Fibroadenom

Fibroadenom Nedir?

Fibroadenomlar memede ortaya çıkan iyi huylu (kanser olmayan) bir tümördür. Genellikle 15-35 yaş arası kadınlarda sık şekilde görülür. Üreme çağında sık görülmesinin nedeni olarak bu dönemde fazla salgılanan östrojen hormonunun etkisi olduğu düşünülmektedir. Nadiren erkeklerde de meydana gelebilir. 

Memede fibroadenom göğüs dokusu içinde düzgün kenarlı, sert bir kitle olarak ele gelir. Ancak bazen lastik gibi yumuşak kıvamlı bir kitle olarak da ele gelebilirler. İncelendiğinde dokunarak bu kitlenin cilt altında hareket ettiği görülür. Fibroadenomlar zamanla boyutları değişebilir. Kendi başlarına büyüyebilir ya da küçülebilir. Yalnızca bir memede ortaya çıkabilecekleri gibi her iki memede de oluşabilirler. 

Fibroadenomlar genç kadınlarda görülen iyi huylu göğüs tümörleri arasında en sık ortaya çıkandır. Hayatı tehdit eden bir tümör değildir ancak yine de tedavi edilmesi gerekir. 

Fibroadenom Belirtileri Nelerdir?

Fibroadenomda kitleler genellikle ağrısızdır ve dokunmayla da ağrı oluşmaz. Birçok insanda kitle dışında pek belirtisi olmaz. Bazı durumlarda bu kitleler şekil olarak değişikliğe uğrayabilir. Örneğin gebelik sırasında, gebelikten sonra emzirme döneminde ya da hormon replasman tedavisi (menopoza yakın dönem ya da menopozdan sonraki dönemde dışardan ek olarak hormon alım) sırasında bu kitleler daha da büyüyebilirler. Bununla birlikte bu dönemler son bulduğunda ve hormon değişiklikleri düzeldiğinde kitleler eski boyutlarına dönebilirler. 

Bu fibroadenom kitlelerinin özellikleri şunlardır:

• Elle dokunmayla kenarları düzgün, yuvarlak şekilli olarak hissedilir.
• Bastırmayla yeri kolayca değişebilir. Elin altında kayabilir.
• Sağlam, sert şekilli de olabilir ya da lastik gibi yumuşak kıvamlı da olabilir.
• Bu kitleler ağrısızdır. Normalde ya da dokunmayla, bastırmayla ağrı meydana getirmezler. Fibroadenom ağrısı genelde beklenmez. Ancak çok ilerlemiş ve büyüklüğü artmış bazı durumlarda ağrı görülebilir. Fibroadenom ağrı yaparsa en kısa sürede doktora başvurmak gerekir.
• Bir memede ya da her iki memede de meydana gelebilirler.

Fibroadenom Nedenleri Nelerdir?

Fibroadenomlara neyin yol açtığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak östrojen gibi hormonlar bu tümörlerin hem gelişmesinde hem de büyümesinde rol oynayabilir. Östrojen seviyeleri üreme döneminde fazla olması sebebiyle bu dönemde fibroadenom daha sık gözlenir. Ayrıca bu dönemde dışarıdan alınan doğum kontrol hapları ve menopoz döneminde ek olarak alınan hormon tedavileri de östrojen içerir ve buna yol açabilir. Fibroadenom tümörü genellikle hamilelik, emzirme döneminde büyürler ve menopoz döneminde de küçülürler.

Fibroadenomların genel olarak iki türü vardır. Bunlar basit fibroadenom ve karmaşık fibroadenom olarak sınıflandırılır. 

Bunlar: 

• Basit fibroadenom: Basit tümörler meme kanseri riskinde artışa sebep olmazlar. Mikroskopla incelendiklerinde başka şeylere benzemezler.
• Karmaşık fibroadenom: Hücrelerin aşırı büyümesi (hiperplazi) gibi değişiklikler içerir. Mikroskop olmadan bile tümörlerin sıvı dolu keseler içerdiği görülebilir. Ayrıca bu tümörler kalsifikasyonlar (içerisinde kalsiyum tuzlarının birikmesi) da içerebilir. Patolog kitleden alınmış biyopsi (canlı doku alma) sonucunu inceleyerek tanısını koyar. Karmaşık tümörler meme kanseri riskini artırabilirler. Amerika'da yapılan bir çalışmaya göre karmaşık fibroadenomu olan insanlarda meme kanseri gelişme riski hiç kitlesi olmayan insanlara göre yaklaşık bir buçuk kat daha fazla olmaktadır.

Bunlara ek olarak bazı fibroadenom türleri de vardır. Bunlar:

• Juvenil (çocukluk dönemi) fibroadenom: Özellikle 10-18 yaşlar arasındaki kızlarda ve ergenlerde en sık olarak görülen meme tümörü budur. Bu kitleler ilerleyen dönemlerde genellikle küçülürler, bazıları kaybolur ancak nadiren de olsa büyüyebilirler.
• Dev fibroadenom: Bu kitleler 5 cm’den daha fazla büyüyebildikleri için dev fibroadenom adını alırlar. Büyüklüklerinden dolayı diğer meme dokularına baskı yapabilirler. Bu nedenle çıkarılmaları gerekir.
• Filloid tümör: Bunlar genellikle iyi huylu tümörlerdir. Ancak bazen malign (kötü huylu, kansere dönüşebilen) olabilirler. Doktor tarafından genellikle çıkarılmaları önerilir.

