Beyin Ödemi

Beyin Ödemi Nedir?

Beyin dokusunda, kafa içi basıncın artması sonucu sıvı toplanmasına ‘beyin ödemi ‘denir.

Beyin ödemi, beyin dokusunda şişme veya ödem, çeşitli tiplerde beyin hasarıyla birlikte görülebilir.

Ödem sonucu kafa içi basıncı giderek artar ve beyin dokularının yer değiştirmesine sebep olabilir.

Beyin Ödemi Belirtileri Nedir?

Beyin gibi hayati organ hasarlanmalarında bulgular çok çeşitlidir. Hafif düzeydeki beyin ödemi bulgu olmadan sürebileceği gibi çok ağır bulgular şeklinde de kendini gösterebilir.

Yaygın görülen beyin ödemi bulguları:

• Baş dönmesi
• Yüzde kızarma
• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Kulak çınlamaları
• Burun kanamaları
• Sinirlilik
• Nöbetler
• Kan basıncında aşırı yükselme ya da düşmeler
• Uykululuk
• Kalp atışında artışlar
• Çarpıntı
• Solunum güçlüğü
• Hızlı nefes alıp-verme
• Bayılma
• Tek taraflı veya çift taraflı kol ve bacaklarda felçler
• Duyu kayıpları
• Denge ve his kayıpları
• Görme, işitme ve koku kayıpları
• Koma hali

Beyin Ödemi Nedenleri Nelerdir?

Beyin ödemi iki şekilde meydana gelir. Kanın içindeki maddelerin dokuya sızmasıyla ya da dokunun oksijensiz kalması sonucu şişmesiyle oluşur.

Normalde kan ile beyin arasında bir bariyer bulunur. Buna kan-beyin bariyeri denir.

Kan-beyin bariyerinin görevi kanda bulunan zararlı maddelerin hayati bir organ olan beyin dokusuna geçmesini önlemektir.

Kan-beyin bariyerinin bozulduğu durumlarda zararlı maddeler beyin dokusuna geçerken kendileriyle birlikte suda geçirirler. Böylece beyin dokusunda ödem oluşur.

• Travma: Vücudun herhangi bir yerinde de olduğu gibi kafatasına alınan darbelerde kanamalar ve beyin ödemi oluşur. Travmalara örnek olarak trafik kazaları, yüksekten düşmeler gösterilebilir. Bundan dolayı kafatasına alınan darbelerde hasta 24 saat gözlem altına tutulur.
  
• Metabolik bozukluklar: Kanda normalde belli bir seviyede sodyum iyonu bulunur. Kanda bulunan bu sodyum iyonu kanın içindeki sıvının, kanda tutulmasında önemli bir görevi vardır. Kanda sodyum iyonunun seviyesinin düştüğü durumlarda sıvı kandan dokulara sızmaya başlar ve beyin ödemi oluşur.
  
• Enfeksiyonlar: Beyin enfeksiyonları, apseler beyin dokusunda iltihaplanma oluşturarak beyin ödemine sebep olur. Menenjitler, ansefalitler beyin ödemine sebep oluştururlar. Etken olarak bakterilerden tüberküloz, protozoalardan toksoplazma gondi örnek olarak verilebilir.
  
• İnmeler: Bir hücre oksijensiz kaldığı durumlarda içine sıvı alarak şişer. İnme gibi bir durumda beyin dokusu oksijensiz kaldığı için sıvı toplar ve beyin ödemi tablosu oluşur.
  
• Hipoksi: Kalp krizi sonrası beyin ödemi gibi durumlarda da beyin dokusuna kan pompalanamaz. Bu sebeple beyin dokusu oksijensiz kalarak beyin ödemi tablosu oluşturur.
  
• Zehirlenmeler: Bazı ilaç zehirlenmeleri kan-beyin bariyerini bozarak beyin ödemi oluşturabilir. Buna amfetamin, karbon monoksit ve siyanür zehirlenmeleri örnek olarak verilebilir.
• Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyon durumunda aşırı kan basıncı sonucu kanın içindeki sıvı beyin dokusuna sızarak beyin ödemi oluşturur.
  
• Tümörler: Bazı kanserler beyin dokusunda ödem oluşturur. Beyin ödemi oluşturan kanserler direk beyin dokusunda oluşan tümörlerde daha sık görülür. Buna örnek olarak beyin lenfomaları verilebilir.
  
• Diyabetik ketoasidoz: Diyabette eğer tedavi edilmemişse kanda aşırı bir glikoz düzeyi vardır ve bu glikoz sıvıyı da kanda tutmaya yardımcı olur. Bu durumda hızlı insülin verilirse glikoz dokuya geçerken beraberinde suyu da çeker ve beyin ödemi tablosunu oluşturur.
  
