Dudak Patlaması

Dudak Patlaması Nedir?

Dudak patlaması, genel olarak dudak üzerinde oluşmuş kesik ya da yarayı ifade ederken kullanılır. Dudak patlaması, dudağın etkilendiği yaralanmalar sonucunda gelişen yaygın bir problemdir. Etkilen dudakta morarma (çürük şeklinde), şişme ve küçük bir yara izi görülebilir. Dudak patlaması sonrasında bölgesel bir ağrı veya huzursuzluk hissi yaşanabilir.  

Dudak patlaması can sıkıcı derecede ağrılı olabilir. Ayrıca dudaklarda kanama ve batma hissi de görülebilir. Özellikle dudaktaki kronik inflamasyon (Keilitis) sürecinde ağız köşeleri ile dudak derisinde oluşan çatlaklar nedeniyle dudaklarda patlama riskini artırmaktadır. 

Genellikle ev istirahati şeklinde yapılacak destek tedavileri ile dudak patlaması şikayetinde hızlı bir şekilde iyileşme sağlanmaktadır. Enfeksiyon riski olan ciddi vakalarda doktor muayenesi ile verilecek tıbbi tedavilere ihtiyaç duyulabilir. 

Dudak Patlaması Belirtileri

Dudak patlamasına ait genel belirtilere ek olarak altta yatan hastalığa ya da travma öyküsüne göre başka belirtiler de eşlik edebilir. Dudak patlaması durumunda kişilerin dudak bölgesinde belirtiler oluşmasının yanında vücudun diğer sistemlerine ait belirtiler de görülebilir. Genel olarak dudak patlamasında yaşanılacak belirtiler şunlardır:

• Dudak bölgesinde kanama

• Oluşan yara çevresinde ağrı

• Etkilenen dudak bölgesinde kızarıklık, şişlik ve ısı artışı

• Dudak patlaması gerçekleşen yerde kuruluk, kabuklanma ve soyulma

• Dudağın patladığı bölgede iyileşme ile oluşan geçici sertlik

• Derin yaralarda iz kalma riski

• Yaranın oluştuğu bölgede geçici uyuşukluk hissi

• Ağız kuruluğu

• Ağız içinde gelişebilecek yaralar

• Ses kısıklığı 

Dudak patlamasının altında yatan nedenlerine bağlı olarak görülebilecek diğer belirtiler ise şunlardır: 

• Susuzluk hissi

• Genel bir rahatsızlık hissi

• Baş ağrısı

• Burun akıntısı  

Dudak Patlaması Nedenleri

Dudak patlamasının en yaygın nedenleri biri basketbol ya da futbol gibi yakın mücadelenin yaşandığı sporlardan kaynaklı yaralanmadır. Ayrıca düşme veya yüze direk alınan darbeler nedeniyle de dudak patlaması şikayeti ortaya çıkmaktadır.  

Dudak patlamasının diğer yaygın nedenleri ise şunlardır: 

• Araç kazası sırasında sürücülerin ağız bölgesinin direksiyon simidine çarpması

• Kısa ya da uzun mesafeden yüz üstü düşme

• Dudak veya dişler ile tutulan nesne kaynaklı yaralanmalar

• Spor mücadelesinde yaşanılan fiziksel kazalar 

Ayrıca dudak patlaması riskini artıran faktörler ise şunlardır: 

• Vitamin eksikliği (özellikle B grubu vitaminler)

• Alerjiler

• Dehidrasyon yani sıvı alımının azaldığı veya sıvı kaybının artığı durumlar

• İlaç kullanımı (Hipertansiyon veya Kemoterapi ilaçları, Antidepresanlar vb.)

• Uzun süre güneşlenme 

Dudak Patlaması Teşhisi

Dudak patlaması, çoğunlukla düşme gibi çeşitli travmalardan kaynaklandığı için teşhis aşaması çok hızlı bir şekilde geçilmektedir. Sadece hasta öyküsü ve fiziksel muayeneye ile uygulanacak tedavi seçenekleri belirlenebilir. Kronik dudak inflamasyonu (Keilitis) yaşayan kişilerin ayrıca geniş olarak ağız muayenesi yapılabilir. Özellikle dudaklarda ve ağız köşelerinde çatlaklar, kızarıklıklar veya şişlikler muayene sırasında tespit edilebilir. 

Dudak patlaması sonrasında gelişebilecek enfeksiyon riskini değerlendirmek için ağız içinden sürüntü örneği alınabilir. Sık sık dudak çatlaması geçiren kişilerden alerji varlığını ekarte etmek için alerji testleri istenebilir. 

