetkikler ve görüntüleme yöntemleri ile kalça ağrısının altında yatan neden tespit edilir.

• Kan testleri: Bursit, artrit, osteomiyelit gibi iltihaplara bağlı ortaya çıkan kalça ağrısının tespitinde kullanılır. Enfeksiyon durumunda bazı kan değerlerinde ortaya çıkan değişikliklerin tespiti sağlanır.
• Direkt Röntgen Grafi: Özellikle kaza, düşme gibi travmalar sonrası kalça ağrısı şikâyeti ile başvuran hastalarda kırık ve çatlak tespiti için kullanılır.
• Bilgisayarlı tomografi (BT): Vücudun farklı açılardan görüntülenmesini sağlayarak 3 boyutlu görüntüleme imkanı sunan bilgisayarlı tomografide kemik kırıkları, enfeksiyonlar ve tümörlere bağlı kalça ağrısının tespiti sağlanır.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Enfeksiyonlara ve tümörlere bağlı kalça ağrısının tespiti için radyo dalgaları kullanılarak yapılan görüntüleme yöntemidir.
• Ultrasonografi (USG): Ses dalgaları yardımı ile yapılan görüntüleme yöntemi tümörlerin görüntülenmesinde faydalıdır.
• Kalça artroskipisi: Kalça ekleminden açılan küçük bir kesiden gönderilen ve skopi adı verilen anlık görüntüleme sağlayan alet ile hem teşhis hem tedavi sağlanmaktadır.

Kalça Ağrısı Tedavisi

Kalça ağrısında tedavi planlaması ağrının altında yatan nedene yönelik olarak yapılır.

• Kilo kontrolü: Kalça eklemi vücut ağırlığından en çok etkilenen eklemlerden biri olduğu için ideal kiloya ulaşmak kalça ağrısı tedavisinde önemlidir. Aşırı kiloya bağlı ortaya çıkan kalça ağrısı şikâyeti olan kişilerde kilo verilmesi, çok zayıf olma sebebi ile kasların güçsüz olması sebebi ile kalça ağrısı çeken kişilerde ise kilo alınması önemlidir.
• Doğru oturma tekniklerini bulma: Yanlış oturma teknikleri ve uzun oturma süreleri sonucu ortaya çıkan kalça ağrılarının önüne geçmek için doğru oturma tekniklerinin öğrenilmesi ve oturma sürelerinin kısaltılması gerekir.
• Sıcak baskı uygulama: sıcak su torbası ile sıcak uygulama yapılması özellikle enfeksiyonlara bağlı kalça ağrılarının azaltılmasına yardımcı olur. Kalça bölgesine gün içinde 4 – 5 kere sıcak su torbası uygulanması ya da sıcak su banyosu yapılması kalça ağrılarında faydalı olacaktır.
• Fizik Tedavi: Kalça ağrılarının tedavisinde fizik tedavi uygulamaları oldukça yüz güldüren sonuçlara sebep olur. Doktor tarafından önerilen kalça ağrısı egzersizlerinin fizyoterapist eşliğinde yapılması ile ağrılarda ciddi oranda gerileme görülür.
• Ağrı kesici ilaçlar: Ağrıların kontrol altına alınması için ibuprofen, naproksen asetaminofen, sulindak gibi ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.
• Yüzeyel Enjeksiyon: Kortizon içeren iğnelerin kalça bölgesinde ağrı ortaya çıkan bölgelere yapılması geçici olarak ağrının kontrol altına alınmasını sağlamakla birlikte kalıcı bir çözüm olmaması ve bağlarda gevşemeye sebep olması sebebi ile çok tercih edilmemektedir.
• Radyofrekans sinir yakma tedavisi (RFNA): Kalça bölgesindeki sinirlerin bloke edilmesi kalça ağrısı tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir. Özel bir ultrason eşliğinde kalça bölgesindeki sinirlere yüksek akım uygulanarak sinirlerin hasarlanması sağlanır ve ağrının kontrol altına alınmasına yardımcı olunur. Yüzeyel enjeksiyona göre daha etkili ve uzun süreli bir yöntemdir.
• Cerrahi yöntemler: Tümörlere bağlı kalça ağrısının tedavisinde tümörün çıkartılması gerekir. Ayrıca artrit gibi kalça ekleminin hasarlanmasına bağlı ortaya çıkan ve kişilerde ciddi hareket kısıtlılığına neden olan hastalıklarda kalça artroskopisi ya da total kalça protezi ameliyatı yapılır.

Kalça Ağrısı Tedavi Edilmezse 

Tedavisiz kalan kalça ağrısının sonuçları altta yatan nedene bağlı olarak ortaya çıkar. Bazı durumlarda tedavisiz kendi kendine geçebilen ağrılar mevcut iken enfeksiyonun yayılması, tümör var ise tümörün yayılması gibi durumlarda ölüme kadar gidebilen sonuçlar ortaya çıkabilir. 

