Osgood Schlatter

Osgood Schlatter Nedir?

Dizin hemen altında kaval kemiğinin üzerinde kemiğin büyüyüp gelişmesinden görevli olan büyüme plakası vardır. Bu büyüme plakasının dokusu kıkırdaktan oluşur. Kemikten daha zayıf olan bu dokunun yaralanma riski kemikten daha fazladır.

Osgood Schlatter adı verilen hastalıkta ise meydana gelen problem bu kaval kemiğinin üzerindeki büyüme plağının spor ve fiziksel aktivite gibi bazı zorlanmalar sonucunda tahriş olup iltihaplanmasıdır. Bu hastalık genelde yavaş yavaş gerçekleşir.

Dizin hemen altında bir kitle veya yumru olarak ele gelir. Bu yumru ağrılı olabilir. Ağrı aktiviteyle artar. Dinlenme sonucu bu ağrı azabilir. Bir dizde olabilir. Bazı kişilerde iki dizde de görülebilir.

Eskiden daha çok erkeklerde görülen bu hastalıkta zamanla kızların spor dallarına olan katılımının artması sonucu bu cinsiyet farkı daralmıştır.

Bu hastalık genellikle 12 ila 14 yaş arasındaki erkeklerde ve 10 ila 12 yaş arasındaki kız çocuklarında görülür. Bu sık görülme yaş farklılığı ergenliğin kızlarda daha erken başlamasından kaynaklıdır. Büyüme dönemindeki çocuklarda görülür. Bu yaş aralığı dışında çocuk ve ergenliğin hemen hemen her döneminde görüldüğü bildirilmiştir.

Osgood Schlatter Risk Faktörleri Nelerdir?

Bu hastalığın bir kişide gelişmesi için bazı  risk faktörleri vardır.

Bu risk faktörleri:

• Yaş: Osgood-Schlatter hastalığı ergenliğin büyüme dönemleri sırasında ortaya çıkar. Yaş aralıkları cinsiyete göre değişir. Çünkü kızlar ergenliğe erkeklerden daha erken girer. Osgood Schlatter hastalığı tipik olarak 12 ila 14 yaş arası erkeklerde ve 10 ila 13 yaş arası kızlarda görülür.
• Cinsiyet: Osgood-Schlatter hastalığı erkeklerde daha yaygındır. Ancak son yıllarda daha fazla kız sporla uğraşmaya başladığı için bu cinsiyet farkı daralmaktadır.
• Yapılan Spor Dalları: Bu hastalığın oluşmasında yapılan bazı spor dalları riski arttırabilir. Koşma, atlama ve yön değişikliklerini hızlı bir şekilde içeren basketbol, voleybol ve futbol gibi spor dallarıyla uğraşan çocuklarda bu hastalığın gelişme risk daha fazladır.
• Esneklik ve Gerginlik: Kuadriseps kaslarındaki (uyluk kemiğinin üzerindeki dörtlü kas  grubu) gerginlik, diz kapağının tendonunun (kası kemiğe bağlayan doku) kaval kemiği üstündeki büyüme plakası üzerindeki çekilmesini artırabilir. Bu sebeple Osgood Schlatter hastalığına gidiş olabilmektedir.

Osgood Schlatter Belirtileri Nelerdir?

Bu hastalığın ana belirtisi diz ve diz kapağının altındaki kaval kemiğinin üzerinde meydana gelen kitle, yumru veya şişkinliktir.

Bununla birlikte aşağıdaki belirtiler de görülebilir:

• Diz kapağının hem altında gözle görülen kızarık alanlar.
• Diz kapağının altında kaval kemiğinin üzerine dokunulduğunda ele gelen sıcak şişkin alanlar
• Futbol, basketbol, voleybol ve hentbol gibi branşlarda düzenli olarak spor yapan çocuklarda diz ve dizin altında meydana gelen ağrı hissi. Bu ağrı hafif veya şiddetli olabilir. Bu o anki zorlanmaya bağlıdır. Bununla birlikte spordan sonra dinlenmeyle bu ağrının azalması.
• Merdiven çıkma, diz çökme çömelme ve tekme atma gibi durumlarda diz ve altında sızlama tarzında geçici bir ağrı.
• Diz ağrısı genelde tek bacakta görülür ama bazı çocuklarda bu hastalık iki bacakta da görülür.
  

Osgood Schlatter Nedenleri Nelerdir?

Bu hastalığın temelinde yatan sebep büyüme döneminde olan çocuğun kemiklerinin, kaslarının ve tendonlarının (kası kemiğe bağlayan doku) farklı oranlarda büyümesidir.

Bu farklı oranda büyüme sonucunda dize bağlı olan tendon kaval kemiğinin üzerindeki büyüme plağını yukarı çeker. Büyüme plağının üzerinde plağı koruyan tibial tüberkül adı verilen bir doku vardır. Tendon bu dokuya bağlıdır.

Yukarıdan quadriceps femoris (uyluk kemiğinin üzerindeki dörtlü kas grubu) adı verilen ve dizin üstünde bulunan kas grubu tendonu yukarıya çeker. Haliyle büyüme plağı ve tibial tüberkül de bu büyüme dönemlerinde dokuların farklı büyümesi sebebiyle yukarı anormal olarak fazla çekilir.

