Ranula

Ranula Nedir?

Tükürük, ağzın alt tabanında, dil kökünün önünde bulunan tükürük bezleri tarafından üretilen ve ağzın içerisine akan, besinlerin sindirimini başlatan sıvıdır. Tükürük bezlerinin bir tabanının altına akması ile oluşan şişliğe ranula adı verilmektedir. Ranulalar, dil kökünde yer alan, berrak görünümlü veya mavimtırak renge sahip olan içi tükürük sıvısı ile dolu kistlerdir.  Bu kistler genellikle çok yavaş büyümekte ve bu sebeple geç fark edilmektedir.

Ranulalar, tükürük sıvısının doldurduğu bölgeye göre iki ana başlık altında incelenir: basit ranula dilin altında kalan kistlere verilen isimdir, eğer kist yırtılır ve tükürük sıvısı ağzın tabanından boyun bölgesine ilerlerse servikal ranula (boyun ranulası) olarak adlandırılmaktadır. Ranula kanserleşmeyen, iyi huylu bir büyümedir. 

Ranula gelişimi herkeste görülebilmektedir. Ancak yirmili ve otuzlu yaşlarda ranula gelişimi daha sık görülmektedir.  Yeni Zellandalılarda ve Okyanusya bölgesinden insanlarda ranula gelişiminin daha sık olduğu bilinmektedir. Ranula gelişimine sebep olan tükürük kanalı hasarı enfeksiyonlara bağlı gelişebilmektedir. Kötü ağız hijyeni, sık enfeksiyon ve düşük vücut direnci ranula gelişimine sebep olabilen durumlardır. Kişideki bu sebepler düzelmedikçe ranula kendiliğinden düzelse bile aynı bölgede tekrarlayabilir.

Ranula Belirtileri Nelerdir?

Basit ranulalar kişiye genellikle ciddi rahatsızlıklar vermeyen, bazı durumlarda kendiliğinden düzelebilen kistik yapılardır. Dil kökünde veya çenede, genellikle beş ila yedi santim çapında yumuşak şişlikler kişinin kendi, diş hekimi veya ailesi tarafından kolaylıkla fark edilebilmektedir. Ağızdaki şişlik ağrılı olabilir. Kistin içerisindeki sıvı kendiliğinden ağzın içerisine boşalabilir. Ancak kistin boşalması ranulanın düzelmesi anlamına gelmemektedir, boşalan ranulanın bölgesinde haftalar içerisinde yeni bir ranula gelişir.  Basit ranulaların yapısının bozulması ve içerisindeki tükürük sıvısının boyna ilerlemesiyle gelişen servikal ranulalar daha ciddi belirtilere sebebiyet verebilmektedir:

• Yutma güçlüğü
• Konuşma güçlüğü
• Kistin soluk borusuna baskı yapması 

Ranulaların ciddi belirti vermesi halinde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. 

Ranula Nedenleri Nelerdir?

Basit ranulaların bir kısmı kendiliğinden oluşur ve altlarında yatan sebep bulunamaz. Travmaların ranula gelişime sebep olabildiği bilinmektedir: 

• Yüze alınan darbeler 
• Ağız içindeki cerrahi işlemler
• Alt dudağın veya yanağın ısırılması

gibi travmalar tükürük bezinde üretilen tükürüğün ağız tabanından akmasını sağlayan tükürük kanallarının hasarlanmasına ve tükürüğün bezde birikmesine sebep olur. Ayrıca çeşitli ağız içi enfeksiyonlar da tükürük kanallarına zarar vererek tükürük bezinin içeriğinin akmasını engelleyebilir. İçeriğini dışarıya akıtamayan bez, kubbe şeklinde bir kist haline gelir. Oluşan bu kist basit ranuladır. Basit ranulanın hızla büyümesi ve parçalanmasıyla bezin içeriğinin dışarıya akması sonucunda boyun ranulaları ortaya çıkmaktadır. 

Ranulaların belli bir bölgede yaşayan insanlarda daha sık görülüyor olması kişinin genetiği ile belirlenen anatomik özelliklerinin ranula gelişiminde önemli bir rol oynadığı düşünülebilir. Ancak ranula gelişimi ile ilişkili olduğu düşünülen bir gen bulunmamaktadır.

Ranula Teşhisi

Basit ranulalarda teşhis fizik muayene ile konulabilmektedir. Ancak ranulanın boyutlarının ve yaratabileceği sıkıntıların daha iyi değerlendirilebilmesi için görüntüleme teknikleri kullanılabilmektedir. Ranulaların görüntülenmesi için uygulanabilecek teknikler şu şekildedir:

• Bilgisayarlı Tomografi: Bilgisayarlı tomografi görüntülerinin direk grafilerle karşılaştırılmasıyla ranula hakkında detaylı fikir elde edilebilmektedir. 
• Manyetik Rezonans Görüntüleme 
• Ultrasonografi

Görüntüleme yöntemleri ağız içerisindeki şişliğin iç boşluktaki yerleşimini saptamak ve tükürük kanalıyla bağlantılı olup olmadığını değerlendirmek için kullanılmaktadır.

• Floroskopi: Ağız içerisinde yer alan tükürük bezlerindeki tükürük akışının değerlendirilmesi için uygulanan bir yöntemdir. Ranula durumunda dil atındaki tükürük bezinin kanalllarında tıkanıklık oluştuğu için akışın sağlıklı bir şekilde gerçekleşemediğinin görülmesi beklenir. 

Ranulalar fizik muayene sırasında; abse, dermoid kist ve brankial yarık kistleri ile karıştırılabilmektedir. Görüntüleme tekniklerinin uygulanması, ranulaların diğer yapılardan ayrılmasını sağlar. 

