Kreatinin Yüksekliği

Kreatinin Yüksekliği Nedir?

Üriner sistemin bir organı olan böbrekler gün içinde durmaksızın kan süzer. Bu fonksiyonu sayesinde dolaşımdaki kanın içinde bulunan yararlı maddeler geri emilirken atık maddeler ise su ile birlikte idrar olarak dışarı atılır. 

Vücudumuzda birçok atık madde oluşur. İdrar yoluyla atılan bu atık maddelerden bir tanesi de kreatinindir. Kreatinin kas metabolizması sonucu oluşan proteinsel bir atık maddedir. 

Bu madde idrar yoluyla atıldığı için kreatinin kanda veya idrardaki miktarının ölçümü sayesinde birçok hastalık ve durumun önceden tespiti ile takibi sağlanabilir.

Kreatinin kas dokularında oluşan bir maddedir. Kaslarda enerji oluşumunda fonksiyona sahip kreatin maddesinden bu işlemler esnasında fosfat molekülü ayrılır ve kreatinin atık maddesi oluşur. 

Oluşan bu atık madde kana verilir ve böbreklere ulaşır. Böbreklerde süzülen kandan kreatinin ayrılır ve idrara geçer. İdrar yoluyla kreatinin vücuttan ayrılır. Böbreklerde bir sorun olması sonucunda fonksiyon kaybı gerçekleşebilir ve böylece kanda kreatinin yüksekliği ile idrarda kreatinin yüksekliği sorunu oluşur. 

Bu durum sadece böbreklerde sorun olması sonucunda değil diğer birçok hastalık ve fizyolojik durum sonucunda da gerçekleşebilir.

Vücutta kas kütlesi fazla bulunan kişilerde kreatinin üretimi daha yüksektir. Yaş ilerledikçe kreatinin üretimi azalır, zayıf kişilerde de bu durum geçerlidir ve kandaki kreatinin miktarı düşük ölçülür. 

Kan ve idrarda kreatinin miktarının ölçülmesi birçok hastalık ve durum açısından bizlere fayda sağlar. Akut Böbrek Yetmezliği, Kronik Böbrek Yetmezliği, Böbrek Taşı Varlığı gibi çeşitli rahatsızlıkların tanısında ve takibinde çok yarar sağlayan klinik bir değerdir.

Kreatinin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Kreatinin maddesi kaslarda enerji üretimi sonrası ortaya çıkan atık bir maddedir. Bu madde kan aracılığıyla böbreklere gelir ve idrar yoluyla vücuttan atılır. Bazı hastalıklar ve bazı fizyolojik durumlar sonucunda ise kanda kreatinin miktarı artabilir. 

Böbrek hastalıkları, kalp yetmezliği, kas hastalıkları gibi nedenlerden dolayı da yükselebileceği gibi yoğun egzersiz, aşırı protein alımı gibi fizyolojik nedenlerden dolayı da artabilir. Bu sebeplerden dolayı vücutta bazı belirtiler ortaya çıkabilir. 

Bu belirtiler şunlardır;

• Yorgunluk
• Mide Bulantısı
• İştahsızlık
• Kusma
• Sık sık idrara çıkma
• Kanlı, ağrılı idrar
• Tansiyon yüksekliği
• Göğüs ağrıları
• Nefer darlığı
• Kas krampları
• Ödem

Bu belirtiler kreatinin kanda değerinin yükselmesi sonucu ortaya çıkabilir. Bu belirtiler herhangi bir hastalığa özgü belirtiler değildir. 

Kreatinin yükselmesi kişide herhangi bir belirti oluşturmayabilir, kreatinin yükselmesine neden olan hastalıklar kişide başka belirtiler ortaya çıkarabilir.

Kreatinin Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

Kreatinin vücutta enerji metabolizması sonucunda üretilen atık bir proteinsel maddedir. Kas dokuda kreatin maddesinin kreatinine dönüşmesi sonucu oluşur ve bu durumun artması sonucunda kanda kreatinin değerleri artış gösterir. 

Kreatinin miktarının artmasına neden olabilecek pek çok hastalık ve fizyolojik durum vardır.

