Çocuk Beyin ve Sinir Cerrahisi Nedir?

Çocuk beyin cerrahisi, yenidoğanlar ile 16 yaş aralığındaki çocukların beyin ve sinir ameliyatlarını uygulamaktan sorumlu olan tıp branşıdır. 

Doğumsal anomaliler ya da geçirilen travmalara bağlı olarak ortaya çıkabilen, çocuğun hayatını tehdit eden ya da ileri dönemlerde risk yaratacak olan hastalıkların tedavisi gerçekleştirilir. 

Çocuk beyin cerrahi bölümünde hastalıkların teşhisi için gereken biyopsi işlemleri ya da tedavi için gereken ameliyatlar uygulanır. 

Anne karnında başlayan ya da gelişim döneminde ortaya çıkan çocuk beyin ve sinir hastalıkları, birçok ciddi sağlık problemini içerir. Bu nedenle ihmal edilmemesi, en etkili tedavi seçeneğinin değerlendirilmesi gerekir. 

Aksi halde kısa süre içerisinde ya da ilerleyen dönemlerde çocukların hayatlarını kritik seviyede etkileyecek sağlık problemleri görülebilir ve bu hastalıklar ölüm vakaları ile sonuçlanabilir.

Teknolojinin gelişmesi ile birlikte tıpta da sayısız gelişme yaşanmıştır. Bu gelişmeler, çocuk beyin ve sinir cerrahisi alanında yapılan operasyonların başarı oranını da hayli yükseltmiştir. 

Profesyonel eğitim almış ekipler, tam donanımlı hastaneler, hastalıkların erken teşhisi için uygulanan tetkikler ve cerrahi alanında kullanılan tekniklerin (robotik cerrahi, laparoskopik ameliyatlar vb.) gelişmesi bu alanda yaşanmış en önemli ilerlemeler arasında yer almaktadır.

Çocuk beyin cerrahisi bölümünde uygulanan tüm tedaviler, çocukların sinir sistemi ve beyin gelişimini sağlıklı şekilde sürdürebilmesi için uygulanır. Sinir sisteminin gelişimi anne karnında başlar ve doğumdan sonraki ilk 24 ay boyunca devam eder. 

Bu süreçte saptanan sinir sistemi hastalıkları karşısında kontrollü doğum yapılması, bebeğin genel sağlık durumunun korunması açısından hayati önem taşır.

Çocuk Beyin ve Sinir Cerrahları Hangi Eğitimleri Alır?

Pediatrik nöroşirürji doktorları (çocuk beyin ve sinir cerrahları), 6 senelik temel tıp eğitiminin ardından beyin cerrahlığı alanında uzmanlaşmak için 5 senelik zorunlu staj eğitimi görürler. Ardından pediatrik nöroşirürji dalında yeterlilik kazanmak için gerekli eğitimlerin alınması ve bu branşta uzmanlaşılması gerekir.

Anne karnında teşhis edilen anomaliler, omurgada görülen fiziki bozukluklar, baş ve omur yaralanmaları, sinir ve damar kaynaklı hastalıklar, epilepsi, hareket kabiliyetini engelleyen hastalıklar, beyin kanaması ve anevrizma gibi sağlık sorunlarının tedavisi çocuk beyin cerrahı tarafından gerçekleştirilir. 

Ancak en verimli tedaviyi sağlamak için çocuk psikologları ve psikiyatristleri, plastik cerrahlar, pediatrik nörologlar ve pediatrik cerrahların işbirliği yapılır.

Çocuk beyin cerrahları, özellikle doğumsal anomaliler konusunda uzmanlaşmış olurlar. Aynı zamanda büyüme ve gelişim dönemi boyunca vücutta görülen değişimleri göz önünde bulundurarak en uygun tedavi seçeneklerini belirleyecek donanıma sahiplerdir. 

Bu sayede 0-16 yaş aralığında bulunan çocuklar için uygulanan ameliyatlarda başarılı sonuçlar almak mümkün hale gelir.  

Çocuk Beyin Cerrahisi Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar?

Çocuk beyin cerrahisi bölümü, anne karnından itibaren 16 yaşını doldurana kadar görülen sinir sistemi ve beyin hastalıklarının tedavisinde görev alır. 

Aynı zamanda anne karnında tespit edilen bir hastalık olması halinde kontrollü doğumun sağlanması, hastalıkların teşhis aşamasında yapılan bazı tetkiklerin uygulanması ya da cerrahi operasyonların yürütülmesi gibi adımlar da çocuk beyin cerrahisinin ilgilendiği sağlık sorunlarındandır. 

Pediatrik nöroşirürji doktorlarının ilgilendiği hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Beyin Tümörü: İyi ya da kötü huylu olan tüm beyin tümörlerinin ve kistlerin varlığı çocuk beyin cerrahları tarafından tedavi edilir.
  
