Sinir Krizi

Sinir Krizi Nedir?

Sinir krizi yoğun mental stresin yaşandığı, 20 dakika ila 1 saate kadar süresi değişebilen dönemi tanımlayan psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Kişinin her zamanki günlük işlerini yerine getiremeyecek kadar etkilenmesi nedeniyle “kriz” adını almıştır. 

“Sinir Krizi” terimi daha önceleri depresyon, anksiyete ve akut stres hastalığı gibi çeşitli psikiyatrik hastalıkların yerine de kullanılmıştır. Günümüzde ise sinir krizi bu geniş grup yerine tek başına bir hastalığı ifade etmektedir. Kişide yoğun stres belirtilerinin görülmesi ve günlük hayattaki işlerini yerine getirememesi sinir krizi olarak tanımlanır. 

Sinir krizi fiziksel veya psikolojik bir olaydan sonra aniden gelişebilir. Bazı kişilerde uzun süre maruz kaldığı durumlardan sonra gelişebilir. Sinir krizi geçirmek aşırı öfkelenme, çevreye zarar verme gibi ciddi belirtilere neden olabilen bir rahatsızlıktır. Sinir krizi geçiren kişinin bilinci yerinde olmayabilir , hareketleri kendisine ve çevresindekilere zarar verebilir. Erken fark edilmesi ve müdahale edilmesi önemlidir. Uzun dönem psikiyatrik tedaviye ihtiyaç duyulabilir.

Sinir Krizi Belirtileri Nelerdir?

Sinir krizinde kişiden kişiye değişen çeşitli belirtiler görülebilir. Neden olan olayın türüne göre belirtiler şekillenebilir. Sinir krizleri ruhsal ve fiziksel pek çok hasara neden olabilir. Bu hasarların kalıcı ve olumsuz sonuçlarını önlemek için erken tedavi önemlidir.

Sinir krizinde görülebilen belirtiler:

• Aşırı Stres: Kişilerde sinir krizi aşırı stresten dolayı gelişebilir. Stresten dolayı konsantrasyonda bozulma, dikkat dağınıklığı görülebilir. Aşırı bağırma, sinirlilik, huzursuzluk, hareketlilik görülebilir. Sinir krizi sonrası baş ağrısı, kaslarda kasılma gibi etkilere neden olabilir.
  
• Depresif Ruh Hali: Ümitsizlik, hayattan zevk alamama, intihar etme düşüncesi gibi ciddi belirtiler görülebilir.
• Kendine Zarar Verme Hissi: Kişi kendine veya çevresine zarar verme düşüncesinde olabilir. Sinir krizi esnasında kişinin bilinci genellikle yerinde olmaz. Saçlarını yolma, kendisine vurma, başını bir yerlere çarpma gibi zarar verici davranışlar sergileyebilir. Aynı hareketleri çevresinden birisine de yapabilir.
  
• Anksiyete: Endişe hissinin vücudu etkilemesiyle sinir krizi sonrası uyuşma, yüksek tansiyon, ellerde titreme, karın ağrısı, sarsılma hissi, kaslarda kasılma görülebilir.
• Panik Atak: Sinir krizinde sık görülen belirtilerden biridir. Aşırı korku duyabilir, gerçeklikten ve kendisinden uzaklaşmış gibi hissedebilir. Vücutta göğüs ağrısı, terleme, sık nefes alıp verme gibi semptomlara neden olabilir.
• Ruh durumunda aşırı değişim: Açıklanamayan ruhsal patlamalar görülebilir, kişide inişli çıkışlı ruh hali gözlenebilir.
• İnsomnia (Uykusuzluk): Kişi uykusuzluktan yakınabilir. Uykuya dalamama, uykuda sık uyanma görülebilir.
• Baygınlık: Bazı hastalarda sinir krizi sonrası konuşamama, bilinç bulanıklığı, baygınlık görülebilir.
• Halüsinasyon Görme: Olmayan şeyleri var gibi görebilir, Ruhsal hastalıklarda sık görülen bir belirtidir. Vücutta herhangi bir duyuyu etkileyebilir.
• Paranoya: Halüsinasyon benzeri olmayan kişilerin kendisini takip ettiğini veya izlediğini düşünebilir. Korku ve endişe hissi sıktır.
• Geri Çekilme: Bazı kişilerde sinir krizi kendisini çevreden uzaklaştırarak belirti verebilir. Aşırı stres kişiyi ailesinden, arkadaşlarından ve iş yerinden uzaklaştırabilir. Sosyal ilişkilerin azalması kişide yalnızlığın ilerlemesine neden olabilir. Daha az yeme, az uyuma görülebilir. Kişisel bakıma önem vermeme, hijyene dikkat etmeme görülebilir.

