Von Willebrand

Von Willebrand Hastalığı Nedir?

Von Willebrand hastalığı, von Willebrand faktör eksikliği veya işlev bozukluğu ile giden kalıtımsal (genetik) bir kanama bozukluğudur. Von Willebrand faktör kanda bulunan trombositlerin birbirine yapışmasını, pıhtı oluşmasını ve pıhtının sabit kalmasını sağlar.

Von Willebrand faktör aynı zamanda faktör VIII'i de taşır ve eksikliğinde faktör VIII düzeylerinde de azalma görülür. Eksikliğinde trombositlerin yapışması ve pıhtı oluşumu eksik olacağından kanamalar görülür.

Von Willebrand hastalığının 3 tipi vardır. Tipleri şu şekilde sıralanabilir;

• Tip 1 von Willebrand hastalığı: En sık görülen tiptir ve von willebrand faktör düzeyi düşük, faktör VIII düzeyi de normalden az saptanır. En hafif olan tiptir ve klinik belirtiler daha azdır. Von willebrand hastalarının %80'ini tip 1 oluşturur.
• Tip 2 von Willebrand hastalığı: Von Willebrand faktör vardır ancak işlevinde bozukluk görülür. 4 alt tipi vardır ve alt tipleri 2A, 2B, 2M ve 2N'dir. Alt tiplerin oluşma nedeni genetik mutasyonlar (bozukluk) olup tedavi şekli tipe göre yapılır.
• Tip 3 von Willebrand hastalığı: En az görülen tiptir ve von willebrand faktör yoktur ve faktör VIII düzeyi düşük bulunur. Klinik olarak en ağır tiptir ve kendiliğinden gelişen kanamalar görülebilir.

Von Willebrand hastalığı en sık görülen kalıtsal kanama bozukluğudur ve görülme sıklığı 100 kişide 1'dir. Bu hastalık hem kadınlarda hem de erkeklerde görülebilir.

Von Wi̇llebrand Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Von Willebrand hastalığı belirtileri kişiye, hastalığın türüne göre değişiklik gösterebilir. Tip 1 ve tip 2 von Willebrand hastalığında belirtiler daha az görülürken, tip 2'nin bazı türleri ve tip 3 von Willebrand hastalığında belirtiler daha belirgin ve ağırdır.

Genel anlamda belirtiler;

• Küçük kaza, travma, düşme ile oluşan kontüzyonlar (berelenme), kolay morarma (kontüzyonda deri altında damarlarının hasarlanması ile kan birikmesi sonucunda koyu kırmızı, siyah renk oluşur.)
• Sık sık görülen burun kanamaları, uzun kanama süresi
• Diş işlemleri sırasında gelişen fazla diş eti kanamaları
• Kesik, yaralanma sonrası aşırı ve durdurulamayan kanama
• Gastrointestinal sistemde görülen (mide, bağırsak gibi) kanama sonucu dışkıda kan görülmesi
• Böbrek, mesanede kanama olması ile idrarda kan görülmesi
• Ameliyat sırası veya sonrasında ağır düzeyde kanamalar
• Ergenlik döneminde başlayan adet kanamalarının yoğun, süresinin uzun sürmesi
• Yumuşak doku ve eklem içinde kanamalar (Tip 3 von Willebrand hastalığında görülür)
• Tip 3 von Willebrand hastalığında kanamalar nedensiz, ağır ve şiddetli görülebilir. Tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilir.

Von Willebrand Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Von Willebrand hastalığı çoğunlukla genetik olarak aktarılan bir hastalık olup nadir olarak sonradan da kazanılabilir. Bu hastalık geni anneden, babadan veya her ikisinden alınabilir.

Tek bir ebeveynden gen aktarımı olursa daha sıklıkla tip 1 ve tip 2 görülürken, her iki ebeveynden aktarılınca genellikle tip 3 görülür. Hastalık geni bazen anne veya babada bulunup onlarda belirti vermeyebilir, ama çocuğa aktarıldığı zaman belirti verebilir.

