Göbek Fıtığı

Göbek Fıtığı Nedir?

Fıtık, herhangi bir iç organın, doku veya kaslardaki açıklıktan dışarı çıkması durumudur. Normalde doku ve kasların, organları vücut içinde tutması gerekirken herhangi bir açıklık oluştuğu zaman organlar dışarıya fıtıklaşabilir. Bağırsağın bir kısmı veya yağ dokusunun, göbek çevresindeki bir yerden, karın kaslarındaki bir açıklıktan dışarı çıkması durumuna da göbek fıtığı adı verilir. Göbek fıtığına umblikal herni adı da verilir. 

Göbek fıtığı asıl olarak yaygın bir biçimde bebeklerde ve çocuklarda görülür. Yenidoğanlarda da göbek fıtığı oldukça sık görülmektedir. Ancak bazı nedenlerle yetişkinlik döneminde de görülebilmektedir. Özellikle prematüre bebeklerin yaklaşık %10'unda göbek fıtığı görülür. Bununla birlikte, nadiren ciddi durumlara yol açar. Hatta birçok vaka herhangi bir tıbbi müdahale olmadan kendi kendine düzelir. Bebeklerde doğduktan kısa bir süre sonra göbek deliği kapanmalıdır. Bu açıklık belirli nedenlerle tam olarak kapanmazsa göbek fıtığı görülür. 

Göbek fıtığı, göbek deliği içinde veya yakınında bir yumru oluşturduğu için kolayca teşhis edilir. Genellikle, çocuk öksürdüğünde veya ağladığında daha belirgin hale gelir ve rahatladığında küçülür. Yumru genellikle ağrısızdır ve bebek iki veya üç yaşına geldiğinde kendiliğinden kaybolur.

Göbek fıtığı yetişkinlerde ortaya çıktığında ise bağırsak tıkanıklığı gibi ciddi komplikasyon riskleri olduğu için en kısa sürede cerrahi yapılması istenir. 

Göbek Fıtığı Belirtileri Nelerdir?

Göbek fıtığı, göbek deliğinin etrafında bir şişkinlik oluşturur. Bebeklerde bu şişkinlik genellikle ağladıkları, öksürdükleri veya kaslarını gerdikleri zaman görülebilir hale gelir. Bebek rahatladığı ve gevşediği zaman çoğunlukla şişkinlik azalır ve kaybolur.

Bebeklerde göbek fıtığı oluştuğunda nadiren ciddi bir duruma neden olur. Eğer fıtık bölgesi kırmızı görünüyorsa, daha fazla şişmişse, renk değişikliği varsa, bebek kusuyorsa, sürekli ağlıyorsa bu durum boğulmuş (strangüle-inkarsere) fıtığın belirtileri olabilir. Bu durum nadirdir. Ancak bu belirtiler fark edildiğinde hemen bir hekime başvurmak gerekir. 

Göbek fıtığı olan yetişkinler zaman zaman rahatsızlık hissedebilir. Ayrıca boğulmuş fıtık belirtileri yetişkinlerde daha sık görülür. Yetişkinlerde de aşağıdaki durumlar fark edilirse hemen bir hekime başvurmak gerekir:

• Fıtık bölgesinde şişkinlik, kızarıklık veya başka bir renk değişimi
• Karın bölgesinde şiddetli ağrı 
• Göbek bölgesinin aşırı şişmesi
• Ateş
• Kabızlık
• Kusma

Göbek Fıtığı Nedenleri Nelerdir?

Doğumdan sonra göbek kordonu artık gerekli değildir ve bebek olgunlaştıkça karın kaslarındaki göbek bölgesindeki açıklık kapanır. Bazen, bu kaslar tam olarak kapanmaz ve küçük bir delik veya boşluk olarak kalır. Bir bağırsak parçası bu karın kasları arasındaki açıklığa girebilir ve fıtıklara neden olabilir. Her 6 çocuktan birinde göbek fıtığı görülür. Erkekler ve kızlar eşit risk altındadır. Ancak prematüre olarak doğanlarda kas gelişimi daha yetersiz olduğu için risk daha fazladır.

