Bebeklerde Reflü

Bebeklerde Reflü Nedir?

Bebeklerde reflü, midede yer alan içeriklerin çeşitli sebeplerle yemek borusuna geri kaçması durumudur. Yemek borusunun temel görevi ağızdan alınan besinlerin mideye ulaşmasını sağlamaktır. Yemek borusunun tam mideye bağlandığı noktada bu bölgeyi kapatarak mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını engelleme görevi yemek borusu sfinkteri isimli halka şeklinde bir kasa aittir.

Bebeği reflü olan anneler için bu süreç zorlu geçmektedir. Bu rahatsızlık doğumdan sonra ilk 6 ay içinde genellikle her iki bebekten bir tanesinde görülmektedir. 6 ay ile 1 yaş arasında reflü rahatsızlığı giderek gerilemektedir.

Bebek reflüsü sfinkteri kasının görevini yerine getirememesine bağlı olarak görülmektedir. Bu kas görevini yerine getirmediğinde mide içeriği bebeklerin beslendikten sonra ağzına kadar geri gelir.

Bebeklerde Reflü Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde reflü belirtileri farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir.

Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir;

• Bebeklerde mide içeriğindeki besinlerin ağza kadar sık aralıklarla geri geliyor olması
• Bebeklerin duyduğu rahatsızlık sebebiyle beslenme anlarında huysuzlanması
• Reflünün ortaya çıkardığı göğüs ağrısına bağlı olarak tıkanıklık oluşması
• Hırıltılı öksürük şikayetlerinde artış
• Bebeklerde ani kilo kaybı olması ve ağırlık artışının beklenenden düşük olması
• Bebeğin beslenme zamanlarında şiddetle beslenmeyi reddetmesi
• Beslenme işlemi sonrasında bebeğin boğuluyor gibi çırpınma, morarma tarzında belirtiler göstermesi
• Beslendikten sonra bebeğin baş ve gövdesini gergin hale getirerek geri doğru atma davranışı göstermesi
• Bebeğin ilerleyen süreçlerde geviş getirir gibi çiğneme davranışı göstermesi gibi durumlardır.

Yeni doğan bebeklerde reflü belirtileri daha çok huysuzlanmaya dayalı durumlar olmaktadır. Belirtiler kişiye göre değişiklik gösterebilir.

Bebeklerde Reflü Nedenleri Nelerdir?

Bebeklerde reflü nedenleri tam olarak belirlenebilmiş bir durum değildir. Ancak bebeklerde reflüyü geliştiren durumlar şu şekilde sıralanabilir;

• Yemek Borusu Sfinkteri Gelişim Sorunları: Yemek borusunu mideye bağlayan halka şeklindeki kas yapısı olan yemek borusu sfinkteri bebeklerde tam olarak gelişmemiş olabilir. Bu durumda bebekler yutma, açma-kapama sorunları yaşayabilir.  İlerleyen dönemlerde reflü şikayetlerinin ortaya çıkmasına yol açabilir.
• Dar ve Kısa Yemek Borusu: Yemek borusunun şekli her insanda farklı olabilir. Besinlerin mideye rahatça ulaşabilmesi için yemek borusunu belirli bir uzunluk ve genişlikte olması gerekiyor.  Yemek borusunun dar ve kısa yapıda bulunması durumunda mideden geri kaçan asitli içerik ağza kadar kaçabilir.
• Bebeklerin Diyet Listesi: Bebekler anne sütüyle beslendiği dönemde ya da gıda tüketimi sürecinde diyet listesinde yer alan besinler reflü ortaya çıkarabilir. Özellikle midede asit miktarını arttıracak besinler reflü nedenleri arasında yer alabilir.
• Beslenme Sırasında Bebeğin Yanlış Pozisyonda Durması: Bebeğin beslenme sırasında pozisyonu çok önemlidir. Ebeveynlerin bebeği sürekli yatay pozisyonda tutması midedeki içeriğin ağza geri gelmesini kolaylaştırabilir. Bu durumda reflü şikayetleri artış gösterir.  Bebek yemek yerken ve annesini emerken pozisyonu dikkate alınmalıdır.
• Bebeğin Sık ya da Çok Beslenmesi: Anne adayları bebeği bir öğünde olması gerekenden çok besleyebilir. Ayrıca bebeğin çok sık beslenmesi de reflü oluşumunu ortaya çıkarabilir. Bebek hem emerken hem de biberonla beslenirken beslenme oranı iyi ayarlanmalıdır. Normal pozisyonda, sık ve az beslenmesi reflü şikayetlerini azaltacaktır.

Bebeklerde Reflü Teşhisi

Bebeklerde reflü tanısı koyarken anne ve babaların gözlemleri hayati öneme sahiptir. Aileler belirtileri titiz bir şekilde gözleyerek uzmanın tüm sorularını doğru ve eksiksiz bir şekilde cevaplamalıdır.