Genel olarak ise kalça eklemi vücudun hareketinde en aktif olan eklem olması sebebi ile kişilerde hareket kısıtlılığına sebep olur. 

Hayati boyutlara varabilen sonuçları olması sebebi ile kalça ağrısı mevcudiyetinde doktora gidilmesi gerekmektedir.

Kalça Ağrısı İlaçları

Kalça ağrısının kontrol altına alınması için için nonsteroid antiinflamatuar ilaçlardan olarak bilinen steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar kullanılabilir. 

Bu ilaçlar arasında: 

• İbuprofen
• Naproksen
• Asetaminofen

Sayılabilir.

Non steroid anti inflamatuar ilaçlar ile kontrol altına alınamayan ağrılarda narkotik ağrı kesiciler olarak bilinen opioid analjeziklerden:

• Morfin
• Kodein
• Fentanil

 kullanılabilir.

Enfeksiyonlara bağlı kalça ağrısı tedavisinde ise antibiyotikler kullanılır.

• Penisilin
• Amikasin
• amoksisilin / klavulonik asit
• azitromisin
• klaritromisin
• Sefaperazon
• tetrasiklin

En yaygın kullanılan antibiyotiklerdir.

Ağrı bölgesine direkt enjekte edilen lokal anestezikler ağrı kontrolünde etkilidir.

• Kortizon
• Lidokain
• Mepivakain
• Prilokain

Bu amaçla kullanılan lokal anestezi ilaçlarıdır.  

Kalça Ağrısı Ameliyatı

Tümöre bağlı kalça ağrısı tedavisinde en kısa sürede tümörün tespiti ve cerrahi çıkarılması hayati açıdan önem taşır. Ağrıya sebep olan tümörün çıkarılması için hasta genel anestezi altında olmalıdır. 

Tümör bölgesinde açılan kesiden tümörün çıkarılması ve bölgenin tamamen temizlenmesi sonrası açılan kesi kapatılır.

Cerrahi dışı tedavi yöntemleri ile kontrol altına alınamayan kalça ağrılarında kalça artroskopisi ya da total kalça protezi ameliyatı uygulanabilir. 

Kalça artroskopisi açık cerrahi seçeneklerin aksine kalça bölgesinden açılan küçük bir kesiden gönderilen ve skopi adı verilen anlık görüntü veren röntgen cihazı ile işlemin yapılmasını sağlar. 

Bu şekilde hem kalça ekleminin görüntülenmesi hem de hasarın giderilmesi sağlanır. Skopi için açılan kesiye ek olarak açılan kedilerden gönderilen kalem boyutundaki cerrahi aletler ile hastalık etkeni düzeltilir ve daha sonra açılan küçük kesiler dikilir. 

Bu sayede kesi yerinin küçük olması nedeni ile hastanın iyileşme süreci ve normal hayata dönme süresi oldukça kısa olmaktadır.

Total kalça protezi ameliyatında ise amaç leğen kemiğindeki yuvarlak oyuntu içine yerleştirilen ve uyluk kemiğindeki yuvarlak kısmın değiştirildiği plastik, seramik ya da metal yapay eklem parçaları ile kalça ekleminin onarılmasıdır. 

Bu sayede hastalar rahat şekilde hareket edebilir ve herhangi bir ağrı ya da zorlanma yaşamazlar.

Hamilelikte Kalça Ağrısı

Bir çok fiziksel ve hormonal değişikliklerin meydana geldiği bir dönem olan hamilelik döneminde kalça ağrısı şikâyeti oldukça sık rastlanılan bir durumdur.

Hamilelik ilerledikçe bebeğin büyümesi sonucu rahmin siyatik sinire baskı uygulaması sonucunda da kalça ağrıları ortaya çıkmaktadır. Ayrıca anne adaylarındaki duruş bozuklukları, yanlış oturma ve uzun süreli oturmalarda kalça ağrısına sebep olur.   

Hamilelik döneminde kalça ağrısı yürüyememe, oturamama gibi gündelik aktivitelerde kısıtlanma ile kendini gösterebilir. 

Hamilelik döneminde kalça ağrılarının tedavisinde en iyi ilaç egzersizdir. Ağrıların ortaya çıktığı dönemlerde istirahat edilmesi geri kalan zamanlarda ise uygun egzersizlerin uygulanması önemlidir. 

Kısa süreli yürüyüşler ve yüzme hamilelik döneminde oldukça faydalıdır. Ayrıca akupunktur, sıcak ya da soğuk uygulama yapılması da hamilelik döneminde kalça ağrısı tedavisinde faydalıdır. 