Sinir Krizi Nedenleri Nelerdir?

Sinir krizi genellikle aşırı stres sonrası gelişir. Kişiler bu stresi ruhsal olarak tolere edemez, vücudun kontrolü kaybedilir. Kişi bu stresin kaynağı ile ilk kez karşılaşabilir veya uzun süreli strese maruziyet sonrası sinir krizi gelişebilir. Stresin kaynağı kişinin kendi düşünceleri veya dışardan tetikleyici bir olay olabilir.

Sinir krizinin olası nedenleri:

• Sürekli Strese Maruz Kalma: Kişinin ailesinde, arkadaş çevresinde veya iş yerinde yaşadığı stresin birikmesi sonrası sinir krizi görülebilir. Ani gelişen ve kişinin moralini bozan olaylar yoğun stres oluşturabilir. Stres bağışıklığın düşmesine ve hastalıklara açık hale gelmesine neden olabilir.
• Depresyon: Depresyon kişiyi mental ve fiziksel olarak yoran ve stresin etkilerine açık hale getiren bir durumdur. Ruhsal olarak stresle mücadele edilmezse sinir krizleri, panik ataklar görülebilir.
• Travmatik Olaylar: Fiziksel veya psikolojik üzücü bir olay yaşamak sebep olabilir. Fiziksel ve ruhsal şiddet görme, örselenme, sevdiği birini kaybetmek, kazalar sonrası sinir krizi gelişebilir. Geçmiş olayların tekrar hatırlanması da krize neden olabilir.
• Ciddi Maddi-Manevi Kayıplar: İflas gibi maddi olarak büyük kayıplar sonrası gelişebilir. Beklenmeyen ölümler, ani manevi kayıplar da sinir krizlerine sebep olabilir.
• Majör Yaşam Değişiklikleri: Boşanma, ayrılma, aile içi tartışma gibi olaylar sonrası kişi sinir krizi geçirebilir.
• Az Uyuma: Vücudun dinlenmesi ve rahatlaması için çok önemli olan uykuya yeterli vakit ayrılmaması stresin birikmesine neden olabilir. Vücut direncinin düşmesiyle kişi aşırı stresle baş etmekte zorlanabilir.
• Çeşitli Sağlık Sorunları: Kişide veya ailesinde psikiyatrik hastalık öyküsü olması sinir krizinin gelişmesinde yardımcı bir neden olabilir. Mevcut hastalıkları, geçirdiği kazalar günlük yaşamını etkileyebilir, aşırı strese neden olan durumlarda sinir krizi gelişebilir.

Sinir Krizi Teşhisi

Sinir krizi genellikle hastanın görülmesiyle klinik olarak konulabilir. Ek inceleme kriz anında tedavinin başlamasını geciktirebilir. Öncelikle hastanın sinir krizinin düzelmesi ve güvenliğinin sağlanması önemlidir. Sinir krizi teşhisi genellikle tıbbi geçmişin öğrenilmesiyle konulur. Kişinin bilinci yerinde değilse veya mantıklı konuşamayacak bir durumda ise yakınlarından bilgi alınabilir.