Bebeklerde reflü tanısı için kullanılan yöntemler şöyledir;

• Hastalık Öyküsü: Bebeklerde reflü durumunu anlayabilmek için bazı belirtilerin gözlenmesi gerekir. Bu gözlem anne baba tarafından gerçekleştirilir. Uzmanlar öncelikle anne babadan bebeğin yaşam içindeki durumunu öğrenerek reflü belirtisi olup olmadığına bakacaktır. Bu yüzden anne babaların iyi bir gözlem yapması ve doktora her detayı belirtmeye özen göstermesi gerekir.
• Mide Duodenum Grafisi (Mide Filmi): Bebeklerde reflü yemek borusundaki yapısal sorunlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Uzmanlar bu durumda mide filmi çeker. Bu inceleme sayesinde reflü olup olmadığı konusunda bir yargıya varılabilir.
• Reflü Testi: Bir bebeğin reflü tanısında reflü testi en sık kullanılan yöntemdir. Test sırasında yemek borusuna çok ince bir kablo takılarak mideden yukarı gelen asit üzerinde ölçüm yapılır. Bu kablo 24 saat yemek borusunda kalarak PH değişimlerini kontrol altına alır. Bu yönteme 24 saatlik PH monitorizasyonu adı da verilmektedir.

Bebeklerde Reflü Nasıl Tedavi Edilir?

Bebeklerde reflü tedavisi için öncelikle şikayetlerin boyutuna bakılır. Hafif düzeyde şikayetler olması durumunda evde tedavi uygulanırken ilerleyen vakalarda ilaç tedavisi ya da cerrahi işlem yöntemi de kullanılabilir.

Bebeklerde reflü tedavisi seçenekleri şu şekildedir;

• Evde Reflü Tedavisi: Hafif düzeyde her iki bebekten bir tanesinde reflü şikayetleri görülebilir. Bu durumda ebeveynler bebekleri düzenli beslemeli ve 2 saatten uzun süre aç bırakmaması gerekir. Ayrıca yemek sonrası ilk 30-45 dakika yatış pozisyonuna geçirilmemelidir. İlk 6 ay içinde şikayetlerin artmaması adına anne sütü dışında besin tüketimi olmamalıdır. İlk dönemlerde doktor tavsiyesine uygun hareket edilmesi önemlidir. Evde bebek reflü yatağı da kullanılabilir.
• Reflü Yastığı: Bebeklerde reflü nedenleri arasında yanlış yatış pozisyonu da önemli bir etmendir. Bu yüzden anne babalar reflü yastığı kullanarak bebeklerin doğru pozisyonda sabit kalmasını sağlayacaktır. Bu yastık sayesinde bebekler yüz üstü de rahatça nefes alabilmektedir. Bebek reflü yastığı kullananlar arasında yapılan araştırmalar şikayetlerin büyük oranda azaldığını ortaya koymaktadır.
• İlaç Tedavisi: Şikayetler rahatsız edici düzeyde oluyorsa ilaç tedavisi başlaması kaçınılmaz olacaktır. Bebeklerde reflü ilacı yemek borusu üzerinde yer alan kapakçığın basıncının artmasını sağlar. Böylece mide içeriği yemek borusuna kaçamaz. Bu durumda mide daha kolayca boşaltılabilir. Bebeklerde reflü tedavisinde kullanılan ilaçlar için mide asidi nötralize edici etkisi de bilinmektedir.
• Reflü Ameliyatı: İlaç tedavisinin yeterli olmadığı durumlarda bebeklerde reflü ameliyatı tek tedavi seçeneği olarak uygulanmaktadır.  Bebeklerde ani solunum durması ve ani bebek ölümü olasılığı gibi riskler olması durumunda ameliyat uygulanmaktadır. Darlığın gelişmesine karşın bebeğin doğuştan kalp hastalığı olması, zihinsel engeli bulunması durumunda cerrahi işlem yapılma olasılığı düşük olacaktır.
• Bitkisel Tedavi: Bebeklerin reflü şikayetlerinde hafif düzeyde olması durumunda rahatlaması adına bitkisel çözümler de önerilebilir. Ancak bebeklerde reflü bitkisel tedavi seçenekleri kesin bir tedavi aracı olarak uygulanamaz. Bitkisel yöntemler sadece reflü tedavisine destek olarak uygulanabilecek işlemlerdir. Bu süreçte de mutlaka uzman görüşüne başvurulmalıdır.