Spor ve fiziksel aktiviteler bu yukarı çekmeyi daha da arttırır. Bu da plakta yaralanmalara sebep olur. Diz ve altında ağrı meydana gelir.

Osgood Schlatter Teşhisi

Osgood Schlatter hastalığından şüphelenen doktor hastanın yaşını sorar ve detaylı olarak tıbbi açısından değerlendirmek için hastanın öyküsünü dinler. Bu öyküde kişinin spor geçmişini sorgular. Fiziksel aktiviteler ve eğer yapılıyorsa spor aktivitesinin doktor tarafından bilgisinin alınması bu hastalığın bir kişide görülmesi için belirleyici olabilir ve tanıda değerlidir.

Teşhisi doğrulamak için doktorunuz ağrı, hassasiyet, şişlik ve kızarıklık aramak ve ekleminizdeki hareket aralığını kontrol etmek için dizinizi muayene eder.

Ayrıca kişinin bazı hareketlerle  kalçasının hareket aralığını da kontrol eder.

Diz Grafisi: Doktor eğer Osgood Schlatter hastalığından şüpheleniyorsa bu muayenelere ek olarak diz grafisi çekilmesini isteyebilir.

Doktor bu diz grafisi ile kaval kemiğinin üstünden hastalığa bağlı olarak kemikten ayrılan küçük kemik parçaları veya tendonun üzerinde anormal kalsiyum birikintilerini görebilir.

Ağrınız sabitse veya diz hassaslığınız dolaşan ağrı tipindeyse, doktor bu diz grafisinden kırık, tümör veya enfeksiyon gibi diğer sorunların varlığını araştırmak ve ayırıcı tanıya gitmek için faydalanır. Genelde diz grafisi ile tanı koyulur.

Ultrasonografi: Tendonu diz kapağını ve kaval kemiğini incelemek için kullanılır. Etkili bir yöntemdir. Ama diz grafisi kadar sık kullanılmaz.

Manyetik Rezonans (MR): Bazı şüpheli olgularda tendonu incelemek amacıyla kullanılmaktadır. Pratik değildir.

Osgood Schlatter Tedavisi

Osgood Schlatter hastalığı genelde tedavisiz geçebilen bir hastalıktır. Bu hastalığın belirtileri kemiklerin, tendonun ve kasların büyümesi bittiğinde geçebilir.

Bununla birlikte belirtileri şiddetli olan kişilerde bazı tedaviler uygulanabilir.

Bu tedavi yöntemleri:

İlaç Tedavisi

Bazı ağrı kesici etkisi olan ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar genelde steroid olmayan anti-iltihabi ilaçlardır. Yapılan araştırmalara göre bu ilaçları kullanan kişilerde bu hastalık daha ılımlı seyretmektedir.

Steroid olmayan anti-iltihabi ilaçlar vücutta iltihabi reaksiyona sebep olan proteinleri baskılar. Bu sayede bu hastalığa sahip kişiler diz ağrılarını azaltabilir.

Fizyoterapi

Bir fizyoterapi uzmanı bu hastalığa sahip kişinin kuadriseps femoris kasını germek için bazı egzersizler çeşitlerini hastaya öğretebilir. Bu da diz kapağı (patella) tendonunun kaval kemiğe bağlandığı yerdeki gerginliği azaltmaya yardımcı olabilir.

Dizin altına patellar tendon lastiği kullanmak da gerginliği hafifletmeye yardımcı olabilir. Bunun dışında kuadriseps femoris kası ve bacaklar için güçlendirme egzersizleri diz eklemini stabilize etmeye yardımcı olabilir.

Cerrahi Tedavi

Osgood Schlatter hastalığı bulunan çocuklarda nadiren cerrahi uygulanır ve kişinin belirtilerini azaltabilir. Ağrı ve şişkinlik gibi belirtiler dayanılmaz seviyelerde değilse  büyüme plaklarının aktivitesini kaybetmesi beklenir.

Cerrahi 20 yaş ve üzeri için planlanır. Büyüme plakları kapandığı zamana kadar beklendikten sonra şikayet ve belirtilerin varlığına bakılıp karar verilir.

Osgood Schlatter Tedavi Edilmezse

Osgood Schlatter hastalığı genelde büyüme döneminin bitmesi ile birlikte kendiliğinden düzelebilen bir hastalıktır.

Nadiren bazı durumlarda kronik olarak şişlik ve ağrı olabilir. Bu durumlarda ameliyat gerekebilmektedir.

Osgood Schlattera Ne İyi Gelir?

Bazı davranışlar, yöntemler ve yiyecekler Osgood Schlatter hastalığına sahip kişilerin belirtilerini azaltabilir. Hastayı rahat ettirebilir.

Bunlar:

• Eklemi dinlendirmek: Diz çökme, atlama ve koşma gibi durumu ağırlaştıran aktiviteler yapmak ve spor dallarıyla meşgul olmak için harcadığınız zamanları sınırlandırın.
  
