Bebeklerde Sarılık
Sarılık, bebeğin kanında gelen değişim ve bilirubin oranının artmasına bağlı gelişmektedir. Işık terapisi, intravenöz ummunoglobulin, kan değişimi, antiviral ilaçlar ve diyet gibi tedaviler vardır.
Bebeklerde Sarılık Nedir?
Sarılık, bebeğin kanında gelen değişim ve bilirubin oranının artmasına bağlı gelişmektedir. Kandaki bu değişim ile bebeğin göz akında ve cildinde renk değişimi ile sarı renk oluşumu gözlemlenmektedir. Bebeklerde sarılık özellikle doğumdan sonra oluşabilen bir hastalıktır. Bebeklerin üçte ikisinde görülebilmektedir. Bebekte sarılık oluşumu özellikle de erken doğan (prematüre) bebeklerde daha sık rastlanılan sağlık problemidir.
Yeni doğan bebeklerde sarılığın olması fizyolojik sorunlardan kaynaklanabildiği gibi genetik faktörlerden de kaynaklanmalıdır. Yeni doğan bebeklerde sarılık sağlıklı bebeklerin %60’ında, prematüre doğan bebeklerin ise %80’inde görülmektedir.
Aynı zamanda bebeklerdeki sarılığın nedenleri farklılaştığı için birçok çeşidi de bulunmaktadır. Bu çeşitlendirmenin temelinde de karaciğerin hatalı çalışan kısmı etkili olmaktadır.
Bebeklerde sarılığın çeşitleri ise şunlardır:
- Tıkanma (Obstrüktif) Sarılığı: Karaciğeri, safra kesesi ve bağırsağı birbirine bağlayan kanallarında meydana gelen sorunlardan kaynaklanan sarılık türüdür. Bu tür sarılıkta belirtilen organların kanalları arası çeşitli tıkanıklıklar yaşanır. Bu tıkanıklıklar kandan bilirubin oranının atılmasını engeller. Bu tıkanıklıklar tedavi edilmez ise safra taşı, safrada çamurlaşma, lenf ödemi gibi çeşitli problemlere neden olabilmektedir.
- Hepatosellüler Sarılık: Bebeklerde sarılık türünden bir diğeri olan hepatosellüler sarılık ise karaciğerin herhangi bir şekilde hasara uğraması ile meydana gelir. Karaciğerde bulunan parankimal hücreleri bu hasar ile enfeksiyona uğrar. Bu yüzden de bilirubin vücuttan uzaklaştırılamaz ve Hepatit A, B ya da C virüsleri meydana gelir. Bu virüsler de sarılık oluşturur.
- Hemolitik Sarılık: Vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin normal sürelerinden daha hızlı parçalanmasından kaynaklanmaktadır. Karaciğere aşırı bilirubin maddesi yüklemesi olur ve karaciğer hepsi ile başa çıkamaz. Bu duruma da ‘hemoliz’ adı verilir ve oldukça tehlikeli olabilmektedir.
- Anne Sütüne Bağlı Sarılık: Anne sütü sarılığı bebek doğumu ve beslenmesi ile sütten bebeğe geçen sarılık olarak ele alınabilmektedir. Erken dönem anne sütü sarılığı bebek doğduktan hemen sonra beslenme yoluyla bebeğe geçer nedeni ise emzirmedeki çeşitli yanlışlıklardır. Geç dönem sütü sarılığı ise 3-4 günden sonra yavaş yavaş artan hiperbilirubinemi meydana getirir. Nedeni ise anne sütü içeriğinden kaynaklanmasıdır.
Bebeklerde Sarılık Belirtileri Nelerdir?
Her hastalık gibi bebeklerde sarılık belirtileri birçok şekilde kendini göstermektedir. Bebeklerde sarılık belirtileri ebeveynlerce mutlaka takip edilmesi gerekmektedir. Özellikle yeni doğan bebeklerde sarılık gelişimi üzerine dikkat edilmelidir.
Ebeveynlerin takip edeceği bebeklerde sarılık belirtileri ise şunlardır;
- Bebeklerde sarılığın en önemli belirtisi sarı cilt tonu ve sarı göz akıdır.
- Bebeklerde sarılığın belirtisinden bir diğeri ise koyulaşan idrar rengidir.
- Koyulaşan idrarın tam tersi şekilde açık dışkı rengi de bebeklerde sarılığın belirtisi olarak ele alınabilir.