Sonradan oluşan başka bir deyişle edinsel (kazanılmış) von Willebrand hastalığı belli durumlar sonrasında gelişebilir. Von Willebrand faktöre karşı antikor gelişimi kazanılmış von Willebrand hastalığına neden olabilir.

Von Willebrand Hastalığı Teşhisi

Von Willebrand hastalığı tanısı için öncelikle hastadan öyküsü yani anamnezi alınır. Şikayetleri, şikayetlerin ne zaman başladığı, ailede benzer bir rahatsızlık olup olmadığı, kullandığı ilaçlar, tanı almış bilinen başka hastalığı olup olmadığı sorgulanır.

Belirtiler uzun süre devam eden, şiddetli, kişiyi rahatsız eden kanamalar ve buna ilişkin şikayetler olur. Ardından hastaya fizik muayene yapılır, var olan yaraları, kanamaları ve buna ilişkin diğer belirtileri incelenir.

Kanamaya bağlı kansızlık belirtileri olup olmadığı incelenir. Hastaya kan testleri ve incelemeleri yapılır.

Bu incelemeler söyle sıralanabilir;

• Kanama zamanı: Kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombositlerin işlevi için yapılır. Kanama zamanı von Willebrand hastalığında uzamış bulunur.
• Von Willebrand faktör antijeni: Kandaki von Willebrand faktör miktarını ölçer.
• Von Willebrand faktör multimerleri: Bu inceleme ile von Willebrand faktör yapısı incelenir. Faktörün yapısında bozukluk olup olmadığı incelenir.
• Ristosetin kofaktör aktivitesi (RcoF): Bu test ile von Willebrand faktörün trombositlere bağlanma düzeyi ölçülür. Bu testte ristosetin seviyesi düşük gözlenir ve von Willebrand için spesifik(özgül) testlerden biridir.
• Faktör VIII düzeyi: Von Willebrand faktör düzeyi çok az ise düşük bulunabilir, normal düzeyde de görülebilir.
• Genetik incelemeler: Sıklıkla tip 2 ve tip 3 von Willebrand hastalığında istenir. Von Willebrand hastalığında oluşan mutasyonlar belirlenmeye çalışılır.

Von Willebrand Hastalığı Tedavisi

Von Willebrand hastalığında tedavi hastalığın türüne, şikayetlere ve şiddetine göre planlanır. Tedavide lokal hemostatikler, desmopressin (DDAVP), antifibrinolitik ilaçlar, yerine koyma tedavisi, östrojen, LHRH (lütein hormon salgılatan hormon) analogları gibi ilaçlar kullanılır.

• Lokal hemostaz yüzeyel kanama görülen yerlerde yaranın üzerine sıkıca bastırılması yani bası uygulanması ile yapılır. Ayrıca üzerine buz ile soğuk kompres uygulanabilir. Kanama olan bölgeye transamin (traneksemik asit) sürülen gazlı bez ile tampon uygulanabilir.
• Antifibrinolitik ilaçlar pıhtının erimesine engel olur, bu sayede kanama durdurulmaya çalışılır. Lokal olarak kanamanın olduğu bölgeye uygulanabilir. İlaç çeşidi olarak ülkemizde traneksemik asit kullanılır.
• Yerine koyma tedavisinde eksik olan von Willebrand faktör yerine konulur. Faktör VIII/von Willebrand faktör konsantreleri, kriyopresipitat, taze donmuş plazma veya trombosit transfüzyonu kullanılabilir. Yerine koyma tedavisi damardan infüzyon ile verilir. Yerine koyma tedavisi diğer tedavilere yanıt alınamadığında veya tip 2, tip 3 türlerinde kullanılır.
• Desmopressin genellikle enjeksiyon yapılarak veya nazal sprey ile burundan verilerek uygulanan bir hormondur. Von Willebrand faktör ve faktör VIII'in salgılanmasını sağlar. Genelde tip 1 ve tip 2 hastalarda kullanılır.
• Östrojen, LHRH analogları ise kadınlarda ağır adet kanaması şikayeti olduğunda tercih edilir. Bu hormonlar kandaki von Willebrand faktör düzeyini artırır. Çocuk doğurmak istemeyen kadınlarda rahmin iç kısmını kaplayan endometrium tabakası alınır ve adet kanaması azaltılır. Bu işleme endometrial ablasyon denir. Yine çocuk beklentisi olmayan kadınlarda histerektomi yani rahmin ameliyat ile alınması tercih edilebilir ve adet kanamaları görünmez. Ancak histerektomi de cerrahi bir operasyon olduğu için ameliyat sırası ve sonrasında kanama gibi durumlar görülebilir.

