Tinea Versicolor

Tinea Versicolor Nedir?

Tinea Versicolor, sağlıklı kişilerde normal deri florasında yaşayan bir mantar türü olan Malassezia Furfur’un neden olduğu cilt hastalığıdır. Pityriasis Versicolor da denilir. Halk arasında samyeli olarak da geçer. Mantar, derinin en üst katmanını tutar ve deride renk değişimine neden olur. Ciltte daha açık veya daha koyu, kabarık olmayan yama tarzı lekeler şeklinde görülür. Lekelerin üzeri kazındığı zaman kepek gibi döküntüler açığa çıkar.

Tinea versicolor cilt mantarı, genellikle gençlerde ve orta yaşlılarda görülür. Lezyonlar sıklıkla omuz ve sırt kısmında baş gösterir. Lekeler kol altına, göbek kısmına doğru yayılım gösterebilir. Nadir olarak yüz, saçlı deri, bacaklar ve genital bölgede rastlanabilir. Çocuklarda yüz bölgesinde rastlanma daha sıktır. Bu lekelere sebep olan Malassezia Furfur türü mantar üreme için yağ asitlerine ihtiyaç duyar. Bu nedenle yağlı ciltler tinea versicolor için risk faktörüdür. Yağ bezlerine sahip olmayan el ve ayak tabanlarında lezyonların görülme sıklığı yok denecek kadar azdır. Ağrılı değildir, acı-yanma hissi uyandırmaz ve bulaşıcı değildir. Hastada bazen lezyonların üzerinde veya çevresinde kaşıntı oluşabilir. Tedaviden sonra sıklıkla tekrarlama eğilimi gösterir.

Terleme, deri tabakasının ince olması tinea versicolor için risk faktörüdür. Terlemenin çok olduğu yaz aylarında bu hastalığa sık rastlanır. Ergenliğe geçişte vücutta yağ bezlerinin artışıyla yine tinea versicolor oluşma riski artmaktadır. Kadın ve erkeklerde eşit sıklıkta görülür.

Tinea versicolor hastalarında, yazın güneşlenme ile veya solaryumla bu lekelerde bronzlaşma, koyulaşma olmaz. Lekeler renklerini korurlar. Özellikle yaz aylarında açık kahve lekeler, cildin geri kalanının bronzlaşması ile daha belirgin hale gelirler.

Tinea Versicolor Belirtileri Nelerdir?

Tinea versicolor derideki mantarların aşırı üremesiyle derinin renk değişimine ve döküntülere neden olan bir hastalıktır. Özellikle gövde kısmında açık renkli veya koyu renkli, kabarık olmayan lezyonlar görülür. Kaşıntılı olabilir. Lekeler kazındığı zaman kepek şeklinde küçük deri parçaları dökülür. Bu hastalık için tanı koydurucu bir özelliktir.

• Cilt üzerinde, özellikle omuz, gövde ve sırt kısmında açık kahve ya da koyu renkli yamalar şeklinde lekelenmeler.
• Lekelerin kazındığı zaman kepek şeklinde döküntülerin oluşması
• Lekelerin olduğu yerlerde kaşıntı

Tinea Versicolor Nedenleri Nelerdir?

Tinea Versicolora sebep olan mantar türü Malassezia Furfur, normal deri florasında yaşayan bir mantar türüdür. Bu mantarın çeşitli sebeplerle aşırı üremesi ve koloniler kurması ile deride tinea versicolor denilen, renk değişimleri ile karakterize lezyonlar oluşur. Mantarın üremesi için yağ asitlerine ihtiyaç duyması yağlı ciltler için tinea versicolora yatkınlık oluşturur. Hormonal değişiklikler, cildin yağ dengesini bozarak mantarın aşırı üremesine yol açar. Bu nedenle çocukluk çağından ergenliğe geçiş döneminde sık rastlanır.

Genellikle genç yaşta görüldüğü gibi yaşlılarda ve çocuklarda da görülebilir. Yaşlı kişilerde görülme nedeni olarak bağışıklık sisteminin zayıflamış olduğu öne sürülebilir. Bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan diyabet hastalığı ve gebelik durumları da tinea versicolor için risk yaratabilir. Bağışıklık sistemini baskılayan kortikosteroid ilaçlar da tinea versicolora sebep olabilir.

Genellikle yaz aylarında görülen tinea versicolora terlemenin ve nemli cildin davetiye çıkardığı düşünülmektedir.