Bebeklerde Reflü Tedavi Edilmezse

Bebeklerde reflü tedavisi doğru şekilde planlanmalıdır. Yanlış tedavi de beklenmeyen sorunlara yol açabilir. Bir bebekte reflü şikayetleri hafif düzeyde görüldüğünde 6 aydan sonra hızla gerilemeye başlar. Bu durumda sadece süreç gözlenebilir. Ancak bebeklerde reflü şikayetler rahatsız edici düzeyde olursa mutlaka tedavi edilmelidir. Tedavisi yapılmayan bebek reflüsü ilerleyen dönemde diş çürüklerinde artış, anemi rahatsızlığının ortaya çıkması, büyüme geriliği yaşanması ya da yemek borusunda darlık şikayetlerinin artması durumlarını ortaya çıkarabilir.

Bebeklerde Reflüye Ne İyi Gelir?

Bebeklerde reflü şikayetlerinin ortaya çıkması durumunda alınabilecek önlemler vardır. Bir bebekte reflü şikayetlerinin olması durumunda yapılması gerekenler şu şekildedir;

Bebek Beslenme Anı ve Sonrasında Dik Pozisyonda Tutulmalıdır

Bebek beslenirken ve beslendikten sonra minimum 30-40 dakika boyunda dik pozisyonda tutulmalıdır. Bebek yatay pozisyonda kaldığında beslenirse baş bölümü yukarıda kaldığından reflü riski artabilir. Ayrıca dik pozisyonda bebeğin karın bölgesinde basınç uygulanmaması da önemli bir detaydır.

Bebek Doğru Pozisyonda Yatırılmalıdır

Bebeklerde reflü şikayetleri yatış pozisyonuyla yakından ilgilidir. Reflü olan bebeklerin yüz üstü yatması bilgisi geçerliliğini yitiren bir öneridir.  Reflü olan bebekler mutlaka sırt üstü yatırılmalıdır. Bir yaşından küçük bebeklerde en doğru pozisyona ebeveynler doktorla beraber karar vermeli ve uzmanların belirttiği pozisyonda olmasına yönelik titiz davranmalıdır.

Doğru Beslenme Düzeni Uygulanmalıdır

Bebeklerin reflü şikayetlerinin azalmasında beslenme düzeni direkt olarak ilgilidir. Bu yüzden bir bebekte beslenme düzeni doğru oluşturulmalıdır. Bebekler sık aralıklı ve aşırı beslenmemelidir. Bu durum reflü riskini arttırır. Bu yüzden bebek 2-4 saat aralıklı olarak belirli bir ölçüde beslenmelidir. Beslenme sırasında küçük delikli biberon başlıkları kullanılırsa bebeğin midesine kaçacak hava miktarı da azalır ve karın bölgesinde şişkinlikler oluşmasının önüne geçilebilir.

Ek Gıdaya Geçerken Doğru Besinler Seçilmelidir

Bebeklerde ek gıdaya geçerken reflü için doğru besinler seçilmelidir. Uzmanlar ek gıda olarak pirinç lapası kullanan bebeklerde reflü şikayetlerinin daha az olduğunu belirtmektedir. Bu yüzden hazırlanan mamaya biraz pirinç lapası da eklenebilir. Bebeklerde asit oranını arttıracak portakal suyu, kahve ve kafein içerikli içecekler içerilmemelidir.

İlk 6 Ay Bebek Sadece Anne Sütü İçmelidir

Bebekler ilk 6 ay boyunca sadece anne sütüyle beslenmeli ve bu süreçte anne adayının bebeğe farklı gıdalar vermemesi önemlidir. Bebeklerin emzirme dönemi hakkında mutlaka doktorların tavsiyelerine uyum sağlanmalıdır.

Emzirme Döneminde Anneler Beslenme Alışkanlıklarına Dikkat etmelidir

Emzirme döneminde anneler de beslenme düzenlerine çok dikkat etmelidir. Bazı besinleri tüketen annelerin bebeklerinde reflü şikayetleri artabilir. Çikolata, kafein barındıran içecekler ve sarımsak gibi besinleri tüketen anneler bebeklerde reflünün artmasına yol açabilir. Annelerin bu dönemde ayrıca süt ve yumurtayı diyet listelerinde çıkarması önerilmektedir.

Emzirme Alışkanlıkları Değiştirilmelidir

Bazı annelerde emzirme sırasında ilk etapta süt salınımı güçlü olabilir. Bu durum bebeğin sütle boğulmasına yol açabilir. Bu durumun önüne geçebilmek için anne adayları emzirme alışkanlıklarını değiştirerek hemen öncesinde belirli bir oranda sütü sağabilir. Ayrıca annede tıkanıklık varsa bebek süt yerine çok fazla oranda hava alabilir. Bu durum da reflü şikayetlerinin artmasına yol açar.