Von Willebrand Hastalığı Tedavi Edilmezse

Von Willebrand hastalığı tedavi edilmediği takdirde özellikle tip 3 von Willebrand hastalığında ölümcül kanamalar görülebilir. Kişi yaralandığı zaman uzun süren, durdurulamayan kanamalar veya kendiliğinden gerçekleşen kanamalar kişinin hayat kalitesini bozar, kişide kansızlık oluşturabilir.

Kadınlarda yoğun adet kanamalarına, doğum sırasında şiddetli kanamalara yol açabilir. Von Willebrand hastalığının erken tanı alması ve tedavi uygulanması son derece önemlidir.

Tip 1 von Willebrand hastalığında belirtiler hafif veya orta düzeyde iken, tip 3 von Willebrand hastalığında belirtiler belirgin bir şekilde gözlenir. Belirtiler ile beraber erken tanı konmalı ve tedavi uygulanmalıdır. Tedavi edilmezse veya geç fark edilirse daha ciddi belirtiler ve sorunlar ortaya çıkabilir.

Von Willebrand Hastalığına Ne İyi Gelir?

• Von Willebrand hastalığında erken tanı ve tedavi son derece önemlidir, hastalığın gidişatına iyi gelir. Kişinin tedaviyi uygun bir şekilde kullanması kanamaları azaltır ve kişinin şikayetlerini azaltır.
• Kişi başka bir rahatsızlık ile doktora giderse von Willebrand hastalığı olduğunu söylemelidir, bu sayede kullanılacak ilaçların ayarlanması ona göre yapılır.
• Kişi von Willebrand hastalığına sahipse ağır sporlardan, ciddi yaralanmaya neden olabilecek aktivitelerden uzak durmalıdır. 
• Kişi herhangi bir travma veya yaralanma geçirdiğinde bilinci yerinde ise bu hastalığı olduğunu belirtmeli, bilinçli olmayabileceği için yanında bu hastalığa sahip olduğunu anlatan bir hasta kimliği, kart gibi bir şey bulundurabilir.
• Hasta doktor tavsiyesi olmadan reçetesiz ilaç kullanmamalıdır.

Von Willebrand Hastalığına Ne İyi Gelmez?

• Von Willebrand hastalığında tanının geç alınması, tedaviye uyulmaması hayati tehlikelere yol açabilir. Kişi tedavisini doktorun söylediği şekilde uygulamalıdır.
• Hasta ağır egzersizler yaparsa kanamalara neden olabilir ve durumu kötüleştirir. Kişi kendini yaralanmalardan, travmalardan korumalıdır. Travma oluştuğu zaman von Willebrand hastalığı olduğunu söylemelidir.
• Kişi aspirin, nonsteroid antiinflamatuar ilaç, kanın pıhtılaşmasını engelleyen ilaç kullanımından kaçınmalıdır.
• Hasta kadın ise doğum öncesi mutlaka doktora danışmalı ve tedavi planı ona göre düzenlenmelidir.

Çocuklarda Von Willebrand Hastalığı

Çocuklarda von Willebrand hastalığı kendini sürekli yaralanmalar ve geçmeyen kanamalarla, burun kanamaları, diş eti kanaması ile gösterir. Bazen tip 1 ve tip 2 von Willebrand hastalığı hafif belirti verebilir, ancak tip 3 von Willebrand hastalığında belirtiler daha belirgin bir şekilde gözlenir.