• Tıbbi Geçmiş: Sinir krizinin ne zaman başladığı ve şikayetleri ilk olarak öğrenilmelidir. Sinir krizine neden olan bir olay varsa hasta mahremiyeti sağlanarak sorulmalıdır. Daha önce sinir krizi geçirmiş olması ve mevcut psikiyatrik hastalıkları dikkate alınmalıdır. Kullandığı ilaçlar sorulmalı, madde ve alkol bağımlılığı da mutlaka tanı koyarken göz önünde bulundurulmalıdır. Sinir krizi geçiren hasta konuşamayacak durumda olabilir, bilinç bulanıklığı görülebilir. Böyle durumlarda güvenilir bir yakınından öykü alınması gerekebilir.
• Fizik Muayene: Sinir krizi sırasında kişi kendisine istemli veya istemsiz olarak zarar vermiş olabilir. Kişide kendisine veya çevresine zarar verme düşüncesi devam ediyorsa güvenli bir ortam sağlanmalıdır. Hastaneye erken başvurmayan hastalarda travma ve yaralanma mutlaka sorulmalıdır. Vücudunda ağrıyan bir bölge varsa hızlı şekilde muayene edilmelidir. Erken müdahale gereken aktif kanama veya kırıklar dikkate alınmalıdır.

Sinir Krizi teşhisi gerekli incelemeler sonrası Acil hekimi veya Uzman Psikiyatrist hekim tarafından konulabilir. Erken tanı ve tedavi kişinin fiziksel ve ruhsal sağlığının korunması için önemlidir. 

Sinir Krizi Tedavisi

Sinir krizi tedavisinde kişide oluşan psikolojik ve fiziksel stres azaltılarak hastanın iyileştirilmesi amaçlanır. Stres kaynağının ortadan kaldırılamadığı durumlarda bunu kabul etmesi ve tolere edebilmesine yönelik tedavi düzenlenir. 

Sinir krizi anında yapılması gerekenler genellikle hastanın güvenliğini sağlamak ve sakinleşmesine yardımcı olmaktır. Kişinin sinir krizi geçirdiği ortamdan uzaklaşması ve sakin bir yere gitmesi sağlanabilir. Sakinleşmesini sağlayacak biriyle konuşması, yüzünü yıkaması veya ılık duş alması, uyuması krizi yavaşlatabilecek yöntemlerdir. Daha önce sinir krizi geçiren kişiler hekiminin reçete ettiği ilaçlarını kullanabilir. Asıl tedavi sebep olan etkenin ortadan kaldırılmasıyla mümkün olabilir.

Sinir krizinin uzun süreli devam ettiği durumlarda ilaç tedavisi veya ilaçsız çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. 

• İlaç Tedavisi: Sinir krizi tedavisinde antidepresan ilaçlar tercih edilebilir. Aşırı endişeli kişilerde anksiyete tedavisinde kullanılan ilaçlar reçete edilebilir. Yan etkileri mutlaka göz önünde bulundurulmalı, bu ilaçlar hekim önerilerine dikkat edilerek kullanılmalıdır.
• Kişiye Özel Terapi: Psikiyatrist hekim sinir krizinin neden olduğu aşırı stresi azaltmak için hastayla konuşabilir. Asıl nedenin hastayla konuşulabilmesi önemlidir. Terapide bu sorunların üzerine gidilerek kişinin korku ve endişelerini yenmesi sağlanabilir. Sinir krizinin tekrarlamaması için düzenli aralıklarla bu terapilere devam edilebilir.
• Alternatif Yöntemler: Vücuttaki stresin kontrol altına alınmasında yoga, masaj gibi alternatif yöntemler tercih edilebilir. Haftada düzenli aralıklarla evde veya eğitmenle yoga yapılabilir.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri : Sinir krizini zarar görmeden atlatabilmesi ve tekrarlamaması için kişinin yaşam tarzında değişiklikler yapması önerilebilir. Ruh sağlığını korumak için stres yapacak etkenlerden uzak durmak, olumlu ve yapıcı düşünmek, düzenli egzersiz, dengeli beslenme, yeterli süre uyumak tavsiye edilebilir. Vücutta stres yapan gıdalardan kaçınılmalı, kafein, alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır.