Bebek Rahat Edeceği Bir Ortamda Beslenmelidir

Bebeğin reflü şikayetlerinin artmasının altında stres, huzursuz olması ve kendini rahat hissetmemesi gibi durumlar olabilir. Bu yüzden bebeğin sessiz, rahat olacağı ve huzurlu hissedeceği bir ortamda beslenmesi önerilmektedir. Bebek beslenme öncesi 30-40 dakika yoğun fiziksel aktivite gerçekleştirmemelidir.

Günlük Aktivitelerde Bebek Doğru Pozisyonda Tutulmalıdır

Bebeklerin gün içinde oturuş şekli de reflü şikayetleriyle direkt bağlantılıdır. Bebekler araçta veya bebek arabasında eğilip bükülürse ya da karın bölgesinde bir baskı oluşursa reflü şikayetleri görülebilir. Bu yüzden bu araçlarda bebek rahat olmalı ve baş bölgesi belirli bir oranda yukarıda durmalıdır.

Bebeklerde Gün İçinde Birkaç Defa Gaz Çıkarılmalıdır

Bir bebeğin gazının olması reflü şikayetlerini arttıracak bir unsurdur. Bu yüzden ebeveynler gün içinde birkaç defa bebeğin gazını çıkarmalıdır. Böylece karın bölgesindeki basınç azalır ve reflü şikayetlerinin artması engellenir. Gaz çıkarma işlemi bebek yemek yedikten hemen sonra yapılırsa daha doğru bir davranış olacaktır.

Karın Bölgesinde Baskı Oluşmamasına Özen Gösterilmelidir

Bebeğin karın bölgesinde baskı oluşturacak uygulamalar reflü şikayetlerini arttırır. Bebeğin sıkıca kundaklanması ya da bezini sıkı bağlama karın bölgesinde basıncı arttırarak reflü olasılığını yukarı çekebilir. Bebek bezi yaşa uygun seçilmeli ve bel çevresini sıkmamasına özen gösterilmelidir.

Bebeklerde Reflü Ameliyatı

Bebeklerde reflü ameliyatı, fundoplikasyon adı verilen bir işlemle yapılmaktadır. Bu işlemin aşamaları şu şekildedir;

Hastanın İncelenmesi ve Tetkikler

Reflü ameliyatı öncesinde hastanın detaylı olarak tetkik edilmesi gerekiyor. Bu süreçte genel şikayetlere bakılır ve reflü hastalığının hangi şiddette olduğuna bakılır. Bu aşamada endoskopi, biyopsi işlemleri de yapılabilir. Gerekli olması durumunda bebeğe reflü testleri de yapılmaktadır.

Hastanın incelenme sürecinde yemek borusunun yakından incelenebilmesi adına baryum özefagus mide duodenum grafisi de uygulanır. Bu işlem hastada ortaya çıkan yutma güçlüğü olması durumunda yapılmaktadır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda hastada yapılacak reflü ameliyatı detaylı olarak planlanır.

Anestezi Uygulanması ve Bebeğin Ameliyata Hazırlanması

Bebeklerde reflü ameliyatı öncelikle anestezi uygulanmasıyla yapılmaktadır. Bu işlem genel anestezi altında yapılan bir cerrahi operasyondur. Operasyon endoskopi odasında yapılmaktadır.  Hastanın ameliyata hazırlanma süreci anestezinin etkisini göstermesiyle birlikte 15-20 dakika sürer.

Midenin Yemek Borusuna Sarılması

Fundoplikasyon operasyonunda temel yöntem midenin üst kısmının yemek borusunun ucuna sarılmasıdır. Bu aşamada doktorlar özel cerrahi aletleri kullanarak midenin üst kısmını yemek borusunun arkasından geçirir. Bu işlemden sonra  midenin üst bölümü yemek borusunun alt ucuna sarılmaktadır. Bu işlem sayesinde mide yemek borusunun alt kısmını dışarıdan sarmaya başlayacaktır.

Bebeklerde reflü ameliyatı sırasında bir kesi ya da doku çıkarma gibi işlemler yapılmaz. Bu sayede hastanede kalma süresi ve iyileşme süresi daha kısa olmaktadır. Bebeklerde uygulanan ameliyat son derece konforludur ve tedavi sırasında ortaya çıkan komplikasyonlar en aza iner. Bu işlem sonrasında reflü şikayetlerinin tekrarlanma riski çok düşüktür.

Bebeklerde Reflü için Hangi Doktora Gidilir?

Reflü şikayetleri için Dahiliye bölümünde dahiliye doktoruna gidilmelidir. Bebeklerde ilk olarak çocuk doktorlarına gidilebilir. Çocuk doktoru gerekli görürse Dahiliye bölümüne yönlendirebilir. Reflü bebeklerde 1 yaşına doğru azalan bir rahatsızlıktır. Ancak bu süreç içinde kusmalar şiddetli ve sık olmaya başladıysa, bebek kilo almıyorsa ve solunum sorunları görülüyorsa doktora mutlaka gidilmelidir.