Trahom

Trahom Nedir?

Trahom gözleri etkileyen bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanan bir hastalıktır. Bu hastalığa sebep olan bakteri chlamydia trachomatis isimli bir bakteridir. Bu hastalık toplumda trahoma veya trahom hastalığı olarak da bilinir.

Trahom bulaşıcı bir hastalıktır. Hasta kişilerin göz, ağız ve boğazından çıkan sıvıların başka insanlara temas etmesi sonucu oluşur. Havlu, mendil gibi hasta kişilerin kişisel eşyaları da bulaşa neden olabilir.

Trahom tedavi edilmediği takdirde körlüğe neden olabilen bir hastalıktır. Trahom dünya genelinde önlenebilir körlüğün en sık sebebidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) dünya genelinde yaklaşık 2 milyon insanın trahom yüzünden kör olduğunu tahmin ediyor. Kör edici trahom genellikle Afrika’nın fakir bölgelerinde görülür. Erken tedavi trahomun komplikasyonlarını önlemekte yarar sağlar.

Trahom Belirtileri Nelerdir?

Trahomda bulgular hastalığın şiddetine ve meydana geliş süresine göre farklılık gösterebilir. Trahomun başlangıç belirtileri genellikle iki gözü de etkiler ve aynı zamanda ortaya çıkar.

Trahomda görülen başlıca bulgular şunlardır:

• Gözlerde ve göz kapaklarında hafif kaşıntı ve tahriş
• Gözlerden iltihaplı akıntı gelmesi
• Göz kapağının şişmesi
• Işığa bakınca gözlerde hassasiyet oluşması (fotofobi)
• Gözlerde iki taraflı ağrı

Küçük çocuklar bağışıklık sistemleri daha zayıf olduğu için daha kolay enfeksiyon kapabilirler. Enfeksiyon kapan çocuklarda hastalık yavaş ilerler ve yetişkinliğe kadar bulgu vermeyebilir.

Dünya Sağlık Örgütü hastalığın gelişimini 5 aşamaya ayırmıştır:

• Yavaş iltihap aşaması: Enfeksiyonun yeni başladığı aşamadır. 5 veya daha fazla enfeksiyon odağı üst göz kapağının iç yüzeyinde konjonktiva denilen alanda büyümeye başlar.
• Yoğun iltihap aşaması: Hastalık bu aşamada çok yoğundur ve çok bulaşıcıdır. Gözlerinizde ağrı, akıntı, kalınlaşma ve şişme oluşur.
• Göz kapağında yara oluşması: Büyüyen enfeksiyonlar iç göz kapağınızda yara yapar ve bu yaralar zamanla kabuklaşır. Göz kapağının yapısı yara kabukları yüzünden bozulabilir ve içeri doğru kıvrılabilir.
• Kirpiklerin İçeri doğru batması: Göz kapağının iç kısmı yaralanmaya ve kabuklanmaya devam eder. Bu kirpiklerin içeri doğru kıvrılmasına neden olur. İçeri doğru kıvrılan kirpikler gözün beyaz kısmını çizmeye zarar vermeye başlar.
• Görmenin bulanıklaşması: Gözün görmeyle ilgili kısımları bu iltihaptan etkilenmeye başlar ve sürekli iltihaplanma bulanık görmeye neden olur.

Trahomun tüm belirtileri üst göz kapağında, alt göz kapağından daha şiddetlidir. Bazen göz yaşı bezleri hastalıktan etkilenir. Gözyaşı bezinin etkilendiği durumlarda göz kuruluğu oluşabilir ve bu hastalığın daha kötü olmasına neden olur.

Trahom Nedenleri Nelerdir?

• Trahoma chlamidya trochomalis isimli bir bakteri türü neden olur. Bu bakterinin cinsel yolla bulaşan başka hastalıklar yapabilen türleri de vardır.
• Trahom, hasta kişilerin gözlerinden, burnundan ya da ağzından çıkan sıvıları temas yoluyla başka insanlara bulaştırmasıyla yayılır. 
• Trahom ellerden, kıyafetlerden, ortak kullanılan havlulardan bulaşabilir.
• Gelişmekte olan ülkelerde gözlerden ısıran bir karasinek türü de trahom hastalığını, hasta kişilerden aldığı bakteriyi sağlıklı insanlara bulaştırarak yayabilir.

Trahom Teşhisi

Trahom teşhisinde hastalığın belirtilerini iyi öğrenmek hastalığın tanısı için çok faydalı olacaktır. Hastalığın teşhisi için doktor belirli basamakları takip eder.

Öykü

Hastalığın semptomlarının ne zaman başladığı önemlidir. Yakın zamanda yurt dışı seyahati öyküsü, yakın zamanda bir karasinekle ısırılmış olmak akla trahom tanısını getirir.

Sürekli olan bir hastalığınızın olması veya geçirmiş olduğunuz hastalıklar, yakın zamanda kullandığınız ilaçlar hastalığın teşhisine yardımcı olacak bilgilerdir.

