Arpacık

Arpacık Nedir?

Göz kapaklarında, gözlerde sabit bir nem seviyesini koruyan ve gözyaşı üreterek gözdeki yabancı partikülleri ortadan kaldıran çok sayıda yağ bezi bulunur. Üst ve alt göz kapaklarımızın genellikle kenar ve köşelerine açılan meibomian, zeis ve moll adı verilen 3 adet bez yapısı mevcuttur. Bu bezler küçük, basit tipte olurlar ve genellikle yağ içerikli salgıdan sorumludurlar. 

Göz kapaklarında bulunan meibomian, zeis ve moll bezleri bazen eski yağ, ölü deri hücreleri ve bakterilerle tıkanabilir. Bu olduğunda, maddeler ve mikroplar bezde birikmeye başlar ve bir enfeksiyona neden olur. Bu bezlerin akut (hızlı) enfeksiyonu sonucu arpacık (hordeolum) oluşur. Kabarık, kırmızı, sivilce gibi görünebilen, ağrılı bir yumrudur ve içi genellikle irin doludur.

Bu yumru şeklindeki enfeksiyon iç ve dış arpacık olarak ikiye ayrılabilmektedir. Meibomian bezi enfekte olduğunda iç arpacık; moll veya zeis bezi enfekte olduğunda ise dış arpacık denmektedir. 

Arpacık Belirtileri Nelerdir?

Göz kapaklarındaki yağ içerikli salgıdan sorumlu bezler bazı sebeplerle tıkanabilir. Tıkanan bezlerin bakterilerle enfekte olması sonucu o bölgede bir inflamasyon (yangı) başlayacaktır. İnflamasyonun sonucu tıkanıklığın olduğu bölgede kızarıklık, çok ciddi ağrı ve hassasiyet meydana gelir. Gözlerde de kızarıklık ve aşırı sulanma yaşanabilir. 

Tıkanan bezin ürettiği salgılar dışarı atılamaz ve bez şişmeye başlar. Tıkanıklığın olduğu bölgede yumru şeklinde bir şişlik oluşabilir. İnflamasyon (yangı) sebebiyle kırmızı bir görüntüye bürünen bu yumru sivilceye benzer. Sadece tıkanan bez bölgesi şişebilir ya da tüm göz kapağında şişkinlik görülebilir.

Kirpiklerde ve göz kapaklarında yağ partiküllerine bağlı kabuklanmalar olabilir. Göze yabancı cisim batıyor hissi ve buna bağlı olarak sürekli kaşıma isteği oluşabilir. Bu belirtilere kıyasla daha az olmakla birlikte ışığa hassasiyet olabilir. Tüm bu belirtilerin bir arada olmasıyla bazı hastalarda görmede bozulma veya bulanık görme yaşanır. 

Arpacık Nedenleri Nelerdir?

Bir arpacık, göz kapağındaki yağ bezlerinin (meibomian, zeis, moll) enfeksiyonundan kaynaklanır. Bu enfeksiyonların çoğundan stafilokok türü bakteriler sorumludur.

Gözünüze dokunmak veya ovalamak bakterilerin aktarılmasının en yaygın yoludur. Saman nezlesi veya alerji sebebiyle gözlerde kaşıntı yaşamak, göz kapağınıın iltihabı (blefarit), uykuyu yeterince almamış olmak gibi durumlar sık sık göz kaşımaya neden olabilir. Bu da arpacık gelişmesine neden olabilir. 

Uzun süredir kullanılan ya da bir şekilde kirlenmiş maskara veya göz kalemi kullanmak, geceden makyaj bırakmak göz kapağındaki yağ bezlerinin tıkanmasına sebep olabilir. Tıkanan yağ bezleri enfekte olmaya yatkındır ve arpacık gelişmesine sebep olur.