• Akut ve kronik böbrek yetmezliklerinde kreatinin ve birtakım atık maddeler vücuttan atılamaz. Hücrelerde oluşan atık maddeler kan aracılığıyla böbreklere gelir ve burada süzülür. Böbreklerin fonksiyon gösterememesi sonucunda kan (serum) kreatinin miktarı artar ve kreatinin yüksekliği oluşur.
• Böbrekleri ilgilendiren çeşitli hastalıklar sonucunda kreatinin miktarı artar. Böbrek enfeksiyonu, böbrek taşı, böbreklerin kan akışının bozulması, hidronefroz gibi rahatsızlıklar sonucunda kan kreatinin miktarı yükselir.
• İdrar yollarında tıkanıklık olması sonucunda da kan kreatinin miktarı artar. Büyümüş prostat nedeniyle de kreatinin yükselebilir.
• Bazı otoimmun hastalıklarda kreatinin yükselebilir. Lupus örnek olarak verilebilir.
• Kas hastalıklarında kreatinin miktarı yükselebilir. Kas liflerinin parçalanmasıyla karakterize olan rabdomiyoliz ve kas distrofisi hastalıklarında kreatinin yükselebilir.
• Tiroid bezinin aşırı fazla çalışması sonucunda da kreatinin miktarı yükselebilir.
• Böbreklerin kan süzdüğü kısımlar olan glomerüllerin iltihaplanması (glomerülonefrit) sonucunda da kreatinin yükselebilir.
• Böbrek nakli sonrasında kreatinin yüksekliği görülmesi kişiye nakledilen böbreğin fonksiyon kaybı hakkında fikir verebilir. Böyle bir durumun tespiti sonrasında doktora danışılmalıdır.
• Yüksek tansiyon sonucunda da kreatinin yükselebilir. Gebelerde preeklempsi (gebelik zehirlenmesi) durumlarında tansiyon yükselebilir. Bu durumun tespiti için kreatinin miktarı ölçülebilir.
• Hastalıklardan ziyade fizyolojik durumlarda da kreatinin yükselebilir. Yoğun egzersiz yapılması, aşırı protein tüketilmesi, aşırı su kaybedilmesi kreatinin yükselmesine neden olabilecek fizyolojik durumlardandır. Sporcularda yüksek kas aktivitesi dolayısıyla kreatinin yüksekliği görülebilir ve bu durum anormal değildir.
• Bazı ilaç grupları da kreatinin yükselmesine neden olabilir. Trimetoprim antibiyotiği ve simetidin gibi ilaçlar örnek verilebilir.

Kreatinin Yüksekliği Teşhisi

Kreatinin yüksekliği birkaç basit testle ölçülebilir. Kan tahlili yapılması ve 24 saatlik idrarın toplanması ile yapılan testlerle kişide kreatinin yüksekliği varlığı tespit edilebilir. 

Kreatinin yüksekliği bir hastalık değil birçok hastalığın tanısında fayda sağlayan bir belirteçtir. Vücudumuzda üretilen bir atık olan kreatinin böbreklerden ne oranda atılabildiğini gözlemlememize fayda sağlayan bu test sayesinde başta böbrek kaynaklı hastalıklar olmak üzere birçok hastalıkta teşhis konulmasında yarar sağlar.

Kişiden alınacak kan ile kişinin kan serumunda bulunan kreatinin miktarı ölçülebilir. Erkekler için serum kreatinin normal değeri 0,5 – 1,4 mg/dl arasıdır. Kadınlar için serum kreatinin değeri ise 0,5 – 1,3 mg/dl arasıdır. Bu fark kadınlarda kas kütlesinin erkeklerden daha az olması sebebiyledir. 

Kreatinin yüksekliği 24 saatlik idrar tahlili vasıtasıyla da ölçülebilir. Bu test kan tahlili testine göre daha komplike bir test olup hastalıkların daha detaylı incelenmesi için GFR hızı ve kan kreatinin miktarına da ihtiyaç duyar. 