- Bebeğin normalden fazla uyuması, kilo vermesi ve halsiz olması bebeklerde sarılık belirtisidir
- Tüm bunlara ek olarak bebekte sarılık belirtisi olarak ateş de görülebilmektedir.
Bebeklerde Sarılığın Nedenleri
Özellikle yeni doğan bebeklerde sarılık nedeni olarak birçok durum bulunmaktadır. Bebeklerde sarılığın da diğer rahatsızlıklar gibi birden fazla nedeni olabilmektedir. Bebeklerde sarılık oluşumunun nedenleri ise şunlardır:
- Bebeklerdeki sarılığın en büyük nedeni kanda bilirubin oranının gerektiğinden fazla olması,
- Kandaki bu değişime ek olarak karaciğer fonksiyonlarının yeteri kadar gelişememesi,
- Bebeğin kanında meydana gelen enfeksiyon (sepsis),
- Anne bebeğin kan uyuşmazlığı,
- Bebeğin vücudunda meydana gelen diğer bakteriyel sorunlar,
- Yine bebeğin vücudunda bir enzim eksikliğidir.
Bebeklerde Sarılık Teşhisi Nasıl Konur?
Doktor bebekte sarılığın olup olmadığını ilk olarak fiziki muayene ile anlamaya çalışır. Bebekte sarı cilt tonu ve göz akı sarılığı özellikle ön teşhiste önemlidir. Bebekte sarılığın olup olmadığının anlamak için en önemli teşhis ise kan testi ile konulur. Bebekten alınan kan örneği ile beraber kan değerlerini inceleyerek doktor bebeğe sarılık teşhisi konmaktadır. Özellikle kan değerlerinde ‘yüksek bilirubin’ değeri sarılık teşhis etmede önemlidir.
Yeni doğan bebeklerde kan testinde kesinleşen sarılık belli bir referans aralığına sahiptir. Yeni doğan bebekte 1-2 mg/dl arasında bilirubin değeri vardır. Bu değer yükseldikçe bebekte sarılık derecesi de artmaktadır. Yeni doğan bebekte sarılık derecesinde ise bilirubin en fazla 5 mg/dl olmalıdır.
Tüm bunlara ek olarak bebeklerde sarılık belirtisinde en net sonuçları veren kan testidir. Bebeklerde sarılık kan değerleri en net sonuçları vermektedir. Kan testinde ise bebeklerde sarılık kan değeri ve sarılığının derecesi belirlenebilir.
Bebeklerde Sarılık Tedavisi Nasıldır?
Bebeklerde sarılık tedavisi için öncelikle uzman bir doktorun teşhis ve tedavi planlaması gerekmektedir. Daha sonra ise bebeklerdeki sarılığın nedenine göre çeşitli tedaviler uygulanmaktadır. Tedavilerdeki amaç ise vücutta fazla bulunan bilirubini azaltmaktır.
Bu tedaviler şu şekildedir:
- Işık Terapisi (Fototerapi): Sarılık teşhisi koyulan bebek mavi-yeşil bir özel ışık altına yerleştirilir. Mavi-yeşil spektrumda ışıklar ile bilirubin maddesi uzaklaştırılır, dışkı ve idrar yolu ile atılır. Bu yöntem bebeğe bir zarar vermez ve gözleri ışıktan etkilenmemesi adına kapatılır. Ara ara bebeğin kanı alınarak bilirubin oranının düşüp düşmediğine bakılır.
- Intravenöz Immunoglobulin (IVIg): Anne ile bebek arasındaki kan uyuşmazlığının yarattığı sarılıkta kullanılan bir yöntemdir. Anneden geçen antikorlar bebekte kırmızı kan hücrelerini yıkmaktadır. IVIg ile birlikte bu antikorların düzeyi azaltılabilmektedir.
- Kan değişimi: Çok acil ve ağır sarılık vakalarında ise bebeğin kanı değişmelidir.
- Hemolitik Sarılık Tedavisi: Sağlıklı kan hücrelerinin üretilmesine ve kansızlığın oluşmasına zemin hazırlayan çeşitli fizyolojik etmenlerin ortadan kaldırılmasıyla gerçekleşir. Birçok tedavi yöntemini içinde barındırır.
- Hepatoselüler Sarılık Tedavisi: Karaciğerden kaynaklanan bir sarılık çeşidi olduğu için öncelikle karaciğerin hasarlı bölümü tedavi edilir. Enfeksiyon olması durumunda antiviral ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar haricinde steroid de duruma göre kullanılmaktadır. Aynı zamanda ağır vakalarda karaciğer nakli de gerekebilir.