Fibroadenom için Risk Faktörleri Nelerdir?

Fibroadenoma neyin yol açtığı tam olarak bilinmese de bazı etkenlerin riski artırdığı ve gelişmiş olan tümörlerin daha da büyümesine sebep olabildiği bilinmektedir. Bunlardan en önemlisi östrojen hormonudur. Östrojen hormonu meme dokusunda kitlelerin gelişmesinde ve büyümesinde önemli bir faktördür. Bu sebeple östrojeni artıran durumlar fibroadenom açısından risk oluşturabilirler. 

Östrojeni artıran bazı durumlar şunlardır:

• Fizyolojik östrojen artışı: Üreme çağı döneminde (15- 35 yaş arası), gebelik döneminde ya da emzirme döneminde vücutta östrojen üretimi doğal olarak artar. Bu sebeple bu dönemlerde fibroadenom gelişimi riski de artar.
• Dışarıdan hormon alımı ile artış: Üreme dönemi içerisinde gebelikten korunmak için kullanılan doğum kontrol hapları ya da menopoza yakın dönem ve menopoz sonrası dönemde düşen östrojen seviyelerini düzeltmek için kullanılan hormon tedavileri östrojen içerdikleri için fibroadenom riskini artırmaktadırlar.

Fibroadenom Teşhisi

Fibroadenom teşhisinde doktor öncelikle her iki memeyi de kitle varlığı açısından kontrol eder. Ancak bazen bazı kitleler elle hissedilmeyecek kadar küçüktür bu sebeple ayrıca görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir. 

Meme kitlelerinin teşhisi için uygulanan yöntemler şunlardır: 

• Mamografi: Mamografi göğüs dokularını görüntülemek için şüpheli alanlar üzerine X ışını kullanılarak görüntü oluşturan bir cihazdır. Fibroadenomlar mamografide genellikle çevrede bulunan meme dokusundan farklı, kenarları pürüzsüz ve yuvarlak şekilli bir kitle olarak görünür.
• Meme ultrasonu: Ultrason görüntü oluşturmak için ses dalgaları kullanılan bir cihazdır. Eğer yoğun meme dokusu varsa görüntüyü daha iyi değerlendirmek için mamografiye ek olarak meme ultrasonu da kullanılabilir. Ayrıca mamografide görülen bir kitlenin daha iyi değerlendirilmesi için de ultrason kullanılabilir. Ultrason ile kitle içerisinin katı mı yoksa sıvı mı olduğu ayırt edilebilir. Katı kitleler daha çok fibroadenoma aittir, sıvı kitleler ise genellikle bir kist olabilir.
• İnce iğne aspirasyon biyopsisi: Bu iğne ile meme dokusundaki kitle içerisine girilir ve içeriği iğneye çekilir. Sıvı ortaya çıkarsa kist olma olasılığı fazladır.
• Çekirdek iğne biyopsisi: Çıkarılmış kitleden iğne ile doku alınarak incelenmesi işlemidir.

Fibroadenom Tedavisi

Fibroadenomlar kanser değildir. Genellikle tedavi gerektirmeden izlenebilir. Meme muayenesi, görüntüleme yöntemleri ve biyopsi sonucuna göre fibroadenom kararı verildikten sonra tedavi aşamasına geçilir. Ancak cerrahi olarak tedavinin uygulanmaması gereken durumlar olabilir. 

Bunlar:

• Fibroadenomlar bazı durumlarda kendi kendilerine küçülebilirler ve hatta kaybolabilirler.
• Memede daha önceden bulunan birden daha fazla fibroadenom olabilir. Bunlar takip edilirler ve ultrasonda boyutlarında değişiklikler gözlenmezler.
• Ameliyat sonucunda memenin şekli ve dokusu bozulabilir. Bundan dolayı hastalar ameliyat olmayı tercih etmeyebilir.

Ameliyat tercih edilmediği durumda bulunan kitleler ultrason ile düzenli olarak takip edilmelidir.

Bazı durumlarda ise bu kitlelerin çıkarılması gerekebilir. 

Bu durumlardan bazıları şunlardır:

• Fibroadenom memenin doğal şeklini önemli oranda etkiliyorsa
• Fibroadenom ağrıya sebep oluyorsa
• Hastanın kitlenin kanser geliştirmesi konusunda endişeleri varsa
• Ailede daha önceden kanser öyküsü varsa
• Biyopside şüpheli sonuçlar varsa

Ayrıca kitlede elle hissedilebilecek boyut ve şekil değişiklikleri hissedildiğinde doktora başvurmak gerekir. İlerleyen dönemde endişe duyulursa bu kitleler ameliyat ile çıkarılabilir.