Göbek fıtığı en sık bebeklerde görülür, ancak yetişkinlerde de görülebilir. Yetişkinlerde göbek fıtığının en yaygın nedenleri şunlardır:

• Karın içi basıncı artıran durumlar
• Göbek bölgesinde aşırı sıvı birikmesi (Asit) 
• Sürekli (Kronik) öksürük
• Prostat büyümesi nedeniyle idrara çıkma zorluğu
• Uzun süreli kabızlık
• Tekrarlayan kusma
• Şişmanlık
• Çocuk doğurma veya ağırlık kaldırma gibi karın kaslarını geren durumlar

Fazla doğum yapmış kadınlar ve ağır işlerde çalışanlar ve obez bireyler yetişkinlik döneminde göbek fıtığı için en riskli olan gruplardır.

Göbek Fıtığı Teşhisi

Göbek fıtığı genellikle bir hekim tarafından yapılan fizik muayene ile tespit edilir. Hasta, göbek deliği bölgesinde bir şişkinlik hissedip hekime başvurduğunda çoğunlukla hekim fıtıkları düşünür. Bebeklerde görülen şişlik, bebek kendini kasıp ağladığında daha belirginleşir ve rahatlayınca geriler. Bu durum da göbek fıtığı açısından hekim için bir ipucudur. Muayene sırasında, hekim fıtığın içeriye girip girmediğini belirler. Eğer fıtık karın boşluğuna geri itilemiyorsa boğulmuş bir fıtık olabilir.

Boğulmuş fıtıklarda müdahale edilmezse bağırsaklar hızlı bir şekilde nekroza uğrar yani dokular ölmeye başlar. Bu durumda bağırsakların etkilenen kısımları cerrahi ile çıkarılmak zorunda kalınır.

Hekim, göbek fıtığında bir boğulma olup olmadığını veya bir enfeksiyon varlığını belirleyebilmek için kan testleri isteyebilir. Ayrıca, fıtığı ve bağırsakları daha yakından incelemek için bir ultrason, emar veya tomografi yapılması istenebilir.

Göbek Fıtığı Tedavisi

Göbek fıtığı tedavisi ve zamanlaması hekim tarafından yaş, genel sağlık durumu, tıbbi öykü ve fıtığın boğulmuş olup olmadığı gibi birçok faktöre dayanarak belirlenir. Bebeklerde 1 yaşına kadar, birçok göbek fıtığı ameliyat olmadan kendi kendine kapanır. Neredeyse tüm çocuklarda göbek fıtığı 5 yaşına kadar ameliyat olmadan kapanır.

Genel olarak, fıtık yaşla birlikte büyürse veya 3 yaşından sonra hala mevcutsa, hekim tarafından fıtığın cerrahi olarak onarılması önerilebilir. Fıtık boğulursa ve nazikçe karın içindeki uygun yerine itilemezse cerrah genellikle acil ameliyat önerir. Ayrıca yetişkinlerde de komplikasyon olasılığı fazla olduğu için ameliyat çoğu zaman yapılmak istenir. Ameliyat süresine kadar kişinin ağrılarını hafifletmek için göbek fıtığı korsesi kullanılabilir. 

Göbek Fıtığı Tedavi Edilmezse

Göbek fıtığında çocuklarda nadir olarak komplikasyon görülür. Ancak göbek fıtığının zararları yetişkinlerde daha sık olarak beklenir. Göbek fıtığının en büyük komplikasyonu, fıtığın boğulmasıdır. Karın içine geri dönemeyen bağırsakta kan akışı engellenir. Bu da aşırı bir ağrıya ve müdahale edilmezse doku ölümüne ve şiddetli enfeksiyonlara neden olur. Bu durumda bağırsakların ameliyatla çıkarılması gerekebilir. 

Göbek Fıtığına Ne İyi Gelir?

Hafif göbek fıtığı vakalarında hastalara iyi gelebilecek şeyler vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Daha fazla sıvı tüketmek: Sıvılar, bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlığı ve gerilmeyi önleyebilir. Bu, fıtığın büyümesini engelleyebilir. 
• Yüksek lifli yiyecekler tüketmek: Lif, bağırsak hareketlerini arttırarak kabızlığı önler. Bu sayede karın içi basınç azalarak fıtık büyümesi engellenir. Lif içeren gıdalar arasında meyveler, sebzeler, baklagiller ve tam tahıllar bulunur.
• Ağır kaldırmaktan kaçınmak: Ağır kaldırma, fıtığa baskı yapabilir ve fıtığın daha büyümesine yol açabilir. 

Göbek Fıtığı Ameliyatı

Göbek fıtığı tedavisinde esas olarak yapılan cerrahidir. Hem çocuk hem de yetişkinlerde ameliyatlar yapılabilmektedir.