- Tıkanma Sarılığı Tedavisi: Safrada, karaciğerde yer alan, sarılığa neden olan tıkanıklıklar cerrahi yöntemler ile açılabilmektedir. Bu cerrahi yöntemlere ek olarak doktor safra taşına neden olan gıdalardan uzak durulmasını isteyebilir. Hastaya diyet listesi uygulatabilir. Ağır vakalarda safra alınabilir.
Bebeklerdeki Sarılık Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Bebeklerdeki sarılık tedavi edilmesi gereken ve ilerleyen evrelerde ciddi sonuçlar doğurabilen bir sağlık problemidir. Eğer bebeklerde sarılık tedavi edilmezse bilirubin oranı vücutta artar. Bir miktardan sonra ise bilirubinin fazlası beyne zarar vermeye başlayabilir. Bunlara ek olarak sarılığın altında yatan nedene ulaşmakta gecikilirse daha büyük problemler de yaşanabilir.
Bebeklerde Sarılık Hastalığına Ne İyi Gelir?
Bebeklerde sarılığa iyi gelebilecek olan doktor tedavisinden sonra birkaç yöntem de mevcuttur. Bunlardan en önemlisi bebeğin sık sık emzirilmesidir. Diğeri ise sarılık olan bebeklerde güneş ışığının tedavisine eklenmesidir. Sarılık geçiren bebek, güneşe yoğun şekilde maruz kalmamak şartıyla güneş ısısı alabileceği bir yerde günde 4-5 kez, 10-15 dakika kalmalıdır. Bebeklerde sarılığa güneş ışığı iyi gelmektedir. Ayrıca annenin de vitaminli ve dengeli beslenerek bebeği sık sık emzirmesi gerekmektedir.
Bebeklerde Sarılığa Ne İyi Gelmez?
Bebeklerde sarılığın en önemli nedenlerinden birisi de karaciğer fonksiyonlarının yetersiz olmasıdır. Bu nedenle de bebeğin doktor kontrolüne ek olarak ebeveynler de sarılık oluşumuna neden olan zarar verici şeylerden uzak durmalıdır. Bunların başında annenin tüketmiş olduğu besinler önemlidir çünkü süt yoluyla bebeğe de geçebilmektedir. Sigara, alkol gibi toksik maddelerin tüketimi, hazır gıdalar, annenin aşırı şeker tüketimi gibi çeşitli nedenler bebeklerde sarılığa iyi gelmemektedir.
Bebeklerde Sarılık için Hangi Doktora Gidilir?
Bebekte sarılığa neden olan asıl kaynağın teşhisi için kesinlikle doktora gidilmelidir ve geç kalınmamalıdır. Özellikle bebekte sarılık olduğunun anlaşılması üzerine gidilecek doktor ise pediatrik gastroenteroloji ya da çocuk hastalıkları doktoruna başvurulmalıdır.
Sarılık belirtileri ebeveynlerce fark edildikten hemen sonra bebek doktora götürülmelidir. Zaman kaybetmeden bebeğe uygun teşhis ve tedavi doktor tarafından planlanmalı ve uygulanmalıdır.
Bebeklerde Sarılık ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Yeni doğan bebeklerde sarılık sınırı kaçtır? Yeni doğan bebeklerde sarılık değeri kaç olmalı?
Bebekte sarılık derecesi bilirubin oranına bağlı olarak değişmektedir. Bebekte sarılığın derecesi 5-8 mg/dl arasında ise baş ve boyun bölgesi, 8-10 mg/dl arasında ise vücudun üst bölgesinde etkilidir. Bebeklerde sarılık derecesi 10-13 mg/dl arasında ise vücudun alt bölgesini de kapsayacak şekilde daha da geniş bir alana yayılmaktadır. Yani bebeklerde sarılık derecesi bilirubin oranının fazlalaşmasına göre vücutta kendini farklı şekillerde göstermektedir.
Bebeklerde sarılık ne kadar sürer? Bebeklerde sarılık kaç güne kadar olur?
Bebekte sarılık genellikle doğumdan 2 gün sonra kendini gösterir. Bu belirginleşme ile bebeklerde sarılık süresi sarılığın türüne göre bazen değişebilmektedir. Ancak bebeklerde sarılık süresi genellikle sarılık başladıktan sonra 3. ve 4. günde fazlalaşır ve 15. güne kadar azalarak biter.