GFR hızı böbreklerin kanı süzme hızıdır. Kreatinin değeri ile birlikte GFR hızı da hastalık durumu varlığında incelenir. 24 saatlik idrarın toplanması ile yapılan idrar tahlili yaş ve cinsiyet gibi faktörlerden etkilenir. 

Çünkü GFR hızı yaş ve cinsiyet durumundan etkilenen bir parametredir. Aynı durum kreatinin üretimi için de geçerlidir. 

10 – 50 yaş arası erkeklerde normal idrar kreatinin değeri 90 – 138 ml/dk olarak kabul edilip kadınlarda ise 80 – 126 ml/dk olarak kabul edilir. 50 yaşın ilerisindeki erkekler için normal değer 80 – 131 ml/dk olarak kabul edilirken kadınlarda ise 70 – 120 ml/dk olarak kabul edilir. 

Kreatinin değeri yaş, cinsiyet, beslenme, aktivite, gebelik gibi birçok fizyolojik nedenlerden dolayı değişiklik gösterir. Değerlendirme yapılacağı zaman bu kriterlerin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Kreatinin Yüksekliği Tedavisi

Kreatinin yüksekliği birçok nedenden dolayı olabilir. En sık neden ise böbrek kaynaklı hastalıklardır. Kreatinin yüksekliğinin düşürülmesi için yapılması gereken en iyi tedavi kreatinin yüksekliğine neden olan altta yatan hastalığın tedavi edilmesidir. 

Kreatinin seviyesine göre bazı basit önlemlerle kreatinin düzeyi düşürülebilir. Protein alımının azaltılması, sıvı alımının artırılması, lifli yiyeceklerin tercih edilmesi, egzersiz düzeylerinin düzenlenmesi gibi yöntem ve uygulamalarla kreatinin seviyesi ayarlanabilir. 

Fakat kreatinin düzeyi çok yüksek ve tehlikeli düzeylerdeyse bu yöntemler yerine altta yatan hastalık tespit ve tedavi edilmelidir. Böbrek hastalıkları, idrar yolu hastalıkları, enfeksiyonlar, ilaç kullanımı, kas hastalıkları gibi nedenler kreatinin yüksekliğine neden olabilir.

Kreatinin Yüksekliği Tedavi Edilmezse

Kreatinin değeri birçok hastalığın ve durumun belirteci olarak kullanılan klinik bir değerdir. Bu değer sayesinde hayati olabilecek birçok hastalığın tanısı konulabilir. 

Özellikle böbrek hastalıkları konusunda tanı açısından hekime oldukça fazla fayda sağlar. Diğer bazı laboratuvar değerleri gibi fizyolojik nedenlerden etkilenebilen kreatinin değerinde bu etkilenim diğer değerler kadar sapma göstermemektedir. Bu sayede kreatinin önemi daha çok artmaktadır. 

Kreatinin değeri hastalıklar sonucunda veya bazı fizyolojik durumlar sonucunda artış gösterebilir. Artışın nedeni protein gıda alımının aşırı olması, aşırı egzersiz yapılması gibi fizyolojik nedenler ise herhangi hayati bir durum oluşmamaktadır. 

Fakat bu artışın nedeni böbrek yetmezliği, yüksek tansiyon, preeklampsi, böbrek enfeksiyonu gibi nedenler ise hayati olabilir ve acil tedavi edilmesi gerekir.

Kreatinin Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

• Kreatinin seviyesi yüksek seyreden kişilerin sıvı alımına dikkat etmeleri gerekir. Sıvı kaybı fazla olan kişilerde böbrek fonksiyonlarında sorun yaşanabilir. Su kaybı sonucunda böbreklerde düşük kan akımı da gerçekleşir. Bu nedenle kişilerin gün içinde sıvı alımlarına dikkat etmesi kişiye fayda sağlar.
• Kreatinin seviyesi yüksek seyreden kişilerin lifli gıdalar tüketmesi kişiye fayda sağlar. Sindirim yolu için bu tür gıdalar çok faydalıdır.
• Kreatinin düzeylerinin ölçümü bazı hastalıklar için önemlidir. Böbrek yetmezliği şikayeti yaşayan, böbrek nakli geçirmiş kişiler gibi hastalar için bu değerin düzenli ölçülüp takip edilmesi faydalıdır. Kişilerin düzenli kontrollerde bulunması önemlidir.
• Kreatinin yüksekliği bulunan kişilerin düzenli uyku uyuması kişiye fayda sağlar. Vücudun strese karşı baş etmesinde fayda sağlar ve böbreklerin daha iyi çalışmasına katkı sunar.