Fibroadenom Tedavi Edilmezse

Fibroadenomlar iyi huylu tümörlerdir. Genellikle şekil değişiklikleri, ağrıya sebep olma, kanser geliştirme riskleri gibi durumlar yok ise çıkarılmadan takip edilmeleri tedavide önerilir. Ancak cerrahi olarak çıkarılmalarına endikasyon (izlenecek tedavi yöntemi, gereklilik) meydana geldiği durumlarda çıkarılmaları ya da yok edilmeleri gerekir. Çoğu fibroadenom meme kanseri riskini pek etkilemese de tedavi edilmediği durumda bazı fibroadenomlar kötü huylu tümörlere dönüşebilir. Bu da hayatı tehdit edecek kadar önemli meme kanserleri demektir. Bu nedenle fark edildikleri zaman doktora gidilmeli ve gerektiği durumlarda tedavi edilmeli ve cerrahi olarak çıkarılmalıdır.

Fibroadenoma Ne İyi Gelmez?

Fibroadenomlarda bilinen en önemli risk faktörlerinden birisi östrojen hormonudur. Bu sebeple dışarıdan ek olarak östrojen içeren ilaçlar kullanmak fibroadenomların boyutlarını daha da büyütebilirler. 

Fibroadenomlara iyi gelmeyecek ek östrojen içeren ilaçlardan bazıları şunlardır:

Doğum Kontrol Hapları: Üreme çağı içerisinde istenmeyen gebelikleri önlemek için kullanılan bu haplar östrojen içeriklerinden dolayı bulunan fibroadenomlar kitlelerini daha da büyütebilirler.

Hormon Replasman Tedavisi: Menopoz öncesi yakın dönemde ve menopoz döneminde görülen bazı belirtileri önlemek için yine östrojen içerikli hormon tedavileri kullanılır. Dışarıdan alınan bu hormon ilaçları da var olan fibroadenom kitlelerini daha büyütebilirler.

Fibroadenom Ameliyatı

Fibroadenomda uygulanan bazı ameliyatlar vardır. Görüntüleme testleri, biyopsi anormal olduğunda ya da fibroadenom kitlesi aşırı derecede büyükse cerrahi olarak bunları çıkarmak önerilir. 

Fibroadenom çıkarılmasında uygulanan ameliyatlar şunlardır:

• Lumpektomi ya da Eksizyonel Biyopsi: Uygulanan bu ameliyatta cerrah öncelikle meme dokusunu ve kitleyi çıkarır ve daha sonra kitlenin kontrolü için laboratuvara gönderilir.
• Kriyoablasyon: Fibroadenoma doktor tarafından ince bir cihaz (kriyoprob) yerleştirilir. Bu cihaz ile kitle önce dondurulur sonra da bir gaz ile yok edilir.

Bir fibroadenom cerrahi olarak çıkarıldıktan ya da yok edildikten sonra, yeni fibroadenom ya da Fibroadenomlar gelişmesi mümkündür. Yeni göğüs kitleleri de yine mamografi, ultrason ve biyopsi ile yeniden değerlendirilmesi gerekir. Yeni bir fibroadenom olabileceği gibi aynı zamanda kanserli bir kitle de olabilir. 

Hamilelikte Fibroadenom

Hamilelikte ve emzirme sırasında östrojen hormonunun seviyesi doğal olarak artar. Bu sebeple hamilelik sırasında ve emzirme döneminde fibroadenom meydana gelmesi ya da var olan ve kontrol altında olan fibroadenom kitlelerinin büyümesi, şekil değiştirmesi riski daha fazladır. Bu sebeple bu dönemlerde kitlelere daha fazla dikkat edilmelidir. Memede daha önce var olmayan bir kitle fark edildiğinde doktora başvurmak gerekir.

Çocuklarda Fibroadenom

Juvenil olarak da isimlendirilen çocukluk çağı fibroadenomları çok nadir görülen bir durumdur. Genelde kızlarda meydana gelir ve iyi huyludurlar. Çocuklarda fibroadenom varlığında genellikle erişkinler gibi davranılır. Tedavi seçenekleri çocuklarda yetişkinlere benzer. Ancak çocuklarda daha konservatif (var olan durumu korumaya, ilerlemesini engellemeye yönelik) tedaviler ön plandadır. Cerrahi tedaviler ise daha sonraki planda düşünülür.

Fibroadenom için Hangi Doktora Gidilir?

Memede bir kitle fark edilirse doktora gitmek gerekir. Ancak memenin kendi dokusu da bazen kitle gibi sanılabilir. Bu sebeple düzenli meme muayenesi yapılmalı ve memede normalden farklı bir değişiklik fark edilirse ya da normalde bilinen ve kontrol altında olan bir kitlenin şekil, boyut değişiklikleri fark edildiği zaman doktora başvurmak gerekir. Ayrıca göğüste morarma, göğüs ucunda çöküklük ve buruşukluk, meme başı değişiklikleri varsa doktora gitmek gereklidir. Fibroadenom için göğüs hastalıkları bölümüne ya da göğüs cerrahisi bölümüne başvurulmalıdır.