Hastalığın oluşmasında altta yatan sebepler şunlardır:

• Yağlı ciltler
• Hormonal değişiklikler
• Sıcak ve nemli ortam
• Aşırı terleme
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması
  

Tinea Versicolor için Risk Faktörleri Nelerdir?

Tinea versicolor oluşumu için birçok risk faktörü bulunmaktadır. Bunların önde gelenleri yağlı ve aşırı terleyen ciltlerdir. Özellikle terlemenin çok olduğu yaz aylarında sık rastlanır. Yağ dengesinin bozulmasına neden olan hormonal değişiklikler de tinea oluşumuna sebebiyet verir. Ergenliğe geçişte ve genç erişkinlerde sık görülmesinin nedeni bu hormonal bozukluklardır.

Kimi araştırmacıya göre tinea versicolor için altta yatan genetik faktörler vardır. Bazı hastalar tinea versicolor açısından genetik olarak yatkınlık gösterir.

Bağışıklık sisteminin bastırılması da deri üzerindeki mantarların aşırı üremesine neden olarak Tinea Versicolor oluşumunu sağlar. Kortikosteroid kullanımı, bağışıklık sistemini baskılayarak tinea versicolora neden olur. Hamilelikte de bağışıklık sistemi baskılandığı için tinea açısından yatkınlık vardır. Diyabetli kişiler de bağışıklık açısından tinea versicolora yatkınlık gösterir. İleri yaşa sahip hastalarda görülmesinin sebebi de zayıflamış bağışıklık sistemidir.

Tinea Versicolor Teşhisi

Hastalığın tanısı için çoğu zaman fizik muayene gereklidir. Derinin normal renginden daha açık veya daha koyu lekeler görülmesi ve kazındığı zaman kepek şeklinde döküntüler olması tinea versicoloru kuvvetle düşündürür.

Kesin tanı için lekeler kazınıp, kepek benzeri döküntülerin incelenmesi yapılabilir. Bunun için döküntüler mikroskopta incelenmekle birlikte özel bir lamba olan Wood ışığı ile döküntülere bakıldığından sarı-yeşil yansımalar tinea versicoloru düşündürür. Wood ışığı bazen negatif sonuç verebilir, kesin tanı yöntemi mikroskoptur. Mikroskopta mantara ait görüntülerin tespit edilmesiyle tinea versicolor teşhisi konur.

Tinea Versicolor Tedavisi

Tinea versicolor için uygulanacak en kolay yöntem kesedir. Kese yardımı ile ciltte lekelerin olduğu kısımlar üzerine basınç ile lezyonlar kazınır, azaltılır. Bunun dışında lokal olarak kremler, solüsyonlar uygulanabilir. Bu amaçla kullanılan mantar ilaçları olan azol türevleri tinea versicolor hastalığı için lokal olarak uygulanabilir. Ketokonazol, itrakonazol, flukonazol tinea versicolor için kullanılabilecek lokal kremlerdir. Bu maddelerin şampuan formları da mevcuttur ve kullanılabilir.

Yaygın olarak kullanılan lokal uygulanabilecek tedavilerden birisi de %2.5 selenyum sülfit şampuanlardır. Bu şampuanlar çinko pirition, ketokonazol, sodyum hiposülfit, propilen glikol de içerebilir. İçeriğine göre uygulama biçimleri değişkenlik gösterebilir. Genel yöntem şampuanı cilde uygulama, köpürtme, 5-10 dakika bekletme ve durulamadır. Bu şampuanların losyon formları da mevcuttur.

Geçmeyen ve sürekli tekrarlama gösteren Tinea versicolor lezyonları için sistemik antifungaller yani azol türevleri kullanılır. Bunun için ketokonazol, flukonazol, itrakonazolün ağız yoluyla alınan tabletleri, doktorun uygun gördüğü miktarda ve sürede kullanılır.

Tinea Versikolor Tedavi Edilmezse

Tedavi edilmeyen tinea versicolor hastalarında ciltte meydana gelen, renk değişimi ile ciltten daha açık veya daha koyu görünen lekeler, büyüyerek birleşip büyük tek bir leke haline gelebilir. Bu durum hasta açısından rahatsız edici olabilir. Çocuklarda psikolojik olarak lekelerin varlığı kötü etkileyebilir.

Tedavi edilmeyen durumlarda veya yanlış tedavi uygulanan/tedaviye uymayan hastalarda farklı vücut bölümlerine yayılma görülebilir. Nadiren de olsa tinea versicolora ikincil olarak gelişen bakteriyel enfeksiyonlar görülebilir.

Pityriasis Alba Nedir?