Sarılık olan bebeğin annesi ne yemeli?
Sarılık olan bebek gıda alamayacağı için sarılığa iyi gelen yiyecekler anne tarafından tüketilmelidir. Sarılık olan bebeğin annesi vitamin ve mineral bakımından zengin besinler tüketmelidir. Örneğin bal, zerdeçal, turp ve lahana anne tarafından sıklıkla tüketilmeli ve bebek emzirilmelidir. Elbette tüm bunlar doktor kontrolünde yapılmalıdır.
Sarılık olan bebeğin kakası ne renk olur?
Sarılık bebeğin idrar ve dışkısının rengini değiştirebilmektedir. Sarılık olan bebeğin dışkısının rengi normale göre daha açıktır. Tam tersi idrarın rengi ise sarılık olan bebekte normalden daha koyu olarak gözümüze çarpmaktadır.
Sarılık olan bebek emzirilmeli midir? Kaç saatte bir emzirilmeli?
Sarılık olan bebek anne tarafından sıklıkla emzirilmelidir. Bebeğin gerekli besinleri alması için bu çok önemlidir. Günde 10-12 kez emzirme yapılmalıdır. Ancak anne sütünün neden olduğu sarılık türüne dikkat edilmelidir. Sarılık olan bebeğin emzirme planlaması doktor kontrolünde sarılığın türüne göre yapılabilir.
Yeni doğan bebeğin sarılık olmaması için yapılması gerekenler nelerdir? Bebeklerde sarılık nasıl önlenir?
Yeni doğan bebeklerde sarılık görülmemesi için hepsinden önce sağlıklı bir gebeliğin geçirilmiş olması ve annenin sağlıklı beslenmiş olması gerekir. Daha sonra ise hijyenik ortamda doğum gerçekleştirilmeli bebek sık sık anne sütü almalıdır. Özellikle anne sütü bebek için çok önemlidir günde 10-12 kez bebek emzirilmelidir.
Bebeklerde sarılık riski ne zaman biter? Bebeklerde sarılık tehlikesi ne zaman geçer?
Bebeklerde sarılık riski sarılık tanısından sonraki ilk günler oldukça önemlidir. Sarılık riskinin tamamen kalkması tanıdan sonraki ilk haftada olmaktadır. Sarılığın tamamen bitmesi ve belirtilerin tamamen kaybolması ise 15. gün sonunda olmaktadır.
Bebeklerde uzayan ve geçmeyen sarılık nedir? Nasıl anlaşılır?
Bebeklerde uzayan ve geçmeyen sarılık tedavi uygulanmasına rağmen 2 haftanın üzerinde seyretmektedir. Bu durumda bebeğin cilt tonu sarıdır, halsizliği vardır ve iştahı kapalıdır. 2 haftanın üzerinde süren uzayan ve geçmeyen sarılıklarda mutlaka uzmandan yardım alınmalıdır
Bebekte sarılık hastalığı ne zaman geçer?
Bebeklerde sarılığın çeşitli türleri vardır. Bu yüzden de sarılığın geçme süresi de değişkenlik göstermektedir. Sarılığın bazı türlerinde 1-3 hafta sürerken bazılarında da süre 13 haftaya kadar çıkabilmektedir.
Bebeklerdeki sarılık tedavisi evde nasıl olmalıdır? Sarılık olan bebeğe evde ne yapılmalı?
Hafif düzeyde sarılık durumunda evde yapılacak yöntem annenin beslenmesine dikkat ederek bebeği emzirmesidir. Ancak giderek ağırlaşan sarılık durumunda en uygun tedavi yöntemini doktor belirlemektedir. Sarılık derecesi ne olursa olsun en iyi ve garantili yöntem doktor tedavisidir.
40 günlük bebekte sarılık olur mu?
Bebeklerde sarılık en çok rastlanan bir hastalık olduğundan uzun dönemli sarılıklar 40 günlük bebekte de olabilmektedir. Fark edilmeyen ya da tedavisi süren sarılıklar 40 gün veya 2 aya kadar çıkabilmektedir.
Sarılık olan bebeğe banyo yaptırılır mı? Sarılık olan bebek yıkanır mı?
Bebekte sarılık varsa banyo yaptırılabilir. Yani sarılık olan bebeğin banyo yaptırılmasında herhangi bir sakınca yoktur. Ancak göbek bağı enfeksiyonlara karşı korunmalıdır.