• Karaciğer ve böbrek yetmezliği: Karaciğer ve böbrek yetmezliğinde vücutta aşırı bir sıvı birikimi olur ve bu sıvı dokulara sızarak ödem oluşturur.

Beyin Ödemi Teşhisi

 Beyin ödemi bulguları çok çeşitli olabildiğinden dolayı teşhisi zor olabilir. Beraberinde görüldüğü hastalıklarla birlikte düşünülür.

• Öykü: Öyküde hekim hastalıkta beyin ödemi gelişip gelişmediğini sorgular. Baş dönmesi, baş ağrısı, yorgunluk, yüzde kızarıklık, burun kanamaları, işitme sorunları, görme problemleri gibi bulguları sorgular. Bulguların ne zaman başladığı, şiddeti ve süresi hakkında bilgiler edinilir.
• Fizik muayene: Fizik muayenede hekim detaylı bir nörolojik muayene yapar. Kranial sinir muayenesinde koku muayenesi, görme alanı ve keskinliği muayenesi, motor ve duyu muayenesi yapılır. Fizik muayenede tespit edilen herhangi bir anormallikte ileri bir tetkik olan görüntüleme yöntemlerine geçilir.
• Kranial bilgisayarlı tomografi: Bilgisayarlı tomografi, beyin ödemine sebep olan nedene göre tercih edilebilir. Travma, inme gibi nedenlerde tercih edilir.
• Manyetik rezonans (MR): MR, yumuşak dokuları göstermede en etkili yöntemdir. Beyin dokusu da bir yumuşak doku olduğundan beyin ödemini göstermede en etkili yöntemlerden biridir. Erken dönemde beyin ödemini göstermede oldukça yararlıdır.
• Serebrospinal sıvı incelemesi: Omurganın içinde bulunan beyin-omurilik sıvısı incelenerek beyin ödemine dair birtakım bilgiler edinilebilir.

Beyin Ödemi Tedavisi

Beyin ödemi tedavisi nedene göre yapılmalıdır. Altta yatan bir enfeksiyon durumunda enfeksiyonun tedavisi, altta yatan bir inme durumunda inmenin tedavisi gibi nedene yönelik olmalıdır. Beyin ödemini azaltmak amacıyla hastanın kafa seviyesi yüksekte tutulmalıdır.

Kandaki sodyum düşüklüğünde yavaş bir şekilde hipertonik sıvı verilerek bu tablo düzeltilmelidir.

Enfeksiyon etkenine göre eğer etken tüberküloz etkeni ise tüberküloz tedavisi, eğer etken bakteri ise uygun antibiyotik tedavisi, eğer etken toksoplazma ise buna yönelik medikal tedavi uygulanmalıdır.

Yüksek tansiyona yönelik beyin ödeminde tansiyonu düşürmeye yönelik medikal tedavi yaklaşımları uygulanır.

Hipoksi, inme gibi durumlarda beynin tekrar oksijenlenmesini sağlamaya yönelik tedavi yaklaşımları uygulanır.

Beyin kanaması, travma, hidrosefali gibi beyindeki beyin-omurilik sıvısının arttığı durumlarda cerrahi olarak beyin-omurilik sıvı drenajı yapılabilir.

Bu makaledeki yazılar bilgilendirme amaçlıdır. Eğer kendinizde beyin ödemi olduğunu düşünüyorsanız vakit kaybetmeden doktora başvurunuz!

Beyin Ödemi Tedavi Edilmezse

Beyin ödemi tedavi edilmezse istenmeyen durum olarak çok kötü sonuçlar ortaya çıkabilir.

Bunlar arasında kol ve bacaklarda tek veya çift taraflı felçler, yüz felci, görme ve işitme kayıpları, koma ve ölüm sayılabilir.

Çünkü beyin tüm yaşamsal olayları yöneten bir organdır.

Beyin Ödemine Ne İyi Gelir?

Beyin ödemine kan-beyin bariyerini güçlendiren etkenler iyi gelebilir ve enfeksiyonlardan korunmada etkili güçlü bir bağışıklık iyi gelir.

• Düzenli uyku: Uyku sırasında beynin temizleme faaliyetleri başlar ve beyin içindeki zararlı maddeler temizlenir.
• Spor: Spor sırasında beyne normalden fazla oksijen giderek daha fazla kanlanır.
• Sebze ve meyveden zengin diyet: Sağlıklı bir beslenme düzeni damar yapılarını ve kan içindeki pıhtılaşma faktörlerini düzenleyerek beynin damar yapılarını korur.
• Oksijeni bol ortamlar: Oksijenden zengin ortamlar beynin oksijenlenmesini sağlayarak beyni hipoksiden korur.