Sinir krizinin düzelmesi ve tekrarlamamasında stresin hayattan uzaklaştırılması çok önemlidir. Bunun sağlanması için yaşam tarzında değişiklik yapılması faydalıdır, zorlandıkları durumda kişiler mutlaka bir uzmandan destek almalıdır.

Sinir Krizi Tedavi Edilmezse

Sinir krizinin tedavi edilmemesi ruhsal ve fiziksel olarak kişileri yıpratabilir. Umutsuz ve endişeli ruh hali kişide baskın hale gelebilir, kendine zarar verme düşüncesi zamanla gelişebilir. Kişi çevresinden uzaklaşabilir, sosyal ve iş hayatını olumsuz etkileyebilir. Maddi ve manevi olarak olumsuz sonuçlardan etkilenmemesi için erken tanı ve tedavi gereken bir rahatsızlıktır.

Sinir Krizine Ne İyi Gelir?

Sinir krizinden kurtulmak ve tekrar yaşamamak için etken faktörlerin kişiden uzaklaştırılması faydalı olabilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda kişilerin bir uzmandan destek alması krizi yenmesine yardımcı olabilir.

Yaşam tarzında değişiklik yaparak sinir krizi önlenebilir. Stresten uzak durmak, dengeli beslenmek, kafein ve alkolden uzak durmak, yeterli süre uyumak ve düzenli egzersiz yapmak bu değişikliklere örnek verilebilir. Kişinin yaşam kalitesini de iyileştirerek ruh sağlığını koruyabilir.

Sinir Krizine Ne İyi Gelmez? 

Stresli yaşam tarzı, az uyumak, dengeli beslenmemek, sürekli endişeli ve umutsuz düşünmek ruh sağlığını olumsuz etkileyen davranışlardır. Kafeinli içeceklerin aşırı tüketilmesi, alkol ve sigara kullanımı uyku problemlerine yol açabilir. Düzenli egzersiz yapılmaması da süreci olumsuz etkileyebilir. 

Sinir Krizi İlaçları

Sinir krizi tedavisinde antidepresan ve anksiyete engelleyici ilaçlar tercih edilebilir. İlaçların ciddi yan etkileri nedeniyle tedavi hekim tarafından düzenlenmeli, doz aşımına dikkat edilmelidir. Bağımlılık oluşturmaması için doz ve kullanım süresi hekim kontrolünde olmalıdır. 

Antidepresan İlaçlar: Genellikle depresyon tedavisinde kullanılan bu ilaçlar bazı hastalarda sinir krizi için tercih edilebilir. Vücutta mutluluk hormonu olarak bilinen Serotoninin ve Noradrenalinin etkisini artırarak depresyonu azaltırlar. Etkileri genel olarak 1 ila 3 hafta arasında başlar, hastalar bu konuda bilgilendirilmeli ve ilaca devam etmesi sağlanmalıdır. Düzenli kullanımda uyku ve iştahta düzelme, sosyal yaşam kalitesinde iyileşme gözlenebilir. 

Yan etkileri: Kilo artışı, sedasyon, kabızlık, bulanık görme, ağız kuruluğu, baş dönmesi, kan basıncı düşüklüğü. 

Bu grupta bulunan çeşitli ilaç etken maddeleri :

1. İmipramin
2. Klomipramin
3. Fluoksetin
4. Paroksetin
5. Sitalopram
6. Reboksetin
7. Venlafaksin
8. Bupropion
9. Mirtazapin örnek verilebilir.