Fizik Muayene

Hastalığın belirtilerinin kontrol edilebilmesi teşhis koymak için oldukça yararlıdır. Öncelikle hastanın vücudunda bir yara izi veya şişlik olup olmadığına bakılır. Hastanın detaylı bir göz muayenesi yapılır, gözlerinde trahomun neden olduğu belirtilerin olup olmadığı kontrol edilir.

Bunlar dışında hastanın sistemik fizik muayenesi yapılır. Kalp atışlarının hızını ve düzeninin bozulup bozulmadığını anlamak için kalp sesleri dinlenir. Tansiyon yüksekliğini bakmak için hasta oturtularak tansiyonu ölçülür.

Laboratuvar Bulguları

Fizik muayeneden sonra bazı kan tahlilleri istenebilir. Eğer gözlerde hastalık bulgusu varsa gözden bir örnek alınıp mikroskopla incelenebilir. Gözden kültür almak için göz uyuşturulur ve temizlenir. Alınan örnekte chlamidya trochomalis bakterisinin olup olmadığı kontrol edilir.

Bunun dışında bakterinin varlığını ortaya çıkarabilmek için bazı kan testleri de istenebilir. Yapılan tetkiklerin sonucunda elde edilen verilerle trahom tanısı konulur.

Trahom Tedavisi

Trahomda ilaç tedavisi ve ameliyat tedavisi olmak üzere iki türlü tedavi yapılabilir. Tedavi kararına hastalığın ne zaman başladığı hangi evrede olduğu ne kadar şiddetli seyrettiği gibi durumlar ele alınarak karar verilir.

İlaç Tedavisi

Trahomun erken döneminde hasta doktora başvurmuşsa sadece antibiyotikler ile tedavi edilebilir. Antibiyotik tedavisi hastalığa neden olan chlamidya trachomalis isimli bakterinin öldürülmesini ve vücuttan atılmasını sağlar.

Erken dönemde teşhisi konulan trahom hastalıklarında antibiyotikli göz merhemi ve antibiyotik hap tedavisi hastalığı iyileştirecektir.

Enfeksiyonlar şiddetli ağrıya ve ateş yüksekliğine neden olabilir. Bunun için ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar kullanılır.

Dünya Sağlık Örgütü bir topluluktaki çocukların %10’u trahom hastalığına yakalandığında, sağlıklı olan bireyleri korumak için herkesin önlem amacıyla antibiyotik kullanmasını önermiştir.

Doktorunuzun onayı ve tavsiyesi olmadan reçete edilmemiş herhangi bir ilacı veya takviye ürünü almamalısınız.

Cerrahi Tedavi

Trahom erken evrede tanı konulup tedavi edilmediğinde hastalık ilerler ve tedavisi için yalnızca antibiyotikler yeterli olmayabilir. Dünya Sağlık Örgütü trahomun ileri dönem evresindeki hastalar için cerrahi tedaviyi önermiştir.

Kirpiklerin içe doğru döndüğü ve göz kapaklarının içerisinde büyük yaralar oluştuğu zaman hastalığın ilerlemesini durdurmak için göz kapağına ameliyat yapılır. Bunun anestezi yapıldıktan sonra göz kapağının üstüne küçük bir kesi atılır ve içeri batan kirpikler çıkarılır varsa yara dokusu kaldırılır.

Bu ameliyat hastalığın ilerlemesini engeller ve görme bulanıklığı gibi sorunların ortadan kaldırır. Trahomlu hastalarda kirpiklerin içeri doğru kıvrılması nadiren de olsa ameliyattan sonra tekrarlayabilir. Bunu engellemek için kirpiklere yapışkanlı bir göz bandı konulabilir.

Trahom Tedavi Edilmezse

Trahom hastalığı erken teşhis ve tedavi ile kolaylıkla atatılabilecek hastalıkken, hastalığın tedavisinin geç başlaması birçok soruna yol açabilir.

Trahom tedavi edilmezse;

• Göz kapağının içinde sürekli olarak bir yara kabuğu kalmasına
• İçe doğru katlanan göz kapağına
• Kirpiklerin gözün içine doğru dönüp batmasına
• Görmede bulanıklığa ve körlüğe kadar ilerleyebilir

Trahoma Ne İyi Gelir?

Trahoma yakalanmamak için kişisel hijyen kurallarına uymak çok önemlidir. Trahomdan korunmak için Dünya Sağlık Örgütü aşağıdaki önerilerde bulunmuştur.

• El ve yüz yıkama: Hastalık kirli ellerle bulaşabildiği için, hastalığın bulaşmasını durdurmak için elleri ve yüzü bol su ve sabunla yıkamak çok önemlidir.
• Sinekleri kontrol etmek: Sinekler hastalığı bulaştırdıkları için sineklerle mücadele etmek ve sinek sayısını azaltmak hastalığın yayılmasını kontrol altına almak için çok önemlidir.
• Doğru atık yönetimi: İnsan ve hayvan atıklarının hijyenik olarak toplanıp imha edilmesi hem hastalığın yayılmasını engeller hem sineklerin üreme alanlarını kısıtlamış olur.
• Suya daha iyi erişim: Kişisel ve çevre hijyenini sağlamak için suya ve su kaynaklarına ulaşımın kısıtlı olduğu yerlerde suya daha kolay ulaşılmasını sağlamak trahomla savaşta önemlidir.