Kreatinin Yüksekliğine Ne İyi Gelmez?

• Kreatinin yüksekliği bulunan kişilerin aşırı egzersiz yapması kreatinin seviyelerinin daha da artmasına neden olabilir. Kreatinin yüksekliği bulunan kişilerde bu yüksekliğin sebebi aşırı egzersiz olabilir. Bu nedenle kişilerin egzersiz programlarını düzenlemesi ve aşırı egzersizden kaçınması gerekir.
• Kreatinin yüksekliği bulunan kişilerin aşırı protein tüketmesi önerilmez. Genellikle böbrek fonksiyonları yeterince iyi çalışmayan kişilerde bu sorun ortaya çıktığı için atık madde oluşumunun azaltılması ve böbreklerin çalışma yükünün azaltılması gerekir. Protein içerikli gıdaların alımının azaltılması gerekebilir.
• Bazı ilaçlar kişide kreatinin yüksekliğine neden olabilir. Bu nedenle kişilerin doktor tarafından tavsiye edilmeyen ilaçları kesinlikle kullanmaması gerekir.

Hamilelerde Kreatinin Yüksekliği

Gebelik döneminde birçok organımızda olduğu gibi vücudumuzdaki atık maddelerin uzaklaştırılmasını sağlayan böbreklerimiz de farklı çalışır. 

Hamilelik süresince böbreklerimiz normal zamanından daha fazla çalışır ve hacim açısından da büyür. Bu durum bir hastalıktan ziyade vücudun ve bebeğin ihtiyacının karşılanması için gerçekleşen bir durumdur. 

Gebelik döneminde böbreklerin fazla çalışması sonucunda böbreklerde süzülen kan miktarının hızı yani GFR hızı artar. Bu değişiklikle beraber gebelerde kan kreatinin değeri düşer. Gebelerde normal kan kreatinin miktarı ortalama 0,5 mg/dl olarak kabul edilmektedir. 

Gebelerde kreatinin değeri fizyolojik açıdan düşmekle birlikte bu değerin normal değerinden yüksek seyretmesi hastalık belirtisi olabilir. Yüksek tansiyon ve düşük böbrek fonksiyonu ile karakterize olan preeklampsi olarak adlandırılan gebelik zehirlenmesinde kreatinin değeri yükselir. 

Kreatinin değeri gebelerde 1,1 mg/dl üzerine çıkması tehlikeli olabilir. Hem bebeğin sağlığı hem annenin sağlığı için önemli bir husustur bu durum.

Kreatinin Yüksekliği için Hangi Doktora Gidilir?

Kreatinin birçok çeşitli hastalık ve fizyolojik durum sonucunda artış gösterebilir. Bu durumların tespit edilmesi ve tedavi sürecinde hastalığın sürecinin izlenmesi açısından kreatinin değeri son derece faydalıdır.

Kişi kreatinin yükselmesini hissedemez. Kreatinin yüksekliği kan tahlili veya 24 saatlik idrar tahlili sonucunda ortaya çıkar. Kişide var olan hastalıklar sonucunda ise kişide bazı belirtiler ortaya çıkabilir. 

Kreatinin yüksekliği genellikle böbrek kaynaklı bir sorun olması nedeniyle bu sorunla ilgilenen bölüm dahiliye bölümünün yan dalı olan Nefroloji bilim dalıdır.

Hastalar kreatinin yükselmesini hissedemezler. Var olan hastalık durumunda şikayetlerin bulunması veya tahliller sonucunda doktorun tespiti durumunda doktorun gerekli görmesi halinde kişi tedavi olmalıdır.