Yemek Borusu Daralması

Yemek Borusu (Özofagus) Daralması Nedir?

Halk arasında yemek borusu olarak bilinen özofagusun çeşitli nedenlerle çapının küçülmesine yemek borusu (özofagus) daralması denmektedir.

Yemek borusu (özofagus) insana ait bir sindirim sistemi organıdır. Bölge olarak yemek borusu sindirim sisteminde yutak ila mide bölgeleri arasında yerleşim gösteren ortalama 25 cm civarında boyu olan bir yapıdır. Yemek borusunu yani özofagusun ortalama çapı 2,5 – 3 cm aralığında değişmekle birlikte tüp şeklinde bir organdır. Yemek borusunun insan sindirim sistemindeki ana görevi ağız yoluyla aldığımız gıda maddelerinin ağızda yeterli parçalara ayrıldıktan sonra mideye iletilmesi görevinde bulunmaktır. 

Eğer yemek borusu içinde herhangi bir alanda yemek borusu çapının daralması söz konusu olursa, ağız yoluyla alınan gıda maddelerinin yemek borusu içinde takılıp kalmasına neden olarak mideye doğru iletilmesinde sorunlar ortaya çıkaracaktır. Hastalar bu durumu yutma güçlüğü olarak ifade ederken tıbbi olarak bu durum disfaji olarak adlandırılmaktadır. Yemek borusunun ortalama 2,5 – 3 cm olan çapı 2 cm nin altına düşmedikçe hastalar disfaji denilen yutma güçlüğü sorunuyla belirgin olarak karşılaşmamakta ve bu durumda hasta yutma güçlüğünün farkına dahi varamayabilir.

Yemek borusunda meydana gelen hafif çaplı daralmalarda katı gıdaların yemek borusundan geçişi esnasında zorluklar hissedilip yutmada güçlük yaşanırken, ileri derece bir darlık oluşması halinde kişiler sıvı gıdaları yutma esnasında da problem yaşayabilmektedirler. Bu ileri derece bir darlığın meydana gelmesi durumunda hastaların sıklıkla ne sıvı ne de katı gıda alması mümkün olmamakla birlikte hastaların yutmaya çalıştığı gıda maddeleri hastaların ağzından tükürük ile de geri çıkartılabilir.

Yemek borusu daralması gelişiminden sonra hastalar yemek yemekte zorlanmaya başlamaktadır. Hastalarda yemek borusundaki darlığa takılan besin maddeleri hastaları irrite edip göğüs kemiği arka tarafında bir ağrı oluşturabilir. Bu durumdan mustarip hastalar sıklıkla yemek yemeyi bırakmakta ve bunun sonucunda hekim karşısına son birkaç aya göre belirgin bir şekilde zayıflamış yani kilo vermiş olarak çıkabilmektedir.

Yemek Borusu Daralmasına Eşlik Eden Belirtiler (Semptomlar) Nelerdir?

Çeşitli nedenlerle yemek borusunun çapının küçülmesi durumuna yemek borusu (özofagus) daralması denmektedir. Yemek borusu daralması çeşitli hastalıklar sonucunda gerçekleşmekte ve hastalıklar sonucunda daralan yemek borusu sebebiyle ortak semptomlar oluşabileceği gibi farklı çeşitli semptomlar da ortaya çıkabilmektedir.

Yemek borusu yani özofagus daralması sorunu yaşayan hastalarda ortaya çıkan ilk bulgu sıklıkla yutma esnasında zorluk çekilmesi ve yutma güçlüğünün oluşmasıdır. Hastalarda meydana gelen yutma güçlüğü katı gıdalar ile ortaya çıkabileceği gibi bazı vakalarda yemek borusunun aşırı daralması sonucu alınan sıvı gıdalar ile de ortaya çıkabilmektedir. Hastalarda ortaya çıkan bu yutma güçlüğü durumu tıp literatüründe disfaji olarak adlandırılmaktadır.