Von Willebrand hastalığı tanısı konduğunda aile bilinçlendirilmeli ve durum anlatılmalıdır. Çocuğun çevresinde bulunan bakıcı, öğretmen veya arkadaşlarının ailesi de bu konuda bilinçlendirilmelidir. Çocuğun tedavisine önem verilmeli ve doktorun dediklerine uyulmalıdır.

Hamilelikte Von Willebrand Hastalığı

Hamilelik von Willebrand hastalığı olan kadınlar için zor bir süreçtir. Doğum sırasında veya doğum sonrasında kanamalar görülebilir. Bu kanamalar ağır, şiddetli ve hayati olabilir. Hasta gebelik düşündüğü zaman bir hematoloji uzmanına, kadın doğum uzmanına danışmalıdır.

Gebelik süreci, doğum sırası ve sonrasında oluşabilecek durumlar kadın doğum uzmanı ile görüşülmelidir. Her iki uzman doktorun tavsiye ve önerecekleri tedaviler ile önlemler alınarak hastanın sağlıklı bir şekilde doğum yapması amaçlanır.

Ayrıca doğum sırasında anestezi alınacak ise bir anestezi uzmanı ile de görüşülmeli, en uygun seçenek tercih edilmelidir.

Von Willebrand Hastalığı İlaçları

Von Willebrand hastalığında kullanılan ilaçlar antifibrinolitik ilaçlar, desmopressin, östrojen, LHRH analogları sayılabilir. Tedavide lokal hemostatikler ve yerine koyma tedavileri de vardır.

Antifibrinolitik ilaçlar; Bu ilaç grubu kan pıhtısının eritilmesine karşı koyar. Ancak etkilerini oluşumunu tamamlamış pıhtıya ederler. Bu ilaç lokal (kanama olan bölge üzerinde), ağız yoluyla, damar içi verilerek kullanılabilir. Antifibrinolitik olarak traneksemik asit kullanılır ve diğer von Willebrand tedavileri ile beraber kullanılabilir.

Desmopressin; Damar duvarındaki hücreleri uyararak von Willebrand faktör salgılanmasını sağlar. Burundan sprey ile veya damar içi kullanılabilir. Çoğunlukla tip 1 ve tip 2 von Willebrand hastalığında kullanılır.

Östrojen, LHRH analogları; Kandaki von Willebrand faktör miktarını artırırlar. Östrojen kombine oral kontraseptif veya konjuge östrojen olarak da verilebilir. Her ikisi de adet kanaması yoğun olan kadınlarda tercih edilir.

Yerine koyma tedavisi; Burada kan ürünleri olarak kriyopresipitat, taze donmuş plazma veya trombosit verilebilir. Von Willebrand faktör/faktör VIII konsantreleri de eksikliği gidermek için üretilmiş ilaçlardır. En sık kullanılan von Willebrand faktör konsantresi Hemate-P denilen ilaçtır.

Lokal hemostatikler; Kanama olan bölge üzerine baskı yapılarak kanama durdurulmaya çalışılır. Üzerine buz ile soğuk kompres uygulanabilir. Ayrıca transamin ile ıslatılmış gazlı bez ile kanama bölgesine tampon yapılabilir. Fibrin zamkı doğrudan yara üzerine yerleştirilir ve kanamayı durdurmak için kullanılır.

Von Willebrand Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Von Willebrand hastalığında yoğun kanama, uzun süren ve durdurulamayan kanamalar görüldüğünde kişi bir Hematoloji Bölümü ve hematoloji uzmanına başvurmalıdır.

Eğer çocuk ise Çocuk Hematoloji Bölümüne başvurmalıdır. Hematolog yani hematoloji uzmanı gereken incelemeleri yapıp belirtiler doğrultusunda tanı koymaya çalışır.