Gebelikte Kabızlık

Gebelikte Kabızlık Nedir?

Kabızlık diğer ismiyle konstipasyon, bireylerin bağırsak hareketlerinde zorlanma veya normale kıyasla daha az hareket olması durumudur. Tüm bireyler hayatlarında mutlaka bir kez kabızlık problemiyle karşı karşıya kalmaktadır. Hamilelikte kabızlık problemi ise anne adaylarının en çok karşılaştığı durumlar arasındadır.

Kabızlık çoğunlukla büyük sağlık problemlerine yol açmasa da belirtiler yok olduğu zaman kişi kendini daha iyi hissetmektedir.

Kişilerin bağırsak hareketlerinin süreleri değişkenlik göstermektedir. Kimi bireyler gün içinde 2-3 defa büyük tuvalet ihtiyacını giderirken, kimileri hafta içerisinde yalnızca birkaç kez tuvalet ihtiyacını gidermektedir.

3 günden daha uzun süre tuvalet ihtiyacını giderememek süre olarak oldukça uzundur. Normalde üç günü geçtikten sonra tuvalete çıkabilmek dışkının sert bir hal almasından kaynaklı olarak zorlaşabilmektedir. Bir hafta içinde 3 kereden az büyük tuvalete çıkılması kabızlık şeklinde ifade edilmektedir.

Hamilelikte gaz ve kabızlık, neredeyse bütün hamileliklerin %50’sinde yaşanan, yaşam kalitesini son derece kötü etkileyen bir sorundur.

Gebelikte Kabızlık Belirtileri Nelerdir?

Kabızlık bireylerde çeşitli rahatsızlık verici semptomlarla kendini gösterebilmektedir.

Hamilelikte kabızlık belirtileri:

• Kişinin kendi standart tuvalete çıkma düzenine göre tuvalet ihtiyacını gerçekleştirme sayısının normalden az olması, 
• Tuvalet ihtiyacının giderilmesi sonrasında bağırsaklarda hala doluluk hissi olması,
• Bağırsakların boşaltılabilmesi için göbek ve karına bastırma ihtiyacı hissetmek,
• Göbekte şişkinlik hissedilmesi ve gaz çıkaramamak,
• Kişinin tuvalete çıkma sırasında zorlanması, 
• Dışkının sert ya da fazla küçük olması,
• Karında ağrı ya da kramp.

Gebelikte Kabızlık Nedenleri Nelerdir?

Gebelikte kabızlık ve gaz pek çok nedene bağlı olarak gelişebilmektedir:

• Günlük aktivitelerde meydana gelen değişiklikler ve gün içinde yeterince aktif olmamak,
• Günlük olarak tüketilen besinlerde değişiklikler yapılması, 
• Yeterince lifli besinler tüketilmemesi,
• Su tüketiminin az olması,
• Tuvalet ihtiyacının ertelenmesi,
• Stres,
• Uzun süre laksatif ve müshil kullanımı,
• Bazı bünyeler için fazla miktarlarda süt ve süt ürünleri tüketimi,
• Bazı ağrı kesici, antidepresan ve antiasit ilaçlar,
• Bazı yeme bozuklukları, irritabl bağırsak sendromu, kolon kanseri, bazı nörolojik, hastalıklar, hipotiroid gibi bazı tıbbi problemler ve gebelik 

Kabızlığın genel sebepleri dışında gebelikte meydana gelmesinin özel sebepleri aşağıdaki gibidir:

• Hamilelik kaynaklı olarak meydana gelen hormonal değişikliklerin bağırsak hareketlerinde yavaşlamaya sebep olması,
• Genişleyen rahmin bağırsaklara baskı yapması, 
• Hamilelikte kullanılan demir hapları ve bu haplarla beraber yeterince sıvı tüketilmemesi

Gebelikte Kabızlık Teşhisi

Kabızlık hamilelik süresince meydana gelen olağan bir kabızlık durumundan farklı seyrediyorsa ya da beklenmedik farklı semptomlar kabızlığa eşlik ediyorsa kabızlığın kendisinin ve sebeplerinin teşhisi için kullanılabilecek farklı yöntemler mevcuttur. 

• Fizik Muayene: Annenin bağırsak hareketleri; beslenme şekli, fiziksel aktiviteleri, stres durumu, kullandığı ilaçlar gibi değişkenlere bağlı olarak etkilenebilmektedir. Tüm bunların annenin hayatına etkilerini anlayabilmek adına doktor bazı sorular sormaktadır. Bu şekilde kabızlığa neden olabilecek görünür sebepleri saptamak mümkün olabilmektedir. 
• Testler: Doktor kabızlığa neden olabilecek görünmez sebepleri saptayabilmek adına bazı testler talep edebilmektedir. Hormon seviyelerini gözlemleyebilmek adına kan testleri, makat kaslarının kontrolü ve atık maddelerin bağırsak içindeki hareketlerini görebilmek için bazı testler uygulanabilmektedir.  
• Görüntüleme Yöntemleri: Mide ve bağırsakta herhangi bir yara, kanama veya tıkanıklık olup olmadığını görüntüleyebilmek adına mide için endoskopi, bağırsak için ise kolonoskopi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilmektedir.