• Hidrosefali: Beyinde normalden daha fazla su birikmesi ile görülen bir hastalıktır.
  
• Spina Bifida: Yeni doğmuş bebeklerde sık karşılaşılan ve omurilik kanalının açık kalması anlamına gelen hastalıktır. Halk arasında bel açıklığı adıyla da bilinir.
  
• Omurilik Tümörleri: Omurilik üzerinde görülen iyi ya da kötü huylu tümörler ve kistler, pediatrik nöroşirürji doktorları tarafından tedavi edilir.
  
• Chiari Malformasyonu: Beyinciğin boyun boşluğundan aşağı doğru sarkması anlamına gelen hastalıktır.
  
• Holoprosensefali: Ön beyin lobunun yeterince ayrılmaması ile ortaya çıkar. Genellikle beyin ebatının küçük kaldığı görülür.
  
• Kraniosinostoz: Kafatası kemiklerinin beklenenden daha erken sürede kapanması anlamına gelir. Kafa şeklinde fiziki bozukluklar ya da beynin sıkışması gibi sonuçlara yol açabilir.
  

Çocuk beyin cerrahisi bölümünün ilgilendiği diğer hastalıklar ise şunlardır:

• Beyindeki damar yapısının sağlıksız olması nedeniyle doğum sırasında ortaya çıkan beyin kanamaları,
• Beyin omurilik sıvısının (BOS) normalden daha fazla olması,
• Anne karnında gelişen sinir sistemi anomalileri,
• Omurilik ya da başta görülen yaralanmalar,
• Omurgada meydana gelen fiziki bozukluklar,
• Omurilik ve beyinde görülen damar hastalıkları,
• Hareket kabiliyetini olumsuz etkileyen hastalıklar,
• Epilepsidir.

Pediatrik nöroşirürji doktorları, bu hastalıkların yalnızca tedavilerinde değil; gerekli görülmesi halinde teşhis aşamalarında da yer alır. 

Özellikle biyopsi işlemlerinin yapılması ve şüphelenilen hastalığın doğrulanması için çocuk beyin cerrahi bölümünden yardım alınır.

Çocuk Beyin Cerrahisi Bölümü Hangi Tedavileri Uygular?

Çocuk beyin cerrahisi tarafından uygulanacak tedaviler kişiden kişiye göre farklılık gösterir. Hastanın yaşı, hastalığı, hastalığın hangi evrede olduğu, hastalığa bağlı olarak meydana gelen diğer sağlık sorunları, genel sağlık durumu, anesteziye uygunluk, kronik hastalıkların varlığı, uygulanan diğer tedavi yöntemleri ve operasyonun yarar/zarar dengesi gibi etmenlerin tümü değerlendirildikten sonrasında ameliyat kararı verilecektir. 

Pediatrik nöroşirürji doktorları tarafından uygulanan tedavi yöntemleri şu şekildedir:

• Nöronavigasyon Tekniği: Destekleyici bir ameliyat yöntemi olarak kabul edilir. Hata payı düşük olduğu ve operasyon sonrası komplikasyon gelişme ihtimali daha az olduğu için beyin tümörlerinin alınmasında sıklıkla tercih edilir.
  
• Ultrasonik Aspiratör Kullanımı: Çapı büyük olan tümörlerin kırılması ve vücuttan daha kolay şekilde çıkarılması için uygulanır. Böylece beyin dokusunda görülmesi muhtemel olan hasar oranı büyük oranda düşüş gösterir.
  
• Endoskopi: Kafatası içerisinde sıvı birikmesi ya da omurilik sinir hastalıklarının tedavisi için uygulanan ameliyatlarda tercih edilir. Küçük bir kesi ile bütün alanı görmek mümkün olacağı için doku hasarı ve operasyon komplikasyon riski en aza düşürülmüş olur.
  
• O-Arm Tekniği: Operasyon sırasında BT görüntülerinin kullanılması tekniğidir. Omurilik şekil bozuklukları için sıklıkla tercih edilir. Küçük çaptaki kesiler ve 3 boyutlu görüntüler eşliğinde uygulandığı için kalıcı komplikasyon oluşma riski önlenir.
  
• Uyanık Kraniotomi Tekniği: Operasyon sırasında beynin bacakları, kolları ve konuşma merkezini yöneten kısımları uyanık bırakılır. Bu sayede ameliyat sırasında hastanın genel sağlık durumu sık sık kontrol edilebilir. Kalıcı komplikasyon riskinin engellenmesi açısından oldukça önemlidir.
  

Çocuk beyin cerrahisi tarafından kullanılan ameliyat yöntemleri, hastanın tüm sağlık verileri kontrol edildikten sonra belirlenir. Operasyonu gerçekleştirecek olan cerrah en düşük riski ve en yüksek verimi sağlayacak olan yöntemi belirleyecektir.