Beyin Ödemine Ne İyi Gelmez?

Beyin dokusunda hasar oluşturabilecek her türlü şey beyin ödemine iyi gelmez.

• Travma: Kafa bölgesine alınan darbeler beyin ödemi oluşturabileceği gibi var olan beyin ödemi tablosunu kötüleştirebilir.
• Sigara, alkol ve madde kullanımı: Bu tarz maddeler kan-beyin bariyerinin yapısını bozar ve beyin ödemi tablosunu ağırlaştırır.
• Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyonda kandaki aşırı basınç sonucu sıvı beyin dokusuna geçer.
• Enfeksiyonlar: Enfeksiyonlar beyin içinde sıvı toplanmasına sebebiyet verebilir. Bundan dolayı bağışıklık sistemi güçlendirilmelidir.
• Stres: Stres damarda hasarlar oluşturarak damar tıkanıklığına bağlı inme oluşturabileceğinde beyin ödemine iyi gelmez.
• Diyabet: Diyabette kan glikoz düzeylerinde aşırı bir dalgalanma sonucu beyin ödemi tablosu kötüleşebilir.

Beyin Ödemi İlaçları

Beyin ödemi ilaçları da nedene göre değişir.

• Osmotik diüretikler: Mannitol gibi idrar sökücü ilaçlar dokudaki fazla sıvıyı tekrar kan içine çekerek beyin ödemi tablosunu azaltır.
• Hipertonik sıvı: Hipertonik sıvı da mannitol gibi dokuda bulunan fazla sıvıyı kan içine çekerek ödemi hafifletir. Hipertonik sıvı olarak %3 Nacl solüsyonu örnek olarak verilebilir.
• Tansiyon ilaçları: Beyin ödemi yüksek tansiyona bağlı oluşmuşsa bu durumda tansiyon düşürücü ilaçlar tercih edilir ve tansiyonun hızlı bir şekilde düşürülmemesine dikkat edilir. Tansiyon düşürücü olarak nitratlar, sodyum nitroprusit kullanılabilir.

Beyin Ödemi Ameliyatı

Beyin kanaması, travma gibi beyindeki beyin-omurilik sıvısının arttığı durumlarda cerrahi olarak beyin-omurilik sıvı drenajı yapılabilir.

Eksternal Ventriküler Drenaj

Bu cerrahi yöntem bir beyin cerrahi tarafından yapılır.

Kafanın ön bölgesinden girerek beyin-omurilik sıvısının üretildiği yere bir katater gönderilir.

Buradaki kafa içi basınç ölçülür fazla olan beyin-omurilik sıvısı boşaltılır.

Bu yöntem hidrosefalide, beyin kanamalarında kullanılır.

Bebeklerde Beyin Ödemi

Çocuklarda da beyin ödemi teşhisi ve tedavisi yetişkinlerdeki gibidir. Ancak yenidoğanda hipoksik iskemik ensefalopati tablosuna bağlı beyin ödemi görülebilir.

Bu durumda bebek doğum esnasında oksijensiz kalmasına bağlı olarak kalıcı beyin hasarı gelişebilir.

Hekim bu durumun teşhisini koyduktan sonra beyin hasarını azaltmak amacıyla bebeğin başını soğuk bir küvete koyarak sıcaklığını azaltır. Bu yöntem beyin ödeminin ilerlemesini engeller.

Bu yöntemler dışında bebeğin başı 30 derece yüksekte tutularak beyin ödemi tablosu geriletmeye çalışılır.

Beyin Ödemi için Hangi Doktora Gidilir?

Beyin ödemi için ‘Nöroloji bölümüne’ ve doktor olarak da bir ‘Nöroloji uzmanına’ başvurulmalıdır.

Baş dönmesi, baş ağrısı, yorgunluk, sinirlilik, yüzde kızarma, burun kanamaları, kulak çınlaması, görme problemleri, kalp atımında artış, çarpıntı; işitme sorunları, nöbetler, aşırı uykululuk hali, kan basıncında ani artışlar, bayılmalar, tek veya çift taraflı kol ve bacaklarda felçler, yüzde felçler, denge ve his kayıpları, solunum güçlüğü, hızlı ve yüzeysel soluma, koku kaybı, duyu kaybı gibi belirtileriniz varsa doktora başvurunuz.