   Hastalarda yutma güçlüğü ile birlikte oluşabilecek yemek borusu daralması semptomları şu şekilde sıralanabilir;

• Yemek borusu daralması gözlenen hastalarda yavaş yavaş belirginleşmeye başlayan ve zaman geçtikçe artan yutma esnasında zorlanma 
• Hastaların acil servise en sık başvuru nedenlerinden bir de yedikleri gıda maddelerinin yemek borusuna takılıyormuş şeklinde his oluşmasıdır. Yemek borusu daralması gözlenen hastalarda yemeklerin yemek borusuna takılma hissi meydana gelebilmektedir.
• Yemek borusu daralması gözlenen hastalarda henüz hastalığın ilerlemediği dönemde ağrısız ancak hastayı irrite edip rahatsız eden bir yutkunma gözlemlenebilmektedir. 
• Yemek borusu daralması olan hastalarda ortaya çıkabilecek bir diğer önemli semptom ise yenilen maddelerin ağızdan geri çıkarılmasıdır. Yemek borusu daralması gözlemlene hastalarda henüz mideye ulaşıp sindirime uğramamış, sadece ağızda küçük parçalara ayrılmış yemek artıkları ve mide asidi içeriği ağızdan gelebilmektedir.
• Yemek borusu daralması olan hastalarda gözlenebilecek bir diğer önemli semptom ise ağızdan sürekli bir şekilde salya akmasıdır. Yemek borusu daralması olan hastalarda ağızda küçük parçalara ayrılan gıdalar mideye ulaşamadığı ve yemek borusunda takılıp kalabildiği için sinirler tarafından uyarılan beyin sürekli salya salgılanmasına neden olarak yemek borusu daralması gözlenen hastalarda salya akması semptomuna neden olabilmektedir.
• Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda ortaya çıkabilecek bir diğer bulgu da ses kısıklığıdır. Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda ağız yoluyla beslenme suretiyle alınan gıda maddeleri yemek borusunda gözlenen darlığa takılacağı için mideye inememektedir. Zamanla takılan bu gıda maddeleri özofagusu tam tıkayıp genişleterek vokal kordlara doğru özofagusun şişmesine neden olabilmektedir. Yemek borusu daralması sonucunda gözlenen bu durum hastalarda ses kısıklığı semptomlarının gelişmesine neden olabilmektedir.
• Yemek borusu daralması sonucunda hastalarda hekimlerin karşılaşabildiği bir diğer önemli semptom ise reflü hastalığıdır. Reflü hastalığı mide de bulunan ve amacı yutulan gıda maddelerini sindirmek olan mide asidinin ya da mide içeriğinin yemek borusu vasıtasıyla boğaza ya da ağız bölgesine gelmesine denmektedir. Hastalarda yemek borusu daralması gözlemlenmesi durumda reflü hastalığının da semptom vermesi ve bunun sonucunda mide içeriğinin yemek borusu vasıtasıyla ağızdan gelmesi kuvvetle muhtemeldir.
• Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda ortaya çıkabilen bir diğer semptom ise hastaların mide de ekşime şeklinde tariflediği durumun oluşmasıdır. Hastalarda yemek borusu daralması durumunun oluşması halinde mide ekşimesi ortaya çıkabilmektedir.
• Yemek borusu daralması sorunu yaşayan hastalarda sık görülen bir diğer bulgu ise öksürmedir. Hastalarda yemek borusunun daralmasının ileri olduğu durumlarda ağız yoluyla alınıp yutulan gıda maddelerinin yemek borusunda geçerken takılması ya da yemek borusuna sürtmesi durumunda hastalarda öksürme semptomu ortaya çıkabilmektedir.
• Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda gözlenebilecek bir diğer bulgu ise yeme alışkanlıklarında ve yemek yeme biçiminde ortaya çıkan değişimlerdir. Yemek borusu daralması yaşayan hastalar ağız yoluyla alıp yuttukları gıda maddelerinin yemek borusunun darlığına bağlı olarak hissettikleri rahatsızlıkları en aza indirgemek için katı gıdalar yerine sıvı gıdalar seçebilir ya da katı gıdaları küçük küçük parçalara getirebilmektedir.
• Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda gözlenebilecek bir diğer bulgu ise burundan yemek gelmesidir. Yemek borusunda daralmanın bir sonucu olarak yenilen maddeler yemek borusuna takılarak birikmeye başlamaktadır. Eğer hastalar tıkanma ya da dolgunluk hislerini hissetmeyip yemeye devam ederse yedikleri gıdalar burundan gelebilmektedir.
• Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda gözlenebilecek bir diğer bulgu ise göğüste meydana gelen yanma hissidir. Yemek borusu daralması gözlenen hastaların aldıkları gıdalar yemek borusunun darlığına bağlı olarak eğer yemek borusunda takılıp kalırsa ve yemek borusunda bir hasara neden olursa bu durumda göğüste yanma hissi meydana gelebilmektedir.
• Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda gözlenebilecek bir diğer bulgu ise geğirmede güçlük olmasıdır. Yemek borusu daralması gözlenen hastaların aldıkları gıdalar yemek borusunun darlığına bağlı olarak eğer yemek borusunda takılıp kalırsa ve bu alanı tam tıkayıp hava geçişine dahi müsaade etmeyecek düzeye gelirse hastalarda geğirme esnasında zorluk ve güçlük oluşması kuvvetle muhtemeldir.
• Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda gözlenebilecek bir diğer bulgu ise oluşan kilo kaybı ve zayıflamadır. Hastalarda yemek borusundaki darlığa takılan besin maddeleri hastaları irrite edip göğüs kemiği arka tarafında bir ağrı oluşturabilir. Bu durumdan mustarip hastalar sıklıkla yemek yemeyi bırakmaktadır ve bunun sonucunda hekim karşısına son birkaç aya göre belirgin bir şekilde zayıflamış yani kilo vermiş olarak çıkabilmektedir.
• Yemek borusu daralması gözlemlenen hastalarda gözlenebilecek bir diğer bulgu ise gelişebilecek akciğer enfeksiyonuna bağlı oluşacak semptomlardır. Yemek borusunda daralma sonucunda hastalarda yedikleri gıdaların mideye gitmesi yerine belli bir zaman sonra trakea adı verilen soluk borusuna kaçması durumu ortaya çıkabilir. Bunun sonucunda hastalarda aspirasyon pnömonisi adı verilen akciğer enfeksiyonları oluşabilmekte ve hastalık bu hastalığın semptomları ile hekim karşısına çıkabilmektedir.