Trahoma Ne İyi Gelmez?

• Doktorunuzun önerilerine dikkat etmemek, ilaçları kullanmamak hastalığınızı daha da kötüleştirir.
• Trahom hijyen kurallarına dikkat edilmediğinde ortaya çıkan bir hastalıktır ve eğer dikkat edilmezse hastalık daha da kötü duruma ilerleyebilir. Ellerin ve tırnakların kirli olması, kirli ve yıkanmamış yiyecekler tüketmek hastalığın ilerlemesine neden olur.
• Kişisel hijyen dışında ortam temizliği de çok önemlidir. Trahom sineklerle de bulaşabilen bir hastalık olduğu için çevrenin temiz olmaması sineklerin sayısını arttıracak bu da hastalığın daha fazla yayılmasına neden olacaktır.
• Trahom teşhisi konulan bir hastanın hastalığı etrafına bulaştırmaması için çok dikkatli olması gerekir. Sürekli el el ve yüz yıkamak, havlu terlik gibi kişisel eşyaları tek kişi kullanmak hastalığın yayılmaması için önemlidir.
• Sigara kan damarları üzerinde hasar bırakan bir etkiye sahiptir ve hastalığın iyileşmesini olumsuz yönde etkiler.

Trahom İlaçları

Trahom hastalığında hafif ve orta şiddette şikayetleri olan hastalar için genellikle ilk tedavi seçeneği ilaçlardır.

Bu tedavide kullanılan ilaçlar ve etkileri şöyledir:

• Antibiyotikler: Azitromisin (20 mg / kg'lık tek oral doz) veya topikal tetrasiklin (altı hafta boyunca günde iki kez yüzde bir göz merhemi) kullanılabilir. Azitromisin biraz daha pahalı bir ilaçtır ama günde 1 defa ağızdan içilerek kullanıldığı için daha çok tercih edilir.
• Ateş düşürücü ilaçlar: Trahom enfeksiyondan kaynaklı ateş yüksekliğine neden olabilir bunun için ateş düşürücü ilaçlar kullanılır.

Hamilelikte Trahom

Hamilelik döneminde kadınlarda trahom sıklığı normal sayıdan farklı değildir. Hamilelik dönemindeki kadınların kişisel hijyene daha fazla dikkat etmesi gerekir.

Hamilelik döneminde chlamydia trachomatis kadınlarda trahom dışında başka bulaşıcı hastalıklara da sebep olabilir.

Çocuklarda Trahom

Çocuklarda trahom belirtileri erişkinlerinkine benzerdir. Çocuklarda bulaşıcı enfeksiyon hastalıkları daha fazla görüldüğü için ve çocukları ellerini sürekli ağızlarına ve yüzlerine götürdüğü için trahomlar, çocuklar arasında daha hızlı yayılır.

Bir toplumda trahom salgını varsa genellikle çocuklar arasındaki bulaş yüzünden oluşur.

Çocuklarda trahom olduğunu erken fark etmek hastalığın erken teşhisinde ve ilerlemeden tedavi edilmesinde çok önemlidir. Bunun için gözlerinde ağrı, yanma, akıntı olan ve görme bulanıklığı yaşayan çocuklar doktora götürülmelidir.

Trahom teşhisi konulan çocuklar hastalığın daha fazla yayılmasının önlenmesi için okula gönderilmemelidir. Hastalığın bulaştırıcılığı geçene kadar çocukların evde kalması ve aile üyelerine bulaştırmamak için dikkatli olması gerekir.

Bebeklerde Trahom

Trahom bebeklere anneden bulaşabilir. Bu bulaşma doğum esnasında da olabilir doğduktan sonra bebekliğin ilk dönemlerinde de olabilir. Hasta annenin bebeği emzirirken veya bebeğin bakımını yaparken kendi vücudunda taşıdığı bakterileri bebeğin yüzüne yaymasıyla hastalık bulaşır.

Bebekte hastalığın önlenmesi için bebeğin temiz koşullarda büyümesi ve anne hastaysa bebeğe dokunurken ellerini ve yüzünü yıkaması gerekir.

Trahom için Hangi Doktora Gidilir?

Trahom hastalığı için bir Göz Hastalıkları uzmanı doktora muayene olunmalıdır.

• Gözlerde ağrı
• Kızarıklık
• Gözlerde iltihaplı akıntı gelmesi durumunda vakit kaybedilmemelidir.

Özellikle trahomun görüldüğü yerlere seyahat etmiş olan kişiler vakit kaybetmeden bir doktora muayene olmalılar.

Trahom bulaşıcı bir durumdur. En kısa sürede teşhis ve tedavisinin yapılması hastalığın yayılmasının önlenmesine yardımcı olacaktır.