Çocuklarda Göbek Fıtığı Ameliyatı

Göbek fıtığı olan çocuklarda hemen tedaviye ihtiyaç yoktur. Çocuklarda hapsedilmiş bir fıtık varsa veya normalde daha büyük bir fıtık varsa ameliyata ihtiyaç duyulabilir. Göbek fıtığı ameliyatı oldukça basittir ve çoğu zaman herhangi bir soruna neden olmaz.

Çocuğun ameliyat olması gerekiyorsa, ameliyat günü yeme içme konusunda hekimin tavsiyelerine uymak önemlidir. Bu sayede işlem sırasında çocuktaki kusma gibi sorunlar önlenmiş olur.  

Çocuklarda göbek fıtığı ameliyatları genel anestezisi altında yapılır. Cerrah göbek deliğinin altından küçük bir kesi yapar. Daha sonra, fıtık yapan bağırsak parçası kas dokusunun içine geri itilir. Sonrasında olarak da cerrah fıtık kesesini çıkarır.

Ameliyatın sonunda da kaslar ve deri dikilerek ameliyat sonlandırılır. Genellikle hekimin tercihine göre çocuk birkaç saat sonra eve gidebilir. Prematüre bebeklerin geceyi hastanede geçirmeleri gerekebilir.

Yetişkinlerde Göbek Fıtığı Ameliyatı

Göbek fıtığı olan yetişkinlerde genellikle ameliyat gerekir. Ameliyat açık veya laparoskopik olarak yapılabilir. Yetişkinlerde genel anestezi yanında lokal anestezi de tercih edilebilir.

Açık ameliyatta tıpkı çocuklarda olduğu gibi fıtık etrafına küçük bir kesi atılır. Bağırsak parçası karın içine yerleştirilerek en son aşamada kesilen bölgeler dikilir. Böylece ameliyat sonlanmış olur.

Laparoskopik cerrahide, açık cerrahiye göre daha küçük kesiler açılır ve karın bölgesi şişirilir. Daha sonra ucunda kamera olan alet karın içine sokularak uygun müdahaleler yapılır.

Cerrah karın kaslarınızı güçlendirmek ve fıtıkların geri dönmesini önlemeye yardımcı olmak için yamalar kullanabilir. 

Hamilelikte Göbek Fıtığı

Hamilelik döneminde vücutta birçok değişiklik meydana gelir ve bu değişiklikler de birçok duruma yol açabilir. Bu sorunlardan biri de göbek fıtığıdır. Göbek fıtığı hamilelerde nadir olarak görülse de her zaman bir risk vardır.

Hamilelik dönemindeki göbek fıtıkları çoğunlukla zararsızdır. Ancak olası komplikasyonlar yüzünden hekimle işbirliği içinde olmak gerekir.

Gebelikte büyüyen bebekle birlikte karın kasları da gerilmeye başlar. Bu gerilme sonucunda kaslar incelir ve bir miktar güçsüzleşir. Bu durum da göbek fıtığı oluşma riskini arttırır. Hem gebe hem de obez olan kişilerde risk daha fazladır. 

Gebelik döneminde görülen göbek fıtıklarında eğer fıtık küçükse herhangi bir müdahale edilmeyebilir. Ancak fıtığın büyük olması, olası boğulma gibi risklerin fazla olması gibi durumlarda ameliyat gerekli olacaktır. Eğer mümkünse ameliyat için gebeliğin 3. ayını geçmiş olması istenir.

Göbek Fıtığı için Hangi Doktora Gidilir?

Göbek fıtığı için genel cerrahi ve gastroenteroloji bölümlerine gidilmesi gerekir. Hekim bundan sonraki durumun ne olacağını ve ameliyat gerekip gerekmediğini hastaya anlatır. Ayrıca çocuklarda görülen göbek fıtığında pediatri bölümüne de başvurulabilir. Göbek fıtığı durumunda müdahale edilmeyecekse bile durumun anlaşılması, gerekli uyarıların yapılması için doktora gitmek gerekir. Ancak aşağıdaki gibi boğulmuş fıtık belirtileri gözüktüğünde ise vakit kaybetmeden bir hastaneye başvurulmalıdır. Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir: 

• Son zamanlarda fıtıkta aşırı büyüme
• Fıtık çevresinde renk değişikliği
• Aşırı karın ağrısı
• Bulantı, kusma
• Ateş