Yemek Borusu Daralması Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Yemek borusu daralmasına neden olabilecek birçok hastalık bulunmaktadır. Yemek borusu daralmasına neden olabilecek en sık nedenler iyi huylu hastalıklara bağlı gelişen darlıklardır. Yemek borusunda daralmasına neden olabilecek hastalıklar şu şekilde sıralanabilir;

• Yemek borusu daralmasına neden olabilecek en sık neden tedavisi uzun süredir yapılmamış olan gastroözefagial reflü hastalığı sebebiyle meydana gelebilecek peptik ülserlere bağlı gelişen inflamasyonlar sonucundaki daralmalardır. 
• Yemek borusu daralmalarına neden olabilecek bir diğer hastalık ise mide fıtığıdır. Mide fıtığı sıklıkla uzun süreli gözlenen asit reflüsü hastalığı ile birlikte yemek borusu daralmasına neden olmaktadır.
• Yemek borusu daralmalarına yol açabilecek bir diğer önemli durum ise kuvvetli asit içerikli ya da temizlik malzemesi olarak kullanılan sıvı materyallerin veya tarımda kullanılan zirai ilaçların yanlışlıkla içilmesidir. Bu maddelerin içilmesi sonucu yemek borusunda gelişen hasar yemek borusu daralmasına neden olabilmektedir.
• Yemek borusu daralmalarına yol açabilecek bir diğer neden ise radyoterapidir. Yemek borusuna radyoterapi uygulanması sonucunda daralmalar ortaya çıkabilmektedir.
• Yemek borusu daralmalarına yol açabilecek bir diğer neden ise özofagusa damarların dışardan bası uygulaması sonucunda gözlenebilecek durumlardır. 
• Yemek borusu daralmalarına yol açabilecek bir diğer neden ise akalazya hastalığıdır. Akalazya hastalığında yemek borusu kasları gevşeyememekte ve darlık oluşabilmektedir.
• Yemek borusu daralmalarına yol açabilecek bir diğer neden ise özofagus iyi huylu selim tümörleridir. 
• Yemek borusu daralmalarına yol açabilecek bir diğer neden ise doğuştan gelen genetik hastalıklardır.
• Yemek borusu daralmalarına yol açabilecek bir diğer neden ise yemek borusu kanserleridir.