Rozasea hastalığı, seboreik dermatit gibi cilt rahatsızlıkları ve şeker hastalığı gibi bazı sistemik hastalıklar göz kapağındaki yağ bezlerinin işleyişinin bozulmasına neden olabilir. Bu durumda bölge enfekte olmaya daha yatkın hale gelir. Bu tip hastalıklar arpacığa neden olabilir. 

Arpacık gelişmesinde bir diğer durum ise temizliğine ve bakımına dikkat edilmeyen kontakt lens kullanımıdır. Lenslerin yanlış temizlenmesi, kirli ellerle lenslere dokunulması, süresi dolan lenslerin takılması ve uyurken lenslerin çıkarılmaması göz bölgesinde enfeksiyon görülme olasılığını artırır. Bu da arpacık görülmesine neden olabilir. 

Arpacık Teşhisi

Arpacık hastalığı göz hastalıkları uzman doktoru tarafından yapılan fizik muayene sonucu kolayca teşhis edilebilir. Arpacığın konumu, dış görünüşü ve belirtileriyle teşhis edilebilir. Fizik muayenede bir ışık kaynağı ve büyüteç kullanılarak detaylı incelenebilir.

Genellikle bakteriyel enfeksiyonların sebep olmasına karşın inatçı veya tekrarlayan arpacık görülmesi durumlarında doktorunuz ucu pamuklu ince bir çubukla bölgeden örnek alabilir. Bu sürüntü örneği laboratuvara gönderilerek etkenin ne olduğu belirlenir. Sık görülenler dışında farklı bir etken sebep olmuşsa doktorunuz tedaviyi ona göre planlayıp değiştirebilir.

Arpacık Tedavisi

Arpacık genellikle 1 hafta içinde kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır. Buna rağmen arpacık teşhisinin kesin konulması, enfeksiyonun göz ve çevre organlara yayılmasını önlemek için uzman doktora başvurulmalıdır. 

Doktorunuz göz kapağınıza uygulamak için antibiyotik göz damlaları veya topikal antibiyotik krem reçete edebilir. Göz kapağı enfeksiyonunuz devam ederse veya göz kapağınızın ötesine yayılırsa, doktorunuz tablet veya hap şeklinde antibiyotik önerebilir.

Dış arpacıklar komplikasyon geliştirmediği sürece cerrahi müdahale gerektirmez. İç arpacıklar ise dış arpacıklara göre daha zor boşaltılır. İç arpacıktaki irinin boşaltılmasını kolaylaştırmak için cerrahi müdahale gerekebilir. Uzman doktorunuz gerek gördüğünde bu müdahaleyi uygulayacaktır. İç arpacığın üzerine bir kesi uygulanarak içi boşaltılır. Bu işlem ağrının ve şişliğin hafiflemesine kısa sürede yardımcı olacaktır.

Tüm bu tedavilerin yanında arpacık çıkan bölgeyi temiz tutmak çok önemlidir. Sık sık ıslak ve sıcak bir bezle o bölgeyi temizlemek gerekmektedir. Gün içinde arpacığın üstüne sıcak bir bez koyarak kompres uygulamak ağrınızın hafiflemesine yardımcı olacaktır. Kendi başınıza kesinlikle içi irin dolu arpacığı sıkıp boşaltmamalısınız. Bu durumda enfeksiyon gözünüze yayılarak daha ciddi sonuçlar ortaya çıkarabilir.

Arpacık Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Arpacık oluşmasından bakteriyel enfeksiyon sorumludur. Arpacıklar tedavi edilmediğinde bu enfeksiyon oradan uzaklaştırılamaz ve tekrarlayan arpacıklara neden olabilir. Çok ağrılı ve hassas olması sebebiyle gündelik yaşamı fazlasıyla etkileyecektir. 

Tek bir salgı bezinde bulunan enfeksiyonun tüm göz kapağına yayılmasıyla blefarit (göz kapağı iltihabı) görülebilir. Hastanın tüm göz kapağını tutan bir şişlik ve kızarıklık oluşur. Oldukça ağrılı olan blefarit (göz kapağı iltihabı) günler içinde hastanın diğer gözüne de bulaşabilir.