Ranula Tedavisi

Ranulaların bazılarında herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmazken bazı durumlarda ranulalara ilaç tedavileri ve cerrahi tedaviler uygulanması gerekebilmektedir. Ranulalara tedavi uygulanmasında ranulanın boyutu karar üzerinde etkili olmaktadır. Küçük ranulalar genellikle ciddi bir yakınmaya sebep olmadan kendiliğinden düzelmektedir. Ancak ciddi sıkıntılara sebep olan büyümüş ranulalara müdahale edilmesi gerekmektedir.

Ağız içerisinde oluşan şişliğin giderilmesi için ranulanın üzerine bir kesi açılabilir. Ancak bu yöntemin uygulanmasından sonra bölgede ranulanın tekrarlaması riski yüksektir. Daha büyük ranulalarda ranulanın, gelişimine sebep olan tükürük beziyle çıkarılmasına yönelik cerrahi girişimler yapılmaktadır. Tükürük bezinin korunması halinde cerrahi gelişim sıklıkla etkisiz kalır ve bölgede tekrarlayan ranula gelişimi gerçekleşir. 

Marsupilizasyon, ranulaların tedavisinde uygulanabilen bir başka işlemdir. Marsupilizasyon işleminde doktor ranulanın üzerinde bir kesi açar ve kesinin kenarlarını dikerek ortadaki boşluktan ranula içeriğinin boşalmasını sağlar. Ranulanın içeriğinin boşalması; kistin küçülmesini, daha iyi görünmesini ve bölgedeki acı ve ağrının hafiflemesini sağlar. 

Ranula oluşan bölgedeki derinin altına steroid enjeksiyonu yapılması hem şişliğin küçülmesini hem de ağrının azalmasını sağlar.

Ev Tedavileri

Çuha çiçeği yağı olarak bilinen gama linoleik asidin ranula bölgesindeki iltihaplanmayı hafifletebileceği ve belirtilerin düzelmesini sağlayabileceğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Çuha çiçeği yağının içerdiği omega altı yağ asitleri iltihaplanma karşıtı etkilere sahiptir. Ancak kişinin kendi üzerinde herhangi bir tedavi yöntemi denemeden önce bu durumu doktora danışması ve ancak doktorun tavsiyesi dahilinde kullanması gerekmektedir. Kişinin yaşadığı rahatsızlığın sebebi ranula bile olmayabilir ve ilaç olarak kullanılan malzemeler daha büyük zararlara yol açabilir.

Ranula Tedavi Edilmezse

Basit ranulalar tedavi gerektirmeden kendiliğinden iyileşebilmektedir. Ancak bazı durumlarda iyileşen basit ranulalar aynı bölgede tekrarlama eğiliminde olabilir. Aynı bölgede tekrarlayan ranulaların görüldüğü durumlarda durumun tedavisi için ranulanın, gelişimine sebep olan tükürük beziyle birlikte çıkarılması gerekir. Basit ranulalar tedavi edilmedikleri takdirde boyun ranulalarına da dönüşebilmektedir. Boyun ranulaları kişide ciddi şikayetlere yol açabilmektedir. Ranulaların ciddi şikayetlere yol açmaması için hızlı bir şekilde aile hekimlerine veya uzman doktorlara başvurulması önemlidir. 

Ranula Ne İyi Gelir?

Ranulalar bölgedeki tükürük bezinin çıkış kanalının çeşitli sebeplerle tıkanmasından kaynaklanmaktadır. Omega altı yağ asidi gibi iltihaplanma karşıtı etkilere sahip maddelerin kullanılması ranulaların oluşumunu ve büyümesini engelleyebilmektedir. Özellikle büyük ranulalar ağrıya sebep olabilir. Ağza soğuk uygulanması ve doktor kontrolünde ağrı kesicilerin kullanılması ranulanın tedavisi gerçekleşene kadar rahatsızlığın hafifletilmesini sağlayabilir. 

Ranula Ne İyi Gelmez?

Ranulalar kendiliğinden düzelebilen ağız içi şişliklerdir. Ancak bazı durumlarda ranulalar kendiliğinden düzelmeyebilir, tekrarlayabilir ve durum kötüleşebilir. Ranulaların kendiliğinden düzelmesi için uzun süre beklenmemelidir. Rabulaların kendiliğinden geçmemesi veya rahatsızlıkların ciddi boyutlara ulaşması halinde doktora başvurmakta geç kalınmamalıdır. Daha ciddi rahatsızlıklar daha agresif tedavi yaklaşımlarını gerektirecektir.

Ranula için Hangi Doktora Gidilir?

Basit ranulalar kendiliğinden kaybolabilmektedir. Ancak bazı kişilerde basit ranula kendiliğinden geriledikten sonra aynı bölgede tekrarlayan ranula gelişimi görülür. Ranulanın ve ranulayı geliştiren tükürük bezinin çıkarılması, ranula gelişiminin tekrarlamasını önler. Tekrarlayan ranulaların varlığı durumunda kulak burun boğaz polikliniklerine başvurulmalıdır. 

Boyun ranulalarının oluştuğu ve kişide ciddi belirtilerin ortaya çıktığı durumlar başta olmak üzere, ranulaların tedavisi geciktirilmemelidir. Basit ranulalar kendiliğinden gerileyebilecek olsa da, tükürük sıvısını çevreleyen dokunun yırtılmasıyla boyun ranulası gelişimi halinde ciddi rahatsızlıkların da gelişmesi riskinin olduğu unutulmamalıdır.