Yemek Borusu Daralması Teşhisi

Yemek borusu daralması sonucunda yutma güçlüğünün oluşması, maddelerinin yemek borusuna takılıyormuş şeklinde his oluşması, göğüste meydana gelen yanma hissi, geğirmede güçlük olması ve kilo kaybı gibi semptomlarla hekime başvurulduğunda hekim detaylı bir anamnez alarak teşhis yöntemlerine başlayacaktır.

Yapılan fizik muayenenin ardından hekim laboratuvar tetkikleri, endoskopi ve biyopsi gibi ileri tanı tetkiklerine başvurarak hastalığın teşhisini kolay bir şekilde yapabilir.

Yemek Borusu Daralması Tedavisi

Yemek borusunun iyi huylu darlıklarında hekimler daralan bölgenin genişletilmesi için balon dilatasyonu yöntemini kullanarak hastalığı tedavi edebilmektedir.

Bir diğer tedavi yöntemi reflü hastalığının tedavisini yaparak yemek borusunun daralmasının önlenmesidir. Bu uğurda proton pompa inhibitörleri verilebilmektedir.

Yemek borusunun anastomoz (birleşim) yerinde gözlenen ya da yemek borusu halkalarının bulunduğu alanlarda gözlemlenen darlıklarda elektrokoter ya da argon plazma koagülasyon (APC) kesme gibi çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir.

Yemek Borusu Daralması Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Yemek borusunda daralma sonucunda hastalarda yedikleri gıdaların mideye gitmesi yerine belli bir zaman sonra trakea adı verilen soluk borusuna kaçması durumu ortaya çıkabilir. Bunun sonucunda hastalarda aspirasyon pnömonisi adı verilen akciğer enfeksiyonları oluşabilmekte ve bu durum hastaların hayatını tehlikeye sokabilmektedir.

Yemek borusunda daralması eğer kötü huylu kanserler sebebiyle meydana geliyor ise bu durum tedavi edilmemesi halinde hastalar için ölümcül seyredebilir.

Yemek Borusu Daralması İlaç Tedavisi

Yemek borusu daralması eğer reflü hastalığına bağlı olarak gelişmiş ise reflü hastalığının tedavisini yaparak yemek borusunun daralmasının önlenebilmektedir. Bu uğurda omeprazol, lansoprzaol ve ranbeprazol gibi proton pompa inhibitörleri verilebilmektedir.

Yemek Borusu Daralması Ameliyatı

Yemek borusunun iyi huylu darlıklarında hekimler daralan bölgenin genişletilmesi için balon dilatasyonu yöntemini kullanarak hastalığı tedavi edebilmektedir. Dilatasyon (genişletme) işlemi esnasında hastalara anestezi uygulanarak endoskopik girişim yapılmaktadır. Gerçekleştirilen endoskopik işlemler hastalarda bazen olumlu sonuçlar verirken bazı durumlarda yemek borusunda delinme, yırtılma, enfeksiyon oluşması ve kanama gibi komplikasyonlarda gelişebilmektedir.

Yemek Borusu Daralmasında Hangi Doktora Gidilir?

Yemek Borusu daralması ile esas olarak ilgilenen ve gerekli muayeneyi yapan, tetkikleri uygulayıp tanı koyan bölüm Genel Cerrahi bölümüdür. Ancak bazı durumlarda hastalar Dahiliye bölümünün Gastroenteroloji dalına da başvuruda bulunabilir.

Hastalar yutma güçlüğünün oluşması, maddelerinin yemek borusuna takılıyormuş şeklinde his oluşması, göğüste meydana gelen yanma hissi, geğirmede güçlük olması ve kilo kaybı gibi semptomlar varlığında mutlaka bir hekime başvuruda bulunmalıdır.