Dudak Patlaması Tedavisi

Dudak patlaması vakalarında etkilen bölgeyi enfeksiyon oluşma riskinden korumak çok önemlidir. Özellikle ağız içi florasında bulunan bakteriler nedeniyle dudak yaralanmalarında enfeksiyon riski yüksektir. Bu nedenle yaralanma sonrasında ağız boşluğunun ve dudakların bakımı çok önemlidir. Dudak patlaması vakalarının büyük bir kısmı evde yapılacak destek tedavileri ile kısa süre içerisinde iyileşmektedir. 

Dudak patlaması dahil gelişebilecek bütün yaralanmalara müdahale edilmeden önce ellerin yıkanması gereklidir. Yaraya her dokunulduğunda ya da yara üzerine bir şeyler koyulduğunda hem ortamdaki bakteri sayısı artarken hem de iyileşme süresi olumsuz etkilenir. Yaranın daha sık temizlenmesi gerekmiyorsa dudak üzerine uygulanacak destek tedavileri (temizleme, buz kompresi vb.) gün içinde iki kez yapılabilir. 

Dudak üzerindeki yaranın basit bir şekilde su ve sabun ile temizlenmesi iyileşme süresini hızlandırmaya yardımcı olmaktadır. Bunun nedeni dudağın temizlenmesi ile bu bölgedeki bakterilerin, tahriş edici madde veya kalıntıların hızlı bir şekilde ortamdan uzaklaşmasıdır. Kokusuz sabunları tercih etmek dudaklarda gelişebilecek tahriş riskini azalatabilir. Ayrıca sabun ve su ile yapılan temizleme sonrasında enfeksiyon riski ortadan kaybolabilir. 

Dudak patlaması sıklıkla ağrılı olmaktadır. Yara üzerine uygulanacak steril soğuk uygulamalar (buz torbası ya da soğuk steril bez vb.) bu bölgedeki ağrı ve şişliği hafifletmekle kalmaz aynı zamanda bu bölgede lokal bir uyuşukluk sağlayabilir. Dudak derisi üzerine uygulanan soğuk kompres veya buz torbası, kan akışını uyararak iyileşme süresini hızlandırabilir.  

Tuz genel olarak küçük kesik ve dudak yaralanmaları için ideal bir iyileştirici ajan olduğu düşünülmektedir. Dudak üzerinde gelişen yaraların tuzlu su ile temizlenmesi bakterileri azaltarak enfeksiyon riskini ortadan kaldırabilir. Yapılan tuzlu su karışımı steril pamuklu çubuk ile yara üzerine uygulanabilir. Uygulama sırasında fazla ağrı hissedilirse yara bölgesi sadece sabun ve su ile temizlenebilir.  

Ayrıca karbonat ve su karışımı macun haline getirilip etkilenen dudak bölgesi üzerine uygulanabilir. Antibakteriyel özelliği ve antiinflamatuar etkisi ile karbonatlı su karışımı yaralanmalarda faydalıdır. Ayrıca zerdeçal ve su ile yapılan macunun, şişlik ve ağrı üzerinde olumlu etkisi olduğu düşünülmektedir. Bu karışımlar çok acı vermediği sürece gün içinde iki kez yara üzerine uygulanabilir. 

Şiddetli ağrısı ve şişliği olan kişiler doktor kontrolü ve reçetesi ile ibuprofen ve parasetamol (aseteminofen) içeren ilaçlar kullanabilir.  

Dudak Patlaması Tedavi Edilmezse

Dudak patlaması, çoğunlukla ciddi bir problem değildir. Yaralanmanın bakımı ve temizlenmesi zamanında ve düzgün bir şekilde yapılmadığında ağız içinde ve dudak bölgesinde enfeksiyon gelişme riski yüksektir. Ayrıca derin yaralanmalarda tedavi gecikirse yaranın doğru bir şekilde kapanması zorlaşabilir. Bunun sonucunda dudak bölgesinde iyileşme izi gelişebilir. 

Ayrıca dudak yaralanmalarına doğru bir şekilde müdahale edilmediğinde kişilerin hayat kalitesi düşebilir. Yemek yeme veya konuşma sırasında dudaklarda ağrı veya gerginlik hissedilebilir. Dudak üzerinde gelişen şişlik ve morarma kozmetik anlamda kişilere rahatsızlık verebilir.  

Dudak Patlamasına Ne İyi Gelir?

• Dudak patlaması durumunda daha yumuşak gıdalar tüketilmelidir. Elma, muz ve patates püresi, yoğurt, çorba, omlet veya haşlanmış makarna tercih edilebilir.

• Yakın temas içeren sporlarla ilgilen kişilerin gerekli koruyucu ekipmanları giymesi önemlidir.

• Özellikle yaranın iyileşmesi sırasında yaraya elle temasın azaltılması gereklidir

• Asitli, baharatlı veya tuzlu gıdaları tüketmemeye özen gösterilmelidir

• Yara çevresinde kısa süre içerisinde kızarıklık, ağrı ve yanma benzeri şikayetlerin şiddetini artırması halinde kişilerin doktor ile görüşmesi önemlidir.