Gebelikte Kabızlık Tedavisi

Hem genel kabızlık tedavisi hem de hamilelerde kabızlık tedavisi çoğunlukla reçeteli olmayan ve kendi kendine geçebilen bir durumdur. Bağırsak hareketlerinde meydana gelen bozulmanın diyet ve beslenme şeklinden kaynaklandığı düşünülen durumlarda doktor kişiden bir beslenme günlüğü tutmasını da isteyebilmektedir.

Yaşam Tarzında Değişiklik: Rahmin büyümesi gibi fiziksel nedenler dışında kabızlık genelde stres, beslenme şekli ve fiziksel aktivite sıklığıyla alakalı bir problem olduğundan bu problemin tedavisi ve oluşmadan önce engellenebilmesi adına annenin günlük yaşantısında bazı değişiklikler yapması etkili olabilmektedir.

• Mümkün olabildiğince stresten uzak kalmak,
• Bol sıvı tüketmek, 
• Lifli besinler tüketmek, 
• Tuvalet ihtiyacı hissedildiğinde ertelememek,
• Tuvalete gitmek için zaman ayırmak,
• Günlük ajandaya hamileliğe uygun ve çok yorucu olmayacak şekilde fiziksel aktivite eklemek kabızlık üzerinde etkili olan ve yaşam tarzında gerçekleştirilebilecek bazı ufak değişikliklerdir.  

İlaç Tedavisi: Hamilelikte kabızlık için fitil kullanımı ile laksatif kullanımı yaygındır. Aynı zamanda hamilelikte kabızlık ilacı kullanımı da yaygındır ancak hamilelik sürecinde bu ilaçların kullanımı çok önerilmemektedir. Bahsi geçen tüm bu ilaçların doktora danışılmadan ve doktor kontrolü altında olmadan kullanılması çeşitli sorunlara yol açabilmektedir. Bu sorunlardan biri ne kadar müshil, fitil ve laksatif kullanımının hamilelikte kabızlığa çözüm olduğu hissedilse de bu ve daha güçlü kabızlık giderici ilaçların kontrolsüz kullanımının daha şiddetli kabızlığa neden olmasıdır.  

Tıbbi Müdahale: Çok ileri ve şiddetli kabızlıktan kaynaklı acil durumlarda bağırsakların boşaltılabilmesi için lavman yapılabilmektedir. Lavman, bağırsakların boşaltılabilmesi için rektuma sıvı enjekte edilmesidir.

Gebelikte Kabızlık Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kabızlığın kronik bir hal alması, anne adayında ağrılı hemoroit veya diğer adıyla basur denilen probleme ve anüs astarında çatlaklar oluşmasına sebep olabilmektedir. Aynı zamanda kabızlığın tedavi edilmemesi makatta fıtık oluşumuna ve makat sarkmaları vb. dışkılama fonksiyonunu ilgilendiren yapısal bazı bozukluklara sebep olabilmektedir. Bu problemlerin oluşumu kabızlığın şiddetini de arttırabilmekte ve bir kısır döngü oluşmasına ortam hazırlayabilmektedir.

Ayrıca müshil tarzı ilaçların kontrolsüz kullanımı fazla sıvı kaybına yol açabildiğinden zaman zaman bebeğin sağlığını tehlikeye atabilmektedir.

Hamilelikte Kabızlığa Ne İyi Gelir?

Hamilelikte kabızlıktan kurtulmanın yolları arasında beslenmeye eklenebilecek bazı besinler mevcuttur. Kuru kayısı, mürdüm eriği, incir vb. kuru meyveler, üzüm, elma vb. taze meyveler, ıspanak, lahana, kereviz, pırasa gibi lif bakımından zengin sebzeler ve gıdalar hamilelikte kabızlığa iyi gelen yiyeceklerdendir.

Hamilelikte kabızlık için zeytinyağı tüketimi de etkili olmaktadır. Hem zeytin hem de zeytinyağı kullanımının yine hamilelikte kabızlığa iyi gelen şeyler arasında olduğu bilinmektedir.

Hamilelikte kabızlığa iyi gelen bitki çayları arasında ise nane çayı, kuşburnu çayı, rezene çayı, zencefil çayı, elma çayı, karahindiba çayı, ekinezya ve yeşil çay yer almaktadır.

Bazı bitki çaylarının tansiyona da etki ettiği bilindiğinden bitki çaylarını tüketmeden önce de bir uzmana danışmakta fayda vardır.

Kabızlık için Hangi Doktora Gidilir?

Kabızlık sorunu için hastanelerin Gastroenteroloji Bölümüne danışılmaktadır. Gastroenteroloji Bölümü her hastanede bulunmadığından Dahiliye Bölümüne de danışılması uygundur.

Kabızlık genel anlamda çok büyük bir tıbbi sorun değildir. Ancak kabızlığa çok şiddetli kramplar ve karın ağrısı eşlik ediyorsa ve tuvalete çıkma çok uzun süredir mümkün olmuyorsa acilen doktora başvurmak gerekebilmektedir.

Aynı şekilde dışkıda kan görülüyorsa, istemsizce kilo kaybı mevcutsa ve bu durum uzun zamandan beri sürüyorsa vakit kaybetmeden doktora başvurmak olası farklı ve tehlikeli sayılabilecek hastalıkların tanısında önemli bir rol oynamaktadır.