Pityriasis alba, sıklıkla 3 ile 16 yaş arası çocuklarda görülür. Pityriasis versicolora görünüm olarak çok benzer. Lezyonların görülme yeri farklıdır. Yaygın olarak yüz, boyun ve kollarda görülür. Cilt renginden daha açık renkte lekeler şeklindedir. Bu lekeler çoğunlukla vitiligo ile karışır. Lekeler pityriasis versicolorda olduğu gibi kepek benzeri döküntüler ile karakterizedir. Bazen kaşıntılı olabilir. Sebebi belli değildir. Bulaşıcı değildir.

Güneşte lekelerin rengi değişmez ve yaz aylarında rengi aynı kaldığı için daha belirgin hale gelirler. Hafif olgular kendiliğinden gerilediği için tedavi gerektirmez. İlerleyen olgularda lokal uygulanan antifungal ilaçlar kullanılır. Güneşe maruziyet, sıcak duş gibi arttırıcı faktörlerden uzak durulması hastalığın gidişatı için önemlidir.

Ters Yerleşim Gösteren Tinea Versicolor

Tinea versicolora neden olan mantarların sık görülen yerler olan omuz, sırt, gövde gibi yerlerde değil, vücutta bükülme yerlerinde kolonize olarak ciltte renk değişikliği yaratmasıdır. Diz, dirsek, koltuk altı ve kasıkta renk değişimleri görülür. Malassezia türü mantarlar gövdenin üst kısmında follikülit denilen kıl kökü iltihabına neden olurlar. Bu oluşumlar dermatit, sedef, kandidiyazis (candida tipi mantarların oluşturduğu deri enfeksiyonu) ile karışabilir.

Nadir olarak Malassezia türü mantarlar organ tutulumu da yapabilirler. Akciğer içerisindeki damarlarda iltihap oluşumuna neden olan vakalar bildirilmiştir.

Çocuklarda Tinea Versicolor

Tinea versicolor genelde ergenleri ve genç erişkinleri etkileyen bir hastalıktır fakat çocuklarda da görülebilir. Deri lezyonları yetişkinlerde görüldüğü gibidir. Deriden daha açık veya daha koyu renkte lekeler şeklinde görülür. Tinea versicolorun tipik belirtisi olan kazımayla ortaya çıkan kepeksi döküntüler çocuklarda da mevcuttur.

Tedavi için lokal şampuan, krem uygulanabileceği gibi tekrarlayan olgularda sistemik yani ağızdan uygulanan antifungal ilaçlar kullanılabilir. İyileşen lezyonların önlenmesi amacıyla da bu sistemik antifungaller kullanılabilir.

Gebelikte Tinea Versicolor

Gebelik sürecinde bağışıklık sisteminin baskılanmış olması, derinin doğal florasında yaşayan Malassezia Furfur türü mantarın normalin üzerinde üreyip derinin üst katmanını etkilemesine ve renk değişimine neden olur. Açık kahve, pembe veya cilt renginden daha koyu renkte lekeler oluşur. Bu lekeler gebelikte sıklıkla görülen melazma ile karışabilir. Melazma gelişiminde birçok etken rol almakla birlikte gebelikte ortaya çıkmasındaki en büyük etken bu süreçteki fizyolojik değişikliklerdir. Gebelik sürecinde artan östrojen, progesteron ve melanosit stimulan hormon nedeniyle yüz ve boyun kısmında açık kahve lekeler oluşur. Gebe olmayan kadınlarda da bu lekelerin en sık görülme sebebi doğum kontrol haplarıdır.

Kozmetik olarak görünüm bozukluğuna yol açan ve gebelerin rahatsızlık duyduğu bu melazma adı verilen cilt lekeleri tinea versicolor ile karışabilir, tinea versicoloru maskeleyebilir. Bu açıdan ayırt edilmeli ve hastaya uygun tedaviye başlanmalıdır. Tinea versicolor için tipik olan kepeksi döküntüler melazmada görülmez.

Tinea Versicolor için Hangi Doktora Gidilir?

Kişide cildindeki, kepekli döküntüler oluşturan ve bazen kaşıntıya sebep olan renk değişikliklerinin fark edilmesiyle Dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Hastaya uygun tedavi yöntemi belirlenir. Tedavi edilen hastalarda tekrar bu lezyonların ortaya çıkmasıyla dermatoloji uzmanına başvurulması gerekir. Bazen yama tarzı lekeler büyüyerek birleşip geniş bir leke görünümü alabilir. Mutlaka uzman hekimin görüşü alınıp tedaviye başlanmalıdır.