Bu yöntemler kontrol altına alınamayan ağrılar için doktor tavsiyesi ile ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.

Bebeklerde Kalça Ağrısı 

Bebeklerde kalça ağrısının en yaygın sebebi doğuştan kalça çıkığı ya da diğer adı ile gelişimsel kalça çıkığıdır. Gelişimsel kalça çıkığı gelişiminde birçok faktör mevcuttur.

Anne karnındaki dönemde en önemli süreçler 12. – 18. Haftalar arası ve son 4 haftadır. 12 – 18. Haftalarda hormonal ve genetik faktörler rol oynayarak leğen kemiğindeki çukurun yeterine çukur olmamasına ve kas yapısının gevşek olmasına sebep olur. 

Son 4 haftada meydana gelen doğuştan kalça çıkığında ise mekanik faktörler rol oynar. Bu faktörler içinde ise en etkilisi ters geliş olarak bilinen ve normalde önce başın doğması ile başlayan doğumun kalça ile başlaması durumudur.   

Doğum sonrası meydana gelen kalça çıkığında en etkili faktör kalça bölgesinin sıkıştırılmasıdır ve buna en sık kundak alışkanlığı neden olmaktadır. Henüz kas ve kemik yapısı oluşmamış bebeklerde kundak ile sıkıca sarılma kalçanın çıkmasına neden olur. 

Gelişimsel kalça çıkığında şüphe edilen bebeklerde ilk 6 ay ultrasonografi (USG) ile 6 aydan sonra ise direkt röntgen grafi ile tanı konur. 

Tedavi planlaması da bebeğin yaşına göre yapılır. Ilk 6 ay keşfedilen gelişimsel kalça çıkığı tedavisinde pavlik bandaj adı verilen kalça çıkığı bandajı kullanılır. 

3 hafta sonra yapılan kontrollerde ilerleme görülmezse kalça alçıya alınabilir. 6 – 18 ay arası bebeklerde ise kalça çıkığı tedavisi yerine oturtma ameliyatı sonrası alçı uygulaması ile yapılır.

Çocuklarda Kalça Ağrısı 

Çocukluk döneminde görülen kalça ağrıları genelde travma ve düşmelere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Çocukluk dönemi hem çok hareketli olan hem de dengenin tam sağlanamadığı bir dönem olduğu için düşme ve darbelerin en çok alındığı dönemlerdendir. 

Darbe ya da travma sonrası meydana gelen kalça ağrılarında görüntüleme yöntemleri ile çıkık, çatlak ve kırık tespit edilmesi durumunda soruna yönelik tedavi planlanır.

Çocukluk döneminde ortaya çıkan kalça ağrılarının nedenlerinden biri ise Legg  - Calve – Perthes hastalığıdır. 4 – 10 yaş arasında daha sık olmakla birlikte 1,5 – 15 yaş arasındaki çocuklarda ortaya çıkabilen ve ömur boyu takip.

Tedavi gerektiren ortopedik hastalık olan Legg – Calve – Perthes hastalığı kalça bölgesinde ağrı, yürürken topallama ve aksama ile kendini gösterir. Kalça ekleminde bilinmeyen bir nedenle kan akımının bozulması sonucu ortaya çıkar.

Hastalığın teşhisinde görüntüleme yöntemleri faydalı olmakla birlikte görüntüleme yöntemlerinde belirti bulunmayan ancak 10 günden uzun süredir kalça ağrısı şikâyeti olan çocuklarda manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yapılmalıdır. 

Hastalığın tedavisinde esas hedef kalça eklem açıklığının korunması ve uyluk kemiğinin yuvarlak baş kısmının normal gelişmesinin sağlanması olup hastaya yönelik tedaviler planlanır. 

Bu hastalarda kalça eklemini zorlayacak sportif faaliyetlerden uzak durulması ve istirahat önemlidir. İlaç tedavileri ve kalça ekleminin korunması amacı ile cerrahi müdahaleler tedavi yöntemleri arasındadır. 

Kalça Ağrısı için Hangi Doktora Gidilir?

Düşme ve travmalar sonucu ortaya çıkan kalça ağrısı durumunda Ortopedi ve Travmatoloji bölümünde ortopedi ve travmatoloji uzmanına muayene olunmalıdır. 

Kalçada travma harici ortaya çıkan ağrıların gün geçtikçe kötüleşmesi, yüksek ateşin eşlik etmesi, sürekli rahatsızlık hissi, ani kilo kaybı ve gündelik aktiviteleri kısıtlayan ağrılar mevcutsa iç hastalıkları bölümünde iç hastalıkları uzmanına muayene olunmalıdır.