• Etkilenen bölgeye buz ile baskı yapmak: Bu uygulanan buz tedavisi sonucu iltihabi reaksiyonlar yavaşlatılabilir. Bu tedavi sonucu ağrı ve şişmenin azalmasına yardımcı olunabilir. Sık sık buz tedavisi uygulamak iyi gelebilir.
  
• Bacak kaslarını germek: Uyluğun önündeki kasları germek (kuadriseps femoris) hastaların şikayetlerini azaltabilir.
  
• Dizinizi bandajlar ile  korumak: Çocuğunuz spor müsabakalarına veya aktivitelerine katılırken özel olarak üretilen ve eczane gibi yerlerden alınabilecek olan diz bandajları sayesinde dizin korunması sağlanabilir.
  
• Patellar tendon lastiği kullanmak: Diz kapağının hemen altındaki bacağın etrafına patellar tendon lastiği takılır. Bu diz bandajından farklıdır. Sportif aktiviteler sırasında diz kapağının tendonunu "tutmaya" ve kuvvetin bir kısmını kaval kemiğine dağıtmaya yardımcı olabilir.
  
• Başka spor dalları ile meşgul olmak: Çocuğunuzun belirtiler geçene kadar bisiklete binme veya yüzme gibi atlama veya koşma içermeyen aktivitelere geçmesini önerin.
  
• Yumuşak doku terapisi adı verilen bir masaj tekniği vardır. Sadece bu masaj tekniği konusunda uzman kişiler tarafından yapılması gerekir. Belirtileri azaltır ve hastalığa sahip kişileri rahatlatır.
  

Osgood Schlattera Ne İyi Gelmez?

Bazı davranışlar, yöntemler ve yiyecekler Osgood Schlatter hastalığına sahip kişilerin belirtilerini arttırabilir. Hastayı daha da rahatsız edebilir.

Bunlar:

• Ağır spor dalları ile meşgul olmak ve ağır fiziksel aktiviteler yapmak kuadriseps femoris kasının gerginliğini ve dolayısıyla tendonun büyüme plağını yukarı çekmesini arttıracağı için kesinlikle önerilmemelidir.
• Bazı yiyecekler vücutta olan iltihabi reaksiyonu arttırabilir. Bu yiyecekler: Yüksek fruktoz içeren meyve suyu tarzı içecekler, margarin tipi yağ içeren yiyecekler, rafine karbonhidrat içeren besinler, trans yağ içeren ambalajlı yiyecekler.
  

Osgood Schlatter İlaçları

Osgood Schlatter hastalığında genel ilaç tedavisi kullanılmaz. Anca bazı çocuklarda ağrıların şiddetli olması ve dayanılmaz seviyeye gelmesine bağlı olarak ağrı kesici olarak steroid olmayan anti iltihabik ilaçlar kullanılabilir.

Bu hastalığa sahip çocuğun şikayetlerini azaltabilir. Onun dışında bu hastalığı geçirebilecek bir ilaç bulunmamaktadır.

Steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar: Bu ilaçlar vücuttaki iltihabi reaksiyonların şiddetini azaltıp hastaların şikayetlerini ve belirtilerini azaltmasına yardımcı olabilir. Diz ve bacak ağrısı azalabilir. Bu hastalığa bağlı olarak şişmiş diz ve diz altı bölgelerinin şişliği azalabilir.

Bu amaçla kullanılabilecek ilaçlar: Asetaminofen, ibuprofen veya naproksen sodyum olabilir.

Osgood Schlatter Ameliyatı

Osgood Schlatter hastalığı bulunan ve büyümesi hala devam eden çocuklarda cerrahi yapmak neredeyse hiç tavsiye edilmemektedir. Ancak bu hastalığa sahip bazı kişilerde diz grafisinde tendonun kaval kemiğiyle birleştiği yerde tendon ve kaval kemiğinin tam olarak kaynaşamamasına bağlı olarak kemik parçası görülebilir.

Bu kemik parçası çocukluk dönemini atlatsa dahi hastada sorun olarak kalabilir. Dizde şişlik ve ağrılar yapabilir. O yüzden bu parçacık yetişkinliğe erişmiş ve büyümesi durmuş kişilerde cerrahi olarak çıkarılabilir veya çıkarılmadan delikler oluşturulabilir. Bu hastanın belirtilerini azaltır ve rahatlamasını sağlar.

Bu cerrahi işlemin büyüme döneminde yapılması Osgood Schlatter hastalığına sahip kişinin diz ve altındaki şişkinliğini daha da arttırabilir.

Osgood Schlatter için Hangi Doktora Gidilir?

Aşağıdaki belirtiler varsa bir Ortopedi ve Travmatoloji uzmanına görünmek gerekebilir.

Bu belirtiler:

• Hayat kalitesini engelleyen ve iş yapmaya engel olacak kadar şiddetli diz ağrısı
  
• Bazı hareketlerde diz ekleminiz kilitlenip kalıyorsa
  
• Diz  ve dizin altında meydana gelen kızarıklık, şişlik ve ağrı varsa. Bu belirtilere ek olarak kişide ateş görülüyorsa