Anti- Anksiyete İlaçları: Anksiyete (Endişe) önleyici ilaçlar sinir krizindeki kaygıyı azaltmada kullanılabilir. Beyindeki kimyasallara etki ederek anormal kaygı ve stres hissinin azaltılmasına yardımcı olurlar. Alışkanlık oluşturabilmesi önemli bir yan etkidir, günlük doz ve kullanım süresi hekim tarafından düzenlenmelidir. Bağımlılık geçmişi olan kişilerde kullanılması önerilmez. Genellikle kısa süreli reçete edilirler. 

Yan etkileri: Baş dönmesi, uyuşukluk, düşük kan basıncı, yavaş nefes alma, unutkanlık, bağımlılık. 

Bu grupta bulunan ilaç etken maddeleri: 

1. Alprazolam,
2. Klordiazepoksit,
3. Klonazepam,
4. Diazepam,
5. Lorazepam örnek verilebilir. 

Hamilelikte Sinir Krizi

Hamilelik döneminde artan aşırı stres ve kaygı sinir krizlerine neden olabilir. Maddi ve manevi olaylar da gebenin ruh sağlığını etkileyebilir, sinir krizine yatkın bir hale gelebilir. Kilo alma, düzenli egzersiz yapmama, yetersiz uyku, dengesiz beslenme bu süreci tetikleyebilir. Stres hem anne hem de bebek sağlığını olumsuz etkileyebilir. 

Hamilelikte sinir krizi geçirmek anne ve bebeğin sağlığını olumsuz etkileyen bir durumdur. Bebeğin anne karnındaki gelişimi stres sonucunda olumsuz etkilenir, bebeğin doğduktan sonraki yaşamında da duygusal sıkıntılar yaşamasına neden olabilir. Bebeğe zarar vermemesi için bu dönemin kısa sürede atlatılması önemlidir. 

Gebelik dönemindeki hekim kontrollerinde gebelerin şikayetlerini doktoruyla paylaşabilmesi önemlidir. Sinir krizi veya başka bir psikiyatrik hastalığın erken fark edilmesi ve tedavisi gebenin sağlığı için çok önemlidir. Bu süreci sevdiklerinden veya bir uzmandan destek alarak atlatabilmesi sağlanmalıdır. İlaç tedavisi gebelerde kullanılması sakıncalı bir durumdur. İlaçsız tedavi seçenekleri önerilmelidir. 

Çocuklarda Sinir Krizi

Çocuklarda fiziksel veya ruhsal travma sonrasında sinir krizi görülebilir. Düşüncelerini rahat şekilde anlatamaması, bu sıkıntıların erken fark edilmemesine neden olabilir. Baskı altında kalması çocuğun daha sinirli ve huzursuz davranmasına neden olabilir. Kendine veya başkalarına zarar verebilir, saldırgan davranışları cezalandırılarak durum daha da kötüleşebilir.

Çocukluk döneminde yaşanan travmalar ileri dönemlerde de kişinin ruh sağlığını etkileyebilir. Erken dönemde tanı alması ve tedavi edilmesi gerekir. Çocukluk döneminde sinir krizi ve diğer psikiyatrik hastalıklardan korunmak için çocuğun baskı kurulmadan yetişmesi ve sorunlarını güvendiği kişilerle paylaşabilmesi önemlidir.

Sinir Krizi için Hangi Doktora Gidilir?

Aşırı stres sonrası panik hali, sinirlilik, kendisine ve çevreye zarar verme isteği gibi belirtiler görüldüğünde acilen sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir. Sinir krizi beklenmedik bir olay sonrası aniden gelişirse en yakın Acil Servise gidilmelidir. Uzun dönem strese maruz kalan, stresle baş etmekte zorlanan, ani üzücü olaylar sonrası ruhsal olarak iyi hissetmeyen kişilerin Uzman Psikiyatrist hekime başvurması gerekir. 

Sinir krizi kronik ruhsal bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu hastalıkların tanı ve tedavisi, sinir krizi sonrası uzun dönem tedavi uzman Psikiyatrist hekim tarafından düzenlenmelidir.