Bebeklerde sarılık uyku yapar mı? Sarılık olan bebek nasıl uyandırılır?
Bilirubin maddesinin kanda olması gerekenden fazla olmasından dolayı bebekte halsizlik ve yorgunluğa bağlı uykuda artık görülebilmektedir. Sarılık olan bebekte uyku hali ortaya çıkmaktadır. Bebek normalden çok uyumakta ve ek olarak halsiz olmaktadır.
Sarılık döneminde bebekler sıklıkla emzirilmelidir. Bu yüzden de bebek özellikle emzirme pozisyonuna alınarak, masaj yapılarak, hafif bir müzik ile uyandırılabilir. Uyandırılma bu dönemde bebeğe zarar vermez çünkü normalden fazla emzirilmesi gerekir.
Bebeklerde sarılık hastalığı testi nasıl yapılır?
Bebeklerde sarılık testi öncelikle ebeveynler tarafından yapılabilir. Sarı bir yüz ve boyuna ek olarak göz aklarında sarılık da görülür. Ayrıca idrar renginde koyu renk de görülmektedir. Tüm bunlara ek olarak asıl tetkik doktorun istediği kan testi ile olmaktadır.
1 -2 aylık bebeklerde sarılık neden olur? 2 aylık bebekte sarılık nasıl geçer?
Normalde sarılık 2-3 hafta içinde kendiliğinden geçmektedir. 1-2 aylık bebeklerde sarılık olabilmektedir. 1-2 aylık bebeklerde sarılığın en temel nedeni ise anne sütünden kaynaklanan sarılıktır. Bunun gibi 1-2 aylık sarılık tedavisinde ve geçmeyen sarılık durumlarında kesinlikle doktora gidilerek destek alınmalıdır.
Bebeklerdeki sarılık hastalığı bulaşıcı mıdır ve tekrarlar mı?
Sarılık bulaşıcı bir hastalık değildir. Bu yüzden de bebeklerdeki sarılık da bulaşıcı değildir. Bebeklerde sarılığın tekrar etmesi sık görülen bir durum değildir. Ancak bazı kan değerleri kontrol amaçlı doktor tarafından takip altına alınmaktadır.
Prematüre bebeklerde sarılık ne kadar sürer?
Prematüre bebekte sarılığın geçme süresi de diğerlerine benzer. Yani prematüre bebekte sarılığın geçme süresi de 2. ve 3. günden itibaren başlar ve 10-15 gün içinde biter.
Bebeklerde sarılığın zararları nedir?
Bebeklerde sarılığın en büyük zararı beyinde hasar bırakabilme ihtimalinin olmasıdır. Özellikle doktor kontrolü sağlanmamış ve tedavide gecikilmiş sarılık beyinde geri döndürülemeyecek hasarlar bırakabilmektedir.
Bebekte sarılık hastalık olup olmadığını nasıl anlarım?
Bebekte sarılık olup olmadığını anlamak için öncelikle bebeğin yüz ve boyun bölgesindeki renk değişimine bakılmalıdır. Daha sonra bebeğin göz aklarında da belli bir sarı renk olup olmadığı incelenmelidir. Şüpheli bir durum varsa doktora başvurulmalıdır.
Bebekteki sarılık hastalığı başka bir hastalığın habercisi olabilir mi?
Özellikle geçmeyen ve ilerleyen sarılık bebekte başka bir sorun olduğunun habercisidir. Bu sorunlar karaciğer fonksiyonları ile ilgili olabilir. Buna ek olarak çeşitli enfeksiyonun varlığının da göstergesi olabilir.
Bebeklerde sarılığa iyi gelen ve gelmeyen gıdalar nelerdir? Sarılık olan bebeğe şekerli su verilir mi?
Bebeklerde gıda tüketimi anne sütüyle sınırlıdır. Bu yüzden annenin tükettiği gıdalar süt ile bebeğe geçtiğinden annenin tükettiği gıdalar bu noktada önemlidir. Karaciğeri yoracak tüm ürünlerden, tütün ve alkolden uzak durmalıdır. Aynı zamanda anne bal, turp, zerdeçal gibi enfeksiyon önleyici ve bilirubin üzerine etkileri olan besinler tüketebilir. Ayrıca bebeğe şekerli su verilmesinin sarılık üzerinde de hiçbir etkisi yoktur.