Sadece bir yağ bezindeki enfeksiyon yumuşak dokulara kadar yayılarak orbital selülit gelişmesine neden olabilir. Orbital selülit oldukça ciddi bir enfeksiyondur. Hastanın göz hareketleri sınırlanmış ve oldukça ağrılı olur. Göz kapaklarındaki kızarıklık ve şişlik sebebiyle hasta gözünü açmakta zorlanabilir. Göz ve çevre organlara hatta anatomik bağlantıları sebebiyle beyin dokusuna da enfeksiyonun ulaşmasına yol açabilir.

Arpacığa Ne İyi Gelir?

Sıcak bir kompres, bir arpacığı tedavi etmenin en etkili yollarından biridir. Sıcaklık, arpacık içinde biriken irin dolu sıvının yumuşayarak çözünmesini ve drene (içinin boşalması) olmasını kolaylaştırır. Böylece arpacığın içi doğal olarak boşalabilir.

Temiz bir bezi çok ve sıcak olmayan ılık bir suyla ıslatın ve fazlalık suyundan kurtulmak için iyice sıkın. Burada önemli olan suyun gözünüze zarar verecek kadar sıcak olmaması ve bezden sular akacak kadar çok ıslatılmamasıdır. Sonra yavaşça gözünüzün üzerine yerleştirin ve yaklaşık 5 dakika boyunca bunu uygulayın. Arpacığı sıkmayın veya delmeye çalışmayın. Bunu her gün 3 veya 4 kez uygulayabilirsiniz.

Bir arpacığınız varsa makyaj yapmaktan kaçının. Makyaj, gözü daha da tahriş edebilir ve iyileşme sürecini geciktirebilir. Ayrıca bakterileri makyajınıza ve makyaj aletlerinize aktarabilir ve enfeksiyonu diğer gözünüze yayabilirsiniz. Yeniden kullanılabilir fırçalarınızı düzenli olarak yıkayın. Üç aydan eski göz ürünlerini atın. 

Kontakt lens kullanıyorsanız arpacık tamamen iyileşmediği sürece kullanmaktan kaçınmalısınız. Enfeksiyonun lense bulaşmasına sebep olarak arpacığın iyileşmesini geciktirebilir veya tekrarlayan arpacıklara neden olabilirsiniz.

Arpacığa Ne İyi Gelmez?

Göz kapağınızda oluşan arpacığı kesinlikle sıkmayın, patlatmayın ve çok fazla dokunmayın. İçerisindeki enfekte sıvının yayılarak hastalığın daha ciddi boyutlara ulaşmasına neden olabilir. 

Gözünüzde arpacık varsa o bölgeye makyaj yapmak hastalığın artmasına sebep olabilir. Kullanılan malzemelerin o bölgedeki bezlerde tıkanıklık yapması sebebiyle arpacığın iyileşmesini engelleyebilir. Kullanılan kalem, fırça tarzı malzemelerin arpacık olan bölgeden diğer göze uygulanmasıyla enfeksiyon taşınabilir ve yeni arpacık gelişmesine sebep olabilir. 

Kontakt lens kullanan hastalar arpacık süresince lenslerini kullanmaya devam etmeleri durumunda bu enfeksiyon lense bulaşabilir. Yeterince temizlenemeyen kontakt lensler tekrarlayan arpacıklara neden olabilir.

Arpacık İlaçları

Göz hastalıkları uzman doktoru tarafından yapılan fizik muayene ile arpacık teşhisi konduktan sonra doktorunuz antibiyotik göz damlası veya topikal antibiyotik krem reçete edecektir. Arpacık çok ciddi ağrı yapabildiğinden hastaların reçetelerine ağrı kesici de eklenebilir. 