• Vitamin eksikliği olan kişilerin doktor kontrolünde besin veya vitamin takviyesi alması gereklidir

• Sık sık dudak çatlaması yaşayan kişilerin kullandıkları ilaçlar hakkında doktorunu bilgilendirmesi önemlidir

• Özellikle ev ya da çalışma ortamı içindeki nem miktarının dengeli bir şekilde korunması dudak çatlaması riskini azaltabilir.

• Başın yukarıda tutulması dudak üzerindeki şişliği hafifletmede faydalı olabilir 

Dudak Patlamasına Ne İyi Gelmez?

• Aşırı tuzlu, asitli veya baharatlı gıdalar tüketmek

• Ağız ve diş sağlığına gereken özeni göstermemek

• Sıklıkla dudak çatlaması yaşayan kişilerin gereken önlemleri almaması

• Bulunulan ortamın nem oranının düşük olması

• Sıklıkla reçetesiz ilaçlar kullanmak

• Gün içinde sık sık yara bölgesine dokunmak

• Dudak üzerindeki yaranın bakım veya temizliğin aksatılması

• Yakın temas içeren spor karşılaşmalarına (futbol, basketbol vb.) koruyucu ekipman giyilmeden çıkılması 

Gebelikte Dudak Patlaması

Hamilelik döneminde vücudun genelinde görülen şişlik şikayeti birçok kadının ortak problemidir. Gebelik döneminde kan dolaşımındaki artış ve hormonların etkisi ile dudaklarda da şişlik görülebilir. Dudakların şişmesi, dudak patlaması riskini artırabilir. Bu dönemde dudak ve ağız bakımına dikkat etmek önemlidir. Dudak patlaması yaşayan kadınlar, evde yapabilecekleri küçük ama etkili uygulamalar ile bu sıkıntılı durumu kısa süre içerisinde atlatabilirler. 

Çocuklarda Dudak Patlaması

Çocukluk çağında yaşanılan dudak patlama vakalarının büyük bir kısmı düşme veya çarpma kaynaklı olmaktadır. Özellikle yürüme çağındaki çocuklarda yere düşme veya nesnelere çarpma sıklığı fazla olmasından ötürü yüz ve dudak bölgesini etkileyen yaralanmalar sık yaşanır.  

Çocukların dudakları patladığında ebeveynlerin yapabilecekleri şunlar olabilir: 

• Çocuklar sakinleştirilir

• Hassas bir şekilde yaranın temizliği yapılır (su ve sabun ile)

• Steril sargı bezleri ile yara (kanama varsa) üstüne kısa süreli baskı uygulanır

• Şişen ve ağrı yapan yara bölgesi üstüne buz torbası konulabilir

• Kısa aralıklar ile yara bölgesinin kontrolü yapılabilir  

Çocukların bir sağlık kuruluşuna götürülmesini gerektiren durumlar ise şunlardır: 

• Yara üstüne 10 dakika boyunca uygulanan baskıya rağmen kanama durmuyorsa

• Dudak üzerinde derin bir yara varsa

• Dudak dışında yüz genelinde de büyük kesikler varsa

• Yaralanmanın sebebi paslı veya kirli bir nesne ise

• Yara içersinde toprak, taş ya da benzer küçük partiküller varsa

• Yara nedeniyle oluşan yanma ve ağrı hissine akıntı (irin) eşlik ediyorsa  

Dudak Patlaması için Hangi Doktora Gidilir?

Dudak patlaması yaşayan kişilerin çoğu evde yapacağı uygulamalar ile kısa süre içerisinde şikayetlerinde hafifleme yaşamaktadır. Bazı durumlarda dudak patlaması şikayeti sonrasında hastalar, Aile Hekimlerine ya da sağlık kurumlarının Kulak Burun Boğaz hastalıkları bölümüne başvurabilirler. 

Dudak patlamasının altında yatan dehidrasyon yani sıvı alımının azaldığı veya sıvı kaybının arttığı durumlarda hastalara eşlik eden belirtiler şunlardır:

Dudak patlaması sonrasında görülen yaygın belirtileri şunlardır: 

• Ağrı

• Şişlik

• Kanama

• Küçük kesikler

• Minör doku kayıpları 

Daha şiddetli vakalarda veya tedavisi yapılmayan durumlarda kişiler daha uzun süren belirtiler yaşayabilirler. Enfeksiyon belirtileri veya aşağıdaki şikayetleri olan kişiler en yakın sürede uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi gereklidir; 

• Uyuşukluk

• Şiddetli ağrı

• Gittikçe artan ağrı

• Kontrol edilemeyen kanama

• Nefes almada güçlük

• Yutma zorluğu 

• Ağzın açılması veya kapanması kısıtlanıyorsa

• Yüksek ateş