Topikal antibiyotik krem olarak “tobramisin”, “basitrasin” veya “neomisin” etken maddesi içeren göz pomadları veya merhemleri tercih edilir. Kombine “tetrasiklin-terramycin” grubu merhemler de reçete edilebilir. Doktorunuzun reçetesi doğrultusunda kullanmanız ve önerdiği günlük doz kullanımına dikkat etmeniz tedavide önemli bir ayrıntıdır.  

Antibiyotik göz damlası olarak “gentamisin” etken maddesi içeren göz damlaları reçete edilebilir. Göz damlaları genellikle arpacıkta bulunan enfeksiyonun göze bulaştığı durumlarda ya da bulaşma riskini önlemek amacıyla reçete edilir. Hastalar, doktorun önerdiği günlük doz doğrultusunda kullanıma dikkat etmelidir.

Çok fazla ağrı şikayeti olan hastaların reçetelerine ağrı kesici de eklenebilir. Genellikle “parasetamol” etken maddesi içeren ağrı kesiciler reçeteye dahil edilir. Hangi durumlarda kullanacakları ve günlük doz miktarı uzman doktor tarafından belirtilir. 

Arpacık Ameliyatı

Arpacık tedavisinde çoğu zaman cerrahi işleme gerek kalmaz. Özellikle dış arpacıklar çok kolay drene (içini boşaltabilmesi) olabilmesi sebebiyle bu işleme gerek görülmez. İç arpacıklar daha derinlere ilerleyebilme ve yerleşme ihtimali olan enfeksiyonlardır. Bu tip daha ciddi olgularda göz hastalıkları uzman doktoru ofis ortamında bu arpacıkların içini boşaltabilir. Arpacık üzerine yapılan kesi sayesinde içeriği boşaltılır ve irin bölgeden uzaklaştırılır. Bu işlem sonucu kısa sürede hastada şişlik ve ağrısının azaldığı gözlenir. 

Çocuklarda Arpacık

Çocuklarda özel olarak görülen bir arpacık çeşidi bulunmamaktadır. Buna karşın sık arpacık görülen çocukların bir göz hastalıkları uzman doktoru tarafından detaylı muayene edilmesi gerekmektedir. Arpacığın görüldüğü bezlerde çeşitli maddelere ve anatomik bozukluğa bağlı tıkanıklıklar olabilir. Bunlar ancak doktor tedavisiyle düzelebilecek tıkanıklıklar olabilir. Çok sık arpacık geçiren çocukların doktor muayenesinden geçirilmesi faydalıdır. 

Bebeklerde Arpacık

Bebeklerde görülen özel bir arpacık yoktur. Bebeklerde arpacık görülmesi durumunda tedavi ve hijyen konusunda daha dikkat edilmelidir. Bebeklerin bağışıklık sistemleri henüz gelişim aşamasındadır. Bu sebeple bağışıklık sistemleri sadece göz kapağında bulunan bir arpacık enfeksiyonunu yeterince sınırlayamayabilir. 

Enfeksiyonun yayılmaması amacıyla doktora başvurulmalıdır. Bebeklerde arpacık oluşması durumunda o bölgenin sık sık temizliği yapılmalı ve bir göz hastalıkları uzman doktoru tarafından tedavi edilmelidir.

Arpacık İçin Hangi Doktora Gidilir?

Arpacık hastalığı tedavisi için göz hastalıkları uzman doktoruna veya göz hastalıkları polikliniğine başvurulması gerekmektedir.

Arpacık genellikle 1 hafta içinde kendiliğinden iyileşebilmektedir. Hastalığın süresinin uzadığı durumlarda, çok şiddetli ağrı olduğunda doktora başvurulmalıdır. 

Kızarıklık ve şişlik görüntüsünün göz kapağı ve çevresine yayılarak artış görüldüğü, bulanık görme olduğu durumlarda ise acil olarak uzman doktora başvurulmalıdır.